Mszaki

Cechy charakterystyczne:
- Są pierwszymi roślinami lądowymi przytwierdzonymi do podłoża za pomocą chwytników.
- Występuje u nich przemiana pokoleń
- Dominującym pokoleniem jest gametofit (rozmnażanie płciowe) – wyjątek wśród roślin

Budowa gametofitu mszaków:
a)Budowa gametofitu porostonicowych
- ma postać płatowatej plechy
- skomplikowana budowa wewnętrzna
- Plemniostan (struktura, na której skupione są plemnie)
- Rodniostan (odgałęzienia gametofitu na których skupione są rodnie)
- Chwytniki (rozgałęzione twory gametofitów mszaków i paprotników służące do przytwierdzania plechy do podłoża oraz pobierania wody i soli mineralnych. )
- Tkanka asymilacyjna (tkanka roślinna zbudowana z komórek miękiszowych bogatych w chloroplasty,)
b) Budowa Jungermaniowców:
- Gametofit w formie płożącej się łodyżki okrytej listkami
c) Budowa Gametofitu mchów
- Łodyżka z listkami przytwierdzona do podłoża za pomocą chwytników
- Gametofit wykształca organy płciowe męskie i żeńskie – rodnie
Budowa sporofitu:
- podobny u wszystkich mszaków
- Postać pojedynczej łodyżki zwanej Setą zakończonej na szczycie zarodnią – posiada ona mechanizm otwierający który powoduje wysypanie się dojrzałych zarodników.
- okryta jest czepkiem, który powstaje z przekształconej rodni.
- Sporofit nie jest rośliną samodzielną.
W Łodyżce wyodrębnia się:
- skórkę
- korę pierwotną
- wiązki przewodzące (żywe komórki (leptoidy) przewodzące subst. Odżywcze i Hydroidy – przewodzące wodę)
W liściu wyodrębniamy:
- Skórkę
- Blaszki zwane asymilatorami
Gametofit – u roślin to pokolenie haploidalne o pojedynczej (1n) liczbie chromosomów. Wytwarzane przez komórki rozrodcze – gamety
Sporofit – pokolenie diploidalne (2n) rozwijające się z zygoty i wytwarzające zarodniki (1n), z których rozwija się gametofit

Cykl rozwojowy:

Gametofit może być jednopienny (organy męskie i żeńskie występują w tym samym osobniku) lub dwupienny (w danej roślinie może występować wyłącznie gametangia męska lub żeńska) U zwierząt nazywa to się obojnactwo i rozdzielnopłciowość.
- Gametangia (organy rozrodcze) mają zawsze wielokomórkowe ścianki.
- Plemnie są zazwyczaj kuliste lub maczugowate
- Rodnie mają kształt wazonu z długa szyjką. Na jego dnie znajduje się komórka jajowa.
- Gametangia zazwyczaj są położone na szczycie łodygi gametofitu.

Plemniki muszą przemieszczać się do rodni w ośrodku wodnym (woda, rosa, deszcz). Gdy dopłyną do rodni, dochodzi do zapłodnienia. Z powstałej zygoty powstaje sporofit, który wrasta stopą w gametofit. Zarodnia ma postać puszki. Gdy zarodniki dojrzeją, puszka otwiera się, a zarodniki wysypują się na podłoże. Następnie kiełkują, tworząc twór zwany splątkiem (młody gametofit). Ze splątka wykształca się dojrzały gametofit. Cykl powtarza się.

Mszaki mają zdolność do regeneracji – potrafią odtworzyć roślinę z oderwanego fragmentu.
Rozmnóżki – łatwo odrywające się wielokomórkowe twory, z których powstają nowe rośliny. Jest to rodzaj rozmnażania się bezpłciowego – wegetatywnego.

Znaczenie mszaków:
- Zdolność do retencji – zatrzymywania wody. Regulują bilans wodny zbiorowisk roślinnych.
- Chronią glebę przed wysychaniem i erozją.
- Są organizmami pionierskimi – tworzą warstwy gleby, przez co przygotowują podłoże dla innych, bardziej wymagających roślin.
- Torf powstały z torfowców ma znaczenie w ogrodnictwie jako składnik podłoża uprawnego.
- Dawniej torf służył jako materiał opałowy.

Przegląd mszaków:

Porostnice - Spłaszczone, dwupienne gametofity o skomplikowanej budowie. Gametangia umieszczone na trzonkach. Sporofity bardzo małe, czasem ograniczone do samej zarodni. Przedstawiciele np. Porostnica wielokształtna. Porostnice występują na wilgotnych łąkach i lasach
Jungermaniowce - Gametofit zróżnicowany o łodyżkę i trzy rzędy listków. Sporofit ma długa setę. Są to rośliny tropikalne. Występują też w górach. Krajowym przedstawicielem jest przyziemka.
Mchy – Gametofit zróżnicowany o łodyżkę i listki, zwykle ustawione spiralnie. Sporofit na sztywnym wzniesionym trzonku (secie). Wyróżnia się trzy najliczniejsze grupy: torfowce, prątniki oraz płonniki.
a) Torfowce są jednorodne. Mają gametofit w postaci łodyżki tworzącej liczne boczne odgałęzienia. Odznacza się on nieograniczonym wzrostem. Jego szczytna część jest żywa i zdolna do fotosyntezy, dolna ulega mineralizacji. Sporofit ma krótką setę, ale jest wzniesiony na trzonku tworzonym przez gametofit. Zarodnia nie jest chroniona czepkiem. Dzięki specyficznej budowie torfowce chłoną znakomicie wodę i ją magazynują. Rosną w rozległych skupiskach – mszarach. Tworzą torfowiska. Przedstawicielem jest torfowiec.
b) Prątniki są typową grupą mchów. Mają splątek nitkowaty. Gametofit składa się z łodyżki, często rozgałęzionej i mającej prymitywne elementy przewodzące wodę (hydroidy) . Sporofit ma długą i sztywną setę, na szczycie zarodnię, która w okresie wzrostu chroniona jest przez czepek. Do tej grupy zaliczamy widłoząb, Gajnik i skrętek wilgociomierz.
c) Płonniki – największe mchy. Gametofit wykazuje wysoki stopień organizacji. Łodyżka jest nierozgałęziona, a w jej środku występują hydroidy i leptoidy. Listki są wielowarstwowe z żeberkiem i mają asymilatory. Sporofit ma długą i mocną setę. Zarodnie mają stosunkowo duże czepki. Przedstawicielem typowym jest Płonnik pospolity.