ekologia wykład 8

Model Clarka

Clark (1976) – autor wykazał, że w pewnych sytuacjach nawet prywatnemu właścicielowi nie opłaca się gwarancja maksymalnego trwałego przychodu.

p – cena rynkowa

g – stropa przyrostu naturalnego

r – stopa dyskontowa

XMSY – liczebność umożliwiająca maksymalny trwały przychód

MSY – maksymalny trwały przychód

	trwała eksploatacja stada	jednorazowe wykorzystanie całego zasobu
wielkość rocznego przychodu	XMSY*g*p	XMSY*r*p

Regulowanie połowu ryb – przykłady decyzji łagodzących nadmierną eksploatacje, ale nieeliminujących sygnałów rynkowych:

• okresy ochronne

• ograniczenia sprzętowe – np. oczko w siatce nie może być mniejsze niż ileś tam mm, żeby małe młode rybki przepływały, czyli skoro rybacy będą łapać mniej ryb to kupią sobie dużo dłuższe sieci, skoro będą mieć dłuższe sieci to będą potrzebować większych łodzi/statków

• ograniczony dostęp

• zbiorcze kwoty połowowe

• podatki

• indywidualne kwoty zbywalne

EKONOMIKA LEŚNICTWA

Jaką ma wartość las?

Ekonomika leśnictwa zajmuję się problemem pozyskiwania drewna w sposób optymalny, czy podejście to jest wystarczająco szerokie?

Długo istniało przekonanie, że optymalna gospodarka leśna to wywiezie maksymalnej ilości drzewa z lasu.

Jeżeli las zaczyna nam rosnąć wolniej to znaczy, że w tedy najlepiej jest ucinać lasy żeby uzyskać jak najwięcej drzewa - około rok 57 drzewa/lasu.

Dalsze uszczegółowienie modeli:

• uwzględnienie okresów rotacji (model Faustmanna)

• wprowadzenie wartości usługowych lasu

• zróżnicowanie funkcji dla różnych gatunków drzew

• uwzględnianie przerzedzeń

• modelowanie wzrostu lasów mieszanych

Zarządzanie ochroną środowiska jako strategia konkurencyjna. Przypadek freonów.

Studium przypadku firmy Du Pont i chlorofluorowęglowodorów (freonów, CFCs) – przykład 20-letniej ewolucji w postrzeganiu przez przedsiębiorstwa problemów środowiskowych.

Freony (CFC, od (ang.) chlorofluorocarbon) – grupa chloro- i fluoropochodnych węglowodorów alifatycznych. Słowo Freon jest zarejestrowanym znakiem handlowym należącym do koncernu DuPont. Freony uznano powszechnie w latach '90 XX wieku za szkodliwe dla środowiska. Uważa się, że ich emisja do środowiska jest jedną z głównych przyczyn zanikania warstwy ozonowej w atmosferze ziemskiej. Przed tym odkryciem freony były masowo stosowane, jako ciecze robocze w chłodziarkach, gaz nośny w aerozolowych kosmetykach oraz do produkcji spienionych polimerów.

Etap 1 od połowy lat 70-tych do 1988 – decyzja Du Pont’a o zaprzestaniu produkcji CFCs.

Etap 2 1988 do chwili obecnej – proces opracowania substytutów CFCs.

historia CFCs

Thomas Midgley (general motors) – 1930, medal Perkina 1937

• zastosowania

• pierwsze sygnały o szkodliwości (Molina, Rowland, “Nature”, 1974)

• pierwsza reakcja firmy – oświadczenie Irvinga Sharpio

Freony zastosowano jako "bezpieczną alternatywę" środków chłodzących czyli amoniaku, oraz dwutlenku siarki, stosowanych do tej pory w urządzeniach klimatyzacyjnych. Jest to związek bardzo trwały, nietoksyczny i chemicznie stabilny, ale raz uwolniony może przebywać w atmosferze ponad sto lat.

Okazało się jednak, że przy odpowiednich warunkach (nasłonecznienie), freon uwolniony do atmosfery jest zabójczy dla warstwy ozonowej, która chroni nas przed nadmiernym i szkodliwym promieniowaniem UV.

Chlor, który jest składnikiem freonu wchodzi w reakcję łańcuchową z ozonem, redukując go do zwykłego tlenu. Pierwsze wzmianki o dziurze ozonowej pochodzą z lat 50-tych. Od 1977 roku oficjalnie są podawane wartości stężenia ozonu, natomiast w 1985 roku ogłoszono, że zawsze w czasie arktycznej wiosny (sierpień, wrzesień, październik), następuje ubytek do 90% warstwy ozonowej nad Antarktydą, co powoduje m.in.: tzw. efekt cieplarniany.

Od 1991 roku w Polsce istnieje całkowity zakaz używania freonów. Alternatywą, może być przykładowo stosowanie innych gazów napędowych, lub zamiast klasycznych dezodorantów - dezodorantów w sztyfcie.

Działania organizacyjne i przeciwdziałanie przedsiębiorstw

• dynamika produkcji CFCs

• pierwsze ograniczenia – EPA 1978:

zakaz wykorzystywania CFCs we wszystkich nieistotnych zastosowaniach (aerozole). (Kanada, Szwecja, Dania, Norwegia też wprowadziły ten zakaz)

• efekt regulacji: zmniejszenie popytu na CFCs o połowę w USA, czyli o 25% popytu światowego. Regulacja obowiązywała tylko w Stanach, więc Du Pont kontynuował sprzedaż w Europie i Japonii.

Reakcja firmy:

W 1980 r. Du Pont przewodniczy w tworzeniu Aliance for Responsible CFC Policy (ARCFCP) z zadeklarowanym powstrzymaniem albo co najmniej osłabienia dalszych regulacji prawnych mogących zagrozić produkcji CFCs.

• spadek nacisku społecznego (koniec lat 70-tych do 1985) jako efekt opublikowania badań naukowych sugerujących mniejsze niż poprzednio

• wstrzymanie bada n nad substytutami CFCs

• modernizacja linii produkcyjnych CFCs

Kolejne dowody na szkodliwość freonów (1985) kwestionujące wcześniejszą ocenę zmniejszonego ryzyka:

Antarktyda – balony ze sprzętem do badania warstwy ozonu. Wychodziło im zero, nie przyjęli tego do wiadomości. Nowy sprzęt wskazywał również taki sam efekt. Pierwszy namacalny dowód na istnienie dziury ozonowej.

Badania satelitarne: równoległe prowadzone badania NASA nie wykazały podobnego stanu ozonosfery. W toku dalszej weryfikacji okazało się, że oprogramowanie komputerów nie przewidziało tego typu sytuacji to jest tak dużego zaniku ozonu. Pod koniec lat 80-tych ilość ozonu nad biegunem była o połowem mniejsza niż przed odkryciem dziury.

Przeforsowanie na forum ARCFCP aktywnej polityki na rzecz międzynarodowej regulacji ograniczającej produkcję CFCs.

Efekt:

Protokół Montrealski z 1987 roku podpisany przez 31, a finalnie 93 państwa. Zobowiązanie redukcji produkcji w 1989 do poziomu 1986. A do roku 1999 o 50%.

Dlaczego Du Pont zmienił strategię:

1. przedsiębiorstwo zdało sobie sprawę z kreowanego przez nie same zagrożenie środowiska

2. dobrze przyjęty interes własny

Przesłanki:

• obawa przed dalszymi ograniczeniami ze strony APA, które mogłyby wybiegać przed działania podjęte przez inne państwa a więc sprzyjać konkurentom

• inicjatywa międzynarodowa dawała szanse osłabienia efektu jazdy na gapę

• potencjalni sprzymierzeńcy wśród producentów zagranicznych wystraszonych perspektywą przejęcia zbyt drastycznych rozwiązań

• prawdopodobna przewaga w programach badawczych dotyczących substytutów CCFCs a co za tym idzie możliwość zyskania przewagi konkurencyjnej dzięki wymuszonej konwersji

Kolejne naciski:

II 1988 – przypominanie obietnicy Irvinga Shapiro przez senatorów kongresu USA (pojawił się rzetelny dowód szkodliwości).

III 1988 NASA publikuje Ozone Trends Panel – uznany i niepodważalny dowód szkodliwości

Potencjalne reakcje firmy:

• realizacja obietnic

• zignorowanie obietnic i realizacja postanowień protokołu montrealskiego

• stymulacja inicjatywy całego przemysłu na rzecz przyśpieszenia redukcji lub zakazu używania CFCs

Przesłanki strategicznej decyzji Du Ponta:

• relacje społeczne przedsiębiorstwa (image)

• potencjalne reakcje na rynku

• konsekwencje prawne

• nakaz moralny

• analiza korzyści i kosztów

• precedens uznania wyłącznie ekologicznych przesłanek decyzyjnych – bali się że roszczenia będą się kumulować

• brak pisemnych zobowiązań dotyczących redukcji

• brak dopracowanych substytutów

• konieczność współpracy z odbiorcami przy przejściu na substytuty

• spodziewane zyski z dalszej produkcji CFCs – problem elastyczności popytu i podaży, kwestia nowych koncepcji uprawnień zbywalnych

Decyzja Du Pont:

Deklaracja o możliwości jednostronnego zaprzestania produkcji CFCs po okresie 10 lat.

krytyka i zagrożenia takiej strategii:

• krytyka dużej dochodowości takiego rozwiązania

• nieprecyzyjne prognozy przyszłych zysków (zła analiza substytucyjności CFCs)

• wyłamanie się firmy ze stowarzyszenia branżowego ARCFCP

Reakcje innych – analogiczne deklaracje jeszcze w 1988.

Efekt zaprzestanie produkcji do 2000 roku zostało sformalizowane w 1990 w uzupełnionym protokole montrealskim.

Kolejne kroki propozycja poprawki zabraniającej stosowanie CFCs od 1995.

Dalsze bodźce:

• federalny podatek od sprzedaży CFCs

• obowiązek odzysku CFCs z samochodów i źródeł stacjonarnych od 1992

Dalsza strategia firmy:

Produkcja substytutów HCFCs i HFCs – redukcja ryzyka technologicznego, rynkowego i regulacyjnego, lobbying swobodnego używania HCFCs do lat 40 następującego wieku.

Strategia Du Ponta:

CFCs – popierać ograniczenia regulacyjne kierując wysoką cenę, utrwalaną przez odzysk CFCs z jednoczesnym niszczeniem.

HCFCs – dążyć do nieodwołalnych zobowiązań producentów i użytkowników, tworząc ogólnoprzemysłowe fakty dokonane, przedłużać okres przejściowy.

HFCs – osłabiać oczekiwania, co do szybkiego udostępniania HFCs.

Strategia ICI:

CFCs – opóźnić wprowadzenie zakazu na CFCs, przedłużyć ich życie dzięki niskiej cenie, osiągnąć te cele poprzez odzysk i recykling.

HCFCs – lobować UE na rzecz eliminowania HCFCs zasiać wśród użytkowników obawę przed tym zakazem, zniechęcić do inwestycji, wykreować samospełniające się przepowiednie, skrócić okres stosowania.

HFCs – dużo inwestować, zyskać zaufanie użytkowników i pociągnąć za sobą peleton.

Podsumowanie

Gra pomiędzy Ministerstwem Środowiska a trucicielami. Stosowane różno inicjatywy regulacyjne próbując ograniczyć produkcję szkodliwych substancji. Przedsiębiorstwa, jednak ciągle próbowały obejść przepisy i nakazy. Znaczącą rolę odgrywały tu jednak tylko duże firmy i przedsiębiorstwa jak np. Du Pont.

Mają miejsce liczne interakcje pomiędzy konkurującymi firmami, które starają się wpłynąć na regulację w korzystny dla siebie sposób a zarazem pokrzyżować szyki konkurentom.

Zagadnienia te mają naprawdę strategiczne znaczenie dla wspomnianych firm.

Strategia przedsiębiorstwa nie jest generalnie strategią branży, a sprawa decydentów jest wykorzystanie na swoją korzyść gry rynkowej między przedsiębiorstwami. Istnieje niebezpieczeństwo, że interes publiczny zostanie zapomniany w tej grze strategicznej.

Nie tylko freony niszczą warstwę ozonową, część tlenków azotów też.

Kontrowersje wokół efektu cieplarnianego

Klatraty

W związku z ociepleniem klimatu rozpatruje się potencjalne zagrożenia, jakie stwarzają klatraty. Metan jest gazem cieplarnianym, którego zdolność zatrzymywania ciepła (potencjał cieplarniany) jest dwudziestokrotnie większa niż w przypadku dwutlenku węgla. Ulotnienie się go ze złóż hydratów, które zawierają szacunkowo 3000 razy więcej metanu niż wynosi jego ilość w atmosferze ziemskiej, znacząco podniosłoby temperaturę na Ziemi. Podejrzewa się, że metan doprowadził do gwałtownego podwyższenia temperatury o 7 °C w późnym paleocenie 55 mln lat temu, co doprowadziło do wyginięcia wielu gatunków organizmów morskich. Paleobiolodzy z Instytutu Paleobiologii PAN wysunęli hipotezę, że klatraty metanu odpowiadają za większość gwałtownych zmian klimatu w historii Ziemi.

Efekt cieplarniany jest zjawiskiem spowodowanym zdolnością atmosfery do przepuszczania dużej części promieniowania słonecznego (głównie światła) i zatrzymywania promieniowania Ziemi (m.in. cieplnego). Dzięki temu na powierzchni Ziemi oraz w dolnych warstwach jej atmosfery jest cieplej niż byłoby gdyby atmosfera nie istniała.

Efekt cieplarniany to nie tylko skutek emisji CO2.

Częściej używa się pojęcia gazów cieplarnianych, których definicja obejmuje nie tylko CO2, metan CH4, podtlenek azotu N2O, ale została rozszerzona na fluoropochodne węglowodorów (HFCs), perfluoropochodne związki węgla (PFCs) i sześciofluorek siarki (SF6).

jednostki:

Mg – mega gram

Gt – giga tona

ppm – past per milion