Laboratorium 1.
Sterylizacja
ĆWICZENIE 1: Wykazanie konieczności sterylizacji szkła i pożywek.
Jałowa pipeta
Sterylny bulion Sterylna Niesterylna
probówka probówka
Niejałowa pipeta
Sterylny bulion Sterylna Niesterylna
probówka probówka
Jałowa pipeta
Niesterylny bulion Sterylna Niesterylna
probówka probówka
Niejałowa pipeta
Niesterylny bulion Sterylna Niesterylna
probówka probówka
Probówki inkubujemy w 37ºC przez 7 dni.
Pipetowanie
sterylna pipeta zwykła- wcisnąć watę w ustnik, zostawić „grzywkę” wystającą z waty- opalić grzywkę przed użyciem, trzy razy przejechać całą pipetą po ogniu, można pipetować;
pipetę trzyma się jak długopis, trzyma palcem wskazującym, a korek zdejmuje dwoma ostatnimi (wszystko prawą ręką!);
kolba z korkiem: zdejmuje się korek prawą reką, sterylizuje otwor kolby w ogniu, pipetuje ustami, zatyka palcem pipetę, sterylizuje otwor kolby w ogniu, zatyka korkiem kolbę, odstawia, otwiera sie probowke, otwor probówki sterylizuje się w ogniu, wydmuchuje sie zawartosc pipety do probowki, sterylizuje się otwor probówki w ogniu, zamyka sie korkiem.
KORKA NIGDY NIE WOLNO NIGDZIE POŁOŻYĆ- CAŁY CZAS TRZYMA SIĘ GO W RĘCE PRAWEJ W DWÓCH OSTATNICH PALCACH! lewa obsługuje kolby- trzyma, wklada w ogien...
szalki petriego pozamykane (powkladane 1 w 2) uklada sie jedna na 2 w okraglej tubie metalowej (tubusie), zamyka sie tak bo otwory byly otwarte, sterylizuje, potem zamyka - przekreca by otwory sie zamknely i tak zachowują one sterylnosc przez miesiac
sterylizacja pipet: wyjmuje sie wate, myje, wklada do okraglego pojemnika jak szalki, reszta sterylizacji jak wczesniej
pipeta automatyczna: trzyma sie jak dlugopis, wciska przycisk POWOLI kciukiem, (korki nadal sie zdejmuje dwoma ostatnimi palcami) juz zanim koncowka wejdzie w roztwor, powoli zwalnia przycisk i wyrzucając roztwor z pipety tez powoli. W ogole koncowke sterylna naklada sie prosto ze sterylnego pudelka, nadziewając ją na pipetę. końcówki sa dopasowane kolorystycznie, poza wyjątkiem czerwony- żółty. pipeta 10 ml- jak chcemy 10 ml to ustawiamy 100, jak 50ml to ustawiamy 050 itd.
TEORIA:
Sterylizacja (pol. wyjaławianie) – czynność polegająca na niszczeniu lub usuwaniu wszystkich drobnoustrojów (form wegetatywnych i przetrwalnych) znajdujących się na i w przedmiotach lub płynach.
1. działanie temperatury:
· pasteryzacja – jednorazowe podgrzanie płynu (mleka, soków owocowych, wina) do przez 30 min; w warunkach przemysłowych (np. mleczarstwo) stosuje się przez 16 sekund; ginie większość bakterii, wirusów i grzybów, nie giną przetrwalniki bakterii ani zarodniki grzybów; (aparat Kocha);
· tyndalizacja – pasteryzacja przeprowadzona trzykrotnie w odstępie 24 h; zastępuje pasteryzację płynów, pożywek, które ze względu na skład nie mogą być nałowione w temperaturze wyższej niż (bulion z żelatyną, podłoża zawierające witaminy, aminokwasy, cukry); ma na celu zniszczenie form wegetatywnych bakterii; w czasie przerwy między jedną, a drugą sterylizacją, pobudzone temperaturą zarodniki kiełkują i powstające z nich formy wegetatywne są zabijane podczas drugiego jałowienia; trzecia sterylizacja – pełna jałowość podłoża; (aparat Kocha);
· sterylizacja w autoklawie (zwiększone ciśnienie, para nasycona) – najczęściej przy 1,5 atm przez 15-20 min; zaleta: jednorazowa sterylizacja zapewnia zabicie form wegetatywnych i przetrwalnikowych drobnoustrojów; oprócz podłoży można w nim sterylizować przedmioty, które w wyższej temperaturze (w suszarce) mogą ulec zniszczeniu;
· sterylizacja sucha (wyjaławianie ciepłem suchym w ciśnieniu atmosferycznym; suszarki elektryczne, proste sterylizatory); wyjaławia się tak przedmioty szklane, metalowe; zwykle przez 180 minut lub przez 60 minut;
· wyżarzanie w płomieniu – (ezy bakteriologiczne, małe narzędzia) natychmiastowe zniszczenie drobnoustrojów; opalanie brzegów probówek/ wlotów butelek, kolb w ostrym płomieniu palnika ma duże znaczenie w utrzymaniu jałowości;
2. działanie promieni krótkich:
· promieniowanie nadfioletowe o dł. fali 230-290nm działa silnie bakteriobójczo; niszczy struktury DNA; promienie UV nie przenikają zbyt głęboko, dlatego są przydatne do wyjaławiania powietrza w zamkniętych pomieszczeniach (boksy bakteriologiczne, sale operacyjne, pokoje rozlewów leków, surowic);
· promieniowanie gamma (sterylizacja radiacyjna) – w przemysłowym wytwarzaniu konserw, sterylizacji płynów i przedmiotów; niekiedy do sterylizacji mułów ściekowych w oczyszczalniach kanalizacyjnych;
3. sterylizacja mechaniczna
Szereg leków (witaminy, hormony, surowice), pożywek, ze względu na ich właściwości fizyczne i chemiczne można wyjaławiać tylko za pomocą filtrowania.
Obecnie używane filtry:
- porcelanowe (np. Chamberlanda, Berkefelda) – nie przechodzą przez nie bakterie i drobnoustroje o podobnej wielkości, przechodzą wirusy i bakteriofagi;
- azbestowe (np. Seitza) – nie przechodzą przez nie bakterie, bakteriofagi i większe wirusy;
- szklane (np. Schotta);
- membranowe – błony o wielkości porów 10-20 nm, nie przepuszczają nawet małych wirusów;
4. sterylizacja gazem
Najczęściej stosowany: tlenek etylenu; przeprowadzana w specjalnych komorach, tylko w dużych wytwórniach, np. przy produkcji strzykawek jednorazowego użytku.
Dezynfekcja (pol. odkażanie) – sposób walki z drobnoustrojami za pomocą środków chemicznych i mechanicznego usuwania zarazków; cel: szybkie zabicie możliwie dużej liczby bakterii, gł. Drobnoustrojów chorobotwórczych; ginie większość drobnoustrojów, ale środki dezynfekcyjne działają na formy wegetatywne, a zarodniki są oporne na ich działanie; stosuje się drastycznie działające środki drobnoustrojobójcze, np.:
- kwasy i zasady (1% NaCl, Ca(OH)2);
- sole (chlorek rtęciowy, azotan srebra, siarczan miedzi);
- środki utleniające (woda utleniona, nadmanganian potasowy, podchloryn sodowy);
- związki organiczne (chloramina, pochodne rtęci, np. metafen, związki srebra, np. argirol, fenol, trójkezol, 50-70% wodne roztwory alkoholi, np. etylowego;
- barwniki – fiolet krystaliczny, fuksyna, barwniki akrydynowe, np. akryflawina;
Każda sterylizacja jest również dezynfekcją, ale nie każda dezynfekcja jest sterylizacją.