Wykład System Ochrony prawnej w Unii Europejskiej

Sandorski dn. 02.12.2012r

Każde państwo występujące ze skargą z art. 259 przeciwko innemu państwu musi zwrócić się z tym do Komisji. Komisja ma dążyć do tego aby oba państwa pogodziły się (na zasadzie kompromisu). Jeżeli nie dojdzie do kompromisu, Komisja wydaje uzasadnioną opinię z propozycją rozwiązania sporu. Jeżeli ta opinia nic nie da dopiero wtedy sprawa może zostać skierowana przed TS. Ciężar dowodowy leży po stronie powda.

Jeżeli państwo nie wykonuje wyroku – Komisja Europejska ponownie wnosi sprawę do TS. Jeżeli ponowny wyrok nie skutkuje, Komisja ponownie kieruje pismo (mimo to państwo nic nie zmienia) i w takiej sytuacja kiedy pismo to nic nie zmienia Komisja domaga się od TS odszkodowania, kary pieniężnej od państwa. Kara ta jest przekazywana dla państwa poszkodowanego. Jej wysokość zależy od rodzaju naruszenia, jego długości trwania, możliwości finansowych państwa oraz względów prewencji ogólnej.

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zawiera przepisy, które mówią że można stwierdzić nieważność aktu prawnego unijnego – należy wnieść skargę o jego unieważnienie. Można ją wnieść do Sądu lub do TS.

Do Sądu wnoszą skargi osoby fizyczne lub prawne oraz niekiedy również państwa członkowskie. Skargi do TS wnoszą wyłącznie instytucje europejskie oraz czasami przez państwa zaskarżeniu podlegają:

1. Akty ustawodawcze

2. Akty Rady Unii Europejskiej, akty Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Centalnego; zaleceń i opinii się nie zaskarża.

3. Akty parlamentu EU i Radu EU

4. Akty organizacji lub jednostek organizacji Unii zmierzające do wywarcia skutków prawnych wobec osób trzecich

Nie podlegają zaskarżeniu akty wydawane przez państwa członkowskie.

Kto może skarżyć z tytułu nieważności aktu:

1. Podmioty uprzywilejowane

2. Podmioty na wpół uprzywilejowane

3. Podmioty nieuprzywilejowane

Uprzywilejowane – są to państwa członkowskie, Parlament Europejski, Rada lub Komisja. Mogą one skarżyć wszystkie programy bez wykazywania interesu prawnego.

Na wpół uprzywilejowane – Europejski Bank Centralny, Trybunał Obrachunkowy (księgowość unijna) i Komitet Regionów (organ niegdyś z założenia perspektywiczny) – zaskarżają organy które wchodzą w ich kompetencje.

Nieuprzywilejowane – osoby fizyczne i prawne – skarżą akty które ich dotyczą bezpośrednio, których są adresatami. Najczęściej stąd też zaskarżane są decyzje. Niektóre akty mogą być również przez ww. zaskarżane, gdy wykażą oni, że decyzja która teoretycznie ich nie dotyczy (których nie są adresatami) będzie miała negatywny wpływ na ich interes prawny pośrednio i może spowodować negatywne skutki.

Jakie zarzuty można stawiać:

1. Zarzut braku kompetencji

2. Zarzut naruszenia istotnych wymogów proceduralnych

3. Zarzut naruszenia traktatów

4. Zarzut nadużywania władzy

Ad. 1

Gdy instytucja UE wydająca akt w dziedzinie nie leżącej w kompetencjach organu go wydającego (np. komisja która wydaje akt nie leżące w jej kompetencji)
ad. 2

Okoliczności związane z procesem stanowienia prawa np. akt przyjęty z naruszeniem obowiązku konsultacji

Ad. 3

Oznacza że nie można podejmować uchwał które naruszyły by postanowienia traktatów

Ad. 4

Wydaje akt niezgodny z kompetencjami wynikającymi z traktatu

Jeżeli skarga jest zasadna to TS orzeka o nieważności tego aktu. Orzeczenie to skutkuje od chwili wydania tego aktu, jego opublikowania!

Zarzut bezprawności z art. 277 traktatu o funkcjonowaniu UE (TFUE), powoduje on, że dany akt prawny jest nieważny.

Wszystkie wady oświadczenia woli powodują nieważność umów i uchwał np. przymus, korupcja, oszustwo

Skargi na bezczynność instytucji UE

Mają one na celu prowokacje organów do uchwalania aktów prawnych.

Kto wnosi skargę?:

1. Państwa członkowskie

2. Inne instytucje unijne w uprzywilejowanym kontekście

3. Podmioty nieuprzywilejowane, osoby fizyczne lub prawne.

Skarżyć można: Radę, Komisję, Parlament Europejski, Bank Centralny. Nie można złożyć skargi na bezczynność w wydawaniu aktów prawnych na inne państwo (w aspekcie aktów prawa wewnętrznego)

Można wnieść skargę do TS pod 1 warunkiem zasadniczym. Skarga na bezczynność uwzględniana jest tylko gdy wezwało się organ unijny do działania w materii której zarzuca się mu bezczynność.

Skarga odszkodowawcza przeciwko UE

UE jako podmiot prawa międzynarodowego ponosić może odpowiedzialność deliktową oraz umowną. Umowna polega na tym, że ponosi odpowiedzialność z prawa właściwego dla danej umowy. Deliktowa natomiast – (jeżeli kogoś np. oszukamy) organ unijny ponosi odpowiedzialność deliktową np. za złe zarządzanie.

Często osoby fizyczne i prawne skarżą organy unijne do Sądu lub TS - jeżeli konieczne jest rozpatrzenie sprawy w II instancji.

Skargi odszkodowawcze przeciwko UE można wnosić przez okres do 5 lat od chwili zaistnienia szkody. Okres przedawnienia wstrzymuje się od chwili złożenia wniosku do organu o zniesienie uchybień lub szkody.

Przesłanki sprawy odszkodowawczej:

1. Wystąpienie szkody

2. Bezprawne zachowanie się Unii

3. Związek przyczynowy między zachowaniem się Unii a szkodą (który czasami bywa szalenie trudny do udowodnienia)

Odpowiedzialność UE ponosi za działania administracyjne i legislacyjne

Skargi chronią interesy osób fizycznych i osób prawnych

Postępowanie w trybie prejudycjalnym

Art. 267 TFUE określa zasady w postępowaniu które toczy się przed TS (tylko TS może orzekać w tym trybie)

Polega ono na tym, że każdy Sąd może zwrócić się do TS z prośbą, gdy ma problemy z zastosowanie odpowiednich przepisów unijnych. Kłopoty te mogą polegać na interpretacji prawnych przepisów. Sąd krajowy w takiej sytuacji powinien zawiesić postępowanie i skierować do TS wniosek z pytaniem prawnym. Może ono dotyczyć zarówno przepisów prawa wtórnego jak i pierwotnego. W tym postepowaniu nie ma rozstrzygnięcia merytorycznego – uzyskuje się tylko odpowiedź na pytanie dotyczące wykładni danego przepisu. Przedmiot postepowania jw.

1. Wykładnia traktatów 2. Wykładnia aktów przyjętych przez organy unijne, 3. Interpretacja umów międzynarodowych zawieranych przez UE np. traktatów akcesyjnych

Kryteria jakie musi spełnić Sąd krajowy aby wysłać taki wniosek o pomoc prawną:

1. Musi być organem powołanym na mocy ustawy i działać na jej podstawie

2. Jego jurysdykcja musi mieć charakter obligatoryjna

3. Postępowanie musi mieć przed tym Sądem charakter kontradyktatoryjny

4. Organ musi orzekać na podstawie przepisów prawa

5. Musi być niezależny i niezawisły

Jak wyglądać powinno odesłanie prejudykcjalne do TS(wniosek)

W takim wniosku unikać należy sformułowań typu: „czy art. X ustawy krajowej jest zgodny z art. Y TFUE” – wymaga to oceny krajowego przepisu – tego TS nie zrobi. Można zadać pytanie: „Jak należy rozumieć art. Y TFUE”.

Jakie elementy muszą być w tym odesłaniu prejudycjalnym:

1. Zwięzłe przedstawienie przedmiotu sporu

2. Dokładne wskazanie istotnych przepisów prawa unijnego

3. Określenie powodu zapytania sądu

4. Streszczenie istotnych argumentów stron

Trybunał luksemburski składa się z 15 sędziów

Trybunał zajmujący się stosunkiem pracy

Trybunał Sprawiedliwości i obowiązujące dokumenty:

-regulamin postepowania

-regulamin postępowania dla Sądu

-regulamin postępowania dla Sądu do spraw służby publicznej

- statut TS

-traktat o funkcjonowaniu UE (TFUE)

Statut TS

Art. 20 głosi, że postępowanie przed Sądami Unijnymi składa się z dwóch części:

a/ pisemnej

b/ ustnej

Dominuje procedura pisemna. Składa się na nią:

1. Przekazywanie stronom oraz instytucjom unijnym których decyzje są przediotem sporu wniosków memoriałów, argumentów obrony i uwag, a także wszelkich aktów i dokumentów stanowiących dowody w sprawie.

Procedura ustna składa się z odczytywania sprawozdania sędziego sprawozdawcy oraz wysłuchania przez Sąd takich osób jak pełnomocnicy stron, doradcy, adwokaci stron, wnioski rzecznika generalnego, opinii biegłych, przesłuchiwania świadków.

Postępowanie może toczyć się w każdym z oficjalnych języków Unijnych. Językiem roboczym TS jest język francuski.

Reprezentacja stron występujących przed ww. organami.

Strony reprezentują pełnomocnicy. Są oni wspomagani przez doradców, adwokatów i radców prawnych. Osoby fizyczne lub prawne muszą być reprezentowane przez adwokatów i radców prawnych. (państwa mają pełnomocnika)

Sądy unijne mają wszelkie uprawnienia wobec przedstawicieli, radców, adwokatów – uprawnienia te są takie same jak w przypadków sądów powszechnych mogą również wykluczyć kogoś z przewodu sądowego, gdy np. uchybia godności Sądu.

Właściwość ww. Sądów.

Każdy z ww. Sądów skieruje sam sprawę do właściwego Sądu jeżeli uzna że nie jest właściwym i kompetentnym organem do jego rozpatrzenia. Art. 55 traktatu o UE.

Jeżeli przychodzi skarga może on zawiesić sprawę jeżeli w jego rozpatrywaniu jest już analogiczna sprawa w toku.

Postępowanie przed Sądami Unijnymi rozpoczyna faza pisemna (w momencie gdy dotrze skarga pisemna) Powinna ona zawierać: nazwisko i adres skarżącego (jeżeli będzie to instytucja, osoba prawna – wpisujemy jej nazwe)

Musi być wskazana strona przeciwko której się występuje, oraz określony przedmiot sporu. Muszą być wnioski i zarzuty prawne będące podstawą skargi. Od roku 2011 można składać skargi i wnioski drogą elektroniczną.

Po wniesieniu skargi prezesi TS kierują sprawę do określonej izby. Wyznaczając również sędziego sprawozdawcę w przypadku TS wyznaczają także rzecznika generalnego który przygotowywuje opinię w danej sprawie. Skarga zostaje skierowana do pozwanego i w ciągu miesiąca od przekazania skargi pozwany może odpowiedzieć na nią. Odpowiedz ta nosi nazwę repliki. Powód ma prawo do dupliki – czyli może odpowiedzieć na replikę (następuje wymiana pism między stronami). Po tym okresie wymiany pism do pracy przystępouje sędzia sprawozdawca który przedstawia swoje wstępne sprawozdanie. Z niego wynika czy będzie się sprawą zajmowała izba czy wielka izba oraz czy trzeba wszcząć postępowanie wyjaśniające. W ramach tego postepowania Sądu mogą domagać się przedstawienia różnych dokumentów i informacji przez strony (karty na stół).

Na tym etapie można poprosić o sporządzenie ekspertyzy. Na tym etapie konczy się etap pisemny i zaczyna się etap ustny – rozprawa jest jawna i otwiera ją sędzia sprawozdawca. Po tym zostają przedstawione stanowiska stron. W fazie ustnej przesłuchiwani są biegli świadkowie oraz strony. Ostatnim finalnym etapem fazy 8 jest przedstawienie swojej opinii przez Rzecznika Generalnego który Puentuje fazę ustną. Stanowisko tego rzecznika w większości spraw jest bardzo mocno brane pod uwagę przez sędziów. Po tej fazie wszystkie organy sądowe rozpoczynają tajna naradę i tam się uzgadnia orzeczenie. Na kolejnym zwołanym posiedzeniu nastepuje ogłoszenie wyroku.

Poza ww. istnieją szczególne sytuacje w których ten schemat nie wystepuje (zostaje ten model zmieniony)

TS posiada również procedury szczególne. Schemat zostanie złamany gdy np. TS postanowi zastosować środki tymczasowe. Chodzi o to aby pewne działania np. zablokować gdy są one krzywdzące na oddziaływaniu swym dla stron (np. w gospodarcze nielegalne praktyki sprzedawców).

Postępowanie prejudycjalne – pojawiają się bardzo często. W jego ramach występują również pewne procedury szczególne takie jak np. tryb uproszczony. Występuje on wówczas gdy sąd z państwa członkowskiego pyta o coś. TS orientuje się że w bardzo podobnej sprawie już coś wyjaśniał żeby nie wszczynać ponownie bardzo uproszczonym trudnej i czasochłonnej procedury prowadzi tryb uproszczony.

Procedura w trybie pilnym: tryb ten dotyczy spraw z zakresu wolności bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Jeżeli w gre wchodzi bezpieczeństwo zarówno państwa jak i obywateli, wolność czy sprawiedliwość 0 wtedy TS musi się spieszyć.

www.curia.edu

Wyroki TS są ostateczne i tylko w wyjątkowych sytuacja przysługuje od nich możliwość rewizji.

Możliwość taka jest gdy ujawnione zostały okoliczności faktyczne mogące mieć decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy które były nieznane w chwili orzekania wyroku. Ważne aby nie były one znane nie tylko TS ale także temu który wnosi skargę. Rewizję można zgłosić najpóźniej do czasu upłynięcia 10 lat – po tym czasie nowe fakty nie są brane pod uwagę.

II Sąd I Instancji – jego wyroki nie są ostateczne i można się od nich odwołać. W zależności kto wyrok wydał odwołanie od wyroku Sądu ds. służby publicznej natomiast odwołanie od Sądu I instancji idzie do TS. Odwołanie może dotyczyć tylko kwestii prawnych.

Kwestie prawne będące przyczyną odwołania to:

1. Brak właściwości Sądu

2. Naruszenie procedury postepowania przed Sądem wpływające niekorzystnie na interesy wnoszącego odwołanie

3. Naruszenie prawa unijnego

Gdy odwołanie jest zasadne instancja odwoławcza uchyla orzeczenie i TS może wydać ostateczne orzeczenie.

Postępowania wobec państw członkowskim o naruszenie zobowiązań traktatowych

Traktat o postępowaniu w sprawach UE (art. 258-260)

Art. 258 upoważnia komisję europejską do występowania do TS ze skargą przeciw państwu które narusza traktaty będące prawem pierwotnym Uni.

Art. 259 mówi że analogiczną skargę może złożyć państwo przeciw państwu

Art. 260 określa skutki wyroków wydawanych przez TS

Przedmiotem postępowania przed TS w oparciu o 259 i 258 jest zarzut iż naruszono zobowiązania wynikające z prawa Unijnego. Naruszenie może mieć postać działania sprzecznego a mianowicie przyjmuje przepisy wewnętrzne które są sprzeczne z przepisami unijnymi. Państwa potrafią zanichać ustanowienia prawa wewnętrznego które jest przez prawo Uni wymagane. Państwa nie dokonują transpozycji wydawanych przez Unię dyrektyw.

Czyn ten musi dać się przypisać władzom lokalnym, sądowniczym różnych szczebli bądź też władzom państwa (to zaniechanie we wprowadzeniu dyrektywy unijnej)

Skarga składana przez Komisję Europejską.

Gdy Komisja zauważy naruszenia postanowień traktatu może ona wystąpić z krokami:

1. Formalne

1. Postepowanie przed komisją

2. Postępowanie przed TS

1. Nieformalne

Komisja zwraca się do Państwa członkowskiego i informuje o naruszeniach – można wtedy bezboleśnie zakończyć sytuację konfliktową polubownymi ustaleniami. Jeżeli polubownie się nie uda Komisja podejmuje decyzję o wszczęciu fazy formalnej.

Pierwsze jest pismo ostrzegawcze rozpoczynające 1 fazę postępowania. W piśmie tym znajduje się określenie na czym polega naruszenie. 2ga część to sposób naprawy tego naruszenia. 3 element to termin w którym należy naruszenie usunąć. Termin ten najczęściej wynosi 2 miesiące.

Okoliczności egzoneracyjne – są to okoliczności vismajor

FINISH!!!:)