Zdrowie publiczne – wykłady

Dr Marek Bryła

Dyżur w poniedziałek 11-13 sala 212

Egzamin końcowy, – ( jeśli będą wszystkie obecności to ocena wyżej) – test 40 pytań, jednokrotnego wyboru.

WYKŁAD 1

Metody rozpoznawania potrzeb zdrowotnych. Wybrane przykłady oceny potrzeb zdrowotnych na tle rozwoju dyscypliny zdrowia publicznego. Powstanie i rozwój zdrowia publicznego, jako autonomicznej dziedziny wiedzy i działalności praktycznej ( geneza i rys historyczny).

Koncepcje zdrowia publicznego w świetle ujęć definicyjnych ze szczególnym uwzględnieniem nowego zdrowia publicznego.

Dawniej używano pojęcia medycyna społeczne teraz – zdrowie publiczne.

Rodzaje potrzeb zdrowotnych:

• Normatywna – tj. taka, którą np. ekspert lub lekarz, określa, jako potrzebę w danej sytuacji. Wyznaczony zostaje „jakiś pożądany standard, który jest porównywany z tym, co istnieje faktycznie”

• Standardy profesjonalne definiują wielkość potrzeb, ale nie pozwalają udzielić odpowiedzi na pytanie o to, jaką część tych potrzeb można i warto zaspokajać.

• Odczuwana – zbliżona do życzenia, by coś zostało zrobione:, „kiedy oceniamy potrzebę jakichś usług, pytamy ludność, czy odczuwa ich potrzebę”

• Stanowią wątpliwej wartości wskazówki dla wybory działań praktycznych, tym bardziej, że żaden system nie pozwala na zaspokojenie w pełni potrzeb odczuwanych

• Wyrażona – „… potrzeba wyrażona jest stosowana w służbie zdrowia, gdzie za miarę niezaspokojonych potrzeb uznaje się listy oczekujących”

• Nie są i nigdy nie będą wystarczającą przesłanką dla racjonalnych decyzji alokacyjnych, ( choć należy dążyć do maksymalnej dostępności

• Porównawcza, – którą stwierdza się, „… jeżeli ludzie o podobnych cechach, ci, którzy nie otrzymują usług, znajdują się w potrzebie”

• Wiedza o nich też nie pozwala na podejmowanie racjonalnych decyzji alokacyjnych, ( choć jest to ważna informacja w zbiorze przesłanek planistycznych

Elementy wpływające na politykę ustalanie priorytetów zdrowotnych:

Szacowanie potrzeb zdrowotnych:

- przeżycie w zdrowiu i w chorobie, badania zdrowia i stylu życia, ocena lekarza i rodziny, ocena konsumenta, raporty dyrektorów centrów zdrowia publicznego, perspektywa samorządu lokalnego.

Szersze wpływy:

- dostępność środków, zmiany demograficzne, zmiany socjalne

Polityka:

- badania i rozwój strategie regionalne, kliniczne rekomendacje i protokoły, narodowa strategia zdrowia, raporty ekspertów

Rozwój:

- audyt i dobra praktyka, innowacje, ocena efektywności.

Art. 68 Konstytucji RP

Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.

Podstawowe piśmiennictwo: ( obowiązujące do egzaminu)

• Zdrowie publiczne. Wybrane zagadnienia. Pr. zb. Pod red. A. Czupryny, s. Poździocha, A. Rysia, W.C. Włodarczyka. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Kraków 2000-2001

• Zdrowie publiczne w zmieniającej się Europie i w Polsce. Pr. zb. Pod. Red. J. Nosko, Instytut Medycyny Pracy, łódź 2004

• Leowski J: Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne. Ochrona zdrowia w gospodarce rynkowej. Wyd. 3. Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2010.

Zadania zdrowia publicznego ( zbiorowe):

1. Zapobieganie szerzeniu się chorób

2. Zwalczanie czynników ryzyka

3. Monitorowanie stanu zdrowia

4. Zapobieganie wypadkom i urazom

5. Zapewnianie nadzoru epidemiologicznego

6. Promowanie zdrowego stylu życia

7. Kształcenie personelu medycznego

8. Zapewnianie regulacji prawnych

9. Monitorowane, jakości świadczeń

10. Ocena sytuacji zdrowotnej kraju

11. Monitorowanie stanu zdrowia.

Sytuacja zdrowotna jest pojęciem szerszym niż stan zdrowia.

Stanowisko zarządu głównego PTZP ( Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego) w sprawie projektu ustawy o systemie zdrowia publicznego – 2007 rok. Części projektu ustawy:

• Preambuła

• Narodowy Program Zdrowia

• Cele ustawy o systemie zdrowia publicznego

• System nadzoru w zdrowiu publicznym

• Zdrowie publiczne:

  • Definicja

  • Zakres zadaniowy

  • Zakres podmiotowy

Generalna konstatacja 1:

Zdrowie publiczne – to dyscyplina medyczna obejmująca szeroki obszar działań pozamedycznych, mogących wpływać na zdrowie społeczeństwa.

Generalna konstatacja 2:

Zdrowie publiczne – to dyscyplina naukowa obejmująca zagadnienia zdrowia społeczeństwa, współzależność stanu zdrowia od warunków życia i form troski o zdrowie, w odniesieniu do społeczności.

Generalna konstatacja 3:

Zdrowie publiczne – to nauka i sztuka zapobiegania i ulepszania zdrowia zbiorowości poprzez edukację, promocję, badania naukowe i strategię prewencji chorób.

Generalna konstatacja 4:

Zdrowie publiczne – to wiedza i praktyczne zastosowanie wielodyscyplinarnych i interdyscyplinarnych metod badań naukowych, kształcenia i działalności usługowej obejmująca różne dyscypliny akademickie.

Od czasów starożytnych do okresy wielkiego historycznego przełomu w zdrowiu publicznym, jaki nastąpił w XVIII wieku, ukształtowało się wiele ważnych doświadczeń, sprawdzonych przez setki lat praktyki o nieprzemijającym znaczeniu dla zapobiegania chorobom, zachowania zdrowia i przedłużania życia.

Zapobieganie chorobom znane jest od wielu wieków. Wprowadzenie zasad higieny ogólnej i przepisów sanitarnych zawarte już było w kanonach Talmudu. Tłumaczenie przyczyn chorób czynnikami środowiskowymi i wiązane ich z powietrzem, wodą i miejscem zamieszkania zawdzięczamy naukom Hipokratesa.

Troska o uchronieni ludności od chorób cywilizacyjnych przejawiała się z jednej strony w nakazach religijnych z zakresu przestrzegania higieny osobistej, seksualnej, żywienia i żywności, utrzymywanie w czystości domów i miejsc publicznych.

Hipokrates (460p.n.e. – 377 p.n.e.) – napisał traktat „O powietrzu, wodach i klimatach”, w którym podkreślał wpływ czynników środowiskowych na zdrowie ludzkie. Nakazywałby „… lekarze brali pod uwagę zarówno pokarm, którym człowiek się odżywiał, wodę, którą pił, klimat, w którym żył, jak i wpływ wywierany na człowieka przez grecką wolność lub wschodni despotyzm”.

Johann Peter Frank (1745 – 1821) – uważany za twórcę koncepcji zdrowia publicznego, zdrowia ogółu w Europie i organizacji państwowej ochrony zdrowia. Dla zdrowia ogółu sformułował następujące postulaty pod adresem państwa:

• Wprowadzenie obowiązku posiadania świadectw zdrowia przed zawarciem małżeństwa

• Zapewnienie opieki nad macierzyństwem

• Zapewnienie pomocy w chorobie

• Urządzenie szkół i nauczania zgodnie z wymogami zdrowia

• Zwalczanie alkoholizmu i prostytucji

• Zaopatrzenie w wodę i usuwanie nieczystości

Docenił wartość statystyki lekarskiej. Podkreślał w swoich dziełach związek zdrowia z warunkami bytowania, społeczną wagę zdrowia oraz odpowiedzialność administracji państwowej za ochronę zdrowia obywateli.

Definicja Zdorów publicznego – J.P. Frank – jest to sztuka ochrony zdrowia (…) przed konsekwencjami zagęszczania na ziemi (…) a w szczególności sztuka umacniania większych odporności, żeby móc bez chorób z powodu złych fizycznych mocy, odsuwając je jak najdalej od siebie, możliwie najpóźniej ulegać ich działaniu (J.P. Frank, 1779)

Wykład 2

Koncepcja zdrowia publicznego powstała w Europie, ale w poważnym stopniu została rozwinięta i specyficznie ukształtowana w USA. Ulegała ona ewolucji w czasie, stopniowo rozszerzając zakres zainteresowań, przy czym przyjmowanie podejścia do zagadnień zdrowia publicznego zależne było od warunków społecznych, kulturowych, ekonomicznych i społecznych w różnych krajach.

W polskim piśmiennictwie nie ma zawartego opracowania dotyczącego historii zdrowia publicznego. Pewne elementy tej wiedzy zawarte są w opracowaniach poświęconych historii medycyny. Do zgłębiania tych problemów najbardziej przydatne jest opracowanie: Nosko J.: Zachowania zdrowotne i zdrowie publiczne. Aspekty historyczno- kulturowe. Instytut Medycyny Pracy, Łódź 2005.

Znani politycy konserwatywni, mężowie stanu:

• Otto Bismarck – kanclerz Rzeszy, twórca ubezpieczeniowego systemu ochrony zdrowia ( 1887 r.) i regulacji prawnych dot. zdrowia publicznego

• Edwin Chodnik – współtwórca pierwszej ustawy o zdrowiu publicznym w Wielkiej Brytanii w 1848 r.

• Benjamin Disraeli – premier Wielkiej Brytanii, współtwórca ustawy o zdrowiu publicznym z 1875 r. Autor stwierdza: „Zdrowie publiczne jest fundamentem, na którym spoczywa dobrobyt ludności i potęga kraju. Troska o zdrowie publiczne jest pierwszym obowiązkiem męża stanu”.

Doktryna we farę statek określała rolę społeczeństwa i państwa w warunkach gospodarki rynkowej. Wyznaczała ona również zakres ingerencji państwa w życie gospodarcze w celu rozwiązywania kwestii społecznych, takich jak bezrobocie, opieka zdrowotna, system świadczeń i usług socjalnych, edukacja, mieszkania, warunki pracy. Willkie wrarzenie wywarło opracowanie E. Chadwicka: „Report on the sanitary condition of the labouring population of Great Britain in 1842”

John Simon, jako urzędnik, a później główny inspektor sanitarny Londynu, od 1844 roku wydał wiele przepisów sanitarnych. Od 1856 r. opracowywał i wydawał raporty pt.: „On the state of public health” ( O stanie zdrowia publicznego)

Nosko J.: „Zdrowie publiczne w Europie i Polsce. Kształtowanie się rozwiązań modelowych ( szkic historyczny). [w:] Zdrowie publiczne. Wybrane zagadnienia. Pr. zb. Pod red. J.A. Indulskiego, Z. Jethona, L. Dawydzika. Instytut Medycyny Pracy, Łódź 2000, s.23- 54.

Echa sukcesu Chadwica wkrótce dotarły do USa. Lemuel Shattuck, księgarz z Bostonu, wdał opracowanie stanowiące kamień milowy w historii zdrowia publicznego: Raport komisji zdrowia stanu Massachussets za rok 1850. Shattuck zalecał m.in. utworzenie Rady Zdrowia, wydającej przepisy mające a celu zapobieganie chorobom lub ograniczenie zachorowań, dbającej o poprawę zdrowia publicznego, wydającej przepisy dotyczące urządzeń sanitarnych i publikującej coroczne raporty o stanie zdrowia ludności, które były wydawane, co roku.

Definicja zdrowia publicznego – M.Rosenau (1913)

Gdy w medycynie klinicznej sprawy zdrowia i choroby stoją jednostkowo w relacji lekarz – osoba chora, to w praktyce zdrowia publicznego pacjentem jest społeczność, a rolę leczących, poza medycyną, odgrywa wiele dyscyplin i dziedzin życia.

William Henry Welch, rozczarowany brakiem zainteresowania badaniami i nauczaniem zdrowia publicznego, z przedstawicielami Fundacji Rockefellera w 1916 r. utworzył pierwszą na świecie Szkołę Higieny i Zdrowia Publicznego na Johns Hopkins University. Jest obecnie największą na świecie szkołą Zdrowia Publicznego.

Definicja zdrowia publicznego – C.E. Winslow (1920) – bardzo ważna

Zdrowie publiczne o nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promocji zdrowia fizycznego poprzez wysiłek społeczności, higienę środowiska, kontrolę zakażeń, nauczanie zasad higieny indywidualnej, organizację służb medycznych i pielęgniarskich, ukierunkowana na zapobieganie chorobom i wczesną diagnozę, rozwój mechanizmów społecznych zapewniających każdemu indywidualnie i społeczności warunki życia pozwalające na utrzymanie zdrowia.

Definicja zdrowia publicznego – G.Defoe

Defoe poszerzył definicję Winslowa. Dodał do niej walkę z nałogami i przeciwdziałanie wypadkom. (1974).

Definicja zdrowia publicznego – M.Terris (1988)

Zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom i niesprawności, przedłużania życia, umacniania stanu zdrowia oraz zwiększania wydolności fizycznej i psychicznej poprzez zorganizowany wysiłek społeczności po to, by uzdrawiać środowisko naturalne. Nowoczesność definicji według Terrisa polega na tym, że uwzględniając główne takie elementy jak promocja zdrowia, zapobieganie chorobom czy wczesna diagnoza, podkreśla też istotne znaczenie systemów organizacyjnych w opiece zdrowotnej.

Definicja zdrowia publicznego – D. Acheson

Zdrowie publiczne jest nauką i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promująca zdrowie poprzez zorganizowany wysiłek społeczeństwa. (D. Acheson, Komitet Badań nad Przyszłym Rozwojem Zdrowia publicznego, 1988) – ta brytyjska definicja, jedna z najbardziej zwięzłych, ale ujmujących istotę zagadnienia, jest w zasadzie skrótem definicji Winslowa.

Definicja zdrowia publicznego – J. Frenk (1992)

Jako wielodyscyplinarna dziedzina badań zdrowie publiczne może być zdefiniowane, jako wkład nauk biologicznych, społecznych i behawioralnych w badania nad fenomenem zdrowia w populacji ludzkiej. Z tego też względu obejmuje ona dwa główne cele analizy: pierwszy – badania epidemiologiczne, oceniające warunki zdrowotne populacji i drugi – badania społecznej reakcji na te warunki, w szczególności sposobu, w jaki ta reakcja wpływa na systemy opieki zdrowotnej.

Definicja zdrowia publicznego – Stowarzyszenie Lekarzy Stanów Zjednoczonych

Zdrowie publiczne jest nauką i sztuką podtrzymywania, ochrony i ulepszania zdrowia ludności przy pomocy zorganizowanych wysiłków społeczności i obejmuje przedsięwzięcia, przy pomocy, których społeczeństwo zapewnia świadczenia medyczne dla określonych grup osób.

Historia w Polsce

Józef Polak ( 1857 – 1928) – w 1885 r. założył czasopismo „Zdrowie Publiczne” ukazujące się do dziś. Kluczowym słowem jest tu „zdrowie”, a nie „medycyna”, a słowo „publiczne” podkreśla, że działania mające zapewnić i umocnić zdrowie ludzi oparte są o zorganizowany wysiłek społeczności, a nie o indywidualne starania i zabiegi. Początkowo to czasopismo nosiło nazwę „Zdrowie”, a słowo „publiczne” zostało dodane w późniejszym okresie. Obecnie jest to kwartalnik, a dawniej był to miesięcznik.

W 1916 r. powstało Polskie Towarzystwo Medycyny Społecznej. W 1917 r. wraz z innymi stowarzyszeniami ogłosiło „Projekt prawa o zdrowiu publicznym w Polsce”. Opracowane materiały wykorzystał referat zdrowia, kierowany przez dr. Witolda Chodźkę. 30 X 1917 r. Ministerstwo Zdrowia Publicznego i opieki Społecznej z terenowymi ekspozyturami ( okręgowe, powiatowe i wojewódzkie wydziały zdrowia publicznego). Do 1932 r. wszystkie uprawnienia przyjęło Ministerstwo Pracy i Opieki Zdrowotnej.

Zdrowie publiczne w Polsce – wybrani autorzy opracowań:

• Janusz Indulski

• Jerzy Leowski

• Eugeniusz Wąsiewicz

• Henryk Kirschner

• Włodzimierz Włodarczyk

• Jan Nosko

• Jan Zejda

• Mirosław Wysocki

• Maria Miller

• Leszek Wdowiak

• Adam Kozierkierwicz

• Stojgniew Sitko

Definicja zdrowia publicznego – J. Nosko

Zdrowie publiczne jest to troska o zachowanie i umacnianie zdrowia w wymiarze makrospołecznym, lokalnym i środowiskowym, polegająca na naukowym rozpoznawaniu stanu zdrowia i potrzeb zdrowotnych zbiorowości oraz inicjowaniu i organizowaniu skoordynowanych wysiłków instytucji rządowych, samorządowych i pozarządowych w celu osiągania pożądanych standardów zdrowia.

Definicja zdrowia publicznego – ZG PTZP (zmodyfikowana definicja J. Nosko) – 2007

Zdrowie publiczne jest to troska o zachowanie i umacnianie zdrowia w wymiarze makrospołecznym, lokalnym i środowiskowym, polegająca na naukowym rozpoznawaniu stanu zdrowia i potrzeb zdrowotnych zbiorowości oraz głównych zagrożeń zdrowia i ryzyka zdrowotnego, a także na inicjowaniu i organizowaniu skoordynowanych wysiłków instytucji rządowych i samorządowych, organizacji pozarządowych i innych instytucji, publicznych i prywatnych, w celu osiągania oczekiwanych przez społeczeństwo pożądanych efektów polityki zdrowotnej państwa i strategii określonej w Narodowym Programie Zdrowia oraz zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego.

Holistyczny model zdrowia publicznego

Inspiracją modelu była potrzeba analizy gwałtownego wzrostu kosztów opieki zdrowotnej po wprowadzeniu w Kanadzie pod koniec lat 60. XX w. systemu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Dużą rolę odegrał powołany wówczas komitet ds. kosztów Służby Zdrowia. Raport Marca Lalonda, ministra zdrowia, obejmujący koncepcję tzw. pól ( obszarów) zdrowia zainicjował nową erę postrzegania zdrowia publicznego. Raport powstał na potrzeby polityki zdrowotnej, jako narzędzie służące analizie problemów zdrowotnych i określaniu potrzeb zdrowotnych oraz sposobów ich rozwiązywania. W oryginalnej wersji Lalonde nie kwantyfikować ( poza wypadkami komunikacyjnymi) wpływu poszczególnych grup czynników na stan zdrowia ludności ( próby oszacowań są z późniejszych okresów).

Pola zdrowia:

• Czynniki biologiczne

• Czynniki środowiskowe

• Style życia

• System opieki zdrowotnej

Geneza koncepcji nowego zdrowia publicznego

Ottawska Karta Promocji Zdrowia – 1986 r.:

• Zaproponowano używanie ww. określenia dla programów opartych na filozofii i założeniach strategii ZDW 2000.

• W przyjętej przez ministrów zdrowia rezolucji zwrócono uwagę na konieczności kompleksowego podejścia podczas formułowania celów polityki społecznej i zdrowotnej państwa

• Zwrócono także uwagę na fakt, że w skład nowoczesnej koncepcji zdrowia publicznego wchodzi zarówno polityka zdrowotna państwa, jak i programowe działania społeczności lokalnych, organizacji społecznych i profesjonalnych oparte o wielodyscyplinarne kierunki badań i że realizacja celów zdrowia publicznego wymaga kadry odpowiednio przygotowanych specjalistów.

Karta z Bangkoku z 2005 r.

Wykład 3

Ottawska Karta Promocji Zdrowia:

• Wzmacnianie działań społecznych

• Rozwijanie umiejętności osobniczych

• Umożliwianie, współpraca, obrona

• Tworzenie sprzyjających środowisk

Światowa deklaracja zdrowia

Przyjęta przez światową społeczność zajmującą się problematyką zdrowotną na XXXI Światowym Zgromadzeniu Zdrowia w maju 1998r.

„My, kraje członkowskie Światowej Organizacji Zdrowia ( WHO), potwierdzamy nasze poparcie dla zasady zawartej w jej Konstytucji, która głosi, że jednym z podstawowych praw każdej istoty ludzkiej jest najwyższy możliwy do uzyskania standard zdrowia; i aby tak się stało, potwierdzamy wartość i godność każdej osoby oraz równe prawa, jednakowe obowiązki i wspólną odpowiedzialność wszystkich za zdrowie”.

Ważne jest respektowanie praw obu płci. Światowa deklaracja zdrowia popiera koncepcje równości. Inwestowanie w zdrowie.

Działalności światowej organizacji w zakresie zdrowia publicznego:

1. Działania ofensywne – zwalczanie chorób masowo występujących i najbardziej zagrażającym społecznościom i narodom na różnych kontynentach

2. Działania ekstensywne – działania i akcje mające na celu zapobieganie chorobom, rozwijanie edukacji zdrowotnej oraz zapewnienie prawa do zdrowia i opieki zdrowotnej

Do światowej organizacji zdrowia należą 192 kraje. Światowa organizacja zdrowia ma swoje biura regionalne. Jest tych biur kilka, nie występują w każdym kraju. Siedziba Światowej Organizacji Zdrowia mieści się w Genewie. Siedziba regionu Europejskiego ( biura regionalnego) znajduje się w Kopenhadze. Europejskie biuro regionalne WHO – nie chodzi tu tylko o Europę. Region europejski obejmuje nie tylko kraje Europy. Region europejski liczy więcej krajów niż jest w Europie. Zalicza się do niego kraje powstałe po rozpadzie związku radzieckiego.

Działalność światowej organizacji zdrowia w zakresie zdrowia publicznego:

Podstawa prawna – konstytucja WHO z 1946r.

• Kierownicze i koordynacyjne działania w skali świata

• Efektywna współpraca międzynarodowa

• Efektywna pomoc dla rządów państw członkowskich

• Działania administracyjne i techniczne

• Zwalczanie chorób epidemicznych i innych

• Poprawa żywienia, warunków pracy i bytu, itp.

• Wspieranie działań organizacji naukowych

• Wypracowywanie konwencji, rekomendacji

• Wspieranie ochrony zdrowia matki i dziecka

• Rozwój higieny psychicznej i stosunków międzyludzkich

• Stymulowanie badań naukowych

• Doskonalenie kształcenia personelu medycznego

• Rozwój higieny publicznej

• Gromadzenie, analiza i wymiana informacji o zdrowiu

• Opracowywanie standardów norm międzynarodowych

Przyjęto deklarację (1978 r. w Ałma –Acie), w której określono, że poz. jest niezbędnym środkiem dla zapewnienia zdrowia dla wszystkich. Uznano, że opieka podstawowa jest fundamentem całego systemu opieki zdrowotnej.

Najważniejsze wymogi i aspekty wobec poz.:

• Rozwijanie edukacji

• Promowanie dobrych warunków żywienia

• Ochrona macierzyństwa i dziecka

• Prewencja i kontrola lokalnych epidemii

• Pełne wykorzystanie metod prewencji

• Zaopatrzenie w zdrową wodę

• Szczepienia przeciw chorobom zakaźnym

• Bieżące leczenie i zaopatrzenie w leki

Strategia „Zdrowie dla wszystkich do 2000r.”

Narodziła się w 1977 r. w odpowiedzi na kryzys, w jakom znalazła się polityka zdrowotna wielu krajów świata. Okres prosperity lat 50. I 60. Wywołał powszechną wiarę w możliwości rozwiązania problemów zdrowotnych społeczeństwa poprzez rozwój sektora medycznego, zwiększenie liczby pracowników medycznych i bazy służby zdrowia, inwestowanie w coraz bardziej specjalistyczne i droższe technologie medyczne. Krach tej koncepcji ujawnił się podczas „kryzysu naftowego” w połowie lat 70.

Główne i przewodnie cele strategii europejskiej zdrowia 200 stanowią rozwinięcie założeń strategii światowej. Strategia europejska nakreślona została w 1980 roku wraz z przyjęciem 38 celów strategicznych ( zadań). I zostały one podzielone na cele główne.

Cele główne:

1. Zdrowie dla wszystkich do 2000r. w Europie ( 12 zadań)

2. Model życia sprzyjający umocnieniu zdrowia ( 5 zadań)

3. Warunki środowiska zewnętrznego sprzyjające zdrowiu ( 8 zadań)

4. Zapewnienie odpowiedniej opieki zdrowotnej ( 6 zadań)

5. Badania naukowe do osiągnięcia zda 2000 ( 1 zadanie)

6. Wspieranie rozwoju ochrony zdrowia ( 6 zadań)

Przewodnie linie działania:

• Równość w materii zdrowia i opieki zdrowotnej

• Walka z chorobami, przedwczesną śmiercią i inwalidztwem

• Walka z rydzykami środowiska naturalnego

• Promocja zachowań sprzyjających zdrowiu, rozwijanie edukacji zdrowotnej

• Optymalizacja usług zdrowotnych i opieki zdrowotnej

„Zdrowie 21 – zdrowie dla wszystkich w XXI wieku”

To światowa deklaracja zdrowia przyjęta w 1998r. w tym dokumencie są zawarte główne kierunki działań w zakresie polityki zdrowotnej krajów członkowskich WHO.

Nowej strategii jest 21 celów. Czyli mniej, wcześniej było 38. Jest tych celów 21, także, dlatego, że mamy XXI wiek. Żaden z tych celów nie wykracza poza rok 2020. Trzeba spodziewać się, że za kilka lat będzie nowa strategia.

Nowe zdrowie publiczne

Czy koncepcja nowego zdrowia publicznego jest naprawdę nowa? – Hill ( 1916r., 1913r.,)

Odpowiedź: NIE. Ta koncepcja zdrowia publicznego ma już 100 lat.

Definicja nowego zdrowia publicznego – T.N. Tulchinsky, E.A. Varavikova

Nowe zdrowie publiczne jest całościowym podejściem do ochrony i promowania zdrowia odnoszącym się zarówno do jednostki, jak i do społeczności, opartym na wzajemnie kompensujących się przedsięwzięciach służb zapobiegawczych zorientowanych na tworzenie warunków sanitarnych, środowiskowych oraz promujących zdrowie osób i zbiorowości, skoordynowanych z odpowiednimi świadczeniami zakładów opieki medycznej prowadzących leczenie, rehabilitację oraz opiekę długoterminową (2000)

Nowe Zdrowie Publiczne stawia w związku z tym wymóg wprowadzenie zorganizowanych działań programowych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, a także organizacji pozarządowych, w celu kreowania prozdrowotnych warunków społecznych, a także w zakresie środowiska i żywienia.

Nowe zdrowie publiczne to działania różnych podmiotów, służące doskonaleniu zdrowia populacji. Podmiotami tymi są : rząd, ministerstwa itd. Oparte jest na dobrze zdefiniowanej odpowiedzialności za zdrowie określonych populacji.

Polska definicja nowego zdrowia publicznego ( Leszek Wdowiak – konsultant krajowy w dziedzinie zdrowia publicznego):

„Nowe zdrowie publiczne to nauka i kompleksowe postępowanie zmierzające do zachowania i umacniania zdrowia ludności w wymiarze makrospołecznym i lokalnym. Podstawą tego postępowania jest naukowe rozpoznanie zdrowia i potrzeb zdrowotnych zbiorowości oraz inicjowanie i organizowanie skoordynowanych wysiłków instytucji rządowych, samorządowych i pozarządowych w celu osiągania pożądanych standardów zdrowia”.

Kolejny wykład tego samego dnia

Medycyna a zdrowie publiczne

Medycyna – działania ukierunkowane na diagnozowanie i terapię jednostek.

Zdrowie publiczne – działania prozdrowotne rozwijane poza systemem opieki zdrowotnej i personelem medycznym ( rodzina, zakład pracy, szkoła, władze publiczne).

Obszar wspólny medycyny i zdrowia publicznego – działania systemu opieki zdrowotnej ukierunkowane na rozwiązywanie problemów zdrowotnych zbiorowości.

Zdrowie, jako dobro publiczne i jako towar

W każdym kraju, bez względu na poziom rozwoju gospodarczego, administracja centralna, czyli rząd ma do odegrania bardzo ważną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli. W państwach opiekuńczych rola ta wynika przede wszystkim z faktu uznawania zdrowia za dobro publiczne, dobro przysługujące każdemu obywatelowi za darmo na równi z edukacją, bezpieczeństwem itp.

Mechanizmy runku w opiece zdrowotnej to nic innego, jak przekształcenie podstawowego prawa człowieka do ochrony zdrowia, w towar.

Mechanizmy rynkowe są w stanie zapewnić dobrą, na wysokim poziomie, skuteczną opiekę zdrowotną, ale tylko dla tej części społeczeństwa, którą stać na poniesienie kosztów. Natomiast biedniejsza część społeczeństwa staje się wyłączona z prawa do opieki zdrowotnej i skazana, co najwyżej, na pomoc instytucji charytatywnych.

Rynek nie jest w stanie zapewnić zaspokojenia zbiorowych potrzeb społeczeństwa – istotnej funkcji każdego systemu ochrony zdrowia.

Zdrowie jest, więc zarówno dobrem publicznym, jak i dobrem indywidualnym, w części towarem. Ustalenie proporcji pomiędzy obciążeniem publicznym, a obciążeniem indywidualnym na zdrowie stanowi ważną decyzję polityczną. Część podstawowych funkcji systemu ochrony zdrowia musi pozostać dobrem publicznym, za które odpowiedzialność musi ponosić państwo. Ta część to zaspokojenie zbiorowych potrzeb społeczeństwa realizowanych przez służy zdrowia publicznego przy współudziale wszystkich resortów oraz zaspokajanie tych indywidualnych potrzeb zdrowotnych, które dotyczą osób pozbawionych, z różnych względów, dostępu do opieki zdrowotnej, lub które mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia ogółu.

Rynek

Rynek jest instytucją umożliwiającą wymianę dóbr, usług i czynników wytwórczych.

Dobra – są to rzeczy służące do zaspokajania potrzeb ludzkich ( np. odzież, żywność)

Usługi – służą też do zaspokajania potrzeb ludzkich, ale nie są fizycznie uchwytnie ( np. opieka medyczna)

Czynniki wytwórcze – obejmują zasoby ludzi i wszystkich rzeczy wykorzystywanych do produkcji dóbr i świadczenia usług w celu zaspokajania potrzeb ludzkich.

Popyt – to ilość dóbr i usług, jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie i w określonym czasie.

Podaż – jest zestawieniem ilości dóbr, jakie producenci są gotowi sprzedać w określonych warunkach, przy danej cenie i w określonym czasie.

Czynnik wpływające na świadczenia medyczne:

• Wydatki na zdrowie

• Sytuacja zdrowotna

• Potrzeby zdrowotne

• Zasoby służby zdrowia

• Wykorzystanie zasobów służby zdrowia

WYKŁAD 4

Żaden kraj na świecie nie jest w stanie zaspokoić wszystkich potrzeb zdrowotnych swoich obywateli. Opieka zdrowotna wymaga ogromnego nakładu finansowego.

Wydatki na ochronę zdrowia w Stanach Zjednoczonych w latach 1965 – 2017 -> ROSNĄ. Następuje stopniowe podwyższanie dochodów (PKB) na ochronę zdrowia. Coraz większy jest udział tych wydatków na zdrowie.

2014 = 18,4% PKB. Z drugiej strony, opieka zdrowotna wymaga coraz większego nakładu, ludzi chorych jest coraz więcej.

Państwo a zdrowie publiczne

Państwo jest głównym kreatorem systemu zdrowia publicznego i czynnikiem w najważniejszym stopniu odpowiadającym za adekwatność przyjmowanych rozwiązań do warunków i wymogów etapu rozwojowego społeczeństwa i kraju. Jako polityczna organizacja społeczeństwa powinno zabezpieczyć prawa i interesy oraz realizację najżywotniejszych potrzeb jednostek i zbiorowości.

Polityka państwa w większym bądź mniejszym stopniu generuje zmiany położenia wielkich grup i środowisk, a także poszczególnych jednostek. Zmienia się sytuacja życiowa obywateli i możliwości zaspokajania potrzeb. Zmniejsza się lub zwiększa poziom życiowego komfortu, jakości życia, poczucia bezpieczeństwa zdrowotnego i przewidywalności losu.

Koncepcja bezpieczeństwa zdrowotnego

Bezpieczeństwo zdrowotne to deklaracja, zapewnieni lub uzasadnienie dla określonych działań legislacyjnych i in. Formalno – prawnych. Musi się odnosić do szeroko rozumianych uwarunkowań zdrowia ( społ. Ekonomicznych), środowiskowych, kulturowych, a nie ograniczać jedynie do gwarancji dostępności do dobrych jakościowo i sprawnych organizacyjnie świadczeń medycznych. Oznacza konieczność zaspokojenia indywidualnych i zbiorowych potrzeb zdrowotnych a system ochrony zdrowia musi być tak zorganizowany, aby obejmować swoim działaniem obie te sfery.

Aspekty bezpieczeństwa zdrowotnego:

• Zabezpieczenie przed ryzykiem choroby i utraty zdrowia – obejmuje elementy finansowania i dostarczania świadczeń, które chronią przed chorobami ( zapobiegawcze) i ( lub) pomniejszają skutki urazów czy chorób ( lecznicze); potrzeba posiadania środków finansowych, kadry itd.

• Zabezpieczenie przed skutkami choroby i utraty zdrowia – obejmuje koordynację rozproszonych elementów opieki zdrowotnej leczniczej i prewencyjnej, opieki społecznej, rehabilitacji, świadczeń i wypłaty zasiłków chorobowych, wpadkowych, rent

Priorytety działań są zmienne w czasie i w przestrzeni.

Priorytety działań ministerstwa zdrowia:

• Kwiecień 2006:

  • Wprowadzenie systemu ratownictwa medycznego

  • Stworzenie publicznej sieci szpitali w Polsce

  • Opracowanie projektu ustawy o ustroju ochrony zdrowia

  • Koszyk świadczeń gwarantowanych

  • Wprowadzenie nowych form ubezpieczeń zdrowotnych:

    • Dobrowolne ubezpieczenia dodatkowe

    • Dobrowolne ubezpieczenia komercyjne

    • Obowiązkowe ubezpieczenie pielęgnacyjne

  • Przekształcenie NFZ w niezależne, publiczne ubezpieczenia zdrowotne

  • Polityka lekowa państwa – racjonalne i transparentna

  • Poprawa funkcjonowania publicznych zakładów opieki zdrowotnej

  • Zwiększenie nadzoru nad wydatkowaniem środków publicznych w ochronie zdrowia

  • Działania w zakresie zdrowia publicznego

  • Opracowanie i wdrożenie nowych programów polityki zdrowotnej

• Grudzień 2007:

  • System ratownictwa medycznego

  • Utworzenie sieci szpitali

  • Budowa nowego ustroju ochrony zdrowia

  • „koszyk” świadczeń gwarantowanych

  • Dobrowolne ubezpieczenia dodatkowe

  • Utworzenie systemu informacji w ochronie zdrowia

  • Usprawnienie systemu ubezpieczenia zdrowotnego

  • Finansowanie kosztów leczenie osób, które uległy wypadkom komunikacyjnym w ramach obowiązkowych ubezpieczeń

  • Ubezpieczenia pielęgnacyjne

  • Włączenie funduszu chorobowego do systemu ubezpieczeń zdrowotnych

Główne składniki sektora zdrowia w strategii „Zdrowie dla wszystkich”:

• Korzystający z usług zdrowia

• Decydenci

• Osoby i instytucje świadczące usługi medyczne

• Instytucje szkoleniowe i badawcze

• Programy zdrowotne, promocyjne, prewencyjne i lecznicze

Należy ocenić funkcję, jakie mają do spełnienia główne postacie w sferze zdrowia raz ponownie zdefiniować profesję zdrowia publicznego, włączając w to funkcje ogólne i specjalistyczne tego zawodu.

Zdrowie, ( jako dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny) jest wynikiem współdziałania różnych sektorów, zatem publiczne instytucje zdrowia musza być przede wszystkim ukierunkowane na ewaluację sektora zdrowotnego.

Zdrowie publiczne zawsze było instytucją, która przewodziła w wykonywaniu analiz oceniających wpływ w różnorakich działań na zdrowie.

Dziedziny zdrowia publicznego:

• Dziedziny podstawowe:

  • Zarządzanie służbą zdrowia

  • Biostatystyka

  • Epidemiologia

  • Edukacja i zachowania zdrowotne

  • Środowiskowe uwarunkowania zdrowia

• Dziedziny uzupełniające:

  • Międzynarodowe zdrowie publiczne

  • Praktyka biomedyczna i laboratoryjna

  • Żywienie

  • Praktyka zdrowia publicznego

  • Zdrowie matki i dziecka

  • Zdrowie środowiskowe

Kompetencje interpersonalne – wynikają z dziedzin zdrowia publicznego (epidemiologia, edukacja i zachowanie zdrowotne, biostatystyka, środowiskowe uwarunkowania zdrowia, zarządzani służbą zdrowia). Określenie kompetencji profesjonalnych jest niezwykle trudnym zadaniem, które powinno odpowiadać potrzebom w danym miejscu i czasie.

Miejsce zdrowia publicznego w systemie ochrony zdrowia. Problem ten wiąże się z celami polityki zdrowotnej:

1. Poprawa stanu zdrowia populacji

2. Poprawa satysfakcji pacjentów korzystających z usług zdrowotnych

3. Poprawa efektywności wykorzystania środków przeznaczonych na opiekę zdrowotną

4. Poprawa dostępności do medycznie uzasadnionych usług zdrowotnych

Celem głównym polityki zdrowotnej jest zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego poprzez dwa cele szczegółowe:

• Zaspokojenie indywidualnych potrzeb zdrowotnych ( wynikających z chorób, wypadków), a więc potrzeb wyrażonych, choć system z własnej inicjatywy powinien brać także pod uwagę istnienie potrzeb rzeczywistych – dział indywidualnej opieki zdrowotnej ( służb medycznych)

• Zapewnienie zbiorowych potrze zdrowotnych, tj. takich warunków życia, pracy, mieszkania, odżywiania, wypoczynku, a nawet chorowania, które minimalizują/ eliminują jakiekolwiek ryzyko utraty zdrowia czy życia – dział zbiorowej ochrony zdrowia ( służb zdrowia publicznego)

Lista podstawowych funkcji zdrowia publicznego na pierwsze dekady XXI wieku powinna obejmować:

• Działania na rzecz ochrony zdrowia ogółu ludności – 10 działań

• Działania na rzecz ochrony zdrowia indywidualnych osób – 5 działań ( zadania zdrowia publicznego, indywidualne):

  1. Szczepienie ochronne ( choroby zakaźne)

  2. Pomoc dla niepełnosprawnych

  3. Świadczenia w chorobach społecznych

  4. Skrining i czynne poradnictwo

  5. Nadzór i pomoc dla instytucji charytatywnych

Zakres zadaniowy ( przedmiotowy) zdrowia publicznego: ( z 2007 roku)

1. Zapobieganie i zwalczania chorób zakaźnych, m.in. zapewnienie nadzoru epidemiologicznego

2. Zapobieganie i zwalczanie chorób niezakaźnych o dużym wymiarze społecznym, m.in. poprzez realizację programów zapobiegawczych, lecznictwo i rehabilitację

3. Ochrona zdrowia wybranych grup ludności: opieka nad matką i dzieckiem, ochrona zdrowia młodzieży uczącej się i studiującej, osób starszych, niepełnosprawnych i pracujących

4. Ochrona zdrowia przed zagrożeniami biologicznymi, chemicznymi i fizycznymi oraz przezwyciężanie skutków narażenia na te czynniki

5. Ochrona zdrowia przed zagrożeniami wynikającymi z niekorzystnych warunków społecznych – ubóstwa, bezrobocia, bezdomności i wykluczenia społecznego

6. Zapobieganie wypadkom i urazom oraz ich przezwyciężanie, m.in. poprzez identyfikację i zwalczanie zagrożeń oraz zapewnianie kompleksowej pomocy ofiarom katastrof

7. Promocja zdrowia nastawiona na kształtowanie zachowań prozdrowotnych

8. Organizacja systemu opieki medycznej oraz zasad dystrybucji świadczeń medycznych, m.in. poprzez prawodawstwo, monitorowanie ich, jakości, przestrzeganie praw pacjenta

9. Kształcenie profesjonalistów zdrowia publicznego, kształcenie i doskonalenie zawodowe lekarzy i in. personelu medycznego i pozamedycznego

10. Monitorowanie stanu rehabilitacji Narodowego Programu Zdrowia, określającego cele i zadania polityki zdrowotnej państwa

Pola zdrowia publicznego w Polsce – J. Nosko

W świetle funkcjonujących uregulowań prawno- administracyjnych dokonanych po 1999r. można wyróżni 5 pól zdrowia publicznego:

1. Ochrona zdrowia i zwalczanie chorób zakaźnych i niezakaźnych o dużym wymiarze społecznym w ramach systemu publicznych ubezpieczeń zdrowotnych

2. Ochrona zdrowia i przezwyciężanie skutków zagrożeń biologicznych, chemicznych i fizycznych ( w ramach zdrowia środowiskowego i ochrony zdrowia pracujących)

3. Ochrona zdrowia przed zagrożeniami wynikającymi z niekorzystnych warunków społecznych w ramach polityki społecznej oraz systemu pomocy społecznej

4. Promocja zdrowia rozumiana, jako system umacniania i rozwoju potencjały zdrowotnego jednostek i grup społecznych poprzez zmianę stylu życia

5. Sprawności i skuteczność organizacji i dystrybucji świadczeń medycznych w zapewnianiu równego dostępu do nich oraz poczucia bezpieczeństwa w trudnych sytuacjach chorobowych

Kolejny wykład ( tego samego dnia)

Zdrowie publiczne a system opieki zdrowotnej w Polsce. Krystalizacja idei rozwiązań systemowych ubezpieczenia zdrowotnego w narodowym funduszu zdrowia.

¾ Polaków jest niezadowolonych z tego, jak funkcjonuje w naszym kraju opieka zdrowotna, w tym ponad 1/3 (36%) stanowią zdecydowanie niezadowoleni – wynika z badania przeprowadzonego przez CBOS w dniach 4-10 lutego na liczącej 1021 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski. Jedynie 22% respondentów wyraża zadowolenie w tym względzie, przy czym dwóch na stu (2%) jest bardzo zadowolonych. – Badania z 2010r.

System ochrony zdrowia – S. Poździoch

System zdrowotny można zdefiniować, jako zorganizowany i skoordynowany zespół działań, którego celem jest realizacja świadczeń i usług profilaktyczno – leczniczych i rehabilitacyjnych, mających na celu poprawę stanu zdrowia jednostki i zbiorowości. Pojęcie systemu oznacza uporządkowany i skoordynowany wewnętrznie układ elementów, cechujący się określoną strukturą.

WYKŁAD 5

Cele systemu ochrony zdrowia – S. Poździoch:

• Zabezpieczenia i dostarczenie całej populacji możliwie pełnego zakresu świadczeń medycznych, których wymaga

• Organizowanie opieki w możliwie najlepszy sposób, aby zapewnić optymalne wykorzystanie zasobów materialnych, finansowych i osobowych

• Zapewnienie usług i świadczeń profilaktyczno – leczniczych i rehabilitacyjnych na możliwie najwyższym poziomie, adekwatnie do poziomu wiedzy i sztuki med., oraz zasad dobrej praktyki

• Systematyczne wdrażanie działań doskonalących system, umożliwiających satysfakcję użytkowników systemu

Cele systemu zdrowia – J. Leowski

Celem głównym systemu ochrony zdrowia jest zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego

Funkcje:

• Zaspokojenie indywidualnych potrzeb zdrowotnych, z których najważniejsze są potrzeby wynikające z chorób, niedomagań, wypadków

• Zaspokojenie zbiorowych potrzeb zdrowotnych – odpowiednich warunków życia, pracy

„Zakres sytemu ochrony zdrowia – Polska 2012” - do ściągnięcia

Podstawowe instytucje realizujące funkcje kierownicze, zarządzanie oraz finansowanie systemu ochrony zdrowia:

• Ministerstwo zdrowia – pełni przede wszystkim rolę moderatora polityki zdrowotnej. Minister zdrowia jest odpowiedzialny za: prowadzenie polityki zdrowotnej, duże inwestycje kapitałowe, za nauki medyczne oraz kształcenie w zawodach medycznych. Posiada władzę administracyjną nad tymi jednostki, które bezpośrednio finansuje. Akademie medyczne, szpitale kliniczne…

• Narodowy fundusz zdrowia – finansuje ubezpieczonym świadczenia zdrowotne służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, udzielanych w przypadku choroby, urazu, ciąży, porodu i połogu, a także promocja zdrowia. W tym celu fundusz zarządza środkami finansowymi przekazywanymi na podstawie ustawy oraz zawiera za świadczeniodawcami umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych. Zawieranie umów odbywa się po przeprowadzeniu postępowania w trybie konkursu ofert lub rokowań.

• Administracja samorządowa – działa na trzech szczeblach: gminy, powiatu i województwa. Jej zadania obejmują trzy obszary: ogólną strategię i planowanie zgodne z potrzebami zdrowotnymi regionu, promocję zdrowia, prowadzenie zakładów opieki zdrowotnej

Kasa chorych w Łodzi ( 1922 – 1933)

Ubezpieczalnia społeczna w Łodzi ( 1934 – 1939)

Ubezpieczenia zdrowotne w okresie międzywojennym

Kasy chorych ( 1918-1933):

• Dekret 11 stycznia 1919r. o obowiązkowym ubezpieczeniu na wypadek choroby

• Ustawa z 19 maja 1920 r. o utworzeniu kas chorych

Kasa chorych miała na celu zabezpieczenie świadczeń leczniczych i zasiłków chorobowych dla ludności pracującej wraz z ich rodzinami. Działalność świadczeniową ukierunkowano na zapewnienie choremu środków utrzymania, które zastępowały utracony na skutek choroby zarobek oraz udostępnienie szybkiej i skuteczniej pomocy lekarskiej.

Okres przyznawania świadczeń wynosił 26 tygodni i mógł być przedłużony do 39, a nawet do 52 tygodni. Dla Ordzin był o połowę krótszy. Ustawa przewidywała m.in. bezpłatną pomoc lekarską na wypadek choroby; do obowiązku kas chorych należało wypłacenie zasiłków chorobowych, których wysokość wynosiła 60% ( a niekiedy 75%) poprzednich zarobków; bezpłatna pomoc lekarska dla położnic w okresie 8 tygodni i zasiłek połogowy dla tych kobiet w wysokości dotychczasowej płacy; zasiłek pogrzebowy na wypadek śmierci ubezpieczonego w wysokości trzytygodniowego zarobku; zarobek szpitalny w wysokości 10% płacy ustawowej; zasiłek domowy – 50% płacy ustawowej, ( gdy ubezpieczony miał osoby na utrzymaniu).

Rozporządzenie prezydenta RP z dnia 29 listopada 1930 r. w sprawie centralizacji kas chorych. Liczba kas chorych ( za wyjątkiem Górnego Śląska) zmniejszyła się z 243 do 61.

Ubezpieczalnie społeczne ( 1934-1940):

• Ustawa ubezpieczeniowa z 28 marca 1933r. ( tzw. scaleniowa, antykryzysowa)

• Opracowaną ją na skutek problemów, które uwidoczniły się w latach kryzysu gospodarczego: wraz ze wzrostem bezrobocia i obniżeniem zarobków, a także wynikających stąd zaległości w opłacaniu składek przez pracodawców budżety kas chorych były poważnie zagrożone.

Ustawa wprowadziła obniżenie zasiłku chorobowego z 60 do 50% dotychczasowego zarobku i skrócenie jego wypłacenia z 39 tygodni do 26; zredukowanie dodatków do zasiłku domowego i szpitalnego, których wysokość wynosiła połowę lub1/3 zasiłku chorobowego; wypłatę zasiłku chorobowego nie od trzeciego, lecz czwartego dnia choroby; obniżenie zasiłku połogowego ze 100% do 50% dotychczasowych zarobków; skrócenie okresu uprawnień do korzystania z pomocy lekarskiej z 39 – 52 do 26 tygodni, itd.

Ubezpieczalnie funkcjonowały także na początku okupacji; zostały zmuszone do stosowania priorytety pomocy i świadczeń dla Niemców, przy równoczesnym stopniowym ograniczaniu praw Polaków.

Charakterystyczne cechy sytemu budżetowego:

• Decydująca rola administracji państwowej w organizacji ochrony zdrowia i związane z tym upolitycznienie opieki zdrowotnej

• Niski poziom finansowania opieki zdrowotnej ze środków budżetu państwa

• Negatywne skutki cementowania skostniałych struktur politycznych zakładów opieki zdrowotnej ( jednostek budżetowych)

• Finansowanie uzależnione od liczby i jakości wykonywanych świadczeń

• Brak bezpośredniego związku wysokości otrzymywanych środków finansowanych z liczbą i jakością udzielanych świadczeń zdrowotnych, co sprawiało, że Trudo było wzbudzić motywację personelu medycznego i zarządzającego do poprawienie efektów własnej pracy i podejmowania konkurencji między placówkami

Czynniki wpływające na wprowadzenie zmian systemowych w ochronie zdrowia mają charakter globalny:

1. Stan przemian demograficznych – starzenie się populacji, a wraz z nim zrost liczby osób wymagających wielokierunkowej, długotrwałej opieki medycznej

2. Postęp technologiczny – udostępnia coraz bardziej nowoczesne procedury diagnostyczne i lecznicze w medycynie, warunkując postęp w efektywności działań medycznych i eskalację ich kosztów

3. Realia ekonomiczne – w każdym kraju na świecie możliwości wzrostu nakładów na opiekę zdrowotną, zwłaszcza w sektorze publicznym są ograniczone

Główne cele działań reformatorskich:

• Poprawa poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego oraz:

  • Poprawa stanu zdrowia społeczeństwa

  • Realizacja konstytucyjnych uprawnień obywateli w zakresie opieki zdrowotnej

  • Zapewnienie podmiotowej roli pacjenta w systemie

  • Wyrównanie dysproporcji w dostępie do świadczeń różnych grup społecznych

  • Poprawa efektywności finansowania opieki zdrowotnej ( gł. Lepsze wykorzystanie dostępnych środków)

  • Poprawa warunków pracy pracowników ochrony zdrowia

  • Dostosowanie struktury materialnej i organizacyjnej lecznictwa do potrzeb społeczeństwa

Podstawowe akty prawne regulujące organizację i funkcjonowanie systemu ubezpieczeniowego w Polsce ( chronologicznie):

• Ustawa z dnia 7 lutego 1997r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym – Dz. U. Nr 28, poz. 153 ( z późn. Zm.)

• Ustawa z dnia 23 stycznia 2003r. o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ – Dz. U. Nr 45, poz. 391 ( z późn. Zmn.)

• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych – Dz. U. Nr 210, poz. 2135 ( z późn. Zm. )

Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym – weszła w życie 1 stycznia 1999r. – „ubezpieczonym przysługują świadczenia określone w przepisach ustawy, służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, udzielane w przypadku choroby, urazu, ciąży, porodu i połogu oraz w celu zapobiegania chorobom i promocji zdrowia”

Ustawa o narodowym funduszu zdrowia – od 1 kwietnia 2003r. – „Do zakresu działań funduszu należy (…) zabezpieczenie ubezpieczonym ….

Pozytywne aspekty systemu kasy chorych:

• Wprowadzenie finansowania świadczeń zdrowotnych ze składek ubezpieczonych

• Odejście od dotacji na rzecz umów ze świadczeniodawcami ( u części z nich poprawa gospodarowania i efektywności wykorzystania środków uzyskanych na podstawie umów z kasami chorych)

• Stworzenie warunków do sprawdzenia elementów rynku usług zdrowotnych poprzez wprowadzenie systemu kontraktowania świadczeń zdrowotnych

• Wzmocnienie roli podstawowej opieki zdrowotnej – lekarza rodzinnego, jako ogniwa racjonalizującego korzystanie ze świadczeń zdrowotnych

• Wygenerowanie w systemie licznej grupy wysokiej klasy specjalistów w zakresie kontraktowania świadczeń zdrowotnych

• Znaczny wzrost nakładów na profilaktyczne programy zdrowotne

Negatywne aspekty systemu kas chorych:

• Niejednolitość stosowanych rozwiązań w zakresie kontraktowania

• Nierealizowane zasady solidaryzmu społecznego ( ułomny algorytm)

• Ograniczenie dostępności do świadczeń zdrowotnych ( nieuzasadnione różnice regionalne, utrudnienia w leczeniu poza granicami działania kasy chorych – różne zasady kontraktowania i różne ceny za te same świadczenia)

• Nieefektywność ekonomiczna ( niewłaściwa alokacja środków pomiędzy kasami chorych, brak możliwości prowadzenia elastycznej i skoordynowanej polityki finansowej w skali sytemu)

• Wysokie, rosnące koszty administracyjne kas chorych

• Wysokie, często nieuzasadnione koszty obsługi kontraktów przez świadczeniodawców w warunkach niejednolitości rozwiązań

• Rosnące koszty refundacji leków

Przesłanki wprowadzenia:

• Zachwianie równości w dostępie do świadczeń medycznych

• Nadmierna autonomia kas chorych ( samodzielność)

• Limity świadczeń – blokada możliwości konkurencji

• Kontraktowanie świadczeń niezgodne z zasadami planowania

• Zakupywanie świadczenia nieadekwatne do potrzeb zdrowotnych

• Pacjent sprowadzony do roli przedmiotowej

Narodowy fundusz Zdrowia:

• Wykonuje obowiązki w zakresie ochrony zdrowia

• Finansuje świadczenia zdrowotne w ramach posiadanych środków finansowych

• Jest państwową jednostką organizacyjną, ma osobowość prawną

• Nie prowadzi działalności gospodarczej

• Zarządza środkami finansowymi przekazywanymi przez ZUS i KRUS, zawiera umowy ze świadczeniodawcami

• Nie prowadzi zakładów opieki zdrowotnej

Podstawowe zasady organizacji i funkcjonowania systemu opartego na narodowym funduszu zdrowia:

• Solidarność – zakaz uzależniania objęcia ubezpieczeniem od indywidualnego ryzyka zdrowotnego, ustawowo gwarantowana równość dostępu do świadczeń, finansowanie systemu ze składek, których wysokość zależy od dochodu członka NFZ

• Wolny wybór – dotyczy wyboru świadczeniodawcy spośród wszystkich podmiotów, które posiadają umowę z NFZ

• Rzetelność, celowość, gospodarność

• Równość – oznacz nieograniczony dostęp do wszystkich medycznie uzasadnionych świadczeń z określeniem zakresu świadczeń niefinansowanych oraz to, że fundusz może kontraktować świadczenia tylko w ramach posiadanych zasobów finansowych

• Instytucjonalny rozdział płatnika i świadczeniodawcy ( fundusz nie może być właścicielem podmiotów świadczących usługi zdrowotne oraz ma dbać o możliwie najlepsze zaspokojenie medyczne uzasadnionego popytu)

• Finansowanie i realizacji świadczeń na podstawie umów – kontraktów, w których określane są prawa, obowiązki i odpowiedzialność świadczeniodawców i NFZ

Zadania NFZ:

1. Zarządzanie środkami finansowymi

2. Określanie, jakości o dostępności świadczeń, analiza kosztów

3. Przeprowadzanie konkursów, ofert, rokowań i zawieranie umów

4. Finansowanie świadczeń udzielnym osobom nieubezpieczonym

5. Prowadzenie wydawniczej działalności promocyjnej i informacyjnej

6. Prowadzenie centralnego wykazu ubezpieczonych

7. Promocja zdrowia

8. Monitorowanie ordynacji lekarskich

9. Wykonywanie zadań zleconych przez ministra zdrowia

10. Opracowywanie, wdrażanie, realizowanie i finansowanie programów zdrowotnych

Rzeczowe działania oddziału NFZ:

• Przeprowadzenie konkursów ofert, rokowań i zawieranie umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych

• Rozliczanie ze świadczeniodawcami zawartych umów

• Bieżąca kontrola umów zawartych ze świadczeniodawcami

• Opracowywanie i przedstawienie corocznych prognoz wpływów i wydatków

• Opracowywanie projektu planu finansowego oddziału woj.

• Sporządzanie projektu planu pracy oddziału wojewódzkiego

• Gromadzenie oraz kontrola danych statystycznych pochodzących ze szczegółowych sprawozdań merytorycznych z realizacji świadczeń zdrowotnych

• Realizacji strategii i polityki informacyjnej funduszu oraz regionalna informacja dla mediów

• Wykonywanie innych zadań zleconych przez prezesa funduszu

Komórki organizacyjne NFZ:

- audytor zewnętrzny

- delegatury

- wydział informatyzacji

- zespół radców prawnych

- i wiele innych: D

Ile świat wydaje na ochronę zdrowia?

Polska (dolary w przeliczeniu na polską walutę):

• 2000 – 587

• 2001 – 646

• 2002 – 731

• 2003 – 745

• 2004 – 814

• 2005 – 843

• 2006 – 910

To jest 6,2 % PKB.

Przedstawione niżej dane pochodzą z pierwotnych planów finansowych NFZ. Plany finansowe NFZ ulegają zmianom, niekiedy kilkakrotnym w ciągu roku, np. pierwotny plan finansowy na 2013 rok przyjęto 14 sierpnia 2012r. i zmieniono 17 października 2012r.

Koszty świadczeń zdrowotnych dla ubezpieczonych w ŁRKCH ( a od 1 kwietnia 2003 roku ŁOW NFZ – Łódzki Oddział Wojewódzki NFZ) w latach 1999 – 2015 na tle kosztów świadczeń zdrowotnych dla ubezpieczonych w Polsce:

Ciągle rośnie. W 2014 roku 4260 mln złotych.

• 1999 – 1405 mln

• 2000 – 1349 mln

• 2001 – 1615 mln

• 2002 – 1760 mln

• 2003 – 1704 mln

• 2015 – 4406 mln ( taka prognoza)

Koszty świadczeń zdrowotnych dla ubezpieczonych per capita na tle kosztów świadczeń zdrowotnych w Polsce per capita:

• 1999 – Polska: 562 zł per capita, Łódź: 587 zł per capita

Największy udział ma lecznictwo szpitalne.

WYKŁAD 6

Najnowsze tendencje w kształceniu profesjonalistów zdrowia publicznego dla systemu opieki zdrowotnej na przykładzie programów: managealth, europhamili, europubehealth oraz szkół akredytowanych w Europie (aspher) i w USA ( Aspph).

W świetle jednego z badań przeprowadzonych w USA wynika, że przeciętni absolwenci kierunku Zdrowie Publiczne muszą liczyć się ze zmianami miejsca zatrudnienia 26 razy w ciągu całej kariery zawodowej. Zmiana miejsca pracy wiąże się z procedurą. Z doświadczeń wynika, że absolwent, który wysyła 100 CV ewentualnym przyszłym pracodawcom, może liczyć na pozytywny odzew ( zaproszenie na rozmowę kwalifikacyjną) od 3 z nich, a spośród nich 1 rozmowa kończy się przyjęciem do pracy.

Europhamili – European public health and health management pilot initiative:

Jest to trwający trzy miesiące kurs w Europie nt. zarządzania systemami opieki zdrowotnej ukierunkowany na wyposażenie stażystów programu w narzędzie przydatne dla kadr kierowniczych.

Ogólne uwagi o programie

Europejskie program kształcenia menedżerów zdrowia publicznego EUROPHAMILI stanowi istoty wkład w przygotowanie specjalistów w tej dziedzinie. Ze względu na to, że zarówno słuchacze, jak i wykładowcy pochodzą z wielu krajów, program pozwala im na przedstawienie własnego dziedzictwa kulturowego w odniesieniu do sfery zdrowia. Z drugiej strony, program odwołuje się do ustaleń instytucji międzynarodowych, wpływających na politykę zdrowotną na kontynencie europejskim, takich jak UE czy Europejskie Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia.

1998 r. – XX kongres ASPHER, Turyn. Zarys koncepcji nowego programu kształcenia profesjonalistów zdrowia publicznego w sakli międzynarodowej

1999 r. – ENSP, Rennes. Utworzenie sieci 6 szkół zdrowia publicznego o nazwie AESCULAPIUS. Członek założyciel – Szkoła Zdrowia Publicznego IMP w Łodzi

2000 r. – W ramach AESCULAPIUS opracowano koncepcję programu kształcenia menedżerów zdrowia publicznego pn. EUROPHAMILI. Program uzyskał wsparcie finansowe Komisji Europejskiej, która z programu Leonardo da Vinci przyznała grant na jego realizację.

2002-2004 r. – Sesje stacjonarnego szkolenia podyplomowego:

2002 r. – Narodowa Szkoła Zdrowia Publicznego, Rennes.

2003 r. – Uniwersytet i Szkoła Nauk o Zdrowiu, Nottingham

Schemat ideowy programu europhamili:

Promotor Programu EUROPHAMILI

(ENSP, Rennes, Francja)

Koordynacja zadań w danym kraju

Łącznicy w krajach członkowskich

Komitet sterujący

Komitet Koordynacyjny

Koordynacja i harmonizacja 8 modułów

Koordynatorzy modułów programowych

Założenia programu EUROPHAMILI:

• Zwiększenie profesjonalnego doświadczenia uczestników szkolenia o szeroki kontekst zawarty w tzw. Europejskiej Unii dla Zdrowia, akcentując różnorodne związki, a także potrzeby rozwiązywania wspólnych ponadnarodowych zadań w dziedzinie zdrowia publicznego

• Stworzenie warunków do wymiany doświadczeń pomiędzy szkolącymi się a ekspertami sektora zdrowia z krajów UE i w ten sposób umożliwienie nabycia praktycznych doświadczeń użytecznych w dalszym profesjonalnym życiu]

• Zapewnienie odpowiednich dokumentów stwierdzających odbycie szkolenia, profesjonalny rozwój uczestników, potwierdzający uzyskane kompetencje w formie certyfikatów i punktów ECTS

• Pogłębienie i wzbogacenie doświadczenia w kształceniu profesjonalnym z różnych krajów zdolnych do podejmowania i rozwiązywania problemów zdrowotnych, w tym przede wszystkim w zakresie zarządzania w skali rozszerzającej się … nie widać

Zasady funkcjonowania programu Europhamili:

1. Wielonarodowo – słuchacze i wykładowcy z różnych krajów, każdy moduł opracowywany przez zespół z trzech krajów, obrony prac przed liczącą 4 osoby komisją z minimum trzech krajów

2. Wielokulturowość – wykładowcy nabywają doświadczenia w kształceniu słuchaczy wywodzących się z różnych kultur, corocznie sesje w innym kraju, moduł „wielokulturowość a zdrowie”

3. Wielodyscyplinarność – otwartość szkolenia: z jednej strony praktycy różnych zawodów, zatrudnieni w systemie opieki zdrowotnej, z drugiej strony słuchacze studiów podyplomowych i doktoranci

4. Przemienności – organizacja procesu szkolenia zakłada uczestnictwo słuchaczu w wykładach, seminariach, ćwiczeniach przez trzy dni w tygodniu, a pozostałe trzy dni – badania..

Organizacja modułu szkolenia Europhamili:

Szkolenie trwa 16 tygodni i obejmuje 615 godzin.

- uczestnictwo w zajęciach dydaktycznych w ramach 8 modułów programowych (unitów) w szkole zdrowia publicznego (265 godzin)

- uczestnictwo w module wielokulturowy (30 godzin)

- przygotowywanie pracy dyplomowej w instytucji goszczącej stażystów (300 godzin)

- udział we wstępnym tygodniu szkolenia (przygotowanie do zajęć)

Moduły programowe (unity) Europhamili:

1. Nowe zdrowie publiczne w Europie

2. Planowanie strategiczne w opiece zdrowotnej

3. Badania przypadku współpracy przygranicznej

4. Implementacja planowania strategicznego

5. Wielonarodowe partnerstwo moduł wielokulturowy

6. Prawo i bioetyka w zdrowiu w Europie

7. Kontrola, jakości i zarządzanie ryzykiem

8. Poetyzacja, ewaluacja, racjonowanie

Definicja zdrowia publicznego przyjęta w programie Europhamili:

Nowe zdrowie publiczne jest całościowym podejściem do ochrony i promowania zdrowia odnoszącym się zarówno do jednostki, jak i do społeczności, opartym na wzajemnie kompensujących się przedsięwzięciach służb zapobiegawczych zorientowanych na tworzenie warunków sanitarnych, środowiskowych oraz promujących zdrowie osób i zbiorowości, skoordynowanych odpowiednimi świadczeniami zakładów opieki medycznej prowadzących leczenie, rehabilitację oraz opiekę długoterminową.

Szkolenie w Narodowej Szkole Zdrowia Publicznego miało na celu przygotowanie wytypowanych osób do pełnienia przez nich roli opiekunów w programie.

• Udział w zajęciach programowych

• Wizyty w placówkach opieki zdrowotnej

• Kontakty z wykładowcami i stażystami

Istotnym elementem seminarium w Renes był przydział poszczególnych stażystów programu Europhamili do instytucji goszczących na terenie Łodzi. Po debacie dokonaliśmy przydziały stażystów do placówek, biorąc pod uwagę nie tylko zgłoszone przez nich preferencje, ale także – na podstawie wniosków aplikacyjnych – kierując do danej placówki stażystów z różnych krajów, o różnym kierunku przygotowania zawodowego.

Kierunki prac przygotowawczych w ŁOW NFZ:

• Gromadzenie i opracowanie materiałów źródłowych, literatury fachowej w języku angielskim

• Kontakty przy pomocy poczty elektronicznej ze stażystkami, uzgodnienia z krajowym koordynatorem programu

• Przygotowanie stanowisk pracy dla stażystek (pokój, komputery z dostępem do Internetu)

Staż w łódzkim oddziale wojewódzkim NFZ w Łodzi

Pomoc: sesje metodologiczne w IMP, przewodnik Europhamili pisania i oceny prac dyplomowych.

Przebieg stażu determinowany był charakterem przygotowywanej pracy dyplomowej i wynikał z harmonogramu pracy, przyjętego w umowie. Podstawą był ramowy plan pracy, który realizowano poprzez sumienne, systematyczne wykonywanie zadań o coraz większym stopniu szczegółowości. Przestrzegano hierarchicznej struktury celów i ciągu wynikania.

Manahealth – był to program realizowany w Europie, od września 2004. do września 2006 r., mający na celu promowanie sieci wymiany informacji w gronie pracowników ochrony zdrowia i opieki społecznej.

Program finansowane ze środków Programu Leonardo da Vinci.

Cel programu: sprzyjanie szerzeniu wiedzy i metod innowacyjnych stosowanych w programie europhamili, poprzez organizację seminariów i krótkoterminowych szkoleń, kształcenie kadry dydaktycznej i tutorów, wyposażając ich w pomoce metodyczne, ułatwianie procedur związanych z akredytacją.

Kierownictwo Programu Manahealth sprawowała Narodowa Szkoła Zdrowia Publicznego w Rennes.

Europubhealth – to dwuletnie studia podyplomowe umożliwiające uzyskanie magistra zdrowia publicznego. W zależności od wariantu, studia odbywają się na dwu uczelniach, spośród wymienionych poniżej:

- Uniwersytet w Kopenhadze

- Andaluzyjska Szkoła Zdrowia Publicznego

- Uniwersytet 1 w Rennes

- Narodowa Szkoła Zdrowia Publicznego w Rennes

- Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

- Uniwersytet w Sheffield

WYKŁAD 7

Metody wczesnego wykrywania chorób

-badania przesiewowe

-wywiady celowane ze skalami ryzyka

-samokontrola

Badania przesiewowe (Skrining) - badania osób bez objawów choroby w celu wczesnego jej wykrycia, aby zmniejszyć umieralność na daną chorobę lub zapadalność.

Skinieniem obejmuje się tę część populacji, w której występuje największe ryzyko zachorowania na daną chorobę.

Badania przesiewowe to badanie masowe, którego cechą charakterystyczną jest zastosowanie w nim testu diagnostycznego.

Test diagnostyczny w badaniu przesiewowym to ściśle określona, maksymalnie zobiektywizowana metoda wykrywania poszukiwanej cechy(objawu) choroby lub stanu zagrożenia chorobą.

Test diagnostyczny ukierunkowany jest na wykrycie jednej, określonej cechy chorobowej. W wyniku zastosowania testu stwierdza się istnienie tej cechy(dodatni wynik testu). Tak jest przy cechach jakościowych. Przy cechach ilościowych przyjmuje się pewną wartość graniczną, która pozwala wyniki ilościowe sklasyfikować dychotomicznie na dodatnie i ujemne.

Stwierdzenie istnienia pojedynczej cechy chorobowej prawie nigdy nie stanowi dostatecznej podstawy do rozpoznania.

W masowym badaniu przesiewowym wszystkie uzyskane wyniki dodatnie wymagają weryfikacji klinicznej.

Dlaczego badania przesiewowe w ogóle są prowadzone skoro nie rozstrzygają w sposób definitywny o istnieniu choroby?

-badania przesiewowe są najważniejszą metodą wczesnego wykrywania chorób na skalę masową; wczesne wykrywanie to wykrywanie w okresie przed zaistnieniem wszystkich objawów choroby.

Schemat badania przesiewowego:

Grupa badana

↓ test

↙ ↘

wynik dodatni wynik ujemny

↙ ↘

chorzy zdrowi

Diagnozowanie kliniczne a epidemiologiczne

1. Cel (epi -> wczesne wykrywanie, kliniczne -> stwierdzenie lub wykluczenie)

2. Obiekt badań (epi -> populacja, kliniczne -> jednostka)

3. Inicjowanie badania (epi -> my do ludzi, kliniczne -> ludzie do nas)

4. Osoba realizująca (kliniczne -> lekarz, epi -> inne osoby)

5. Obiektywizm (bardziej epi, bo eliminuje czynnik ludzki -> lekarz, a o diagnozie decyduje surowy test)

6. Narzędzie badawcze (epi -> test, kliniczne -> inne metody, badania)

7. Diagnoza (epi -> diagnoza nie wiąże się ściśle z chorobą, kliniczne -> bezpośrednio wiąże się z chorobą)

Jakie warunki musi spełniać choroba by móc zastosować badania przesiewowe?

-powinna stanowić ważny problem społeczny i zdrowotny

-powinna być znana historia naturalna choroby i powinien istnieć w niej długi okres przedkliniczny z występującym w tym okresie objawem możliwym do wykrycia testem diagnostycznym

-powinniśmy umieć leczyć tą chorobę

-powinna mieć poważne konsekwencje np. kalectwo

Kryteria dobrego testu diagnostycznego

-odpowiednio dobrany ze względu na wykrywaną cechę (objaw) choroby -> jakościową lub ilościową

-duża trafność -> czułość, swoistość, wskaźnik predykcji wyników ujemnych i dodatnich

-szybki w zastosowaniu

- im większa częstość występowania danej choroby tym większa trafność

-niekłopotliwy

-prosty

-akceptowany przed badanego

-tani

-powtarzalny

-wydajny

Warunki prowadzenia Skrining

1. Dobre przygotowanie - przekonanie ludności o tym, że jest celowe, wynikają z niego korzyści, jest bezpłatne

2. Dobra organizacja - osoby zgłaszające się dobrowolnie powinny zostać załatwione szybko, bez wyczekiwania, powinny być zorientowane, jaki będzie ich dalszy los w przypadku niekorzystnego wyniku badania, badanie kończy się wytworzeniem grup wysokiego ryzyka

Badanie przesiewowe ≠ metoda przesiewowa

Badanie przesiewowe dotyczy populacji, a metoda przesiewowa pojedynczego pacjenta

Przykładowe testy

1. Rak szyjki macicy -> cytologia (wymaz) z szyjki macicy

2. Rak sutka -> mammografia, USH, cbe(kliniczne badanie sutków przez lekarza)

3. Rok jelita grubego -> badanie krwi utajonej w kale, fiberosigmoidoskopia ( w Europie najczęstszy test to FOBT, w Polsce i Niemczech pierwszoplanowa jest kolonoskopia)

4. Rak płuc -> tomografia spiralna (helikalna)

5. Rak gruczołu krokowego -> PSA

6. Gruźlica -> test Igra, próba tuberkulinowa, RTG płuc

7. Cukrzyca -> poziom glikozy na czczo lub po obciążeniu glukozą, H6A1c w USA?

8. Nadciśnienie tętnicze -> standaryzowany (wg. pewnych zasad) pomiar ciśnienia

9. Otyłość -> BMI, WHR, wskaźnik DURNNA?

10. Jaskra -> pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego

11. Depresja -> wywiad standaryzowany (skala Becka)

12. Osteoporoza -> densytometria

13. WZW B -> antygen HBs-Ag

14. AIDS -> anty-HIV

15. Kiła -> VDRL, USR

16. Próchnica -> zdjęcie pantomograficzne, test barwnikowy

17. Problemy z alkoholem -> kwestionariusz mast(most?), cage, audit

18. Palenie tytoniu -> FTND (test zależności nikotynowej Fagerstroma)

Markery nowotworowe

-antygen sterczowy PSA

-antygen rakowy CA15-3

-antygen rakowy CA125

Badanie przesiewowe wieku - warunki powodzenia

-badania masowe (lepiej więcej i rzadziej)

-dobrze zorganizowane: imienne zaproszenie, dbałość, o jakość, odpowiedni wiek

W Polsce:

Ciśnienie tętnicze w Polsce -> co roku badanie u wszystkich dorosłych niezależnie od wcześniejszych wyników

Cukrzyca -> raz na 3 lata u wszystkich powyżej 45 roku życia, niezależnie od wieku, co rok w grupie ryzyka

Mammografia -> po 50rż, co dwa lata

Plusy:

-spadek umieralności

-lepsze wyniki leczenia

-mniej okaleczające leczenie

Minusy:

-stres

-ignorowanie przez chorą objawów klinicznych i opóźnianie leczenia

Parametry kontroli, jakości badań Skrining wych (poziom akceptowalny)

-udział w badaniach >70%

-powtórne wezwania 5%

-odsetek wykrytych raków 50%

Przyczyny niezgłoszenia się na mammografię

-brak zaleceń od lekarza - 34%

-brak dolegliwości w piersiach - 31%

Co mobilizowało do mammografii

-profilaktyka 64%

-zalecenie lekarza 28%

-wiek 28%

Cytologia

-pierwszy raz w wieku 21 lat

-później, co 2 lata

-po 30rż z grupy ryzyka 3x w roku

Wykład 8

ASPHER - stowarzyszenie Szkół Zdrowia Publicznego w Regionie Europejskim

ASPHER prowadzi stadia podyplomowe, The European Master of Public Health". Funkcjonują one pod egidą Departamentu Generalnego Zdrowia i Konsumentów Komisji Europejskiej. Stowarzyszenie obejmuje 105 placówek w 43 krajach.

ASPHER Biuletyn - 1 numer, trzeci kwartał 2014r.

Prezydent APSHER - Vesna Bjegovic-Mikanovic

ASPPH - stowarzyszenie szkół i programów zdrowia publicznego w USA

ASPPH grupuje szkoły posiadające akredytację Rady Edukacji Zdrowia Publicznego

Podstawowe dziedziny aktywności szkół

-kształcenie

-badania naukowe

-działalność usługowa na rzecz społeczności

11 Światowy Kongres Zdrowia Publicznego w Rio 21-25.08.2006 - M.in. problem, jakości kadr zdrowia publicznego (np. Marek)

Pojęcie:

Licencjonowanie - proces nadawania szkołom prawa prowadzenia działalności na określonym poziomi i na określonych kierunkach

Akredytacja - narzędzie oceny, jakości kształcenia i potwierdzenia jej, jakości; osoba/instytucja są kompetentne do wykonywania określonych zadań

1965r. - gwałtowny rozwój liczby szkół zdrowia publicznego

Dziedziny nauczania w szkołach zdrowia publicznego w USA:

1. Podstawowe:

-zarządzanie służbą zdrowia

-biostatystyka

-epidemiologia

-oświata i zachowanie zdrowia

-środowiskowe uwarunkowania zdrowotne

2. Uzupełniające:

-międzynarodowe zdrowie publiczne

-profilaktyka biomedyczna i laboratoryjna

-żywienie

-profilaktyka zdrowia publicznego

-zdrowie środowiskowe

Wnioski (akredytacja)

-procedura akredytacji w szkołach zdrowia publicznego jest bardzo szczegółowa

-akredytowane szkoły zdrowia publicznego w USA wychodzą naprzeciw społecznemu zapotrzebowaniu

Wydatki główne an system ochrony zdrowia (90%).

Wydatki na zapobieganie zgonom przez system ochrony zdrowia (11%).

Koszty główne szpital (80%), a podstawowa opieka zdrowotna, oferowana przez poz. 20% (a najwięcej świadczeń)

Czynniki wpływające na zdrowie: higiena, woda, żywność, zdrowie publiczne

Zakres progowy prozdrowotny

-opieka medyczna indywidualna - jeden człowiek

-zdrowie publiczne - całe społeczeństwo

Fazy transformacji demograficznej:

1 okres przed 1800r -> wskaźnik umieralności urodzeń

2 XIX wiek -> trwałe przemiany demograficzne (głównie spadek umieralności)

3 I połowa XIX wieku -> dalszy spadek umieralności, wydłużanie życia

4 II połowa XX wieku -> dalszy spadek umieralności, spadek wskaźnika rozrodczości, starzenie się społeczeństwa

Fazy transformacji epidemiologicznej:

1) fazy chorób zakaźnych

2) fazy wypadków i urazów

3) faza chorób cywilizacyjnych

4) faza nowych zagrożeń

Adresaci informacji w zdrowiu publicznym

-profesjonaliści zdrowia publicznego

-społeczeństwo

-decydenci: twórcy ustaw, władza na wszelkich szczeblach, kreatorzy polityki zdrowotnej

Specyfika decyzji kierowniczych

1. Interpersonalna

2. Decyzyjna

3. Informacyjna - aktywne poszukiwanie wartościowych informacji i rozpowszechnianie ich wśród podwładnych

Źródła informacji

-pierwotne

-pochodne

-niedokumentalne

-dokumentalne

Lektura fachowych publikacji:

-czy podane jest, kto finansował prezentowane badanie

-czy podana jest macierzysta instytucja autora pracy

-czy autor zamieścił streszczenie pracy i czy w sposób wyczerpujący informuje ono o jest zawartości

-czy zawarte w pracy tabele, ryciny są opisane

100 tys. tytułów czasopism biomedycznych - taka tam anegdotka

Impact Factor - liczba odpowiadająca częstości, z jaką prace zamieszczone w czasopiśmie w ostatnich 2 latach są średnio cytowane w ciągu roku

Obliczanie:

IF= liczba cytowani artykułów/ogólna liczba artykułów ukazujących się w tym czasopiśmie w ciągu 2 poprzednich lat

Lista Filadelfijska - lista czasopism z IF

EMBASE -> 25 mln artykułów, dostęp do literatury biomedycznej, aktualizacja, co 10 dni

Science citation index

Interdyscyplinarna baza cytowań bibliograficznych, obejmuje ok. 6000 czasopism. Umożliwia poszukiwania wg słów kluczowych

Indeks Hirscha - równy jest liczbie publikacji, cytowanych o najmniej h razy. Np. h=20, że 20 z kolei publikacja badawcza, jeżeli uszeregowany był w kolejności uzyskanych cytowań, była cytowana 20x

WYKŁAD 9

Zdrowie publiczne w programach organizacji i instytucji międzynarodowych:

• Światowa Organizacja Zdrowotna – Strategia „zdrowie21”

• Unia europejska – wspólnotowy program zdrowia publicznego, 7 ramowy program badań naukowych na lata 2007-2013)

• Strategia – „zdrowi ludzie do roku 2020” w USA

Klasyczna definicja zdrowia WHO

Wg oficjalnego tłumaczenia Konstytucji Światowej Organizacji Zdrowia, zawartej w dzienniku ustaw, „zdrowie jest stanem zupełnej pomyślności fizycznej, psychicznej i społecznej, a nie jedynie brakiem choroby lub ułomności”.

Krytyka definicji zdrowia WHO

Wśród wielu problemów, jakie wiążą się ze stosowaniem klasycznej definicji zdrowia, do najpoważniejszych należy to, iż definicja ta jest zbyt idealistyczna i abstrakcyjna, że w istocie operuje ona stanem idealnym, charakterystyką teoretycznych warunków, które nigdy nie mogą być spełnione w realnym świecie. Następstwem takiego podejścia jest brak możliwości stopniowania stanów zdrowia i praktycznie nie ma osobnika, który byłby zdrowy w sensie przyjętym w definicji.

Konstytucja WHO z 1946r. – podstawa prawna

Kierownicze i koordynacyjne działania w skali świata

• Efektywna współpraca międzynarodowa

• Efektywna pomoc dla rządów państw członkowskich

• Działania administracyjne i techniczne

• Zwalczanie chorób epidemicznych i innych

• Poprawa żywienie, warunków pracy i bytu, itp.

• Wspieranie działań organizacji naukowych

• Wypracowywanie konwencji, rekomendacji

• Wspieranie ochrony zdrowia matki i dziecka

• Rozwój higieny psychicznej i stosunków międzyludzkich

• Stymulowanie badań naukowych

• Gromadzenie, analiza i wymiana informacji o zdrowiu

• Rozwój higieny publicznej

• Doskonalenie kształcenia personelu medycznego

Formy działań WHO:

1. Działania ofensywne – zwalczanie chorób masowo występujących i najbardziej zagrażającym społecznościom i narodom na różnych kontynentach

2. Działania ekstensywne – działania i akcje mające na celu zapobieganie chorobom, rozwijanie edukacji zdrowotnej oraz zapewnienia prawa do zdrowia i opieki zdrowotnej

Strategia „ZDW 2000”

Narodziła się w 1977 r. w odpowiedzi na kryzys, w jakim znalazła się polityka zdrowotna wielu krajów świata. Okres prosperity lat 50. I 60. Wywołał powszechną wiarę w możliwości rozwiązania problemów zdrowotnych społeczeństwa poprzez rozwój sektora medycznego, zwiększenie liczby pracowników medycznych i bazy służby zdrowia, inwestowanie w coraz bardziej specjalistyczne i droższe technologie medyczne. Krach tej koncepcji ujawnił się podczas „kryzysu naftowego” w połowie lat 70., Wymuszając podejście ….

Główne i przewodnie cele strategii europejskiej ZDW 2000 stanowiły rozwinięcie założeń strategii światowej. Strategia europejska nakreślona została w 1980 roku wraz z przyjęciem 38 celów strategicznych ( zadań).

Cele główne:

1. Zdrowie dla wszystkim do 2000 r. w Europie (12 zadań)

2. Model życia sprzyjający umocnieniu zdrowia (5 zadań)

3. Warunki środowiska zewnętrznego

Strategia „Zdrowie 21” WHO

„Zdrowie 21- zdrowie dla wszystkich w XXI wieku”, to światowa deklaracja zdrowia przyjęta w 1998 r. W tym dokumencie są zawarte główne kierunki działań w zakresie polityki zdrowotnej krajów członkowskich WHO. Zakłada realizację 21 celów.

Wiązka celów strategii „Zdrowie 21”

• Zapewnienie równości w zdrowiu przez jedność w działaniu

  • Cel 1: porozumienie na rzecz zdrowia w regionie europejskim

  • Cel 2: równość w zdrowiu

• Poprawa zdrowia 870 mln ludzi w regionie europejskim

  • Cel 3: zdrowy start życiowy

  • Cel 4: zdrowie młodych ludzi

  • Cel 5: zdrowie ludzi starszych

• Zapobieganie i zwalczanie chorób i urazów:

  • Cel 6: poprawa zdrowia psychicznego

  • Cel 7: redukcja chorób zakaźnych

  • Cel 8: redukcja chorób niezakaźnych

  • Cel 9: redukcja urazów w wyniku wypadków i przemocy

• Wielosektorowe strategie służące zapewnieniu trwałego zdrowia

  • Cel 10: zdrowe i bezpieczne środowisko naturalne

  • Cel 11: zdrowszy tryb życia

  • Cel 12: redukcja skutków nadużywania alkoholu, palenia tytoniu i zażywania narkotyków

  • Cel 13: tworzenie przyjaznego zdrowiu otoczenia

  • Cel 14: wielosektorowa odpowiedzialność za zdrowie

• Sektor opieki zdrowotnej ukierunkowany na wyniki

  • Cel 15: zintegrowany sektor zdrowia

  • Cel 16: zarządzanie, jakością opieki zdrowotnej

  • Cel 17: finansowanie świadczeń zdrowotnych i alokacja środków

  • Cel 18: rozwijanie kadry pracowniczej w opiece zdrowotnej

• Polityka i mechanizmy kierujące zmianami

  • Cel 19: badania naukowe i wiedza na rzecz zdrowia

  • Cel 20: pozyskiwanie partnerów dla zdrowia

  • Cel 21: założenia strategii i polityki „Zdrowia dla wszystkich”

Region Europejski WHO obejmuje ponad 50 krajów, w tym także takie, które w sensie geograficznym położone są na kontynencie azjatyckim ( niektóre byłe Republiki ZSRR).

Dla potrzeb budowy strategii „Zdrowie 21” wykorzystywano dane pochodzące z wszystkich krajów członkowskich Regionu. Np., budując pierwszy cel uwzględniono fakt dużego zróżnicowania krajów pod względem PKB per capita w 1996r.

Budując wielosektorowe strategie służące zapewnieniu trwałego zdrowia, punktem wyjścia były globalne uwarunkowania zdrowia:

• Ogólne warunki socjoekonomiczne i środowiskowe:

  • Warunki mieszkaniowe

  • Warunki produkcji żywności

  • Wykształcenie

  • Środowisko pracy

  • Bezrobocie

  • Woda i warunki sanitarne

  • Opieka zdrowotna

  • Inne

• Czynniki stylu życia

• Wiek, płeć i czynniki genetyczne

Zdrowie publiczne jest przedmiotem zainteresowania wielu organizacji i instytucji międzynarodowych.

Europejska Wspólnota Gospodarcza – podpisanie Traktatu rzymskiego (EWG, 25.03.1957)

Unia Europejska – Traktat Akcesyjny Polski z UE – 1.05.2004R.

Traktat Akcesyjny – jest to umowa międzynarodowa zawierana pomiędzy dotychczasowymi a nowymi państwami członkowskimi UE. Jej przedmiotem są warunki przyjęcia nowych członków i wynikające z tego przyjęcia dostosowania dotychczasowych traktatów, na których opiera się unia. Dokument składa się z dwu części: traktatu, oraz aktu akcesji. Dokument w 22 językach.

Filary UE:

1. Wspólnoty europejskiej – w nim zawarta jest ochrona zdrowia

2. Polityka zagraniczna i bezpieczeństwo

3. Polityka wewnętrzna i wymiar sprawiedliwości

Traktat amsterdamski i traktat Maastricht – poczytać

Program zdrowia publicznego 2003 – 2008

Podstawa prawna programu – decyzja parlamentu i rady Europy z 23 września 2002 r. Członkostwo Polski w tym programie opierało się na decyzji rady stowarzyszenia Unii Europejskiej i Polski z 28 lutego 2008 r. oraz na memorandum o porozumieniu między wspólnotą europejską i RP w sprawie udziału Polski w tym programie, które podpisał Minister Zdrowia 25 lutego 2002 r.

Główne cele ( nurty) programu 2003 – 2008:

• Poprawa informacji i wiedzy celem rozwoju obszaru zdrowia publicznego (m.in. budowa baz danych i system ich przekazywania)

• Zwiększenie zdolności szybkiego reagowania w sposób skoordynowany na zagrożenia zdrowotne

• Promocja zdrowia i zapobieganie chorobom poprzez oddziaływanie na czynniki determinujące zdrowie w zakresie polityki we wszystkich obszarach i działaniach Wspólnoty

Program Zdrowia Publicznego 2003 – 2008

Priorytety miały projekty:

• Dostarczające wartość dodaną na poziomie europejskim (działania przynoszące korzyści związane z „ekonomią skali” na poziomie europejskim, angażując wiele krajów Europy)

• Odnoszące się do jednego lub większej liczby działań objętych w „planie prac”

• Na dużą skalę, wieloletnie i wielodyscyplinarne

• Przynoszące długotrwałe rezultaty na długi okres

• Zwracające uwagę na ocenę procesu i jego rezultatów

• Rozpowszechniające rezultaty i uwidaczniające projekt

• Niepowielające innej pracy

• Posiadające już określone i wbudowane kryteria oceny

3 podstawowe elementy w nowym programie 2008-2013

• Poprawa bezpieczeństwa zdrowia obywateli

• Generowanie i rozpowszechnianie informacji i wiedzy na temat zdrowia

• Promocja zdrowia, w tym zmniejszenie nierówności w zakresie zdrowia

Program Zdrowotny Unii Europejskiej 2008 -2013

Porozumienie w tej sprawie zawarto w Brukseli 30 listopada 2006 r. Budżet programu ma wynieść 365,8 mln euro. Program ten jest częścią szerszej strategii zdrowotnej UE wprowadzonej w życie w 2007 r.

Główne elementy programu zdrowotnego UE 2008-2013:

• Poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego

• Promocja zdrowia – Komisja Zdrowia i ochrony konsumenta będzie sprzyjać zdrowemu i aktywnemu starzeniu się oraz pomoże zniwelować zdrowotne nierówności. Będzie ona kontynuować działania związane z takimi czynnikami zdrowotnymi jak odżywianie, spożycie alkoholu, palenie tytoniu i używanie narkotyków, a także, jakość środowiska. Ma też ułatwić współpracę między systemami opieki zdrowotnej

• Informacja i wiedza o zdrowiu

Program Zdrowotny Unii Europejskiej 2014-2020

Helath Programme 2014-2010

Pula środków finansowych na realizację programu w okresie od dnia 1 stycznia 2014r. do dnia 31 grudnia 2020 r. wynosi 449 394 000 Euro.

Zakres programu:

• Promocja zdrowia

• Wzrost zrównoważenia systemów zdrowotnych

• Ochrona obywateli przez poważnymi trans granicznymi zagrożeniami zdrowotnymi

• Zachęcanie do inwestowania w zdrowie

• Uzupełnienie wsparcie i wartość dodana polityki krajów członkowskich w celu polepszenia zdrowia obywateli UE i zmniejszenia nierówności w zdrowiu

Cele programu:

1. Promowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i wspieranie środowiska dla prozdrowotnego stylu życia

2. Ochrona obywateli przed poważnymi trans granicznymi zagrożeniami zdrowotnymi

3. Przyczynianie się do innowacyjnych, skutecznych i zrównoważonych systemów zdrowotnych

4. Ułatwianie dostępu do lepszej i bezpieczniejszej opieki zdrowotnej dla obywateli UE.

Przyszły program: narzędzie inwestowania w zdrowie

- dla wydawanie rozumnego ale niekoniecznie więcej na zrównoważone systemu zdrowotne

- dla inwestowania w zdrowie człowieka, szczególnie przy pomocy programów promocji zdrowia

- dla inwestowania w zapewnienie opieki, jako sposobu zmniejszania nierówności i walki z wykluczeniem społ.