1. Organizacja międzynarodowa międzyrządowa
Organizacje międzyrządowe- tworzone przez rządy, zaczęły się tworzyć w 19 w, obecnie istnieje ich ok. 500
Organizacje pozarządowe- nie są podmiotami prawa międzynarodowego, mogą być tworzone przez osoby fizyczne i przez państwa. Istnieje ich ok. 6 tysięcy
Organizacja Narodów Zjednoczonych
- powstaje na zgliszczach Ligii Narodów, zaczęła się tworzyć po II wojnie światowej
- ma być umową międzynarodową tworzącą organizację (26 czerwca 1945 50 państw świata w San Francisco podpisało tekst ONZ; wówczas bez Polski)
Organizacja Narodów Zjednoczonych składa się z 6 organów głównych:
1. Zgromadzenie ogólne
Tylko w zgromadzeniu ogólnym zasiadają delegaci (po 5 osób) wszystkich państw. Zgromadzenie ogólne zajmuje się sprawami wymienionymi w Karcie. Obrady Zgromadzenia trwają od 3 wtorku września do Wielkanocy
2. Rada bezpieczeństwa
Tylko ona może obradować stale. Ma 15 członków (5 stałych i 10 niestałych)
3. Rada gospodarcza i społeczna
Ma oddziały na wszystkich państwach, współpracuje z 16 organizacjami z rodziny ONZ. W ramach rady można spotkać wszystkie problemy światowe. Jest to największy organ
4. Rada powiernicza
Nie działa (ma administrować terytoriami niesamodzielnymi, w 1945 było ich 111, ale wszystkie teraz się usamodzielniły). Likwidacja Rady wiąże się ze zmianą tekstu Karty.
5. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
Ma siedzibę w Hadze (a nie w Nowym Yorku jak pozostałe). Rozstrzyga on spory pomiędzy państwami (tylko i wyłącznie). Jest sądem I instancji, od wyroków nie ma odwołania. Osoby fizyczne nie stają przed tym Trybunałem! Wydaje on opinie prawne na prośbę organów głównych Narodów Zjednoczonych
6. Sekretariat
Sekretariat administracyjny na czele z sekretariatem generalnym- kadencja od 1.01, kończy po 5 latach 31.12, ale jest to gentelmeńska umowa, nic poza tym.
† Podmiotowość prawna narodów Zjednoczonych bierze się z Karty. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że odpowiada za szkody pracowników, którzy je ponieśli pracując w organizacji międzynarodowej.
GŁOSOWANIE
1. W Zgromadzeniu ogólnym
102 państwa
Sprawy, które zapadają podzielić można na
Ważne
Inne
W sprawie ważnej, aby zapadła decyzja pozytywna na forum, Zgromadzenie Ogólne musi być ⅔ za, członków zgromadzenia obecnych i głosujących
W sprawach innych aby zapadła decyzja pozytywna opowiedzieć się musi zwykła większość członków Zgromadzenia ogólnego (50% + 1) obecnych i głosujących
(każda sprawa niewymieniona w katalogu spraw ważnych Narodów Zjednoczonych jest sprawą inną)
2. W Radzie Bezpieczeństwa
5 stałych (niezmienni) i 10 niestałych członków (kadencja na 2 lata); członkowie stali wybrali siebie w 1945: Federacja Rosyjska, Chiny, Wielka Brytania, Irlandia Północna i Francja
Sprawy, które zapadają
Proceduralne
Inne
W sprawie proceduralnej , aby zapadła, opowiedzieć się za nią musi 9 członków Rady Bezpieczeństwa, obojętnie których
W sprawach innych opowiedzieć się musi 9 członków Rady Bezpieczeństwa w tym zgodne głosy członków stałych (w tym znaczeniu, że żaden ze stałych członków RB nie może być przeciw, ale może być nieobecny, albo może nie brać działu
Przeniesienie sprawy innej do ważnej na forum Zgromadzenia Ogólnego (przeniesienie tylko na czas głosowania, nie do katalogu)
- głosowanie ⅔ aby przenieść sprawę ze sprawy innej na ważną
- głosowanie ⅔ do uchwalenia sprawy ważnej
*sukcesja- następstwo prawne w stosunku do traktatu (np. członkostwo)
*problem daty krytycznej- kiedy sukcesor przejął obowiązki poprzednika
Państwo staje się członkiem Narodów Zjednoczonych gdy:
- miłuje pokój
- zobowiązuje się wykonać regulacje Karty
Wykluczono z nich: Jugosławię, Izrael, chcę wykluczyć Arabię (ze względu na prowadzone tam działania zbrojne)
ONZ jest organizacja międzynarodową, międzyrządową, globalną, uniwersalną
2. Następnym podmiotem organizacji międzynarodowej jest od 2. 12 Unia Europejska
Jest organizacją międzynarodową, międzyrządową, regionalną (nie globalną!), ponadnarodową
Organizacja ponadnarodowa w ramach przekazanych przez państwo kompetencji tworzy prawo, które wyprzedza prawo krajowe państw członkowskich. Państwo członkowskie w ramach przekazanych kompetencji nie może tworzyć żadnego prawa
† Wspólnota typu amerykańskiego- luźny „związek” państw, nie tworzy wewnętrznego systemu prawa, nie zmierza do stworzenia wspólnego państwa (typ europejski to przeciwieństwo)
† Traktat Lizboński- w Polsce wszedł w życie 2.12.2009, wynika z niego podmiotowość prawna.
3. Rada Europy
Powstała w Londynie w 1949, jej celem jest zorganizowanie ochrony praw człowieka w Europie
Jest organizacja międzynarodową, międzyrządową, regionalną, zajmuje się ściśle określoną sprawą (prawa człowieka = nie uniwersalna!)
Do Rady Europy należy 47 państw europejskich (tylko Białoruś nie należy)
4. Watykan
Jest kolejnym podmiotem prawa międzynarodowego publicznego.
Watykan = Stolica Apostolska (dwoistość podmiotowości)
Watykan (pierwsza podmiotowość)
To mikro państwo- miasto, zawiera umowy międzynarodowe ze światem aby móc funkcjonować.
Na czele: Gubernator mianowany przez Papieża
Stolica Apostolska (druga podmiotowość)
Kuria na czele z Papieżem, zawiera z państwami konkordaty ( umowy dotyczące sytuacji kościoła w danym państwie)
5. Pokojowe rozstrzyganie sporów międzynarodowych
Wiąże się z problemem użycia siły i wojen między narodami
† Konwencja Haska z 1909- nie można odzyskiwać długów państwa w ten sposób, że wypowiada się wojnę
† Pakt Ligi Narodów z Traktatu Wersalskiego- zakazuje na początku wojny, pierw nakazuje podjecie rozmów dyplomatycznych (wojnę można zacząć 90 dni po rozmowach)
† Traktat paryski- mówił o wyrzeczeniu się wojny, ale nic poza tym (nie mówił nic o tym co robić w razie wojny)
† Karta Narodów Zjednoczonych
Mówi, że wojna jest zakazana
Zawiera rozdział pt. pokojowe rozstrzyganie sporów międzynarodowych
Wyjątki, kiedy można prowadzić wojnę:
Gdyby za czasów II wojny światowej groziło coś od strony Niemiec i Japonii to państwa członkowskie mogę je „wyprzedzić” w działaniu
Prawo do samoobrony indywidualnej lub zbiorowej- państwo zaatakowane może się bronić dopóki Rada Bezpieczeństwa nie podejmie jakichś kroków
Gdy Rada Bezpieczeństwa podejmuje decyzje o akcji zbrojnej w jakimś regionie (np. Korea Północno- Południowa)
Katalog rozwiązywania sporów:
1-4 dyplomatyczne
5 quasi- dyplomatyczne (?)
6- Trybunał, sąd
Każdy sposób jest rozwinięciem poprzednika
1. Rokowania
2. Badania
3. Pośrednictwo
4. Pojednanie
5. Postępowanie arbitrażowe przed komisją arbitrażową
6. Postępowanie przed sądem lub trybunałem