OPORNOŚĆ I ODPORNOŚĆ ORGANIZMU
OPORNOŚĆ-niewrażliwość organizmu na wnikanie czynników chorobotwórczych (antygenów).
ANTYGEN-związek białkowy wykazujący właściwości immunogenne, powodujące pobudzenie organizmu do produkcji przeciwciał. Może także wykazywać właściwości chorobotwórcze.
Uwarunkowania fizjologiczne i anatomiczne organizmu powodujące jego oporność:
Rogowacenie naskórka,
Kwaśne oddziaływanie potu i moczu,
Obecność kwasu hialuronowego, który zapobiega wnikaniu bakterii.
Odruch kaszlu,
Odruch kichania,
Obecność lizozyny w drogach oddechowych, ślinie i łzach.
Kwaśne oddziaływanie soku żołądkowego,
Zasadowe oddziaływanie soku jelitowego,
Obecność w jelicie grubym saprofitycznejflory bakteryjnej hamującej wzrost i rozwój bakterii i grzybów chorobotwórczych,
Występowanie saprofitycznych bakterii grupy Lactocilus w drogach moczowo- płciowych.
ODPORNOŚĆ- pojawienie się obcego antygenu w organizmie wywołuję reakcje obronną zwaną odpowiedzią immunologiczną. Rodzaje odpowiedzi to: odpowiedź humoralna i odpowiedź komórkowa.
ODPOWIEDŹ HUMORALNA- polega na wytworzeniu i uwolnieniu płynnego środowiska organizmu przeciwciał (immunoglobulin). Wiąże się ona z czynnością limfocytów B.
ODPOWIEDŹ KOMÓRKOWA- charakteryzuję się gromadzeniem wokół antygenu komórek, głownie limfocytów T, które bezpośrednio regulują z antygenem ,a poprzez wydzielanie substancji zwanych limfocininami wciągają do odpowiedzi immunologicznej także makrofagi oraz granulocyty obojętnochłonne i kwasochłonne.
ODPOWIEDŹ NIESWOISTA- wiąże się z występowaniem naturalnych barier ochronnych dla różnych czynników chorobotwórczych np. bakterii.
ODPORNOŚĆ SWOISTA- jest skierowana przeciwko określonemu rodzajowi antygenu. Zawdzięcza się ją funkcjonowaniu komórek układu immunologicznemu, do którego należą limfocyty B i limfocyty T.
PRZECIWCIAŁA/ IMMUNOGLOBULINY TO
Białka z grupy gamma- globulin krwi występujące w płynach ustrojowych.
Mają zdolność swoistego wiązania z antygenem (odpowiedź humoralna).
Związanie antygenu ze swoistym przeciwciałem unieszkodliwia antygen, a powstały kompleks jest eliminowany z płynów ustrojowych przez fagocyty.
Produkcja przeciwciał jest poprzedzana rozpoznaniem antygenu przez limfocyty B i pobudzeniem ich do działania przez limfocyty T.
RODZAJE PRZECIWCIAŁ
Ig G- immunoglobuliny G- stanowią 80% wszystkich immunoglobulin, mają zdolność przenikania przez łożysko z krwi matki do krwi płodu, przez co noworodek uzyskuje odporność bierną, która utrzymuje się przez kilka miesięcy.
Ig A- immunoglobuliny A- występują głównie w wydzielinach wewnętrznych: ślinie, łzach i pocie.
Ig M- immunoglobuliny M- powstają w odpowiedzi na pierwszy kontakt z antygenem.
Ig D- immunoglobuliny D- występują na powierzchni limfocytów B, wiążąc się z antygenem, pobudzają limfocyty B do produkcji przeciwciał.
Ig E-immunoglobuliny E- znajdują się w błonach śluzowych, skórze na powierzchni komórek tucznych.
WŁAŚCIWOŚCI IMMUNOGLOBULIN
Zdolność łączenia się z antygenem i ich unieszkodliwienie poprzez:
-aglutynacje (zlepianie),
-neutralizacje (zobojętnianie),
-precypitacje (mikrowytrącanie),
-opsonizację (opłaszcanie),
-lizę (rozpuszczanie).
INNY RODZAJ ODPORNOŚCI TO ODPORNOŚĆ SZTUCZNA I NATURALNA. OBIE MOGĄ BYĆUZYSKANE NA DRODZE CZYNNEJ LUB BIERNEJ.
ODPORNOŚĆ SZTUCZNA-CZYNNA- nabyta przez szczepienie, czyli podanie antygenu, który nie posiada właściwości chorobotwórczych ale stymuluje wzrost poziomu przeciwciał.
ODPORNOŚĆ SZTUCZNA-BIERNA- uzyskuje się ją po podaniu surowicy, czyli gotowych przeciwciał.
ODPORNOŚĆ NATURALNA-CZYNNA- powstaje w wyniku uzyskania przeciwciał po przejściu choroby.
ODPORNOŚĆ NATURALNA- BIERNA- powstajeprzezprzeniknięcie przeciwciał z krwi lub mleka matki.
AGLUTYNOGENY/ ANTYGENY
Są to antygeny występujące w otoczce erytrocytów.
Rodzaje aglutynogenów:A1, A2(zwane antygenami A), B,C,D,E.
Aglutynogeny C,D,E warunkują obecność czynnika Rh.
Aglutyniny powodujące zlepianie (aglutynację) erytrocytów z antygenem A, nazwane są antyA lub Alfa, a aglutyniny zlepiające erytrocyty z antygenem B antyB lub Beta.
Znajomość grup krwi umożliwia prawidłowe przetaczanie/transfuzję krwi.
Przy transfuzjach uwzględnia się wyłącznie obecność…..
Grupa 0 jest uniwersalnym dawcą.
Grupa AB jest uniwersalnym biorcą.
UKŁAD GRUPOWY Rh
Stanowią go trzy pary genów występujących w różnych kombinacjach.
W transfuzji krwi i patologii ciąży największe znaczenie ma antygen D, który jest najsilniejszy i w 99% wywołuje uodpornienie.
Krew charakteryzuje się obecnością antygenu D w błonie komórkowej erytrocytów, jego obecność oznacza się jako Rh+ ,a brak jako Rh-.
KONFLIKT SEROLOGICZNY (MARTKA Rh- a PŁÓD Rh+)
Przedostanie się erytrocytów do krwi matki.
Matka wytwarza antygeny przeciwko antygenom D niszczące erytrocyty płodu.
Wzrost ilości aglutyniny przeciw antygenom D podczas następnej ciąży z płodem Rh+, powoduje bardziej masowe niszczenie erytrocytów płodu.
Noworodka z chorobą hemolityczną można uratować przeprowadzając całkowite przetoczenie krwi.
Ponieważ przenikanie erytrocytów płodu do krwi matki zachodzi przede wszystkim podczas porodu, kobiecie bezpośrednio po porodzie lub po poronieniu podaję się przeciwciała antyD,aby zniszczyć krwinki płodu, zanim pobudzą reakcję wytwarzania aglutyniny.
TERMOREGULACJA- to zdolność utrzymywania stałej temperatury niezależnie od temperatury otoczenia. Rozróżniamy termoregulację chemiczną i fizyczną. Dzięki termoregulacji organizmy stałocieplne mogą być aktywne w różnych porach roku i opanować środowisko o różnych klimatach.
TEMPERATURA CIAŁA:
Pod pachą 36,6stC.
Jama ustna 36,8stC.
W odbytnicy 37stC.
Na tułowiu ok 33stC.
Na kończynach dolnych ok 24stC.
Temperatura jest stale podwyższona przy nadczynności: tarczycy, a obniżona przy niedoczynności.
Człowiek ma stała temperaturę gdyż różnicę w produkcji ciepła różnych części ciała wyrównuje krążąca krew i limfa, a cały organizm podlega ścisłej kontroli i regulacji przez ośrodki i efektory termoregulacji, które utrzymują stosunek ilości ciepła traconego (termoregulacja fizyczna- termoliza) do ilości ciepła w tym czasie wytwarzanego (termogeneza) z uwzględnieniem temperatury otoczenia.
TERMOGENEZA
Termogenezadrżeniowa- przy niskich temperaturach następuje wzrost napięcia mięśniowego i drżenie mięśni szkieletowych na drodze odruchowej co prowadzi do zwiększenia przemiany i wytwarzania ciepła.
Temogenezabezdrżeniowa- w niskich temperaturach otoczenia wzrasta aktywność układu współczulnego i następuję zwalnianie hormonów odpowiedzialnych za produkcję ciepła, poprzez ich działanie na tkankę tłuszczową brunatną.
TERMOLIZA człowiek traci ciepło przez:
Promieniowanie elektromagnetyczne (podczerwone), którego źródłem jest ciepło ludzkie. W warunkach klimatu umiarkowanego traci w ten sposób około 55% swojego ciepła.
Przewodzenie i konwencję- czyli odprowadzanie ciepłą przez przeniesienie go na ciało chłodniejsze np. przez ruch powietrza lub wody, traci w ten sposób ok 15% ciepła.
Parowanie potu- odgrywa podstawową rolę w chłodzeniu skóry i dopływającej do niej krwi.
MECHANIZMY TERMOREGULACYJNE mogą okazać się bezskuteczne i doprowadzić do śmiertelnego przegrzania organizmu, podczas wysiłku fizycznego, przy dużej temperaturze i wilgotności powietrza.
KOMFORT CIEPLNY- jest to termoregulacja, w której procesy termoregulacyjne przebiegają z najmniejszym nasileniem. Dla człowieka lekko ubranego jest to 20%, a dla rozebranego 28stC.
UDAR CIEPLNY- przy udarze cieplnym dochodzi do wzrostu temperatury ciała powyżej 40stC (temperatura ciała szybko rośnie do 43-44stC), zaczerwienienia i suchość skóry, występują bóle i zawroty głowy, mdłości, wymioty i objawy ze stronu CUN pod postacią drgawek, zaburzeń wzroku i zaburzeń swiadomości, zamroczenia aż do śpiączki.
Utrata świadomości następuję, gdy temperatura krwi osiąga 40,5-41,6stC, a niewydolność serca i obniżenie ciśnienia krwi w temperaturze ponad 42stC, wtedy też dochodzi do obrzęku płuc.
W końcowym stadium udaru skóra wskutek niedokrwienia staje się szara. Może tez wystąpić od razu utrata przytomności bez objawów wstępnych.
ZASADY DZIAŁANIA OŚRODKA TERMOREGULACJI
Odstawowe elementy uczestniczące w kontroli i regulacji termoregulacji organizmu.
Termoreceptory i termodetektory- struktury wrażliwe na zmiany temperatury otoczenia lub wnętrza ciała.
Ośrodek termoregulacji zlokalizowany w podwzgórzu (międzymózgowie).
Efektory termoregulacji fizycznej (układ krążenia, gruczoły potowe).
Efektory termoregulacji chemicznej (mięśnie szkieletowe, wątroba, tkanka tłuszczowa.
OŚRODEK TERMOREGILACJI
Lokalizacja- podwzgórze.
Przednia część to ośrodek utraty ciepła, tylna część to ośrodek odpowiedzialny za produkcję ciepła i zatrzymanie go w ustroju.
W podwzgórzu znajduje się układ kontrolujący utrzymanie prawidłowej temperatury poprzez odpowiedni stosunek jonów Na/Ca2+. Istotną rolę odgrywają tu prostaglandyny E1 i E2 pod których wpływem zmienia się stosunek stężeń Na/Ca2+ na korzyść jonów Na, co powoduje podwyższenie temperatury dając odczyn gorączkowy.
Przeciwgorączkowe działanie kwasu acetylosalicylowego (aspiryny) polega na hamowaniu syntezy prostaglandyn.