ROŚLINY PIERWOTNIE WODNE (krasnorosty i zielenice)
- jednokomórkowe (nieruchliwe - sztywna ściana komórkowa, brak organelli ruchu ; z wiciami - 1 lub 2 wici, otoczone błoną lub dodatkową ścianą komórkową)
- wielokomórkowe (niezroznicowana na organy, ma postac plechy)
- kolonijne (zespól komórek połaczonych śluzowatą wydzieliną)
rozmnażanie:
- bezplciowo - zarodniki lub fragmentacja plechy
- plciowo - izogamia, anizogamia, oogamia ; u skretnicy - koniugacja
znaczenie krasnorostów i zielenic:
- grupa producentow materii organicznej
- produkcja tlenu
- pokarm dla zwierzat
- rola w obiegu wegla
- wchodza w zw. symbiotyczne
- wykorzystywane w badaniach naukowych
- zrodlo substancji o wlasciwosciach zelujacych
GŁÓWNE KIERUNKI ROZWOJU ROŚLIN LĄDOWYCH
cechy adaptacyjne:
- wyksztalcenie korzeni
- wyksztalcenie tk. przewodzacych
- wyksztalcenie tk. okrywajacych nadziemne czesci roslin
- wyksztalcenie tk. wzmacniajacych
- wytworzenie aparatow szparkowych
- wytworzenie duzej ilosci lisci o wiekszej powierzchni
- powstanie sieci kanalow wewnatrz rosliny
organy(czesci ciala odpowiedzialne za pelnienie jakiejs funkcji):
- wegetatywne (wzrost i rozwoj) - korzen, lodyga, liscie
- generatywne (rozmnazanie plciowe) - kwiaty, owoce
ryniofity - pierwsze rośliny ladowe (one wyginely, z nich powstaly wszystkie obecne)
Rośliny telomowe (rosliny naczyniowe):
wspolna cecha - wyksztalcily tkanke przewodzaca oraz organy
Rośliny(ze wzgledu na sposob rozmnazania) :
- zarodnikowe (mszaki, widlakowe, skrzypowe, paprociowe)
- nasienne (nagozalazkowe, okrytozalazkowe)
Teoria telomowa:
wszystkie organizmy powstaly w wyniku stopniowego przeksztalcania sie telomow ryniofitow (przewyższanie -> spłaszczanie -> zrastanie)
TKANKI ROŚLINNE:
Tkanki:
- twórcze (merysystematyczne) - zbudowane z żywych, intensywnie sie dzielacych komorek
> Pierwotne (merysystemy wierzcholkowe, merysystemy wstawowe, niektore tkanki zarodnikotworcze)
> Wtórne (kambium, fellogen, kallus, wiekszosc tkanek zarodnikotworczych)
- stałe
>okrywające (skórka, korkowica)
>wzmacniające (zwarcica, twardzica)
>przewodzące (łyko, drewno)
>miękiszowe (miękisz zasadniczy, asymilacyjny, spichrzowy, powietrzny)
>> tkanki okrywające
ochrona, kontakt ze środowiskiem zewnetrznym
- skorka - pierwotna
żywa, podzial na epiderme (okrywa nadziemne czesci; ochrona przed wysychaniem; wytwory epidermy - aparaty szparkowe, włoski parzące, włoski kutnerowe, włoski czepne, kolce) i ryzoderme (okrywa korzen; ochrona oraz pobieranie wody)
- korkowica (peryderma) - wtorna
zastepuje skorke w lodydze i korzeniu, gdy te zaczynaja przyrastac na grubosc; sklada sie z 3 warstw (warstwa korka - martwa ; fellogen ; felloderma - żywa)
korek - zbudowany z martwych, przylegajacych, wypelnionych powietrzem komorek
funkcje korka:
- ochrona wnetrza przed utrata wody
- ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi
- ochrona przed wplywem temperatury
>> tkanki miękiszowe
glowna czesc rosliny, zbudowane z zywych komorek z duzymi wakuolami
Rodzaje miekiszu:
- zasadniczy (wypelnia przestrzenie miedzy innymi tkankami)
- asymilacyjny (najintensywniejsza fotosynteza)
> palisadowy (zadania: fotosynteza, ochrona przed nadmiernym naslonecznieniem)
> gąbczasty (zadania: wymiana gazowa)
> wieloramienny (u iglastych)
- powietrzny (buduje organy roslin wodnych, wymiana gazowa, magazynuje tlen i dwutlenek wegla, ulatwia unoszenie sie roslin w wodzie)
- spichrzowy (magazynuje skrobie, tluszcze i bialka)
> wodonośny
>> tkanki wzmacniające
zapewniaja zachowanie okreslonego ksztaltu i odpornosc na czynniki mechaniczne
rodzaje tkanek wzmacniajacych:
- twardzica (sklerenchyma) - dojrzale komorki sa martwe
wytwarza 2 typy komorek:
- włókna sklerenchymatyczne
- sklereidy
- zwarcica (kolenchyma) - komorki sa zywe, moze pelnic dunkcje asymilacyjna
>> tkanki przewodzące
dostarczaja pobierana z podloza wode z solami oraz wytworzone w organach asymilacyjnych produkty fotosyntezy
rodzaje tkanek przewodzących:
- drewno (ksylem) - przewodzi wode i sole; martwe (cewki - paprotniki i nagonasienne - martwe komrki ; naczynia - okrytonasienne)
- łyko (floem) - przewodzi asymilaty - produkty fotosyntezy; żywe (zbudowane z: komórek sitowych - paprotniki i nagonasienne ; rurek sitowych - okrytonasienne ; komórek przyrurkowych)
MSZAKI
- mchy
>prątniki
>torfowce
>płonniki
- wątrobowce
- glewiki (przeprowadzaja fotosynteze)
glownie siedliska wilgotne, niedostepne dla innych roslin.
Wspolna cecha - przemiana pokolen z dominujacym gametofitem
gametofit (łodyżka + chwytniki)
samozywna, wieloletnia roslina, zazwyczaj wieksza od sporofitu, plaska blaszkalub ulistniona lodyzka z chwytnikami
sporofit (seta + zarodnia)
pokolenie krotkotrwale, uzalezniony od gametofitu (pobiera wode z solami a czasem tez asymilaty)
rozmnazanie:
plciowo (heterotroficzna przemiana pokolen z dominujacym gametofitem) lub bezplciowo (zarodniki, fermentacja rozliny, rozmnozki)
jednopienne - rodnie i plemnie wystepuja na jednym osobniku
dwupienne - rodnie i plemnie wystepuja na roznych osobnikach
polaczenie gamet tylko w obecnosci wody
znaczenie mszakow:
- rosliny pionierskie
- reguluja bilans wody
- srodowisko zycia
- ostoja rzadkich roslin
- tworzenie torfu
- premysl kosmetyczny i farmaceutyczny
- lecznictwo
- produkcja nawozow
- tworzenie bagien
PAPROTNIKI
przemiana pokolen z dominujacym sporofitem, mozliwosc wyodrebnienia wlasciwych organow wegetatywnych
Gametofit:
placha - przedrosle ; moga byc jednopienne lub dwupienne ; zaplodnienie wymaga obecnosci wody
Sporofit:
Korzeń (przybyszowe), łodyga, liście(sporofile i trofofile)
Przegląd:
- Widłakowe
- Skrzypowe
- Paprociowe
Znaczenie paprotników:
- powstawanie złóż węgla kamiennego
- srodowisko zycia
- pozywienie
- cele ozdobne
- lecznictwo
- skrzypy - uciazliwe chwasty
NAGOZALĄŻKOWE
cechy charakterystyczne:
1) wytwarzanie nasion
2) wytwarzanie kwiatów
3) wytwarzanie zalążka
4) proces zapłodnienia uzależniony od obecności wody
łodygi i korzenie - przyrastajace na grubosc
liscie - najczesciej igly lub łuski
drewno - z cewek
łyko - z komórek sitowych
>> Sporofit:
- duze drzewa, rzadziej kwiaty
- rozwija sie z nasienia
- na poczatku wytwarza tylko oragany wegetatywne
~kwiaty żeńskie = szyszki (łuska wspierająca, łuska nasienna)
~kwiaty męskie = mniejsze, szyszkowate
>> Gametofit
- męski (przedrosle męskie) - rozwija sie w wyniku podzialow mitotycznych ziarna pylku
- żeński (przedrośle żeńskie) - bielmo pierwotne - powstaje w wyniku podzialu mitotycznego makrospory, zawiera 2 rodnie - kazda posiada komorke jajowa
Przeglad nagozalązkowych:
- wielkolistne
>sagowce
>gniotowe
- drobnolistne
>miłorzębowe
> szpilkowe
Znaczenie:
- element tajgi
- podstawa pozywienia
- schronienie dla zwierzat
- zalesianie wydm, umacnianie zboczy
- walory ozdobne
- surowiec do produkcji materialow meblarskich i budowlanych
- surowiec w przemysle papiernicznym
- żywica - lecznictwo i kosmetyka
- sago - wyrób kaszy lub mączki
OKRYTOZALĄŻKOWE
drewno - naczynia
łyko - rurki sitowe
przemiana pokolen z dominujacym sporofitem
okwiat = działki kielicha + płatki korony
sporofit:
powstaje z nasienia, przyjmuje postac drzewa, krzewu, krzewinki lub niewielkiej rośliny zielnej
kwiaty:
- obuplciowe - zawieraja preciki i slupki
- jednoplciowe - (meskie - preciki ; żenskie - slupki)
>jednopienne - na tej samej roslinie
>dwupienne - na odrebnych roslinach
częsci:
- okwiat - ochrona dla precikow i slupka
- kielich - zwabia owady (owadopylnosc)
- preciki - meski organ, rozmieszczone wokol slupka
- slupek (lub slupki) - zenski organ, najbardziej wewnetrzny okółek
gametofit:
meski - 2 komorki (przedrosle meskie)
rozwija sie z ziarnka pylku, duza komorka wegetatywna i mniejsza generatywna
zenski - kilka komorek (przedrosle zenskie)
woreczek zalazkowy, rozwija sie z jednej z 4 makrospor, pozostale zamieraja
kwiatostany:
- groniaste
- wierzcholkowate
Sposoby zapylenia:
- wiatr
- woda
- zwierzeta
- samozapylenie
budowa nasienia:
- zarodek
- bielmo
- łupina nasienia
materialy zapasowe tkanek spichrzowych:
- skrobia (nasiona skrobiowe)
- tłuszcze (nasiona oleiste)
- białka (nasiona białkowe)
odzjae nasion:
- bielmowe (tk. odzywvcza - bielmo)
- obielmowe (tk. odzywcza - obielmo)
- bezbielmowe (bielmo zastapione przez liścienie)
owoce - organy generatywne
owoce i owocostany:
> pojedyncze
- miesiste
- suche
-- pękające
-- niepękające
> zbiorowe
> owocostany
przeglad:
- jednoliscienne (wiechlinowate, liliowate, storczykowate)
- dwuliscienne (mangoliowe, różowate, bobowate, astrowate, kapustowate)
sposoby rozprzestrzeniania sie nasion i owocow:
- zoochoria - zwierzeta
- anemochoria - wiatr
- hydrochoria - woda
znaczenie okrytozalążkowych:
- producent materii organicznej
- udzial w obiegu tlenu i dwutlenku wegla
- pokarm
- schronienie
- znaczenie gospodarcze
- znaczenie przemyslowe
- lecznictwo
- walory estetyczne