POLITOLOGIA RELIGII 28.02.06 W7
A B S O L U T Y Z M O Ś W I E C O N Y W E U R O P I E
GALLIKANIZM
FEBRONIANIZM
JÓZEFINIZM [ z wczesną formą - terezjanizmem ]
G A L I K A N I Z M
Panowanie Ludwika XIV ( Króla Słońce) , który miał powiedzieć „ Państwo to ja” i sprawował rządy od połowy XVII w po wiek XVIII . Umiera w 1715 r .
Jest to człowiek , za czasów którego panowania Francja staje się główną potęgą europejską.
Dewiza jaka się kierował : „ jeden król, jedna wiara, jedno państwo”. Usiłował narzucać swoją wole kościołowi. Konflikt pomiędzy Ludwikiem XIV a papiestwem rozpoczął się od kardynała Redsa, który na polecenie L XIV zostaje kardynałem, potem trafia do więzienia.
Konflikty w Rzymie pomiędzy papiestwem a posłami francuskimi cesarza LXIV. Ostrzejszy konflikt wybuchł w 1686 r . Zniesienie swobód dyplomatycznych w Rzymie przez papieża Innocentego XI , zapowiadał ekskomunikę dla każdego kto się sprzeciwi temu. Sprzeciwiła się temu Francja.
1687 r - poseł francuski wjeżdża tam ignorując ten zakaz.
Ludwik XIV przystępuje do ataku papieża, zapowiedziano zwołanie soboru, biskupom i zakonnikom zabroniono korespondować z Rzymem.
Głoszono „ARTYKUŁY GALIKAŃSKIE” . Mamy do czynienia ze sporem o regalia - zaczął się od swoistego interpretowania konkordatu bolońskiego z 1516 roku, który dawał Ludwikowi XIV przywilej obsadzania stanowisk kościelnych. LXIV uznaje , że dotyczy to wszystkich biskupów.
Papież Innocenty XI nie uznaje tej nowej interpretacji . LXIV postanawia wykazać , że ma duchowieństwo po swojej stronie. Przyjęto wtedy artykuły gallikańskie.
Idee gallikańskie zaczęły się kształtować już u schyłku średniowiecza ( np. niewola awiniońska jako przykład podporządkowywania sobie papiestwa przez króla francuskiego ) .
G A L I K A N I Z M - to próba stworzenia francuskiego kościoła narodowego.
Idee żywa przez następne stulecia. Książka „wolność kościoła gallikańskiego”.
Jednak byli ludzie, którzy próbowali bronić przed gallikanizmem. Parlament francuski potępiał pro-papieskie wypowiedzi. Nakazuje Sorbonie potępić wyższość papieża nad soborem.
1680 -1681 zgromadzenia ogólne kleru, na których pokazują królowi LXIV swoją wierność.
1682 r - zwołane Nadzwyczajne Zebranie Duchowieństwa francuskiego, które potwierdza te regalia i przyjmuje
4 A R T Y K U Ł Y G A L I K A Ń S K I E:
Papieże otrzymali od boga jedynie władzę duchową , władcy nie podlegają ich władzy, a poddani nie mogą być zwolnieni przez papieża z przysięgi wierności władcy.
Sobór jest ponad papieżem i w tej sprawie obowiązują nadal dekrety tych soborów z XV w kiedy tryumfy świecił koncyliaryzm ( w kościele ) .
Władza papieska w kościele jest ograniczona kanonami, a we Francji dodatkowo zwyczajami kościoła gallikańskiego.
Doktrynalne orzeczenia papieskie są ostateczne wtedy tylko gdy przyjmie je cały kościół.
Ludwik XIV w 1682 r zaaprobował te 4 artykuły i nakazał ich nauczania. Papież Innocenty XI nakazuje je zbadać i potępia je.
Papież Aleksander VIII w swojej bulli z 16xx roku szczegółowo potępia te artykuły gallikańskie.
Jest to ostry konflikt LXIV a papiestwem, zaostrzanie rozdziału. Król robi wszystko aby te 4 artykuły zostały we Francji wprowadzone, jednak do tego nie dochodzi.
[ następny ]Papież Innocenty XII - inna polityka wobec Francji.
Ostatecznie LXIV wycofuje się z tych 4 artykułów gallikańskich. Jednak idee gallikańskie nie uniknęły do dziś. Ten absolutyzm Ludwika XIV nie by ł jedynym.
Bulla papieża Benedykta XIII - która zakładała kult papieża
Niektóre państwa bardzo ostro protestowały przeciwko temu : Francja, Wenecja, Neapol.
Duża rola i znaczenie NUNCJUSZY PAPIESKICH w różnych krajach, z którymi władcy państw często popadali w konflikty i odsyłano ich do Rzymu.
KONFLIKTY WYWOŁANE PRZEZ INSTYTUCJE
P L A C E T U M [ Placet ] - wymagała zgody władcy na zarządzenia duchownych, wszelkie dekrety papieskie. Co prowadziło do konfliktu do tego , że papieże mówią, że władcy wtrącają się w swoje sprawy.
APPELATIO AB ABUSN - dotyczy apelacji od wyroków sądów kościelnych. Apelacje od sądów kościelnych mają być kierowane do sądów państwowych, co prowadzi do konfliktów.
Konflikty:
pomiędzy Hiszpanią a papiestwem
pomiędzy Wenecją a papiestwem
pomiędzy Piemontem, Sardynia a papiestwem
Zostają załagodzone podczas pontyfikatu papieża Benedykta XIV. Był postrzegany jako oświecony człowiek. Za jego czasów miało miejsce dużo ustępstw na rzecz monarchów, stara się podporządkować różne sprawy, zawiera konkordaty.
Konkordat z Hiszpanią w 1753 r za sprawą którego papież zezwala królowi hiszpańskiemu na obsadzanie beneficjów kościelnych
Konkordat z Portugalią - tutaj również przyznaje prawo patronatu nad biskupstwami.
Wenecja - załagodzenie konfliktu, zawarcie konkordatu.
2. F E B R I O N A N I Z M [ Niemcy ]
czyli kolejna tendencja uniezależniania się.
Pojawia się pod wpływem oddziaływań idei z Francji, była to też reakcja na zbyt duże uprawnienia nuncjuszy papieskich.
Idee uniezależniania kościoła od papieża mocno rozwijają się w Niemczech, w Trewirze.
Aktywiści :
J. Schpannenberg , J. Hontheim - Febronius - stąd nazwa tego nurtu
J. Honthem
Był biskupem pomocniczym w Trewirze , łączył zainteresowana 2 działalności na rzecz reformy kościelnej. Wnioski , że kościół pierwotny stanowi ideał kościoła do którego należy wrócić. Pisze dzieło w 1763 r „ Ostanie kościoła i prawowitej władzy” pod pseudonimem Febroniusa. Przedstawia wyidealizowany obraz kościoła pierwszych wieków. Żąda tam decentralizacji kościoła , wzmocnienia kościołów narodowych, miejscowych biskupów. Pisze o potrzebie zmiany struktury, podziału soborów na narodowe i powszechne. Mówi w niej o istotnych prawach kościoła oraz o elementach przypadłościowych jak np. prymat papieski , który miał być tylko prymatem honorowym ( posiłkował się argumentami). Za nieomylny uznawał tylko kościół powszechny , papież natomiast nie był nieomylny.
Idee te dosyć szybko rozpowszechniły się w Niemczech.
Papież Klemens XIII umieścił ją na indeksie ksiąg zakazanych.
W oparciu o te tezy ułożono „ Grawanina Komplenckie” , gdzie mamy do czynienia z :
- x
x
żądaniami zniesienia opłat na rzecz Rzymu
1776 r - odwołanie tez i napisanie komentarza do tych tez.
A U S T R I A
Panująca Maria Teresa ( 1740 - 1780 ) i jej syn Józef II
Maria Teresa to córka cesarza Karola VI, podejmuje reformy pod wpływem idei oświecenia. Te reformy kościelne Marii Teresy wprowadza z uzasadnieniem, że dokonała tych reform dla dobra państwa i kościoła. W realizacji reform pomocni byli jej doradcy tzw. : W I E L K Ą C Z W Ó R K Ą” ( m.in. Ignac Miller, K. Martini, A. Vastock ) , a wykonawcą był M. Kaumic
Kaumic , którego naczelna ideą było przekształcenie monarchii habsburskiej w nowoczesną monarchią absolutystyczną. Reformy te dotyczące kościoła są częścią jej większej działalności reformatorskiej ( szkolnictwa, finansów itd. . ) . Szereg uwagi zwróciła na zakony. Wyraża troskę o podniesienie ich kondycji intelektualnej i moralnej.
zakazuje składania uroczystych ślubów przed ukończeniem 24 lat
likwiduje szkolnictwo klasztorne, odsuwa klasztor od szkół
kasacja licznych klasztorów i przejęcie ich majątków
Z majątku klasztoru jezuickiego tworzy fundusz , który ma wspierać powstawanie szkół świeckich. Zakon jezuitów zostaje rozwiązany przez papieża Klemensa XVI w 1772 r . Pierwszym krajem z którego wyrzucono jezuitów - Portugalia.
Cesarzowa wystąpiła przeciwko egzorcyzmom, procesjom, kulcie obrazów, pielgrzymkom, tendencje do „sprotantyzowania” katolicyzmu. Tez zapoczątkowany przez nią interwencjonizm kontynuował jej syn Józef II.
Józef II sprawuje samodzielną władzę dopiero od śmierci swojej matki Marii Teresy (1780 r).
Był bardziej tolerancyjny.
1781 r - wprowadza patent tolerancyjny ( chronił Żydów i protestantów ) - wolność sumienia. Organem wykonawczym Józefa II był wydział spraw kościelnych , który wydawał rozporządzenia .
cesarz Józef II :
znosił wszelkie zakony kontemplacyjne ( bo nie przynoszą żadnego pożytku )
budynki klasztorne przeznacza na spichlerze
wprowadza nowy podział kościoła na diecezje
postawił sobie za cel powstanie takiej sieci kościołów aby do każdego można było dojść w ciągu godziny, chciał aby ludzie jak najwięcej chodzili do kościoła. Ambona jako tuba propagandy państwowej ( manipulacja kazaniami ) . Miało to służyć „oświeceniu” ludzi , kościół jako placówka kształceniowa.
Wiele edyktów Józefa II było bardzo szczegółowych :
zarządzenia dotyczące porządku mszy
zarządzenia dotyczące oświetlenia kościoła ;)
dotyczące pochówków - zakaz chowania ludzi w trumnach ( bo szkoda drewna ;] ) .
1783 r - utworzono 5 seminariów generalnych ( Lwów , Praga, Peszt, Wiedeń, Zagrzeb ) , którym
przyznano wyłączność na kształcenie kleru.
Powtarza zakazy swojej matki np. o pielgrzymkach, a dodaje nowe zarządzenia dotyczące wystroju kościoła . Wywołało to liczne protesty i sprzeciwy wiernych oraz samego papieża.
1782 r - papież Pius VII wybiera się do Wiednia porozmawiać z Józefem II , ale okazuje się to daremne ;>
Reformy Józefa II nie były trwałe. Jego następca - cesarz Leopold odwołuje wiele z nich ( był władcą bardziej rozważniejszym ) .
3