RACHUNEK KOSZTÓW - Rachunek kosztów docelowych

Przedsiębiorstwo produkcyjne zamierza wprowadzić na rynek nowy produkt, który będzie stanowił uzupełnienie istniejącej struktury asortymentowej. W celu osiągnięcia sukcesu rynkowego oraz finansowego na etapie projektowania produktu postanowiono wykorzystać rachunek kosztów docelowych.

Pierwszym etapem we wspomnianym rachunku kosztów jest wyznaczenie docelowej ceny sprzedaży nowo wprowadzanego na rynek produktu. Cena ta została wyznaczona na podstawie przeprowadzonych badań rynkowych. Biorąc pod uwagę takie zagadnienia jak:

• oczekiwany przez nabywców poziomu funkcjonalności produktu,

• oczekiwany poziom jakości,

• pożądany przez przedsiębiorstwo udział w rynku,

• ofertę konkurencji,

• potencjalne działania przedsiębiorstw konkurencyjnych po wprowadzeniu nowego produktu na rynek,

docelowa cena sprzedaży została wyznaczona na poziomie 27 zł/szt.

Kolejnym etapem w wyznaczaniu docelowego kosztu wytwarzania nowego produktu jest określenie docelowej stopy zysku operacyjnego. Stopa ta powinna zostać wyznaczona na takim poziomie, aby przedsiębiorstwo mogło osiągnąć stopę zwrotu z zaangażowanego w przedsięwzięcie kapitału na poziomie co najmniej kosztu kapitału. Do obliczenia docelowej stopy zysku operacyjnego wykorzystano metodę oceny projektów inwestycyjnych. Dane wejściowe potrzebne do oszacowania docelowej stopy zysku operacyjnego przedstawiają się następująco:

• nakłady inwestycyjne na początku okresu 300 tys. zł

• odtworzeniowe nakłady inwestycyjne w wysokości amortyzacji

• wydatki na badania i rozwój produktu 200 tys. zł

• prognoza wielkości sprzedaży

I rok - 30 tys. szt.

II rok - 50 tys. szt.

III rok - 60 tys. szt.

IV rok - 70 tys. szt.

V rok - 50 tys. szt.

• stopa podatku dochodowego od osób prawnych 19%

• wskaźniki rotacji składników kapitału obrotowego netto

wskaźnik rotacji należności 30 dni

wskaźnik rotacji zapasów - 20 dni

wskaźnik rotacji zobowiązań krótkoterminowych 25 dni

• wydatki związane z zakończeniem produkcji 40 tys. zł

• wartość rezydualna aktywów rzeczowych 45 tys. zł

• średni ważony koszt kapitału 9%

Docelowa stopa zysku operacyjnego została wstępnie wyznaczona dla różnych wielkości wewnętrznej stopy zwrotu (IRR). Poziomy wewnętrznej stopy zwrotu (IRR), dla których określono docelowe stopy zysku operacyjnego, to:

• 9% - poziom średniego ważonego kosztu kapitału,

• 10%

• 11%

• 12%

• 13%

• 14%

Po wyznaczeniu docelowych stóp zysku operacyjnego dla podanych wysokości IRR obliczono dopuszczalne koszty jednostkowe. Ostatecznie jednostkowy koszt dopuszczalny produktu przyjęto na poziomie, który umożliwi uzyskanie IRR w wysokości 13%. Ze względu na istniejące ograniczenia w zakresie efektywności działania postanowiono jednak, iż koszt docelowy produktu zostanie ustalony na poziomie umożliwiającym uzyskanie IRR w wysokości 11%. Koszt bieżący wytworzenia jednego wyrobu wynosi natomiast 25 zł/szt. Posiadając te informacje określono osiągalną i strategiczną część redukcji kosztów.

W dalszym etapie kalkulacji dokonano dezagregacji jednostkowego kosztu docelowego produktu na koszty docelowe poszczególnych funkcji (F1, F2, F3, F4, F5). Dezagregacji kosztu docelowego dokonano poprzez analizę istotności (ważności) danej funkcji w stosunku do innych cech funkcjonalnych produktu. Analiza istotności funkcji została wykonana na podstawie wskaźników preferencji poszczególnych funkcji, które zostały określone przez potencjalnych konsumentów (wskaźniki te mieszczą się w przedziale do 1 do 10). Wskaźniki preferencji funkcji wyznaczone przez konsumentów w skali od 1 do 10 wynoszą:

• F1 - 5

• F2 - 6

• F3 - 8

• F4 - 10

• F5 - 3

Bieżący koszt wytworzenia poszczególnych funkcji wynosi:

• F1 - 3,5 zł

• F2 - 4,3 zł

• F3 - 6,4 zł

• F4 - 8,0 zł

• F5 - 2,8 zł

Polecenie: wyznaczyć koszt docelowy produktu finalnego oraz koszty docelowe poszczególnych funkcji.

RACHUNEK KOSZTÓW - Rachunek kosztów ciągłego doskonalenia

Pewne przedsiębiorstwo posiada trzy wydziały produkcyjne. W każdym z tych wydziałów jest prowadzona produkcja odrębnych wyrobów. Przedsiębiorstwo wdrożyło rachunek kosztów ciągłego doskonalenia, którego efektem ma być obniżenie poziomu ponoszonych kosztów.

Do sporządzenia wstępnej wersji rocznego budżetu przychodów i kosztów wykorzystano planowaną na następny okres budżetowy wielkość sprzedaży oraz poziom cen, a ponadto przyjęto, iż koszt jednostkowy zmienny wytworzenia poszczególnych produktów będzie się kształtował na poziomie zaobserwowanym w poprzednim okresie. Wymienione wielkości przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 1.

Dane do sporządzania budżetu przychodów ze sprzedaży oraz kosztów zmiennych

	Produkt I	Produkt II	Produkt III
Wielkość sprzedaży na następny okres (szt.)	210	280	270
Cena sprzedaży (zł/szt.)	1100	950	1200
Koszty jednostkowy zmienny z poprzedniego okresu
materiały bezpośrednie (zł/szt.)	435	400	440
robocizna bezpośrednia (zł/szt.)	125	127	128
pozostałe koszty zmienne (zł/szt.)	75	60	70

Budżet kosztów stałych ponoszonych na poszczególnych wydziałach produkcyjnych przedstawiono w kolejnej tabeli.

Tabela 2.

Budżet stałych kosztów wydziałowych

	Wydział I	Wydział II	Wydział III
Amortyzacja	35.000	40.000	42.000
Wynagrodzenia z narzutami	22.000	25.000	33.000
Materiały pomocnicze	9.000	12.000	16.000
Pozostałe	5.000	3.000	7.000

Budżet kosztów ogólnego zarządu przyjęto w wysokości 35.000 zł, a koszty sprzedaży w wysokości 5.000 zł.

Sporządzony na podstawie powyższych danych wstępny budżet przychodów i kosztów nie gwarantował uzyskania satysfakcjonującego poziomu rentowności sprzedaży. Za zadowalający poziom rentowności sprzedaży uznano 10%. Różnica pomiędzy zyskiem pożądanym a zyskiem wynikającym ze wstępnie sporządzonego budżetu określa skalę redukcji kosztów. Ponieważ przedsiębiorstwo koncentruje się przede wszystkim na redukcji kosztów zmiennych, toteż wyznaczono docelowe stopy poszczególnych kategorii kosztów, które wynoszą:

• dla materiałów bezpośrednich - 3,1%,

• dla robocizny bezpośredniej - 6,23%,

• dla pozostałych kosztów zmiennych - 7,73%.

Podział ogólnego celu redukcji kosztów na poszczególne wydziały został wykonany biorąc za jego podstawę udział kosztów kontrolowanych przez dany wydział do kosztów kontrolowanych przez wszystkie wydziały. Do kosztów kontrolowanych zaliczono wszystkie koszty zmienne oraz stałe koszty zużycia materiałów pośrednich, a także pozostałe koszty stałe ponoszone na poszczególnych wydziałach.

Rzeczywiste wykonanie w zakresie przychodów ze sprzedaży i kosztów przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 3.

Wykonanie rzeczywiste w zakresie przychodów i kosztów

Polecenie:

1. Obliczyć ogólny cel redukcji kosztów, a następnie poddać go dezagregacji w przekroju wydziałów produkcyjnych.

2. Sporządzić ostateczną wersję budżetu przychodów i kosztów.

3. Obliczyć odchylenia pomiędzy budżetem a rzeczywistym wykonaniem.

4

---