SWOBODA ŚWIADCZENIA USŁUG

Uregulowana jest w art.49-55 TWE. Zakresem tej swobody nie są objęte usługi transportowe, ubezpieczeniowe, bankowe (regulowane są przepisami dot. przepływu kapitału). Zgodnie z art. 50 TWE podmioty prawa wspólnotowego nie mogą jednocześnie korzystać ze swobody świadczenia usług i innych swobód. Każda działalność objęta może być swobodnym przepływem usług, jeżeli nie podlega przepisom innych swobód.

Przepisy prawa pochodnego, w których uregulowana jest swoboda (do kwietnia 2006 r.):

• Dyrektywa 73/148 w spr wjazdu i pobytu osób prowadzących działalność gospodarczą i osób świadczących usługi,

• Dyrektywa 64/221 w spr koordynacji środków specjalnych dot. poruszania się i pobytu cudzoziemców

• Obowiązująca dyrektywa 2004/38/WE o prawie obywateli UE i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na ter.pańs.człon., powyższe dyrektywy straciły moc w związku z wejściem w życie tej 2004/38.

USŁUGA art.50 TWE ,,są to świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem w zakresie, w jakim nie są objęte postanowieniami o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób.

Usługi obejmują w szczególności działalność:

1. O charakterze przemysłowym

2. -//- handlowym

3. Rzemieślniczą

4. Wykonywanie wolnych zawodów

Z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dot.prawa przedsiębiorczości, świadczący usługę może, w celu spełnienia świadczenia, wykonywać przejściowo działalność w państwie świadczenia na tych samych warunkach, jakie państwo to nakłada na własnych obywateli”.

Cechy charakterystyczne usługi:

• Odpłatność - jest koniecznym elementem. Np. wyrok w spr Grogan ETS przyjął, że działalność studentów nie jest usługą. Wyrok w spr Sacchi ETS uznał za usługę transgraniczą emisję programu telewizyjnego utrzymującego się z reklam.

• Czasowość - powinna zawierać czas trwania usługi, jej częstotliwość, regularność i ciągłośc. Musi mieć z góry określony początek i koniec.

• Transgraniczność - jest koniecznym składnkiem stanu faktycznego. Kluczowym kryterium decydującym o uznaniu sytuacji danego podmiotu za „wspólnotową” ( wykonywaną w wymiarze transgranicznym) jest to, że usługodawca i usługobiorca pochodzą z dwóch różnych państw członkowskich. Element transgraniczny może wystąpić w 4 wariantach:

1. Czynna swoboda świadczenia usług - wtedy, gdy usługodawca pochodzący z 1 pańs.człon. i prowadzący w nim stałą działalność gospodarczą przemieszcza się CZASOWO do innego państwa w celu wykonania tam usługi.Art. 50 z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dot.przedsiębiorczości.

2. Bierna - usługobiorca pochodzący z 1 pańs.człon.przemieszcza się do innego państwa, w którym usługodawca posiada swoją siedzibę zawodową, w celu skorzystania na miejscu z usług. Np. spr Luisi i Carbone.

3. Granicę przekracza sama usługa - usługodawca i usługobiorca pozostają w swoich państwach macierzystych, a usługa przekracza granicę. Np. przez granicę transmitowany jest program telewizyjny lub przesyłany jest projekt umowy.

4. Usługa świadczona jest na ter.pańs.3, a usługodawca i usługobiorca są obywatelami 2 różnych państw członk. - w spr Debauve ETS przyjął, że przep.dot.tej swobody nie mają zastosowania do takiej działalności, która we wszystkich swoich elementach ulokowana została w 1 pańs.człon. Świadczenie usług telewizji kablowej nie ma ani charakteru krajowego, ani transgranicznego, Rzecznik Generalny określił je jako usługa bez granic.

Ocena legalności działalności stanowiącej przedmiot świadczenia usług w spr Koestler dot. zakazu dochodzenia przez bank francuski należności od obywatela niemieckiego. ETS uznał transakcję za nielegalną i przyjął, że stanowiła ona świadczenie usług, a pańs.człon. przysługiwało jedynie prawo odmowy uznania roszczeń banku wobec jego obywatela za korzystającego z ochrony prawnej.

W spr Grogan dot. aborcji. ETS uznał, że świadczenie zabiegów aborcyjnych jest świadczeniem usług. Przyznał prawo zakazania lub ograniczenia świadczenia tego rodzaju usług na ter.pańs. przez usługodawcę mającego siedzibę na ter.innego pańs.ze wzgl na szczególny moralny aspekt tego rodzaju działalności.

W spr Shindler dot. sprzedaż losów loteryjnych na terenie państwa gdzie są zakazane. Sprzedaż takich losów jest usługą. Pańs.człon. mogą swobodnie ustanawiać przepisy regulujące lub zakazujące takiej działalności, pod warunkiem, że przepisy takiej działalności będą proporcjonalne i nie będą wprowadzały dyskryminacji z uwagi np. na obywatelstwo.

W spr Omega dot. wydania decyzji zakazującej prowadzenia hal, w której odbywały się symulowane bitwy powodujące zabijanie ludzi. ETS wydał orzeczenie prejudycjalne potwierdzające legalność decyzji policji, która zakazała takiej działalności, powołując się na ochronę konstytucyjnych wartości, w tym godności ludzkiej.

ZAKRES PODMIOTOWY

Beneficjentami są: obywatele państ.człon. i podmioty gospodarcze będące przynależnymi pań.człon. Kryterium decydującym jest poasiadanie obywatelstwa 1 z państ.człon. Warunkiem, który musi zostać spełniony jest posiadanie różnej przynależności państwowej przez usługodawcę i usługobiorcę. Nie mogą korzystać ze swobody obywatele państw 3 mający miejsce stałego pobytu na ter.Wspólnoty jeśli występują oni w char. usługodawców.

Art.48 TWE za podmioty wspólnotowe (podmiot przynależny pańs.człon.) uznaje się spółki lub firmy utworzeone zgodnie z ustawodawstwem 1 z państ.człon. i mające statutową siedzibę, zarząd lub główne przedsiębiorstwo na obszarze Wspólnoty.

ZAKRES PRZEDMIOTOWY

Swoboda traktowana jako zakaz dyskryminacji, czyli nakaz traktowania narodowego i zakaz ograniczeń. Są adresowane do państwa i wywołują skutek bezpośredni.

Zasada traktowania narodowego Art.50 z którego wynika zakaz dyskryminacji ze wzgl na obywatelstwo („wykonywać przejściowo działalność w państwie świadczenia na tych samych warunkach, jakie państwo to nakłada na własnych obywateli”). W spr Sager ETS stwierdził, że państwo goszczące nie możę wymagać od usługodawców świadczących usługi na jego ter. Spełnienia wszystkich warunków wymaganych w tym kraju do podjęcia stałej dział.gospod. Zaasada traktowania narodowego zakazuje wydawania w pańs.człon.takich przepisów krajowych, które dyskryminują usługodawców z innych pańs.człon. Zasada ta ma charakter jasny, precyzyjny, konkretny i nadaje się do bezpośredniego stosowania, bez konieczności wydania przepisów wykonawczych. W spr RFN ETS uznał, że stawianie firmie ubezpieczeniowej warunku posiadania siedziby na ter.pańs.człon. uznał za całkowicie sprzeczne z istotą tej swobody.

Zakaz ograniczeń Art.49 mówi, iż ograniczenia są ZAKAZANE, ma bezpośredni skutek. Rozumiany jest jako zakaz wydawania takich przepisów krajowych, które mimo że formalnie nie dyskryminują przebywających w państ.członk,ale utrudniają im korzystanie ze swobody.

Różnica między zakazem dyskryminacji a zakazem ograniczeń :

• Przy zakazie dyskryminacji pańs.człon. nie może wydawać przepisów odmiennie traktujących podmioty znajdujące się w takiej samej sytuacji,

• Zakaz ograniczeń ma zapobiegać powstawaniu przepisów, które nie wprowadzają dyskryminacji, ale powodują, że zastosowanie takich samych przepisów wobec różnych podmiotów podmioty migrujące stawia w gorszym położeniu.

Wyjątek: państwo może stosować takie przepisy, jeżeli jest to uzasadnione względami interesu ogólnego. Przesłanki dozwolonych środków krajowych ograniczających swobodę muszą:

• Mieć na celu ochronę interesu ogólnego

• Być proporcjonalne do zamierzonego celu i

• Respektować kontrolę sprawowaną nad usługodawcą w kraju jego pochodzenia.

Nie można utożsamiać interesu ogólnego z interesem gospodarczym.

ETS dotychczas za wymogi dot. interesu ogólnego:

• Ochronę konsumentów

• -//- ludności w odniesieniu do usług wykonywanych przez przedstawicieli wolnych zawodów

• -//- osób wykonujących działalność artystyczną przy pośrednictwie pracy

• Różne rodzaje wartości w ramach polityki kulturalnej, np. ochronę pluralizmu rozgłośni radiowych

• Ochronę własności przemysłowej

• -//- w zakresie spraw socjalnych

• Spójność regulacji podatkowej

Usługodawca nie może być ograniczany w podejmowaniu czynności służących do przygotowania działalności usługowej na ter.innego pańs. Zaliczamy do nich np.: penetracja rynku (reklama), wykonywanie umowy i egzekwowanie praw z niej wynikających.

Uprawnienia akcesoryjne czyli prawo wyjazdu usługodawcy lub usługobiorcy z państwa ojczystego oraz prawo wjazdu i pobytu w państwie goszczącym. Dyrktywa 2004/38 rozszerzyła zakres tych uprawnień akcesoryjnych na członków rodziny osoby świadczącej usługi. Np. spr Mary Carpenter dot. nielegalnego wyjazdu i wjazdu do WB żony (Filipinka) za mężem świadczącym usługi. ETS przyjął, że niedopuszczalne jest odmawianie prawa stałego pobytu osobie będącej obywatelem pań.3, lecz pozostającego w związku małżeńskim z obywatelem UE świadczącym usługi.

SWOBODA ŚWIADCZENIA USŁUG a SWOBODA PROWADZENIA DZIAŁ. GOSP.

W spr. Gebhard dot. prowadzenia kancelarii prawnej w Niemczech i we Włoszech. ETS ustalił przesłanki, od których zależy uznanie działalności konkretnej osoby za prowadzenie działalności lub świadczenie usług. W przypadku świadczenia usług obecność usługodawcy na ter.innego pańs. ma charakter jedynie CZASOWY. Podmiot świadczący usługi ma obowiązek wykazania w razie potrzeby, że rozmiar stworzonej infrastruktury jest PROPORCJONALNY do zakresu prac wykonywanych w ramach świadczenia usług.

SWOBODA ŚWIADCZENIA USŁUG a SWOBODA PRZEPŁYWU PRACOWNIKÓW

Spr Rush Portuguesa Lda usługodawca może przemieszczać się do państwa goszczącego w celu wykonywania usługi wraz z całym swoim personelem. Jego pracownicy spoza pańs.człon. nie mogą być poddawani obowiązkowi uzyskania pozwolenia na pracę, gdyż byłaby to dyskryminacja.

SWOBODA ŚWIADCZENIA USŁUG a SWOBODA PRZEPŁYWU TOWARU

Usługi mają charakter niematerialny, ponieważ w ramach usług przekazywane jest know-how (?). Taki charakter ma transmisja radiowa, reklama.

Jeżeli przepływ towarów jest istotnym elementem usługi, to do takiego przepływu należy stosować przepisy o swobodnym przepływie usług. (w spr. Schindler, w spr Omega).

WYŁĄCZENIA I OGRANICZENIA SWOBODY

Wyłączenie ze względu na wykonywanie władzy publicznej Zgodnie z art. 45 TWE pewne rodzaje działalności prowadzonej w państwie goszczącym mogą zostać zastrzeżone TYLKO DLA PODMIOTÓW BĘDĄCYCH OBYWATELAMI tego państwa. Uzasadnieniem jest fakt, że działalność ta związana jest NAWET TYLKO PRZEJŚCIOWO z wykonywaniem władzy publicznej. Działania (WYŁĄCZONE) w ramach wykonywania danego zawodu muszą same w sobie wiązać się z wykonywaniem władzy publicznej w sposób specyficzny i bezpośredni. Objęcie całego zawodu wyjątkiem od swobody występowałoby tylko wtedy, gdyby tych rodzajów działalności, które związane są z wykonywaniem władzy publicznej nie można było oddzielić od pozostałych działań podejmowanych w ramach danego zawodu.

Wyjątek ten jest węższy niż wyłączenie swobody przepływu pracowników (wyłączenie jest uzasadnione zawsze wtedy, gdy pracownik zatrudniony jest w administracji publicznej). W przypadku swobody świadczenia usług zakres dopuszczalnego wyjątku może być ograniczony przez wydzielenie tych czynności w ramach danego zawodu, który wiąże się z wykonywaniem władzy publicznej. Przykłady:

• Dot. adwokata. Zakazanie cudzoziemców wykonywania czynności dot. zawodu adwokata, które wiążą się ze sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości

• Dot. lekarzy. Wyłączenie czynności związanych z wystawianiem aktu zgonu, ponieważ jest to działalność wiążąca się z wykonywaniem władzy publicznej

• Zawody prawnicze w całości zastrzeżone dla obywateli własnych to NOTARIUSZ i KOMORNIK.

Ograniczenia uzasadnione względami porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego Art. 46 TWE ; Rada ma kompetencje w tej materii do wydawania dyrektyw koordynujących ustawodawstwo państw członk. Np. uchylona Dyrektywa 64/221 w spr koordynacji środków podejmowanych w pańs.człon.w wykonaniu art. 46 TWE. Dyrektywę tą zastąpiła Dyrektywa 2004/38 .

W każdy przypadku, gdy wchodzi w grę ograniczenie z art. 46 TWE w celu ustalenia czy środek krajowy zastosowany w ustawodawstwie wspólnotowym jest legalny, powinien zostać przeprowadzony test taki jak w spr Cassis de Dijon, jest to swoista reguła rozsądku odnosząca się do swobody świadczenia usług. TEST polega na ustaleniu czy wyłączenie jest uzasadnione obiektywnie ze wzgl na ogólny interes o charakterze publicznym. W spr Van Binsbergen ETS stwierdził, że państwo goszczące może stosować ograniczenia jeżeli są spełnione kryteria zastosowania ograniczeń:

1. Muszą być uzasadnione względami ochrony interesu publicznego, pozostającego w zgodzie z celami Wspólnoty, np. zasady etyki zawodowej, wymagania posiadania właściwych kwalifikacji

2. Wymagania takie muszą być stosowane w równej mierze do własnych obywateli, jak i cudzoziemców

3. Ograniczenia nakładane na usługodawcę muszą być obiektywnie uzasadnione potrzebą postrzegania reguł etyki zawodowej ->wiąże się z potrzebą przeprowadzenia testu proporcjonalności (środek krajowy musi być odpowiedni do osiągnięcia zamierzonego celu i nie może wykraczać poza to, co jest niezbędnie konieczne do osiągnięcia założonego celu)

WZAJEMNIE UZNAWANIE KWALIFIKACJI

• Dyrektywa 89/48 z 1988 r. dot. ogólnego systemu uznawania dyplomów szkolnictwa wyższego uzyskiwanych w wyniku kształcenia trwającego co najmniej przez 3 lata. Akt ten wprowadzał zasadę wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych przez państwa człon. w przypadku tzw. zawodów regulowanych (zawody do których dostęp uwarunkowany był uprawnieniem do używania chronionego przez prawo tytułu zawodowego). Przewidziała również zastosowanie środków korygujących deficyt kwalifikacji, zaliczamy do nich:

1. egzamin uzupełniający lub

2. okres adaptacyjny

O środku decyduje sam zainteresowany, w przypadku zawodów prawniczych decyduje państwo goszczące.

• Dyrektywa 92/51 z 1992 r. uzupełnia system stworzony w/w.

• Dyrektywa 2001/19 PE i Rady z 2001 r. która zmieniała wcześniejsze dyrektywy

• Dyrektywa 2005/36/EC PE i Rady z 2005 r. weszła w życie w 2007 r., zastąpiła 15 obowiązujących dyrektyw. Nie zostały uchylone: dyrektywa 77/249 i 98/5 dot. wykonywania zawodu adwokata, ponieważ przedmiotem ich regulacji nie jest sam dyplom, ale upoważnienie do wykonywania zawodu adwokata.

1. Osoba posiadająca kwalifikacje praktykuje w państwie goszczącym pod tytułem zawodowym uzyskanym w państwie macierzystym bez potrzeby występowania o uznanie dyplomu.

2. W przypadku osoby, która posiada siedzibę w państwie macierzystym, a chce świadczyć usługi w innym państwie i w tym celu przemieszcza się tam, musi wykazać 2letnie doświadczenie zawodowe. Państwo goszczące może też wymagać przedstawienia dowodu ubezpieczenia z tytułu odpow.zawodowej.

W przypadku wykonywania w innym państwie swobody przedsiębiorczości mogą znaleźć zastosowanie 3 systemy uznawania kwalifikacji:

1. Generalny - wprowadzała go dyrektywa 89/48, która wprowadzała obowiązek wzajemnego uznawania przez państwa dyplomów z możliwością zastosowania środka korygującego.

2. Automatyczny - dot. działalności rzemieślniczej, przemysłowej lub handlowej objętej listą w Dyrek.

3. Automatyczny dla celów specjalnych

PROJEKT DYREKTYWY DOT. USŁUG W RAMACH RYNKU WEW.

W czasie posiedzenia RE w Lizbonie w 200 r. RE zwróciła się do KE i pańs.człon. o sformułowanie strategii zmierzającej do usunięcia przeszkód w realizacji przepływu usług. W odpowiedzi KE przedstawiła Strategię Świadczenia Usług w Ramach Rynku Wew.

Komisja dokonała analizy istniejących barier i przedstawiła szereg inicjatyw zmierzających do ich usunięcia. Efektem tych prac był raport pt. „ Stan Wew. Rynku Usług” przedstawiony Radzie i PE w 2002 r. W raporcie Komisja przedstawiła te bariery, m.in. monopole i ograniczenia ilościowe w dostępie do określonych zawodów, wymagania dot. obywatelstwa i zamieszkania, różnice w systemach podatkowych, zakazy reklamowe, bariery językowe.

Projekt dyrektywy nazywany dyr. Bolkesteina dot. usług w ramach rynku wew., swobody przedsiębiorczości i świadczenia usług . Projekt przyjęty 16.02.2006 r. Podstawowe zasady wynikające z tego projektu to:

• Zasada kontroli nad usługodawcą ze strony państwa jego pochodzenia. Została zmieniona przez Komisję w zasadę wolności świadczenia usług

• Ustanowienie obowiązku wzajemnej pomocy pomiędzy władzami krajowymi

• Wymiana informacji oraz wzajemna pomoc

• Przypadki ograniczeń ze wzgl na szczególne okoliczności, np. ochrona konsumenta

Nie będą objęte dyrektywą usługi pożytku publicznego, ochrony zdrowia i opieki społecznej, finansowe, świadczone drogą elektroniczną, transportowe, prawne, audiowizualne, hazard i gry losowe, związane z wykonywaniem władzy publicznej i usługi podatkowe.

ŚWIADCZENIE USŁUG PRAWNICZYCH W UE

• Sprawa Reyners ETS przyjął, że wymaganie posiadania obywatelstwa belgijskiego do prowadzenia w Belgii praktyki prawniczej stanowi nieodzowną dyskryminację. Z tej sprawy wynikają 2 ważne zasady: 1. przep. Wspól. dot. prowadzenia działalności gospodarczej są bezpośrednio skuteczne 2. Zawód adwokata nie jest objęty wyjątkiem z art.45 TWE.

• Sprawa van Bisnsbergen państ.człon. nie może wymagać od prawnika pragnącego świadczyć usługi w innym państwie na jego terytorium miejsca stałego pobytu.

• Sprawa Thieffry wymóg posiadania dyplomu uczelni francuskiej do uzyskania wpisu na listę adwokatów praktykujących w Paryżu wobec prawnika belgijskiego jest sprzeczny z prawem wspóln.

• Dyrektywa 77/249 z 1977 r. ułatwiająca prawnikom korzystanie ze swobody świadczenia usług Prawnicy wykształceni i wykonujący zawód w 1 państwie mogą bez żadnych ograniczeń świadczyć usługi o charakterze CZASOWYM na ter. innego państwa. Osoby te nie mają obowiązku rejestracji tak jak prawnicy krajowi oraz nie mogą być poddawani kontroli kompetencji. Przewiduje pewne ograniczenia:

1. Świadczenie usług w innym państwie może odbywać się jedynie pod tytułem zawodowym uzyskanym w państwie macierzystym.

2. Jeżeli reprezentacja klienta przed sądem przez prawnika jest obowiązkowa to adwokat pochodzący z innego państwa człon. obowiązany jest działać przed sądem wspólnie z prawnikiem miejscowym.

W spr Komisja przeciwko RFN ETS uznał za sprzeczne z dyrektywą postanowienia prawa niemieckiego zobowiązujące prawników świadczących usługi prawnicze w Niemczech do współpracy z prawnikiem miejscowym w przypadku odwiedzenia klienta pozbawionego wolności. Ta forma kontaktu z klientem nie mieści się w zakresie treści pojęcia „reprezentacja przed sądem”.

---