Spółka komandytowo-akcyjna
Wstęp:
Spółka komandytowo akcyjna jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik zwany komplementariuszem odpowiada bez ograniczenia a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem wiec za zobowiązania te nie ponosi odpowiedzialności.
Utworzenie spółki
Do powstania spółki niezbędne jest sporządzenie statutu spółki w formie aktu notarialnego. Niezachowanie formy aktu notarialnego, zgodnie z art. 73 § 2 KC, powoduje nieważność dokonanej czynności prawnej. Osoby podpisujące statut stają się założycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze a podpis akcjonariuszy nie jest konieczny. Powinien on zawierać:
oznaczenie firmy i siedziby spółki
przedmiot działalności
czas trwania spółki, o ile jest oznaczony
oznaczenie wkładów wnoszonych przez poszczególnych komplementariuszy ze wskazaniem ich wartości
wysokość kapitału zakładowego i sposób jego zebrania
wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem czy są to akcje imienne czy na okaziciela
liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia o ile mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów
imiona i nazwiska(nazwy firm) komplementariuszy, ich adresy lub siedziby
organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej o ile jest taka przewidziana.
Statut spółki może ponadto zawierać wiele innych postanowień przewidzianych przez Kodeks Spółek Handlowych.
Do powstania spółki oprócz statutu potrzebne jest złożenie przez akcjonariuszy oświadczeń o zgodzie na zawiązanie spółki i brzmienie statutu oraz o objęciu akcji. Oświadczenia te spisane są w formie aktu notarialnego.
Spółka powinna zostać zgłoszona do Krajowego Rejestru Sądowego. Zgłoszenie obejmuje:
firmę, siedzibę i adres spółki
przedmiot jej działalności
wysokość kapitału zakładowego
liczbę i wartość nominalną akcji
liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania jeżeli statut to przewiduje
wzmiankę, w jakim zakresie wkłady zostały wniesione
wymienienie osób reprezentujących spółkę
zaznaczenie wniesienia aportów, o ile takie zostały wniesione
czas trwania spółki, o ile jest oznaczony.
Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do KRS. Od tego momentu powstaje nowy podmiot prawa, na który przechodzą wniesione przez wspólników wkłady, i od tej chwili obowiązuje ograniczenie odpowiedzialności.
Przedmiot działalności spółki określa najszersze ramy prowadzonej działalności
przez spółkę. Określenie przedmiotu działalności wywołuje skutek wewnętrzny tzn.tylko między spółką a wspólnikami. Nie ma natomiast znaczenia z punktu widzenia osób trzecich.
W spółce komandytowo-akcyjnej wkłady muszą wnosić zarówno komplementariusze, jak i akcjonariusze. Komplementariusze mają szerszy wkład w spółkę niż akcjonariusze. Wkłady komplementariuszy muszą być oznaczone i określona powinna być ich wartość.
W statucie należy wskazać nie tylko wysokość kapitału zakładowego, ale sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę oraz wskazać, czy są to akcje imienne, czy na okaziciela.
Firma spółki powinna obejmować nazwisko przynajmniej jednego z komplementariuszy. Jeżeli jest to osoba prawna - w firmie umieszcza się jej nazwę lub firmę oraz dodatek „spółka komandytowo - akcyjna” lub skrót „s.k.a.”. Nie wolno umieszczać w firmie nazwiska akcjonariusza. W przeciwnym razie odpowiada on wobec osób trzecich jak komplementariusz.
Siedzibą spółki komandytowo-akcyjnej jest miejscowość, w której ma miejsce prowadzenie spraw spółki. Jeżeli natomiast miejsce te jest inne, należy wyraźnie wskazać miejscowość będącą siedzibą.
Czas trwania spółki powinien być wskazany tylko wówczas, gdy jest on oznaczony. Jeżeli czas trwania spółki nie jest oznaczony, nie ma potrzeby zaznaczania tego w statucie spółki
Istnieje jeszcze jeden sposób powstania spółki. Jest nim przekształcenie spółki. Możliwe jest to przez przekształcenie spółki kapitałowej w spółkę komandytowo-akcyjną, jak również spółki osobowej w spółkę komandytowo-akcyjną.
Majątek spółki, kapitał zakładowy, wkłady do spółki
Majątek spółki, wkłady do spółki
Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład i nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Majątek spółki tworzony jest z wkładów wspólników. Księgowo tworzą go: kapitał zakładowy, kapitały rezerwowe, zapasowe itd. Jednakże wnoszenie wkładów przez wspólników podlega nieco odmiennym regułom w przypadku komplementariuszy i akcjonariuszy. Nie jest więc decydująca tylko osoba wspólnika, ale także fundusz, na jaki wnoszone są wkłady.
Uczestnictwo w spółce komandytowo-akcyjnej może stanowić przedmiot obrotu na takich samych zasadach jak akcje spółki akcyjnej. Oznacza to, że w stosunku do akcjonariuszy spółki komandytowo-akcyjnej zostały przełamane zasady obrotu prawami udziałowymi w spółkach osobowych oraz, że w spółce tej obowiązują w odniesieniu do akcjonariuszy odmienne, „kapitałowe” zasady dotyczące przenoszenia członkostwa.
Wkłady do spółki podlegają zróżnicowanym reżimom. Wkłady komplementariuszy podlegają takim samym zasadom jak wkłady do spółki komandytowej. Natomiast wkłady akcjonariuszy podlegają regułom rządzącym wkładami do spółki akcyjnej. Oznacza to m.in. bezwzględny zakaz wnoszenia jako wkładów usług (pracy) świadczonych na rzecz spółki przez akcjonariusza.
Udziały w zysku i stratach także przedstawiają się odmiennie w zależności od kategorii wspólników. Udział komplementariuszy kształtuje się według zasad właściwych dla spółki komandytowej, prawo zaś do zysku akcjonariuszy jest unormowane w mniej elastyczny sposób i wynika z przepisów regulujących prawo do zysku i akcji. Zasadą przyjętą w Kodeksie Spółek Handlowych jest, że zysk jest proporcjonalny do wartości wniesionych wkładów, jednak statut może w tym zakresie przewidywać odmienne rozwiązania.
Kapitał zakładowy
Charakterystyczne dla spółki komandytowo-akcyjnej jest występowanie w niej kapitału zakładowego. Kapitał zakładowy jest określoną cyfrowo wartością pieniężną, będącą sumą wkładów akcjonariuszy do spółki. Zapisy po stronie pasywów i aktywów powinny sobie wzajemnie odpowiadać. Minimalna wartość kapitału zakładowego wynosi 50 000 zł. Wkłady na kapitał zakładowy są wnoszone, co do zasady, przez akcjonariuszy. Otrzymują oni w zamian akcje w tym kapitale. Z kolei komplementariusz może wnieść wkład do spółki komandytowo-akcyjnej na inne fundusze niż kapitał zakładowy, np. kapitał rezerwowy, zapasowy. W takim przypadku wkłady pochodzące od wspólników o różnym statusie będą zasilały odmienne fundusze. Jednakże komplementariusz może wnieść wkład również na kapitał zakładowy. W takim przypadku komplementariusz staje się jednocześnie akcjonariuszem, tj. wspólnikiem o podwójnym statusie: komplementariusza i akcjonariusza .
Odpowiedzialność za zobowiązania
Komplementariusz odpowiada za zobowiązania bez względu na ich rodzaj i źródło powstania i ponosi odpowiedzialność osobistą, nieograniczoną, solidarną i subsydiarną.
Odpowiedzialność osobista komplementariusza oznacza, że odpowiada on swoim majątkiem odrębnym od majątku spółki.
Odpowiedzialność ta jest nieograniczona ponieważ jej górną granicę wyznaczają zaciągnięte zobowiązania. Ograniczenie odpowiedzialności możliwe jest jedynie w stosunkach wewnętrznych spółki.
Odpowiedzialność solidarna komplementariuszy oznacza, że każdy z nich odpowiada za całość długu solidarnie z innymi komplementariuszami i spółką.
Zasada odpowiedzialności subsydiarnej nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Akcjonariusz nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki, a jedynie ryzyko składnikami majątkowymi wnoszonymi do spółki. Istnieją jednak sytuacje w których akcjonariusz ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki:
gdy działał w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed wpisem do rejestru
gdy nazwisko (nazwa, firma) akcjonariusza zostało umieszczone w firmie
gdy dokonując czynności prawnych jako pełnomocnik (prokurent), nie ujawnił swego pełnomocnictwa, przekroczył granice umocowania lub działał bez umocowania
gdy zmienił swój status i stał się komplementariuszem
Reprezentacja spółki
Spółka komandytowo-akcyjna może być reprezentowana przez komplementariuszy. Źródłem umocowania komplementariuszy są przepisy prawa, co pozwala na uznanie, że są oni przedstawicielami ustawowymi.
Akcjonariusz nie ma prawa reprezentowania spółki. Komplementariusze mogą jednak udzielić akcjonariuszowi umocowania do pełnomocnictwa lub prokury. W przypadku prokury jego umocowanie będzie wynikało z ustawy. Akcjonariusz, dokonując czynności prawnych w imieniu spółki, powinien ujawnić kontrahentowi swoje pełnomocnictwo. Za nieujawnienie tego pełnomocnictwa, a także gdy reprezentuje spółkę bez umocowania lub przekroczy granice umocowania, ponosi odpowiedzialność osobistą.
Niezależnie od udziału komplementariuszy i akcjonariuszy w procesie reprezentacji, mogą to czynić również osoby trzecie, jeżeli są pełnomocnikami lub prokurentami.
Prowadzenie spraw, nadzór, podejmowanie uchwał
Prowadzenie spraw
Sprawy spółki komandytowo-akcyjnej prowadzą komplementariusze. Prowadzenie spraw spółki nie może być powierzone osobom trzecim. Komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, chyba że został z mocy statutu lub orzeczenia sądu wyłączony od tych spraw. Statut spółki może przewidywać, że prowadzenie spraw spółki powierza się jednemu albo kilku komplementariuszom. Komplementariuszom nie przysługuje prawo do prowadzenia spraw spółki przekazanych do kompetencji walnego zgromadzenia albo rady nadzorczej. Za wykonywanie czynności związanych ze spółką komplementariusz może otrzymywać wynagrodzenie, ale wówczas, jeżeli statut nie stanowi inaczej, nie przysługuje mu udział w zysku spółki w części odpowiadającej wkładowi jego pracy do spółki.
Co do zasady każdy komplementariusz może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nie przekraczające zakresu zwykłych czynności, chyba że którykolwiek komplementariusz sprzeciwi się jej prowadzeniu - w takim wypadku niezbędna jest uchwała komplementariuszy. Jeżeli w sprawach nie przekraczających zwykłych czynności spółki wymagana jest uchwała komplementariuszy, konieczna jest jednomyślność wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki. W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda wszystkich komplementariuszy, w tym także komplementariuszy wyłączonych od prowadzenia spraw spółki.
Nadzór
W spółce komandytowo akcyjnej nadzór nad spółką sprawują komplementariusze ale prawo nadzoru przysługuje także akcjonariuszom.
Na podstawie statutu może być ustanowiona rada nadzorcza lecz tylko wtedy gdy liczba akcjonariuszy przekracza 25 osób. O składzie rady decyduje walne zgromadzenie które powołuje i odwołuje członków rady. Komplementariusz ani jego pracownik nie mogą być członkami rady nadzorczej. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy:
ocena sprawozdań komplementariuszy z działalności spółki oraz sprawozdań finansowych, w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym,
wniosków komplementariuszy dotyczących podziału zysku lub pokrycia straty
składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny.
Dodatkowo rada nadzorcza może wyznaczyc swoich członków do czasowego wykonywania czynności komplementariuszy, gdy żaden z komp1ementariuszy uprawnionych do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacji nie może sprawować swoich czynności. Jeżeli w spółce nie ustanowiono rady nadzorczej, wytoczenie powództwa przeciwko spółce o odszkodowanie przeciwko komplementariuszowi nie pozbawionemu prawa do prowadzenia spraw spółki, jak również ustalenie wynagrodzenia osób prowadzących sprawy spółki, należy do kompetencji pełnomocnika powołanego uchwałą walnego zgromadzenia.
Podejmowanie uchwał
W spółce komandytowo-akcyjnej przewidziane jest walne zgromadzenie. Walne zgromadzenie może być zwyczajne albo nadzwyczajne. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu ma akcjonariusz oraz komplementariusz. Każda akcja objęta lub nabyta przez osobę, która nie jest komplementariuszem, daje prawo do jednego głosu, chyba że statut stanowi inaczej. Nie można całkowicie pozbawić akcjonariusza prawa głosu.
Możemy wyróżnić trzy grupy uchwal walnego zgromadzenia:
uchwały podejmowane większością głosów wszystkich wspólników
uchwały wymagające zgody wszystkich komplementariuszy
uchwały wymagające zgody większości komplementariuszy
Uchwały walnego zgromadzenia oprócz innych spraw, wymienionych w rozdziale IV kodeksu spółek handlowych lub w statucie, wymaga:
rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania komplementariuszy z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego spółki za ubiegły rok obrotowy,
udzielenie komplementariuszom prowadzącym sprawy spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków,
udzielenie członkom rady nadzorczej absolutorium z wykonania przez nich obowiązków,
wybór biegłego rewidenta, chyba że statut przewiduje w tej sprawie kompetencję rady nadzorczej,
rozwiązanie spółki.
Zgody wszystkich komplementariuszy, i to pod rygorem nieważności, wymagają
następujące uchwały:
powierzenie prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki jednemu albo kilku komplementariuszom,
podział zysku za rok obrotowy w części przypadającej akcjonariuszom,
zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa spółki lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nim prawa użytkowania,
zbycie nieruchomości spółki,
podwyższenie i obniżenie kapitału zakładowego,
emisja obligacji,
połączenie i przekształcenie spółki,
zmiana statutu,
rozwiązanie spółki,
inne czynności przewidziane w dziale IV Kodeksu Spółek Handlowych lub w statucie.
Zgody większości komplementariuszy, pod rygorem nieważności, wymagają uchwały w
sprawach:
podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej komplementariuszom,
sposobu pokrycia straty za ubiegły rok obrotowy,
innych czynności przewidzianych w statucie.
Udział w zysku i stratach
Komplementariusze oraz akcjonariusze uczestniczą w zysku spółki proporcjonalnie do ich wkładów wniesionych do spółki, chyba że statut stanowi inaczej.
Określony w statucie udział komplementariusza w zysku odnosi się, w razie wątpliwości, także do jego udziału w stratach. Statut może zwolnić komplementariusza od udziału w stratach. Jeżeli wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy komplementariusza został uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie jego udziału.
Akcjonariusz uczestniczy w stratach do wartości objętych akcji.
Wystąpienie wspólnika i rozwiązanie spółki
Komplementariusz może wypowiedzieć spółkę, natomiast akcjonariusz jest tego prawa pozbawiony. Akcjonariusz może utracić członkostwo w spółce w wyniku np. zbycia akcji, umorzenia akcji.
Wypowiedzenie umowy spółki przez komplementariusza powoduje wystąpienie ze spółki. Jest możliwe wówczas, gdy statut spółki tak stanowi. Komplementariusz nie może natomiast wypowiedzieć spółki ze skutkiem, aby trwała ona dalej, gdy jest jedynym komplementariuszem. W takim przypadku wypowiedzenie będzie przyczyną rozwiązania spółki. Jeżeli spółka zawarta jest na czas nieoznaczony, komplementariusz może wypowiedzieć umowę spółki na 6 miesięcy przed końcem roku obrotowego. Spółkę zawartą na czas życia komplementariusza uważa się za zawartą na czas nieoznaczony. Jeżeli umowa jest zawarta na czas oznaczony, nie można jej wypowiedzieć, chyba że umowa spółki to przewiduje.
Wypowiedzenia dokonuje się w formie pisemnego oświadczenia, które w zależności od postanowień statutu należy złożyć: pozostałym wspólnikom albo wspólnikom upoważnionym do reprezentowania spółki.
Rozwiązanie spółki może być następstwem określonych zdarzeń, które najpierw powodują skutek w postaci wszczęcia postępowania likwidacyjnego albo upadłościowego. Skutek w postaci rozwiązania nastąpi po zakończeniu tych postępowań. Od wystąpienia ze spółki rozwiązanie różni się tym, że wywołuje skutek wobec wszystkich wspólników, podczas gdy wystąpienie należy odnosić tylko do danego wspólnika. Przyczynami, które mogą powodować rozwiązanie spółki, są:
przyczyny przewidziane w statucie,
uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki,
ogłoszenie upadłości spółki,
śmierć, ogłoszenie upadłości lub wystąpienie jedynego komplementariusza, chyba że statut stanowi inaczej,
inne przyczyny przewidziane prawem
Ogłoszenie upadłości akcjonariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki.
Likwidacja spółki
Do likwidacji spółki komandytowo-akcyjnej stosujemy odpowiednio przepisy regulujące to zagadnienie w spółce akcyjnej czyli spółkę prowadzi się pod zmienioną firmą z dodatkiem "w likwidacji". Ponadto zmienia się zasada, że spółka działa przez organ zarządzająco-reprezentacyjny, gdyż ten zostaje zastąpiony przez przedstawiciela ustawowego, jakim jest likwidator. Modyfikacja polega na tym, że likwidatorami są komplementariusze mający prawo prowadzenia spraw spółki, chyba że statut lub uchwała walnego zgromadzenia powzięta za zgodą komplementariuszy stanowi inaczej.
Bibliografia:
A. Kidyba „Prawo Handlowe”, Warszawa 2002, Wyd. 3
„ Prawo cywilne i handlowe” pod redakcją W.J.Katnera, Zakamycze 2004, Wyd.1
Magdalena Wasilewska
Sylwia Sitkowska
Grupa I
„ Prawo cywilne i handlowe” pod redakcją W.J.Katnera wyd.1, str. 113
A. Kidyba „Prawo Handlowe”, Warszawa 2002, Wyd. 3, str. 187
- 7 -