Dane bezposrednie - bezwzględne: są wynikiem pomiarów lub obserwacji bezpośrednich. Dane relatywne - względne: będące wynikiem przeliczeń. Należą tu: średnie, relacje, gęstość, potencjał. Relatywne przedstawianie wartości liczbowej polega na relacji dwu zjawisk lub faktów, z których jedno jest traktowane jako zmienne i odnoszone do drugiego zjawiska, traktowanego jako wielkość stała. Dane relatywne: natężenie (średni dochód na osobę itp.) gęstość (gęstość zaludnienia, gęstość dróg, lesistość) udział w całości (udział kobiet w ogólnej liczbie ludności) udział procentowy (procent zatrudnionych kobiet w stosunku do ogółu) odchylenie od średniej (wielkość bezrobocia w danym powiecie względem wskaźnika bezrobocia dla województwa). Model obrazowy Powstaje na skutek automatycznej rejestracji obrazu terenu. Przykładem modeli tego typu są zdjęcia lotnicze i obrazy satelitarne. Model topograficzny Tworzy się na podstawie modelu obrazowego lub na podstawie bezpośredniego pomiaru. W modelu tym poszczególne obiekty zachowują ścisłą georeferencję ich położenie i kształt nie są modyfikowane podczas redakcji kartograficznej. Model kartograficzny Powstaje przez redakcję danych DLM (nadanie symboliki, wygładzenie linii, przesunięcie obiektów, itp. |
Zjawiska, obiekty przestrzenne ze względu na wymiar topologiczny: 1)zerowymiarowe (punktowe), 2)jednowymiarowe (liniowe), mają jeden wymiar - długość, 3)dwuwymiarowe (powierzchniowe), mają dwa wymiary - długość i szerokość. 4)objętościowe obiekty mają 3 wymiary - długość, szerokość i głębokość. 5)czterowymiarowe mają jako czwarty wymiar - czas. Zjawiska w rzeczywistości mogą występować w sposób : 1)ciągły-występuje w każdym miejscu, 2)dyskretny-w dowolnym miejscu 3)częściowo ciągły (liniowy, wyspowy). Sposoby prezentacji pola: 1)regularna siatka punktów 2)nierównomierne rozmieszczenie punktów 3)prostokatne pola jednostkowe 4)wielokąty - pola o nieregularnym kształcie 5)nieregularna sieć trójkątów 6)linie łamane reprezentujące poziomice. Poziomy dokładności zjawisk: 1)skala nominalna (działania matematyczne to: =, ≠ ), 2)porządkowa (działania matematyczne to: =, ≠, >,< ), 3)interwałowa (działania matematyczne to: =, ≠, >, <, +, - ), 4)ilorazowa (działania matematyczne to: =, ≠ , >, <, + , --, x , : ),
|
Rodzaje kartodiagramów: Ze względu na ilość przedstawianych cech (diagramy proste, złożone, strukturalne) Ze względu na jednostkę odniesienia (kartodiagramy punktowe, liniowe, powierzchniowe). Metodą kartodiagramu przedstawiamy na mapie przestrzenne rozmieszczenie zjawisk, wyrażonych w skali ilościowej w ujęciu bezwzględnym lub względnym, odniesionych do punktu, linii lub powierzchni za pomocą diagramów lub wykresów. Pod względem wielkości zjawisk diagramy dzielimy na: jednoparametrowe - mierzony jest jeden parametr (np. wysokość czy promień) i wieloparametrowe - zmienność powierzchni lub objętość figur zależna jest od każdorazowej zmienności wszystkich parametrów niezależnie od siebie. Wartość zjawiska w metodzie kartodiagramu można wyrazić zarówno w skali ciągłej (każdy diagram posiada indywidualny wymiar, zgodny z reprezentowaną wielkością zjawiska) jak i skokowej (pokazuje cały zbiór kartodiagramów w przedziałach klasowych, diagramy zatracą swe indywidualne rozmiary)
|
Tematyczne opracowania w postaci cyfrowych map: a)hydrograficznych — przedstawiających stan i warunki obiegu wody oraz przepuszczalność gruntów, głębokość występowania pierwszego poziomu wód podziemnych, rozmieszczenie wód powierzchniowych i zjawisk hydrograficznych b)sozologicznych —stan środowiska przyrodniczego oraz przyczyny i skutki przemian zachodzących w środowisku pod wpływem różnego rodzaju procesów c)geomorfologicznych — przedstawiających formy rzeźby i genezę powierzchni ziemi d)glebowo-rolniczych — przedstawiających informacje dotyczące przydatności glebowo-rolniczej terenu e)pokrycia terenu — przedstawiających biofizyczne cechy charakteryzujące powierzchnię terenu f)użytkowania ziemi — przedstawiających różnorodność form i funkcji gospodarczego wykorzystania powierzchni terenu g)infrastruktury technicznej — przedstawiających informacje o sieciach uzbrojenia terenu oraz infrastruktury komunikacyjnej, h)średnich cen transakcyjnych gruntów — przedstawiających, na podstawie danych gromadzonych przez starostów w rejestrze cen i wartości nieruchomości i)podziałów terytorialnych kraju — przedstawiających w szczególności granice państwa oraz granice jednostek podziałów terytorialnych kraju j)atlasowych obszaru Rzeczypospolitej Polskiej — przedstawiających wszechstronny, geograficzny obraz państwa
|
|
|
Mapa dazymetrczyna - kartogram, w którym jednostki odniesienia zostały dostosowane do rzeczywistego rozmieszczenia zjawiska jest nazywany mapa dazymetryczną. Tak opracowana mapa daje znacznie lepszy obraz gęstości wewnątrz wyznaczanych jednostek. Sposoby wykonania: 1)wykorzystuje się mapę kropkową, 2)na podst. sieci zmiennogęstej, 3)na podstawie kartogramu prostego i dodatkowych informacji o natężeniu lub rozmieszczeniu zjawiska, 4)na podstawie mapy kropkowej i ekwidystant. Wykorzystanie metoda znajduje zastosowanie dla danych względnych, danych odniesionych do powierzchni opracowania w skali skokowej (podział na klasy), najlepszą zmienną jest walor (kolor, deseń). Mapa kropkowa -> kartogram geometryczny, Mapa kropkowa -> sieć zmienno gęsta -> kartogram dazymetrczyny Metodą kropkową przedstawiamy na mapie przestrzenne rozmieszczenie zjawisk wyrażonych w wartościach bezwzględnych przy użyciu znaków punktowych. Zjawiska mogą być umieszczone na mapie w sposób: 1)topograficzny - polega na umieszczeniu kropki (sygnatury) w miejscu występowania zjawiska, 2)kartogramiczny - kropki są rozmieszczone równomiernie na całej jednostce odniesienie, którą reprezentują. Punkt, kropka, sygnatura reprezentuje ustaloną wartość zjawiska określoną jako waga kropki. Metoda kropkowa pośrednio pokazuje natężenie zjawiska. Gęstość kropek jest wprost proporcjonalna do natężenia zjawiska.
|
Metoda sygnatury to znaki symbolizujące różne obiekty opisane w skali nominalnej. Przedstawiają zjawiska o odniesieniu punktowym i liniowym. Dla rozróżnienia cech jakościowych stosuje się sygnatury o różnym kształcie (tylko punktowe), kolorze, jasności, deseniu. Ze względu na kształt wydziela się sygnatury: geometryczne (mają kształt prostych figur geometrycznych. Kształt ich nie przypomina rzeczywistego kształtu obiektu, jednak nie powinien być zupełnie przypadkowy), symboliczne (są rozwinięciem sygnatur geometrycznych bazującym na skojarzeniach czytelnika mapy z obiektami rzeczywistymi), obrazkowe (nawiązują kształtem do zewnętrznego wyglądu reprezentowanego obiektu) i literowe (to litery umieszczone w miejscach występowania danego obiektu) Wyróżnia się dwa sposoby lokalizacji sygnatur: Ścisły - element sygnatury wskazuje precyzyjne położenie obiektu. W miejscu przedstawionym na mapie jest przedstawiony obiekt rzeczywiście znajdujący się w odpowiednim miejscu w terenie. Przybliżony - sygnatura nie występuje w miejscu, gdzie obiekt w rzeczywistości; ma ona charakter informacyjny, a nie ściśle lokalizacyjny. Takie umieszczenie sygnatur może wynikać ze skali mapy lub z braku informacji o dokładnym położeniu obiektów.
|
Metoda zasięgów - polega na oznaczeniu na mapie zasięgu występowania danego zjawiska. Jest stosowana dla danych mierzonych w skali nominalnej odniesionych do powierzchni. Wyróżnia się: 1)zasięg liniowy - za pomocą linii wydziela się określone obszary. Różnicuje się je za pomocą desenia lub koloru. 2)zasięg sygnaturowy - polega na wprowadzaniu wewnątrz zasięgu liniowego odpowiedniej sygnatury oznaczającej zjawisko występujące na wyznaczonym obszarze. 3)zasięg plamowy - jest on przedstawiony za pomocą plamy, czyli obrysowanego linią obszaru wypełnionego kolorem lub deseniem. 4)zasięg opisowy - określa w przybliżeniu występowanie danego zjawiska za pomocą napisu. Metoda powierzchniowych jednostek naturalnych (chorochromatyczna) - jest rozwinięciem metody zasięgów i jednocześnie jej modyfikacją. Jest stosowana dla danych jakościowych - mierzonych w skali nominalnej, odniesionych do powierzchni. Polega na tym, że cały obszar mapy jest podzielony na mniejsze obszary, różne pod względem jakościowym, tworzące mozaikę. Nie ma tu obszarów zachodzących na siebie. Każdy fragment opracowywanego obszaru musi być zakwalifikowany do jakiejś kategorii. Powierzchnie wydzielonych obszarów wyróżnia się za pomocą znaków powierzchniowych, takich jak: kolor, deseń. Zmienną dobieramy w ten sposób aby nie sugerowała porządku.
|
Izolinie - linie łączące jednakowe wartości liczbowe. Za pomocą izolinii przedstawia się zjawiska charakteryzujące się ciągłą przestrzenną zmiennością natężenia ale także zjawiska występujące wyspowo. Izopleta - linia przedstawiająca na wykresach używanych np. w meteorologii, funkcję dwóch zmiennych rozkładów temperatur gleby w określonym czasie na różnych głębokościach. Izarytma - krzywa na mapie łącząca punkty o jednakowych wartościach liczbowych danej cechy. Izoplety nie są liniami lokalizowanymi. Charakteryzują one zjawisko jako zbiór linii. Mają celowo dobierane wartości cięcia izolinii. Izarytmy rzeczywiste i teoretyczne nie różnią się wyrazem graficznym. Można jednak dla odróżnienia izoplet rysować je liniami łamanymi - izogramy. Izolinie mogą przedstawiać ukształtowanie pola zjawisk rzeczywistych lub przetworzonych matematycznie - umownych. Przedstawiamy: wartość zjawiska, odległość, czas, daty pojawienia się zjawisk, można również stosować do prezentacji miar odchyleń od wartości średniej, normatywnej, dopuszczalnej Podział: 1)linie izometryczne - izohipsy, izobaty - wysokości, akweny wodne, 2)izarytmy rzeczywiste - izotermy, izobary, izohiety, 3)izolinie odległości i ruchu - ekwidystansy, izochrony - mogą powstawać wokół punktów, miarą jest dostępność do danego terenu, 4)izarytmy teoretyczne (izoplety) - izodensy, izohele - gęstość zaludnienia, lesistość Izarytmy rzeczywiste powstają w wyniku interpolacji ilościowych cech zjawiska pomiędzy punktami odniesienia, których położenie jest pomierzone i określone w przyjętym. Izarytmy teoretyczne (nazywane izopletami - jednakowo liczny), powstają w wyniku interpolacji ilościowych cech zjawiska pomiędzy punktami odniesienia, których położenie jest określone w sposób umowny.
|
Metodą kartodiagramu przedstawiamy na mapie przestrzenne rozmieszczenie zjawisk, wyrażonych w skali ilościowej w ujęciu bezwzględnym lub względnym, odniesionych do punktu, linii lub powierzchni za pomocą diagramów lub wykresów, których rozmiary są wprost proporcjonalne do wielkości zjawiska lub wyrażają funkcje jego zmienności. W definicji metoda kartodiagramu zaznaczono, że diagramy mogą być odniesione do punktu, linii lub powierzchni tego względu kartodiagramy dzielimy na: punktowe, liniowe i powierzchniowe. W przypadku kartodiagramu punktowego rozpatrujemy punkty na mapie, a nie zjawiska i fakty występujące punktowo w rzeczywistości. W kartodiagramie powierzchniowym dane odniesione są do jednostek powierzchniowych, tak więc rozmieszczenie diagramów zależy od rodzaju, kształtu i wielkości przyjętych jednostek odniesienia. Rozmieszczenie to może być: nieregularne - gdy dane odniesione są do jednostek naturalnych lub administracyjnych, lub regularne -gdy zastosowany zostanie geometryczny podział obszaru na kwadraty lub heksagony Kartodiagram prosty przedstawia jedno tylko zjawisko lub fakt, podając tylko położenie i wielkość zjawiska. Kartodiagram strukturalny ukazuje strukturę poszczególnych elementów zjawiska, które tworzą pewną zamkniętą całość, różnice strukturalne reprezentowanych zjawisk. Wszystkie diagramy mają tę samą wielkość, co pozwala w łatwy sposób odczytać udział procentowy elementów strukturalnych.
|
Dane bezpośrednie (cechy mierzalne) :metoda kartodiagramu, metoda kropkowa, metoda izolinii (dla danych występujących w sposób ciągły) Dane relatywne (wskaźniki natężenia) : metoda kartodiagramu, metoda kartogramu, metoda dozymetryczna, metoda izolinii
Kartogram - Użycie metody kartogramu pozwala na przestrzenną lokalizację danych ilościowych względnych, odniesionych do powierzchni, wyrażonych w skali ciągłej lub skokowej. Natężenie zjawiska może być przedstawione przy użyciu zmiennej wizualnej walor (koloru, desenia). Kartogramy można podzielić na trzy typy: 1)kartogramy proste -przedstawiają jedno zjawisko. Można tu wyróżnić; a)kartogram prosty jednorodny b)kartogram prosty kwalifikatywny (powstaje w wyniku przyjęcia pewnych wartości granicznych, normatywnych dla całej zbiorowości i przedstawienia wielkości zjawiska powyżej i poniżej tej wartości). c)kartogram selektywny, przedstawia zjawiska przeciwstawne, ale wzajemnie uzupełniające się. d)Kartogram desenia kropkowego - położenie kropek jest stałe i regularne na całej mapie a ich wielkość jest proporcjonalna do wartości zjawiska. 2)kartogram złożony - powstaje przez nałożenie na siebie kilku kartogramów prostych (nie więcej niż trzech) 3)kartogram strukturalny - przedstawia strukturę zjawiska w jednostce odniesienia.
|