OSTRE ZAPALENIE WYROSTKA ROBACZKOWEGO
(APPENDICITIS ACUTA)
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest chorobą bardzo często występującą, a jednocześnie poważną i groźną, jeśli nie jest właściwie leczona.
Czynniki usposabiające do powstania i rozwoju choroby:
charakterystyczna budowa sprzyjająca zastojowi treści kałowej,
zatkanie światła wyrostka stwardniałymi masami kałowymi, ciałami obcymi
lub pasożytami,
zagięcie wyrostka powodujące zaburzenia krążenia krwi w ścianie wyrostka,
przerost tkanki chłonnej (u dzieci).
Zatkanie światła wyrostka prowadzi do rozdęcia i ropnia, a następnie zakrzepów, niedokrwienia, zgorzeli i perforacji.
Rozpoznanie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego jest zazwyczaj łatwe, są jednak nietypowe przypadki, w których rozpoznanie może być trudne.
Objawy ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego:
Ból.
Choroba najczęściej rozpoczyna się nagle.
Początkowo chory odczuwa niezbyt silny, ogólny ból brzucha, określany jako ból wokół pępka lub w nadbrzuszu.
Następnie ból przybiera na sile i lokalizuje się po prawej stronie podbrzusza,
w tzw.punkcie McBurneya (połowa odległości pomiędzy pępkiem a prawym górnym kolcem biodrowym przednim ) .
Ból nasila się w czasie kaszlu i ruchów.
Bolesność uciskowa, dodatni objaw Blumberga i obrona mięśniowa w okolicy prawego dołu biodrowego.
Niechęć do jedzenia, nudności i wymioty.
Stan podgorączkowy (do 38°C), niekiedy dreszcze.
Przyspieszenie tętna.
Hiperleukocytoza powyżej 12 tyś./mm3
Wzdęcia brzucha spowodowane zatrzymaniem perystaltyki jelit.
Bolesność w czasie badania per rectum.
Z reguły chory unika ruchów, w pozycji leżącej często przykurcza kończyny dolne.
Niekiedy objawy są nietypowe.
W przypadkach pozakątniczego położenia wyrostka, szczególnie u osób otyłych , objawy miejscowe są bardzo nikłe i ograniczyć się mogą do lekkiej bolesności uciskowej
w obrębie prawego boku .
Również u dzieci i osób starszych rozpoznanie nastręczać może znaczne trudności.
U dzieci choroba przebiega burzliwie i bardzo szybko dojść może do perforacji wyrostka.
U ludzi starszych natomiast nawet zgorzelinowe zapalenie wyrostka robaczkowego przebiegać może niepostrzeżenie, bez większych bólów i objawów miejscowych.
Wiąże się to z osłabieniem ogólnej odczynowości ustroju.
Rozpoznanie różnicowe:
Ostry nieżyt żołądka i jelit lub zatrucie pokarmowe różnią się od zapalenia wyrostka:
biegunką
wymiotami poprzedzającymi ból
rozlaną bolesnością brzucha
żywą nadmierną perystaltyką
Leukocytoza występuje rzadko
Zapalenie dróg moczowych różni się od zapalenia wyrostka:
wysoką temperaturą, często po dreszczach i zaburzeniami oddawania moczu.
w moczu występuje wiele białych krwinek i bakterii.
Kamica nerkowa i moczowodowa.
bóle kolkowe promieniujące do pachwiny.
nie ma objawów otrzewnowych.
występuje krwiomocz.
Zapalenie przydatków .
wywiad o wcześniejszym leczeniu i zabiegach
podwyższona temperatura ciała
bolesność obustronna
upławy
Ciąża pozamaciczna pęknięta
Brak miesiączkowania
nagły ból
wstrząs oligowolemiczny
bolesność w miednicy
czasem wyczuwalny guz
Pęknięcie pęcherzyka Graafa .
połowa cyklu miesięcznego,
ból rozlany,
lekki.
Leukocytoza nie występuje.
Inne choroby wymagające również leczenia operacyjnego :
ostre zapalenie uchyłków Meckela,
perforacja wrzodu dwunastnicy,
skręt kątnicy,
zapalenie nisko położonego pęcherzyka żółciowego,
skręt torbieli jajnika.
Leczenie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego.
Ponieważ nie jesteśmy nigdy w stanie przewidzieć dalszego przebiegu choroby, każdy chory z objawami ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego powinien być operowany ze wskazań nagłych.
Przy najmniejszym podejrzeniu ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego lekarz powinien natychmiast skierować chorego na oddział chirurgiczny.
UWAGA!!!
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego grozi przedziurawieniem prowadzącym do ostrego zapalenia otrzewnej i wielu innych groźnych dla życia powikłań.
W związku z tym przy najmniejszym podejrzeniu ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego chory powinien być skierowany do szpitala.
Leczenie zachowawcze ostrego zapalenia wyrostka robaczkowe jest błędem w sztuce lekarskiej.
Lepiej operować chorego niepotrzebnie, niż przeoczyć potrzebę operacji wyrostka robaczkowego.
Zabieg operacyjny polega na usunięciu zapalnie zmienionego wyrostka robaczkowego (appendectomia).
Przygotowanie chorego do appendektomii:
położenie chorego do łóżka, unikanie gwałtownych ruchów,
wkłucie do żyły igły typu venflon,
dożylne przetaczanie płynów elektrolitowych i podanie antybiotyków,
wykonanie badań podstawowych i innych niezbędnych do zabiegu w trybie pilnym
( Cito!), u kobiet konsultacja ginekologiczna,
wprowadzenie zgłębnika żołądkowego i odessanie zawartości żołądka aby zapobiec wymiotom i zachłyśnięciu się chorego w trakcie znieczulenia (intubacja),
choremu nie podajemy nic doustnie — dieta ścisła,
po ustaleniu rozpoznania i podjęciu decyzji o leczeniu operacyjnym można choremu podać leki przeciwbólowe na zlecenie lekarza,
w przygotowaniu przewodu pokarmowego do zabiegu niewolno podawać choremu żadnych środków przeczyszczających i wykonywać lewatywy oczyszczającej,
nie wolno również stosować żadnych okładów na brzuch bez zlecenia lekarza.
przygotowanie pola operacyjnego do zabiegu (ogolenie i umycie),
założenie karty ścisłej obserwacji i pomiar parametrów życiowych,
wyjęcie protez, spinek, zdjęcie biżuterii, zmycie makijażu i lakieru z paznokci,
spięcie włosów gumką lub związanie, dopilnowanie oddania moczu przed premedykacją,
podanie premedykacji,
zawiezienie chorego na blok operacyjny i przekazanie pielęgniarce anestezjologicznej,
Postępowanie z chorym po zabiegu operacyjnym:
opieka jest rutynowa,
chory z reguły otrzymuje antybiotyki,
najczęściej rana jest zamknięta bez pozostawienia drenów,
chory jest wypisywany do domu z reguły po 3 dniach, jeżeli nie wystąpiły żadne powikłania.
Innego postępowania wymaga naciek okołowyrostkowy (infiltratio periappendicularis)
lub ropień okołowyrostkowy (abscesus periappendicularis).
W takich przypadkach do wymienionych wcześniej objawów dołączają się:
bolesny guz w prawym podbrzuszu
wyższa temperatura ciała.
Warunki techniczne i niebezpieczeństwo rozszerzenia zakażenia nie pozwalają na wykonanie operacji w trybie doraźnym.
Chorych tych leczy się początkowo zachowawczo :
hospitalizacja w początkowej fazie leczenia,
leżenie w łóżku,
dieta lekkostrawna,
podawanie antybiotyków o szerokim spektrum działania łącznie z Metronidazolem,
czasami okłady z lodu na brzuch (na zlecenie lekarza!).
Po kilku tygodniach guz zapalny ulega zwykle wessaniu i chory może być wypisany
ze szpitala. Właściwą operację przeprowadza się po kilku miesiącach, gdy warunki techniczne pozwalają na wycięcie wyrostka robaczkowego.