Pytanie 5

Anatoksyna,

Fragmenty bakterii lub całe bakterie, które pozbawiono (przez ogrzewanie z dodatkiem formaliny) zdolności chorobotwórczych. Anatoksyny mogą natomiast stymulować układ odpornościowy organizmu do produkcji przeciwciał przeciwko tym bakteriom. Są znakomitymi szczepionkami przeciw np. tężcowi i błonicy.

Pytanie 6

Przebieg choroby zakaźnej

I. OKRES UTAJENIA (dla chorób zakaźnych OKRES WYLĘGANIA) Trwa od zadziałania czynnika chorobotwórczego do wystąpienia objawów.

II. OKRES ZWIASTUNÓW (prodromalny) Trwa od pojawienia się pierwszych objawów do pełnego rozwoju objawów klinicznych. Okres ten może kończyć się wyzdrowieniem, ponieważ mechanizmy obronne ustroju mogą być bardzo silne i zahamować rozwój choroby.

III. OKRES JAWNY To okres, w którym występują podstawowe objawy choroby:

• podmiotowe (odczuwane przez pacjenta)

• przedmiotowe (widoczne)

• ogólne

• miejscowe

Przebieg tego okresu zależy od reakcji ustroju na bodziec patologiczny. Pod względem nasilenia procesu chorobotwórczego dzielimy na:

• ostre

• podostre

• przewlekłe

IV. ZEJŚCIE CHOROBY Możliwy:

• powrót do zdrowia

• przejście postaci ostrej w przewlekłą

• wyzdrowienie z upośledzeniem sprawności

• śmierć (przerwanie życia wszystkich narządów i tkanek)

Ostra choroba zakaźna rozpoczynająca się zakażeniem przyrannym z następowym występowaniem wzmożonego napięcia mięśniowego z napadami tonicznych skurczów mięśni poprzecznie prążkowanych (szkieletowych) wywołanymi działaniem tetanospazminy na ośrodkowy układ nerwowy.

Etiologia

Chorobę wywołuje beztlenowa, zarodnikująca Gram-dodatnia laseczka Clostridium tetani wytwarzająca egzotoksynę (tetanospazminę), toksynę dostającą się do ośrodkowego układu nerwowego drogą krwi lub wzdłuż obwodowych nerwów ruchowych gdzie blokuje uwalnianie inhibitorów neurotransmiterów z zakończeń nerwowych. Dochodzi do rozwoju uogólnionego wzmożonego napięcia mięśniowego i gotowości do tonicznych drgawek.

Epidemiologia

Przyczyną zakażenia jest materiał zanieczyszczony zarodnikami tężca (najczęściej ziemia i kurz), a rezerwuarem zarazka w przyrodzie - przewód pokarmowy głównie koni, a także ludzi oraz gleba zanieczyszczona wydalinami przewodu pokarmowego.

Wrotami zakażenia są wszelkiego rodzaju uszkodzone powłoki skórne, rzadziej błony śluzowe, narząd rodny, pępowina noworodka. Do zakażenia dochodzi przez zanieczyszczenie rany ziemią, nawozem, kurzem lub przez ciało obce zakażone zarodnikami tężca.

Ponad 80% przypadków tężca pochodzi z drobnych skaleczeń i otarć naskórka. Najwięcej zakażeń występuje miesiącach letnich i jesiennych, co związane jest z nasileniem prac polowych.

Wrażliwość na zachorowanie jest powszechna. Odporność na zachorowanie nabywa się w wyniku szczepień. Po szczepieniu podstawowym obejmującym 3 dawki w systemie: I dawka, po miesiącu II dawka i po roku III dawka, szczepienia należy powtarzać co 10 lat.

Przechorowanie tężca nie daje odporności, a więc nie zabezpiecz przed ponownym zachorowaniem. Ochronę przed zachorowaniem zapewniają tylko szczepienia ochronne.

Przebieg choroby

Okres wylęgania od wniknięcia drobnoustroju do wystąpienia objawów wynosi od 5-50 dni średnio 5-10dni. Zwyczajowo określa go się od początku skaleczenia do wystąpienia pierwszych objawów. Niestety moment ten jest często nieuchwytny. Zwykle im krótszy okres wylęgania choroby, szybszy rozwój objawów i im później zastosowano leczenie tym przebieg choroby jest cięższy.

Pierwsze objawy tężca są niecharakterystyczne. Występuje niepokój, pogorszenie samopoczucia, rozdrażnienie, bóle głowy, wzmożona potliwość, wrażenie napięcia w poszczególnych grupach mięśniowych a w okolicach zranienia parestezje.

Następnie dołącza się pierwszy charakterystyczny objaw tężca- szczękościsk spowodowany wzmożeniem napięcia mięśni żwaczy. Następnie chory może odczuwać wzmożenie napięcia mięśni mięśni mimicznych twarzy, mięśni szyi i karku, tułowia, kończyn dolnych i brzucha. Skurcz mięśni twarzy powoduje wystąpienie charakterystycznego objawu - risus sardonicus. Skurcze dużych grup mięśniowych zwłaszcza grzbietu i karku powodują napady prężeń, bardzo bolesnych, w przebiegu których często dochodzi do kompresyjnych złamań trzonów kręgowych, najczęściej piersiowych od 4 do 6 kręgu. Każdy napad tężcowy powoduje niedotlenienie mózgu, dlatego chorego z podejrzeniem tężca należy hospitalizować na oddziale intensywnej opieki medycznej.

Czasami w przebiegu choroby nie dochodzi do prężeń uogólnionych. Wzmożone napięciem mięśniowe ograniczone jest wówczas do jednej grupy mięśni np kończyny górnej czy dolnej.

---