Zakres wymagań (sylabus) z Biologii rozwoju zwierząt dla studentów I roku biotechnologii

1. Cel i sposoby rozmnażania się zwierząt:

A. rozmnażanie bezpłciowe - podział i fragmentacja ciała, pączkowanie, strobilizacja, laceracja, przetrwalniki (gemule i soryty), poliembrionia;

B. rozmnażanie płciowe - rozdzielnopłciowość, obojnactwo, dzieworództwo, neotenia, pedogeneza.

2. Układy rozrodcze w świecie zwierzęcym:

A. gametogeneza rozproszona (brak gonad) i zlokalizowana;

B. gonady czasowe i stałe;

C. dodatkowe narządy rozrodcze - drogi płciowe, gruczoły dodatkowe, narządy zewnętrzne.

3. Budowa i funkcjonowanie układu rozrodczego męskiego ssaka:

A. jądro - zstępowanie jąder i wnętrostwo, pokrój ogólny i topografia, budowa anatomiczna i histologiczna, przebieg spermatogenezy i spermiogenezy, budowa plemnika, gruczoł śródmiąższowy jądra;

2. drogi wyprowadzające nasienie - najądrze, nasieniowód, cewka moczowa (budowa anatomiczna i histologiczna);

3. gruczoły płciowe dodatkowe - gruczoł krokowy, pęcherzyki nasienne, gruczoł opuszkowo-cewkowy (budowa i funkcja);

4. narządy płciowe zewnętrzne - prącie i moszna;

5. regulacja hormonalna cyklu płciowego męskiego (oś podwzgórze - przysadka - jądro).

4. Budowa i funkcjonowanie żeńskiego układu rozrodczego ssaka:

1. jajnik - topografia i pokrój ogólny, budowa anatomiczna i histologiczna, przebieg oogenezy, cykl pęcherzykowy jajnika (pęcherzyki pierwotne, wzrastające, dojrzewające, dojrzałe, ciałko czerwone, żółte i białawe), gruczoł śródmiąższowy jajnika;

2. jajowód - topografia, budowa anatomiczna i histologiczna, cykliczna zmienność nabłonka, funkcje;

3. macica - rodzaje, budowa anatomiczna i histologiczna, cykl maciczny;

4. pochwa - budowa histologiczna, cykl pochwowy;

5. regulacja hormonalna cyklu płciowego żeńskiego;

6. cykl menstruacyjny kobiety.

5. Budowa i klasyfikacja komórek jajowych zwierząt (ilość i sposoby rozmieszczenia materiałów zapasowych).

6. Zaplemnienie (zewnętrzne i wewnętrzne), chemotaksja, kapacytacja plemników.

7. Zapłodnienie: reakcja akrosomowi, bloki przeciw polispermii (potencjał zapłodnienia, reakcja korowa), cytogamia i kariogamia u człowieka.

8. Bruzdkowanie - cechy charakterystyczne, przebieg (bruzdy, morula, blastulacja), rodzaje bruzdkowania, typy blastul.

9. Gastrulacja - przebieg i klasyfikacja.

10. Rozmnażanie i rozwój płazów:

A. zachowania godowe płazów bezogonowych (ampleksus) i ogoniastych;

B. zaplemnienie i zapłodnienie u płazów bezogonowych i ogoniastych (pora godowa, rodzaj komórki jajowej, spermatofory);

C. rozwój zarodkowy: bruzdkowanie, gastrulacja, neurulacja, różnicowanie się listków zarodkowych:

- ektoderma właściwa, neuroektoderma i grzebienie nerwowe;

- chordomezoderma, mezoderma przyosiowa, pośrednia i boczna;

- endoderma;

- powstanie narządów osiowych.

D. rozwój larwalny: porównanie larw płazów bezogonowych i ogoniastych, przebieg rozwoju larwalnego żaby, metamorfoza.

11. Cechy taksonomiczne płazów - morfologia i anatomia płazów, przegląd systematyczny krajowych gatunków płazów:

A. płazy ogoniaste: salamandra plamista, traszki: zwyczajna, grzebieniasta, górska i karpacka;

B. płazy bezogonowe: kumaki (nizinny i górski), ropuchy (szara, zielona i paskówka), rzekotka drzewna, grzebiuszka ziemna, żaby (moczarowa, trawna, śmieszka, jeziorowa i wodna).

12. Rozmnażanie i rozwój ptaków:

A. zachowania godowe ptaków (toki, śpiew, budowa gniazda, pasożytnictwo lęgowe);

B. budowa układu rozrodczego samca i samicy;

C. osłonki jajowe, budowa komórki jajowej;

D. zaplemnienie i zapłodnienie ;

E. rozwój zarodkowy: bruzdkowanie, gastrulacja, neurulacja, różnicowanie się listków zarodkowych:

- ektoderma właściwa, neuroektoderma i grzebienie nerwowe;

- chordomezoderma, mezoderma przyosiowa, pośrednia i boczna;

- endoderma;

- powstanie narządów osiowych.

F. rozwój błon płodowych i ich funkcje.

G. krążenie omoczniowe i żółtkowe.

13. Rozmnażanie i rozwój ssaków.

1. Zaplemnienie i zapłodnienie.

2. Bruzdkowanie (morula, blastocysta, węzeł zarodkowy, trofoblast).

3. Implantacja (powierzchniowa, śródmiąższowa, błona śluzowa doczesna).

4. Gastrulacja.

5. Tworzenie łożyska (syncytiotrofoblast, cytotrofoblast, kosmki pierwotne, wtórne).

6. Typy łożysk (rzekome: rozproszone, liścieniowate; prawdziwe: tarczowe, popręgowe; podział łożysk ze względu na barierę immunologiczną, funkcje łożyska).

7. Tworzenie i funkcje błon płodowych.

14. Cechy taksonomiczne ssaków - morfologia i anatomia, przegląd systematyczny i oznaczanie za pomocą klucza wybranych krajowych gatunków ssaków.

15. Technika histologiczna

- metody utrwalania materiału - przegląd podstawowych utrwalaczy.

- płukanie i odwadnianie materiału.

- prześwietlanie i zatapianie materiału.

- krojenie na mikrotomie.

- naklejanie skrawków na szkiełka.

- barwienie skrawków - metody barwienia, przegląd podstawowych barwników.

- suszenie szkiełek i obserwacje mikroskopowe.

16. Mikroskopia elektronowa i konfokalna.

---