Kierunki pedagogiki

Pedagogika pozytywistyczna - z punktu widzenia filozofii jest to dążenie do stworzenia programu naukowej filozofii i naukowego światopoglądu. Dążenie do wytwarzania wiedzy pewnej o rzeczywistości edukacyjnej i oświatowej przydatnej do przewidywania tego co na pewno się zdarzy, czyli wytwarzanie takiej wiedzy, która umożliwia skuteczne przewidywanie i projektowanie działań zmierzających do osiągnięcia określonych celów.

Pedagogika ta odnosi się do tego co dzieje się w praktyce.

Twórca pozytywizmu:

August Comte (1798-1857) - jego zdaniem ludzkość w rozwoju przeszła dwie fazy:

1. teologiczna

2. metafizyczna

po to aby wejść w trzecią fazę tzw. pozytywną.

Odwołał się do tego, że człowiek jest abstrakcją, że człowiek bez środowiska nie funkcjonowałby. Zachodzi proces interakcji między środowiskiem a otoczeniem, np. rodzina jako system jest koncepcją środowiskową, to między elementami systemu (ojciec, matka, dziecko), jeżeli dochodzi do zmiany jednego elementu prowadzi do zmiany całego systemu. (de Barbaro - teoria rodziny systemowej).

John Stuart Mill (1806-1873) - wg niego źródłem wiedzy jest doświadczenie oparte na zmysłach.

Jest to jedyna rzeczywistość do poznania.

Koncepcje pedagogiki pozytywistycznej ulegały przeobrażeniu, przechodzono od bezwarunkowego kultu poznania naukowego do dostrzegania ograniczeń w dostrzeganiu wiedzy pozytywnej i poszukiwaniu strategii obrony nauki filozoficzno-metodologicznej.

1. Empiriokrytycyzm - jedynym wartościowym źródłem wiedzy może być obserwacja empiryczna , a nauka jest opisem świata doświadczanego.

2. Neopozytywizm - Moritz Schlick (1882-1936) Rudolf Canap (1891-1970) - ujęcie nauk logiczno-matematycznych jako nie empirycznych i analitycznych, sprowadzenie nauk humanistycznych do psychologii i socjologii, obu pojmowanych behawiorystycznie, likwidacja metafizyki, której zadania są pozorne a twierdzenia bezsensowne, likwidacja innych nauk filozoficznych - teorii poznania, etyki, estetyki - i pozostawienie filozofii tylko w charakterze analizy.

CHARAKTERYSTYKA ORIENTACJI POZYTYWISTYCZNEJ W PEDAGOGICE

1. Przypisywanie najwyższej wartości, wiedzy naukowej

2. Metodologia badań empirycznych;

Metodologia badań w pedagogice (techniki, metody, narzędzia używane we wsp. pedagogice).

3. Badania ilościowe - aby stwierdzić czy dane zjawisko zachodzi trzeba przeprowadzić badania na grupie.

4. Związek twierdzeń i teorii pedagogicznych z praktyką edukacyjną i oświatą.

5. Projekty edukacyjne i oświatowe - jest to zadanie pedagogiki, powinny one być wdrożone w praktykę edukacyjną przez przystosowanych odpowiednio nauczycieli

6. Kontrola procesów edukacyjnych.

Postęp w praktyce edukacyjny polega na coraz lepszym kontrolowaniu przekazów edukacyjnych.

7. Teorie psychologiczne - pedagodzy w projektowaniu pedagogii powinni wykorzystywać wyniki badań empirycznych nie tylko z własnej dziedziny, ale sięgać do teorii psychologicznych.

8. Praktyczność pedagogiki - wśród procesów edukacyjnych najbardziej należy cenić wychowanie rozumiane jako oddziałanie projektowe przez teorię wychowania różną od teorii kształcenia.

Pedagogika a pedagogia

Pedagogia - jest to zespół środków i metod wychowania stosowanych przez nauczycieli.

Pedagogika - teoretyczna i naukowa refleksja dotycząca praktyki edukacyjnej.

Pedagogika obecnie oznacza paradygmat edukacyjny, który może przybierać postać ideologii edukacyjnej. A zatem możemy mówić o przejściu od pedagogii do pedagogiki, opisany może być jako proces unaukowienia (myślenie o edukacji).

Johan Friedrich Herbert (1776-1841) - twórca pedagogiki naukowej

Jego zasługą jest zrozumienie pedagogiki jako dyscypliny wytwarzającej wiedzę, która spełnia standardy wiedzy naukowej.

Należało więc:

• wykreować swoistego przedmiotu badań

• stworzenie systemu kategorialnego i struktury dyscypliny naukowej

• uznanie określonej metodologii badań

• stworzenie instytucjonalnej struktury wytwarzania i dystrybucji wiedzy naukowej oraz dysponowania kapitałem wynikającym z autorytetu nauki.

Herbert założył eksperymentalny instytut pedagogiczny w którym przygotował program przygotowania nauczycieli.

Zasługa Herberta było (w koncepcji uwarunkowania ped.) zwrócenie uwagi na przygotowanie profesjonalne nauczycieli (dostosowanie do w/w założeń).

Herbert zwrócił uwagę na psychologię i socjologię.

Powstały kierunki:

1. psychologizm pedagogiczny - najważniejszymi czynnikami sprawczymi określonych zachowań jednostek a nawet siłami uruchamiającymi rozwój wielkich procesów społecznych są zmienne osobowościowe (psychiczne cechy jednostek)

Herbartyzm (ruch herbertowski)

2. socjologizm pedagogiczny

a). wersja radykalna (Florian Znaniecki) - traktował wychowanie jako zjawisko społeczne. Uznawał, że osobowość społeczna człowieka jest zdeterminowana gł. uwarunkowaniami społecznymi (odrzucał uwarunkowania genetyczne).

b). wersja umiarkowana - warunki społeczne traktuje się jako układ społeczny. W centrum takiego układu jest szkoła albo rodzina a innymi elementami są: rodzina grupy rówieśniczej środowisko przyrodnicze, masmedia.

Wilhelm von Humbolt - był reformatorem oświaty w Niemczech.

Zadania:

• zrównoważony rozwój człowieka i różnorodność sytuacji służących tematowi rozwoju,

• ograniczenie ingerencji państwa w kształcenie,

• integracja państwa w obronie praw dzieci przed rodzicami (związek z poglądami J.J.Ronssean)

WYCHOWANIE WG RADLIŃSKIEJ (tj. 3 x, W) czyli:

Wzrost - chodzi o sferę biologiczną - wspomaganie w rozwoju zapewnienie dziecku wyżywienia, higieny, aktywności fizycznej, uzupełnienia braków.

Wzrastanie w społeczeństwo - wychowanie w sferze społecznej, czyli stwarzanie warunków we wchodzenie w role społeczne bazą jest rodzina , jest to miejsce gdzie nabywa zasady funkcjonowania w społeczeństwie

Wprowadzenie w wartości kulturalne - udostępnienie dóbr kultury wyzwolenie zainteresowań

Generalnie wychowanie wg. Radlińskiej to wspomaganie w rozwoju biosocjokulturalnej

Koncepcja kręgów środowiskowych Józefa Pietera - wyróżnił kręgi środkowe

Wyróżnia on spiralę przechodzenia przez kręgi, poległa to na stopniowym (spiralnym) wchodzeniu w poszczególne kręgi.

Wg. Pietera muszą być spełnione 2 warunki, aby funkcjonować w środowisku:

1. styczność przestrzenna,

2. łączność psychiczna,

Pedagogika kultury

Powstała w Niemczech na początku XX w. i oparta była na koncepcji filozoficznej Wilhelma Dilthey. Była rozumiana jako pedagogika ludzkich osobowości.

W Polsce najwybitniejszym przedstawicielem był Bogdan Nawroczyński. W latach (1933-1939 ) w Polsce ukazywał się kwartalnik „Kultura i wychowanie” pod redakcją Bogdana Sucholskiego.

W omawianej koncepcji kultura została uznana za pewnego rodzaju kod, w którym wyrażona jest prawda o ludzkim życiu.

Człowiek jako jedyna istota ma charakter kulturowy, stąd wynika godność człowieka, a jednocześnie dzięki kulturze może zyskać pełniejsze istnienie własnej egzystencji a przez to wzbogacać swoją osobowość.

Zadaniem systemu edukacyjnego jest kształtowanie jednostki poprzez jej spotkanie z obiektywnymi dobrami kultury.

KONCEPCJE KULTURY

• wychowanie oparte na przeżywaniu i interpretacji kultury,

• zaangażowana relacja dorosłego człowieka do człowieka dorastającego,

• dążenie do autonomii i pełni osobowości,

WARSTWICOWA KONCEPCJA WYCHOWANIA Sergiusza Hessena

Poszczególnym etapom kształcenia przypisuje się odpowiednie struktury wartości i odpowiednie oddziaływanie wychowawcze:

• od anomii - człowiek jako istota biologiczna, wymagająca pielęgnowania,

• przez heteronomię - człowiek jako istota społeczna, wymagająca „urobienia”, a więc wrastająca w kulturę i przyjmująca niekiedy na drodze przymusu wychowawczego poszczególne wartści,

• do autonomii - człowiek jako istota wykształcona. Osoba moralnie dojrzała, która przyswoiła najwyższe wartości kulturowe.

Pedagodzy kultury twierdzili, że istnieją tzw. wartości absolutne:

- dobro

- prawda

- piękno

Tworzyli teorię typologizacją osobowości: np.:

1. Typologia osobowości E. Sprangera

• człowiek teoretyczny,

• człowiek ekonomiczny,

• człowiek estetyczny,

• człowiek religijny,

• człowiek polityczny,

• człowiek społeczny,

PEDAGOGIKA PERSONALISTYCZNA

(główny przedstawiciel: Emanuel Mounier 1905-1950)

Do podstawowych kategorii w pedagogice personalistycznej trzeba zaliczyć takie pojęci jak:

• osoba,

• wspólnota,

W tej koncepcji podkreślana jest struktura pojedyńczości, z drugiej strony podkreśla się bycie tej osoby dla społeczności (wspólnoty), czyli podkreśla się jej funkcjonowanie we wspólnocie (społeczności).

Personalizm upowszechnił W. Stern (1871-1938) ,

natomiast w Polsce:

• Pieter

• Rykowski

• Szuman

• Adamski

KONCEPCJA CZŁOWIEKA -

Człowiek jest istotą bytowo zróżnicowaną, stanowiąc połączenie elementów materialnych, czyli ciało i pozamaterialnych, czyli dusza.

W świetle tej koncepcji w naturze wyodrębnia się dwa poziomy bytowe:

• życie biologiczno-wegetatywne,

• życie psychiczno-duchowe,

Koncepcja człowieka opiera się też na tym, że człowiek potrafi działać:

• intelektualne poznanie,

• zdolność do samokierowania sobą,

WYCHOWANIE I NAUCZANIE WG. PERSONALIZMU:

• wychowanie zdaniem K. Schallera to procesy i sposoby które istocie ludzkiej pozwalają odnaleźć się w swoim człowieczeństwie,

• cel wychowania to uzdalnianie podmiotu - wychowanka, do przyjęcia kierownictwa nad własnym procesem rozwoju,

• wzbudzenie osoby w wychowanku,

PODSTAWOWE LINIE ( DZIEDZINY) ROZWOJU WYCHOWAWCZEGO:

• wychowanie fizyczne,

• wychowanie intelektualne,

• wychowanie moralne,

• wychowanie społeczne,

• wychowanie religijne,

Relacja wychowawca/nauczyciel - wychowanek/uczeń

• wychowanek - pierwszy i podstawowy czynnik wychowania,

• wychowawca - kooperator, współpracownik,

RÓŻNICE MIĘDZY STOWARZYSZENIEM A WSPÓLNOTĄ

Stowarzyszenie	Wspólnota (jako rodzina)
dobrowolne jest układem formalnym, cele są określone i zapisane, - określona struktura, liczbę członków, kieruje się ustalonymi wzorami zachowań, posługuje się ustalonymi sankcjami wobec członków,	urodzeniem układ nieformalny, zorganizowana na zasadzie aprobaty społecznej, cele nie mają postaci pisemnej, struktura i organizacja a także członkowie określeni są zasadami tradycji i poczuciem przynależności, rządzą nimi uznane za właściwe wzory zachowań, obowiązuje grupowy konformizm, istnieje system kontroli społecznej,

3

Środowisko okoliczne

Środowisko lokalne

rodzina

---