WYKŁAD L. MAKSYMOWICZ 29.10.2013

Czytanie - pojęcie i metody nauki czytania.

• Czytanie - odpoznawanie dźwiękowej struktury słowa na podstawie jego formy graficznej (Elkonin). Funkcja słuchowa zapewnia prawidłową percepcję mowy.

CZYTANIE OBOK PISANIA NALEŻY DO PODSTAWOWYCH KOMPETENCJI INSTRUMENTALNYCH WSPÓŁCZ. CZŁOWIEKA, GDYŻ:

• Umożliwia przekaz doświadczeń społ. Między pokoleniami,

• Jest ważnym środkiem komunikacji społ. umożliwiającym porozumiewanie się ludzi ze sobą w życiu codziennym,

• Należy do podstawowych umiejętności warunkujących uczestnictwo w procesie kształcenia,

• Jest istotnym czynnikiem stymulacji rozwoju psych. Jednostki,

• Z tego względu kształtowanie umiejętności czytania stanowi jedno z ważniejszych zadań edukacji wczesnoszkolnej.

(!) STRUKTURA CZYNNOŚCI CZYTANIA (Aspekty czytania)

Czynność czytania jest realizowana równocześnie:

• Na poziomie technicznym, kiedy czytanie angażuje funkcję słuchową, wzrokową i artykulacyjną,

• Na poziomie semantycznym, kiedy zaangażowane jest myślenie i mowa,

• Krytyczno - twórczym - rozumienie czytanego tekstu na różnych poziomach:

1. poziom informacyjny - np. potrafi wyszukać informacje zawarte w tekście (wyjaśniamy coś)

2. poziom wyjaśniający - np. Dzieci poszły do lasu szukać leśnych owoców.

Co to są leśne owoce?

3. poziom oceniający - wiązanie treści, np. Które zdanie nie jest związane z tekstem?

4.co autor miał na myśli?

Rola funkcji słuchowej w czytaniu (!):

(percepcja słuchowa mowy angażuje 3 rodzaje słuchu:

• słuch fizyczny

• muzyczny

• fonematyczny - umiejętność odróżniania dźwięków odpowiedzialnych za mowę

- (Rola Artykulacji w czytaniu (artykulacja odpowiada za wymawianie tego co słyszymy)

- Rola Funkcji Wzrokowej w Czytaniu - czytanie oparte na graficznym systemie języka reprezentowanym przez litery (głoski nosowe: ą, ę)

- Semantyka - rozumienie, kojarzenie

Aspekty procesu czytania:

Gotowość do nauki czytania (przedszkole) Aspekty czytania:

1. Psychomotoryczna 1. Techniczny

Np. rozwijanie słuchu fiz. Muzycznego,

Rytm, analizator wzrokowy (wyszukiwanie różnic)

2. Słownikowo - pojęciowa 2. Semantyczny

(myślenie wraz z zasobem pojęciowym i słownikowym)

3. Emocjonalno - motywacyjna 3. Krytyczno - twórczy

(postawa do kształtowanych umiejętności

- zainteresowanie czytaniem i pisaniem)

Książka P. Czelakowska

Metody początkowej nauki czytania

Kryteria klasyfikacji metod czytania i pisania

1. Metody: alfabetyczna, fonetyczna, sylabowa, wyrazowa i zdaniowa (czynnik fonetyczny)

2. Proces psychiczny (czynnik psychologiczny)

Metody: syntetyczna, analityczna (syntetyczno - analityczno)

3. Udział organów zmysłowych (czynnik fizjologiczny)

Metody: słuchowa, wzrokowa, kinestetyczna

Metodyczno: analityczne, początkowe nauki czytania eksponują znaczeniową funkcję czytania

Metody globalne

(u nas stosuje się metody analityczno - syntetyczne)

„Elementarz Mariana Falskiego” (Przykładowa książka w nauczaniu początkowym)

Cechy dobrego czytania:

- poprawne,

- płynne (całymi wyrazami, częściami zdania)

- biegłe (szybkie i poprawne rozpoznawanie wyrazów)

- wyraziste

PROCES PISANIA

Psychofizjol. Podstawy procesu pisania:

• Aspekt psychologiczny (słuchowe wyobrażenie odpowiednika litery w postaci głoski, odtwarzanie w myślach drogi kreślenia),

• Aspekt fizjologiczny (złożone pobudzanie nerwowe oraz ich integracja w korze mózgowej i w aparacie ruchowym ręki),

• Aspekt motoryczny - ruchu większe i małe

ETAPY PRACY PODCZAS WPROWADZANIA NOWEJ LITERY:

• Stwarzanie sytuacji dydaktycznej do ćwiczeń w mówieniu i wyodrębnieniu wyrazu podstawowego, np. gdy wprowadzamy wyraz KOT możemy wybrać się z dziećmi do schroniska,

- zaprezentowanie ilustracji, zdjęć, rozmowa, zagadka

- wypowiedzi uczniów, rozmowa

- wyodrębnianie obrazka lub przedmiotu przedstawiającego wyraz podstawowy.

• Analiza i synteza słuchowo - wzrokowa wyrazu podstawowego

- odczytanie wyrazu podstawowego sylabami i w całości,

- odczytanie wyrazu głoskami oraz dokonanie syntezy

• Wyróżnianie samogłosek i spółgłosek,

• Prezentacja nowej litery małej i wielkiej.

Nauka pisania małej i wielkiej litery oraz łączenie jej z innymi literami:

- zaprezentowanie wzoru nowej litery pisanej małej i wielkiej,

- analiza kształtu liter, porównania jej z innymi literami,

- pisanie liter w zeszycie po śladach i bez śladów,

• Czytanie tekstu z nową literą:

- rozmowa na temat tekstu i ilustracji,

- wyszukiwanie i odczytywanie w tekście wyrazów (zdań), w których wystąpiła nowa litera,

- wzorowe czytanie tekstu przez nauczyciela.

CECHY POPRAWNEGO PISANIA (następny wykład).

---