JĘZYK POPAGANDY
NA PRZYKŁADZIE LTI I DREWNIANEGO JĘZYKA
Język propagandy (Lingua Terii Imperii, Drewniany język
PERSWAZJA:
Zachowanie komunikacyjne, zmierzające do wywołania konkretnego działania u innego (myśl, potrzeba, cel)
Wybór i układ środków semiotycznych, których celem jest wysunięcie na plan pierwszy określonej perspektywy, przekonanie do punktu widzenia, i uwierzenie w coś, w co sama osoba przekonująca/ retor nie wierzy….
Zadaniem osoby perswadującej jest zmuszenie ofiary do porzucenia jej własnej perspektywy i podjęcia tej pożądanej…. Z jednoczesnym przekonaniem, że to właśnie ofierze udało się zwieść perswadującego
pochlebstwo
zakolegowanie/ ty jesteś jednym z nas…
Przekonanie a Uwiedzenie
PRZKONYWANIE:
Logiczne struktury argumentacyjne/ racjonalne rozumowanie…
Próba zmuszenia jednostki do zrobienia czegoś, nie z jej własnej potrzeby, ale za namową z zewnątrz.
UWIEDZENIE:
Przez pochlebstwo/ wyjątkowość, szczególność….
Uwiedzenie nie polega na odwołaniu się do prawdy i wiarygodnych argumentów, ale wykorzystuje wygląd i rzekomą wiarygodność przekonującego:
Manipulacja dokonana na relacji między mówiącym i słuchającym….
ELIPTYCZNY JĘZYK - wyjątkowość przez wtajemniczenie….
Język Trzeciej Rzeszy LTI
Wpajanie ideologii bez pośrednictwa świadomej myśli czy uczucia
Narodowy socjalizm wnikał w ciało i krew pojedynczymi słowami, zwrotami, formami zdań, które były nieustannie powtarzane
Język publiczny sam składa myśli i słowa
(kieruje naszym myśleniem, narzuca sposób odczuwania)
UBÓSTWO FORMY I TREŚCI GWARANTUJE CZYSTOŚĆ IDEI
(zorganizowany system tyranii czuwa, aby doktryna narodowego socjalizmu pozostała czysta - im mniej zawiłości, tym prostsza kontrola)
NIE ZNA ROŻNIC MIĘDZY MOWĄ A JĘZYKIEM / MOWA = PISMO
POZBAWIENIE JEDNOSTKI JEJ INDYWIDUALNEJ ISTOTY KILKA WZORCÓW JĘZYKOWYCH; ZAWSZE ROZKAZ;
PODLEGLOŚĆ;
UZALEŻNIENIE
Cele:
ja jestem wszystkim, ty jesteś niczym
podniecać, utrzymywać w stanie emocjonalnego podenerwowania, niepewności, poczucia zagrożenia (język namiętności, ekstazy, religijnego uniesienia - mówi do nas sam „Bóg“ Hitler… )
fanatyzm, ślepa wiara - hasła, które motywują do bezwarunkowego działania….
HOŁDOWANIE WYKRZYKNIKOWI - WSZYSTKO JEST ZAWOŁANIEM; ROZKAZEM
Słownictwo wojny, rywalizacji, sportu
Wszystko jest „naj“… - stopień najwyższy przymiotnika - SUPERLATYWY
SŁOWA NIEZROZUMIAŁE - MY LEPSI - ci co rozumieją ≠ wy, nie rozumiejący = ci, którzy muszą się podporządkować….
Język personalny… - zwraca się do ciebie konkretna osoba
„Komisarz policji zezwala Izaakowi Bloomfieldowi na nabycie trzech worków węgla w dniu 5. czerwca 1942 roku“…
HOMOGENIZACJA na poziomie retoryki - przeniesienie „niskiego języka“ na poziom „wysokich rozważań“
Narodowy socjalizm chce zmieniać pojedynczego człowieka, a nie masy…
Lingua Terii Imperii
Język nazistowski jest pozbawiony subtelności; finezji; różnorodności…
Moralistyka - odniesienie do wieczności opatrzności; życia i śmierci
Symbole - wyższa forma organizacji społecznej - jeśli słowa są narzędziami opisu, to inicjały są wyższą formą organizacji… tylko my jesteśmy wtajemniczeni
WSPÓLNY WRÓG (wewnętrzna lojalność - wrogość wobec innych) „międzynarodowy diabeł“…. Nie mieszajmy krwi… nie dopuszczajmy żydowskich idei - demokracja!!!!!
POCZUCIE NIEUSTANNEGO ZAGROŻENIA - wizja końca świata i nadciągającej zagłady - język totalitarny organizuje/ poskramia chaos…
Aryjczyk dzięki swej krwi jest lepszy, jest panem - jest stworzony do rządzenia - idea demokracji, to wymysł plugawych „Żydów“….
„Aryjczyk jako przepełniony miłością musi nienawidzić żydowską nienawiść“…
my aryjczycy wzniesiemy się ponad prymitywne interesy ekonomiczne - żądzę pieniądza…
Lingua Terii Imperii
Hitler dostarczył światopoglądu ludziom, którzy uprzednio widzieli świat tylko w kawałkach
Gromadzili ich na masowych spotkaniach/ meetingach, które dawały poczucie wspólnoty, emocjonalnego bycia razem, współ-odczuwania, dzielenia tego samego losu…. początek kultury/ komunikacji masowej…. / RYTUAŁ = powtarzalność/ bezpieczeństwo….
nieustanne oscylowanie miedzy abstrakcją a konkretem
bezczelność/ insynuacja/ sugerowanie….
„A jest Pani pewna, że to nie Rosenbaum stal za aresztowaniem Pani męża…?“
Powtarzać, powtarzać, powtarzać tak długo aż uwierzą nawet w kłamstwa…
Drewniany język - komunizm
Michał Głowiński, Peereliada…
Rozróżniamy poszczególne słowa, ale nie docieramy do treści….
Mało aktualności, opisów i treści
„To, co opisuje nie istnieje, a to co
jest - stale jest zagłuszane przez to, co powinno być…“
- JĘZYK JAKO NOŚNIK IDEOLOGII
Mglisty, pełen abstrakcji, redundancji, ucieka przed precyzją….
Składnia (relacja między znakiem a innym znakiem - system, gramatyka, syntaksa….)
ociężała, trudny w odbiorze, monumentalny w formie…
brak wyrażeń okazjonalnych
„teraz“ „w naszej epoce“
„jutro“ „w przyszłości“
Drewniany język
ZNIKA ZAIMEK „ja“ - na rzecz „my“/ towarzysze…
„my“ jest zawsze przeciwstawione „oni“
STONA BIERNA I WYR. BEZOBOWE
„kładzie się naciska na proces…“
„terminy zostały dotrzymane…“
STOSOWANIE STOPNIA WYŻSZEGO
NEOLOGIZMY -
„Manipulowanie językiem polega nie tylko na sugerowaniu dogodnych dla władzy konotacji, polega także na eliminowaniu tych wyrażeń, które są dla niej nieprzyjemne.“
HIPERBOLICZNOŚĆ…. - każde twierdzenie implikuje sąd wartościujący
„Ze Związkiem Radzieckim na wieki i nigdy inaczej“… / „sługus imperializmu“
MILITARNE METAFORY/ symbolika wojenna:
Atak zimy/ front budowlany/ stawanie oporem i branie szturmem…/ sztab żniwny, kryzysowy -
społeczeństwo ma mieć przekonanie, ze jest w stanie ciągłej mobilizacji….
Kartki bony towarowe
Państwowość/ państwo naród
WSZECHOBECNY SUKCES
wprowadzenie na rynek litowych butelek z coca cola z zakrętka zamiast kapsla…
PORAŻKA NIE ISTNIEJE - wynik nie-sprzyjających okoliczności….
TRYB ROZKAZUJACY
„Należy umacniać przyjaźń z bratnimi socjalistycznymi krajami Europy.“
INSYNUACJA
„Nasuwa mi się pytanie, skąd ci z kor mają pieniądze na podróże zagraniczne, na telefoniczne rozmowy z całym światem?“
(Trybuna Ludu 1977)
AUTOMATYZMY - charakterystyczne dla nowomowy usankcjonowane schematy, których celem jest ograniczenie swobody mówienia - stosowanie określonych słów i zwrotów frazeologicznych w kontekstach przez nie nieprzewidzianych.
słowo traci swoje rzeczywiste znaczenie, zacierają się granice jego użycia….
„rzekomi przyjaciele Polscy“
EUFEMIZM
„Partia powinna się rozstać z…. „
(nie wyrzucić, wydalić, nie czystka… )
MORLAIZATORSTWO
styl dziennikarsko - pedagogiczny….
„zwyciężyła odpowiedzialność…“
MY - ONI - język podziału/ język wartościujący… / wizja manichejska - dualistyczny podział świata - tworzenie wroga i jego niszczenie, degradowanie….
Amerykanie - podbój kosmosu….
Rosjanie - oswajanie kosmosu…
„chcą nas Polaków skłócić, doprowadzić do zahamowania spokojnej pracy, dającej szanse lepszego życia nam wszystkim wierzącym i niewierzącym…“
Drewniany język
WRÓG - potrzebny od zaraz….
Prawdziwi Polacy vs. Żydzi…
Żydzi jako symbol zła, których działaniami, podstępnymi i niegodnymi, wytłumaczyć można wszystkie niepowodzenia, ku którym można by skierować nienawiść i odciągnąć od rzeczywistych problemów…..
Drewniany język
METAFORA ORGANICZNA
„zdrowe jądro komunizmu“
Ponownie jak organizm biologiczny państwo socjalistyczne rozwija sie w sposób planowy….
Etapy, stadia, poziomy, rozwój, postęp…. zawsze z ukierunkowaniem na lepsze, doskonalsze - jedyna słuszna droga….
BEZKARNOŚĆ
Mamy taką władzę, że możemy w bezkarny sposób kłamać….
TWORZENIE ILUZJI; ŻE WSZYSCY JESTESMY WOLNI I MAMY PRAWO DO WŁASNEGO ZDANIA….
MAGICZNOŚĆ - tworzenie rzeczywistości, a nie jej opisywanie….
Drewniany język
POMPATYCZNOŚĆ / EUFEMIZM…
„jednakowoż“, „powszechnie wiadomo, że…“reasumujące bilanse….“,
apoteoza własnych osiągnięć
przemilczenia
selekcjonowanie faktów
powtarzanie sloganów
jawne kłamstwa
manipulowanie tokiem rozumowania
podsuwanie prostych reguł
wyjaśnianie rzeczywistości
ukazywanie zwodniczych perspektyw
sensacja - kierowanie uwagi mas na tory nieistotne; banalne….
PARALIŻUJE MYŚLENIE; ROZLENIWIA; PODRZUCA GOTOWCE…
NIE WYKSZTAŁCA ZDOLNOŚCI KRYTYCZNEGO MYŚLENIA….
Techniki propagandy
Powtarzanie - podstawowy proces zapamiętywania….
Publiczność „odziedziczona“/ „przejęta“
Przemilczanie - wstępna obróbka rzeczywistości - ustalanie, co jest ważne, a co nie jest ważne…. - selekcja - usuniecie z pola widzenia, tego, co naprawdę istotne…
Niezwykłość przekazu - sensacja….
Kłamstwo, fałsz - celowe wprowadzanie w bład…
Dominacja - pokazywanie przewagi nad strona przeciwna…
Imitacja myślenia - fałszowanie tropów i przesłanek….
Odwoływanie się do symboli - upraszczanie myślenia… automatyzm….
Nadmierne uogólnienie - każdy, wszyscy, zawsze….
Etykietowanie, stereotyp….
Imperatyw - wezwanie adresata do zastosowania się do życzeń propagatora…..
Ultymatywność sformułowań… „albo… albo…. „
Jawność… Nie mamy nic do ukrycia… nadużywanie zaufania….
Techniki propagandy
Autorytet - angażowanie znanej osoby do poparcia własnego stanowiska…
Propaganda czynu (oddawanie krwi… chleb dla sieroty, koc dla Bangladeszu…)
Sugestia….
Chaos pojęć i wartości - nic nie jest do końca jasne, nie ma jednoznaczności….
Haczyk gramatycznej poprawności….
Monolog - zamiast dialogu…
Jednostka przestaje ufać swojemu własnemu doświadczeniu, jeśli nie jest one potwierdzone przez środki masowego przekazu….
Jednostka nie przyjmuje za prawdę rzeczywistych zdarzeń, jeśli kolidują one z wcześniej wpajanymi jej przekonaniami….
Narzucanie nowych wzorów osobowych (kim jest i kim chce zostać…. Za pomocą jakich technik to osiągnąć?… ,jak ma sobie wyobrazić, że osiągnął upragniony cel)?
Nie stawianie kropki nad „i“
Zasada informacji oczekiwanej
Zasada rzekomej oczywistości
Zasada atrakcyjności
Zasada emocjonalności
Zasada powszechności działań
1