August Comt Comte pierwszy użył terminu socjologia. Omówiwszy jej metody, rozwinął główne tezy dwóch jej zasadniczych działów: statyki i dynamiki. Statyka jest teorią porządku społecznego, dynamika teorią postępu. Oba działy wiążą się ze sobą ściśle, gdyż w dziejach ludzkości postęp jest rozwojem porządku a porządek warunkiem postępu. Według Comte najważniejszym czynnikiem postępu jest postęp intelektualny. Ale prawa rozwoju umysłu nie mogą być poznane za pomocą analizy własnych stanów psychicznych, gdyż człowiek zdobywa wiedzę o sobie tylko w stosunkach ze światem zewnętrznym, poprzez analizę własnej twórczości, kultury. Twórcą kultury nie jest jednostka, ale społeczeństwo, poza którym człowiek istnieć nie może. Historia kultury, jako wytworu świadomości społecznej, jest kluczem do zrozumienia prawa rozwoju owej świadomości i ściśle od niej zależy. W ten sposób pozytywizm był jedną z pierwszych doktryn, która badała stosunki zachodzące miedzy rożnymi typami cywilizacji, a w nich szczególnie miedzy społeczno - politycznymi strukturami a formami świadomości społecznej, wyrażającymi w teoriach i wierzeniach, i ujmowała te stosunki w prawa. Prawem rządzącym rozwojem ludzkości jest wedle Comte rozwój przez trzy kolejne etapy: teologiczno - feudalny, metafizyczno - rewolucyjny i pozytywistyczno - industrialny. Comte,wyróżnił podstawowe komórki społeczeństwa: rodzinę, ojczyznę i państwo, przy tym kładł nacisk na rolę tych instytucji w procesach integracyjnych. Rodzina kształtuje uczucia sympatii i dyscypliny, państwo zaś organizuje, koordynuje rozbieżne interesy najrozmaitszych grup i klas społecznych. Powinno ono działać przez dwie niezależne, lecz ściśle współpracujące ze sobą władze: władzę świecka, polityczną i władzę moralną, której zadaniem jest wychowywać i uczyć. Przekonany, że wszystkie przeciwieństwa zarówno indywidualne jak i klasowe, hamują dzieło postępu. Comte podporządkowywał interesy jednostek interesom całości. Dowodził, że pojęcie prawa jednostki jest pojęciem metafizycznym i przeciwstawiał mu pojęcie obowiązku. Egoizmowi indywidualnemu przeciwstawiał zasadę „żyć dla innych”. W teorii moralności i w polityce Comte stosował „metodę subiektywną”, czyli wartościującą. Metoda ta, posługująca się syntezą, miała określać każdy fakt ze względu na jego użyteczność dla rozwoju ludzkości. Była ona uzupełnieniem „metody obiektywnej”, metody analizy, dostarczającej wiedzy o świecie. Stosując tą metodę budował swą utopijną wizję społeczeństwa przyszłości, w którym filozofia pozytywna miała się stać dogmatem religijnym, jednoczącym umysły, a władza moralna miała odegrać rolę nowożytnego kapłaństwa. Zasady statystyki prowadziły do koncepcji społeczeństwa zhierarchizowanego, w którym państwo odgrywa dominującą rolę i które wyłania własną elitę odpowiadającą systemowi przemysłowemu. Wielcy przedsiębiorcy, czyli „patrycjat” i uczeni.. W społeczeństwie tym nie ma konfliktów, wszyscy pracują dla ludzkości. W momencie, gdy do powyższych postulatów dodał Comte postulat „miłości czystej”, konieczności bezinteresownego poświęcania się, pozytywizm zamienił się w religię pozytywistyczną, łączącą wiernych kulcie Istoty Wyższej, czyli Ludzkości. Charakterystyczną cechą systemu Comte było złączenie w całość różnych wątków, co wyrażało się przede wszystkim w dążeniach do zorganizowania świata, w którym miłość i religia zostanie uznana za najsilniejsze więzi społeczne. Nauka i edukacja, zaś uważana za mniej ważną, najważniejsza była moralność a co się z nią łączy strefa duchowa a nie intelektualna. Całe wychowanie według Comte dzieli się od chwili narodzin aż do stanu dojrzałości, na dwa główne okresy: pierwszy, kończący się w momencie osiągnięcia dojrzałości fizycznej i odbywało się, w miarę możliwości, pod nadzorem rodziców. Drugi okres, o charakterze systematycznym, polega głownie na publicznych wykładach naukowych dotyczących istotnych praw zjawisk rożnego typu. Wykłady te będą służyć za podstawę koordynacji moralnej, dzięki której wszystkie poprzednie przysposobienia będą zmierzać ku swemu wspólnemu społecznemu przeznaczeniu. Każdy wtedy jest przygotowany umysłem i sercem do swych zadań osobistych i publicznych. W swych programach politycznych pozytywizm charakteryzował się zdecydowaną wrogością do przeżytków feudalizmu i do ruchów rewolucyjno - społecznych. Wysuwał postulaty „ realizmu”, „trzeźwości”, ograniczania się od możliwych do osiągnięcia celów, uznając za najbardziej słuszną postawę organiczną.

Szkoła waldorfska Rudolf Steiner stworzył koncepcję szkoły, która miała być ważną próbą radykalnej odnowy społeczeństwa i jego duchowego życia, dzięki nadaniu jej głęboko humanistycznego, ekologicznego i alternatywnego charakteru. Była szkołą prywatną, 8-klasową, utworzoną wyłącznie z inicjatywy rodziców. Dyrektorem był Steiner, który opracował szczegółową koncepcję kształcenia, oraz zastrzegł sobie wyłączność na dobór nauczycieli, których osobiście podjął się wyszkolić. Kurs dla nauczycieli trwał 2 tygodnie, obejmował zakres antropozofii, dydaktyki i metodyki nauczania, wiedzy o charakterze, ćwiczeń językowych i medytacyjnych, a także sztuki tworzenia planu nauczania.Chcąc zachować neutralność szkoł wobec państwa, Steiner musiał zrezygnować z ich dofinansowań. Były więc one finansowane przez fundacje oraz kwesty społeczne i indywidualne. Dzięki temu szkoły same decydowały o wszystkich sprawach takich jak plany, treści i metody kształcenia. PEDAGOGIKA STEINERA Pedagogika Steinera miała za zadanie stworzenie społeczeństwa przyszłości, składające się z 3 sfer życia: duchowo-kulturowej, gospodarczej i prawno-politycznej. Aby sfera duchowa mogła zaistnieć w życiu człowieka, niezbędna jest wolność. Według Steinera człowiek jest wolny, kiedy jest posłuszny sam sobie, a nie zaś ogólnie przyjętym prawom moralnym. Człowiek więc powinien dorastać w wolności od żądań władzy państwowej i życia gospodarczego, jak również jego wykształcenie powinno być od tych czynników niezależne. Zadaniem wychowawcy jest pomoc jednostce w rozwinięciu swoich zdolności, zainteresowań oraz indywidualności. Dzięki temu będzie ona jako wspólobywatel czynnie kształtować społeczeństwo i państwo. POZYTYWNE ASPEKTY SZKOŁY WALDORFSKIEJ -celem nauczania i wychowania jest wspomaganie dzieci w osiągnięciu świadomej odpowiedzialnej dojrzałości -odpowiada na potrzeby zainteresowania i problemy dzieci i młodzieży -główny nacisk kładzie się na wychowanie do wolności gdzie człowiek będzie w stanie wnosić nowe wartości twórcze przekształcać społeczeństwo i zmieniać ustrój społeczny -rozwój postawy badawczej ucznia który osiąga się przez rozbudzenia naturalnej ciekawości dziecka i chęci rozumienia świata -program nauczania dla każdego dziecka jest dostosowany indywidualnie -każdy nauczyciel jest twórcą i kreatorem procesu kształcenia ucznia -szkoła kładzie nacisk na pracę nauczyciel-dziecko-rodzina -rolą nauczyciela jest pomaganie uczniowi w rozwoju wrodzonych możliwości i zdolności a także w usuwaniu i pokonywaniu słabości i trudności -szkoły nie są zależne od programów państwowych NEGATYWNE ASPEKTY -w szkołach nie można pracować nie będąc antropozofem -elitaryzm - zamykanie się w grypie uprzywilejowanych oraz pogląd głoszący konieczność istnienia w społeczeństwie elit -szkoła przeznaczona jest dla dzieci z zamożnych rodzin bowiem za szkołę trzeba płacić -brak podręczników i zupełne zdanie się na wiedzę i autorytet nauczyciela

HELENA RADLIŃSKA pedagogika społeczna PEDAGOGIKA SPOŁECZNA- To dział pedagogiki zajmujący się badaniem i szukaniem rozwiązań dla problemów dotyczących: potrzeb społecznych, procesów wychowawczo-opiekuńczych oraz rozwoju człowieka w różnych okresach życia. jest dziedziną nauki, która zajmuje się środowiskiem, jednostką oraz ich wzajemnymi oddziaływaniami na siebie. W oparciu o obserwowane oddziaływania nauka ta koncentruje się na powstających w ich wyniku czynnikach powodujących sukcesy, powodzenie, bądź porażki w oddziaływaniach wychowawczych i dydaktycznych. W centrum jej zainteresowania jest głównie młode pokolenie, ale także starsi przez pryzmat sytuacji dziecka. W ujęciu Radlińskiej pedagogika społeczna miała być pedagogiką narodową. Do jej zadań należałoby -krzewienie określonych postaw -kształtowanie świadomości przynależności do narodu Skrócona definicja- pedagogika społeczna - to nauka praktyczna rozwijająca się na skrzyżowaniu nauk o człowieku ,biologicznych i społecznych z etyką i kulturoznawstwem. Jest to zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu i kręgów kultury w różnych fazach życia człowieka. Przedmiotem PS jest wzajemne oddziaływanie wpływów środowiska i przekształcających środowisko sił jednostek(człowiek - wychowanie - środowisko) Podstawowe obszary działania i zadania PS Określenie wpływu warunków bytowych na rozwój jednostek, grup oraz środowisk społecznych 2. Ustalenie możliwości przetwarzania istniejących realiów czyli środowiska życia w procesie wychowania działalności oświatowo - społecznej 3 koncepcje PS 1.koncepcja osobowości i człowieka- opiera się na kategorii czynu. Tylko taka postawa działania, ulepszania może przynieść pożądane rezultaty starań wychowawczych. Zachowanie te ma eliminować uleganie wpływom otoczenia i przeciwstawiać się odrzucaniu określonych bodźców środowiska. W ramach tej koncepcji mieści się indywidualny rozwój jednostki a zarazem jej aktywność społeczna. Człowiek powinien być wszechstronnie rozwinięty pod względem umysłowym jak i fizycznym ciągle udoskonalać i mieć poczucie przynależności narodowej, kierując się dobrem ogólnospołecznym 2.koncepcja środowiska- środowisko odróżnia się od otoczenia, które jest chwilowe i zmienne. Radlińska wyróżnia 3 pary środowisk A) środowisko bezpośrednie- to wszystko co najbliższe i pośrednie- ma większy zasięg B) środowisko obiektywne-wszystko po co człowiek może sięgnąć i subiektywne- elementy oddziałujące w danej chwili na człowieka C) środowisko materialne-realne wytwory ludzkie i niematerialne- idee wierzenia poglądy więź moralna. Między rożnymi rodzajami środowisk zachodzą związki. Najważniejszą role w życiu człowieka odgrywa środowisko niewidzialne- umożliwia wybór określonych dróg postępowania i przekształcanie życia. Czynniki niewidzialne mają największe znaczenie dla wychowania ponieważ dzięki nim może dokonać się ulepszenie życia które jest ostatecznym celem wychowawczym 3. koncepcja wychowania- odwołuje się do stwierdzenia iż człowiek jest jednostką bio- socjo- kulturową. Jednostkę taką charakteryzują 3 procesy wzrost- jest autonomicznym rozwojem psychofizycznym, wzrastanie- wcielaniem się jednostki w środowisko i wprowadzanie- ukazywaniem wartości kultury kształtowaniem zachowań. Do zakresu wychowania należy wszystko co wspomaga wzrost, wzrastanie i wprowadzanie. Przedmiot wychowania obejmuje nie tylko kształtowanie osobowości ale i warunki w których przebiega rozwój człowieka. Wychowanie ma kształtować człowieka - podmiot życia społecznego jednostkę wolną która dąży do doskonalenia siebie środowiska. Ważnym elementem wychowania jest praca pozaszkolna która obejmuje takie placówki specjalnie do tego zadania powołane uniwersytety, biblioteki kursy oświatowe EROS PEDAGOGICZNY -postawa wychowawcy wobec wychowanka świat i samego siebie. Wychowawca powinien mieć poczucie łączności z podopiecznymi darzyć ich miłością opiekuńczą podobną rodzicielskiej uświadamiać sobie postawione przed nim zadania odnajdować pokłady nowych sił wychowanie jest aktem twórczym świadomym zależnym od wychowawcy. Dużą rolę w procesie wychowania odgrywa zdolności i możliwości jednostek i grup które wyrażają się lub mogą wyrazić w twórczym działaniu które nazywa siłami ludzkimi. Wychowanie miało rozwijać siły ludzkie. Związek między ludźmi a wartościami kultury tradycji. (wychowanie - kultura - środowisko) 3 obszary pedagogiki społecznej 1.teoria pracy społecznej - Według autorki ta dziedzina pedagogiki społecznej winna zajmować się badaniem środowiska w jakim jednostka żyje Rozpoznaniem warunków wpływających na jej rozwój, oraz wyszukiwaniem sposobów na odkrywanie, wykształcanie sil jednostkowych i społecznych, w celu zmiany środowiska na korzystniejsze dla rozwoju. 2.teoria oświaty dorosłych - Zajmuje się zagadnieniem kształcenia i dokształcania dorosłych. Ta dziedzina wiedzy ma szczególne znaczenie w naszych czasach w związku z koncepcja edukacji permanentnej, ustawicznej. 3.historia pracy społecznej i oświatowej - zajmuje się poszukiwaniem pewnych powiązań, czynników ewolucji wymienionych zagadnień. Pedagogika społeczna stworzona przez profesor Radlińską traktuje wychowanie jako proces integralny, obejmujący całe życie człowieka, przywiązujący wielką wagę do zagadnień pracy społecznej, organizacji życia kulturalnego, poradnictwa i wypoczynku Wkład pedagogiki H. Radlińskiej do teorii i praktyki pedagogicznej - PS otworzyła przed człowiekiem perspektywę lepszego świata i przypisała mu rolę głównego budowniczego tego świata - przyjęcie stanowiska humanistycznego podmiotowego i twórczego - PS dziedziną interdyscyplinarną żywą otwartą i elastyczną - cechy PS A) praktyczność- praktyczne działanie jako nauka gromadzi i wzbogaca wiedzę na temat środowiska i wykorzystywana w działaniu B)skuteczność w działaniu- próbuje odp. na pyt. Jak skutecznie działać? C) empiryczna- oparta na badaniach ludzi zjawisk określonych procesów - PS wyodrębnia się z pedagogiki ogólnej czerpie dorobek z innych nauk tj. teoria wychowania, socjologia - główna koncepcją jest koncepcja człowieka gdyż w jej centrum znajduje się człowiek i troska o rozbudzenie jego twórczej aktywności społecznej Maria Montessori Rola i zadania nauczyciela Wychowawca wg. Montessori powinien być sługą ludzkiego ducha współpracownikiem dziecka jego pomocnikiem doradcą przewodnikiem i organizatorem oraz animatorem dziecięcej wolności. Jego rolą jest udzielanie pomocy osobie uczącej się w osiągnięciu przez nią należności i wspierania jej rozwoju duchowego, psychicznego i fizycznego. Nauczyciel musi być osobą dobrze wykształconą, wychowaną zdolną do pełnej szacunku autentycznej miłości. musi być człowiekiem cierpliwym zdolnym do obserwacji rozwoju dziecka o wysokiej moralności i bogactwie duchowym ma być łącznikiem dla swoich uczniów tłumaczem i interpretatorem skomplikowanego świata kultury. Nauczyciel powinien kierować się w tuku procesu edukacyjnego takimi zasadami dydaktycznymi jak zasada indywidualizmu samodzielności i izolacji trudności ograniczenia materiałów dydaktycznych oraz ładu i porządku. SCHEMAT SYSTEMU EDUKACJI M. MONTESSORI Pedagogika Marii Montessori daje dziecku szanse wszechstronnego rozwoju: fizycznego, duchowego, kulturowego i społecznego. Pedagogika ta pomaga w rozwoju indywidualnych cech osobowości, formułowaniu prawidłowego charakteru, zdobywaniu wiedzy, umiejętności szkolnych i współdziałania. Cele te realizowane są poprzez pomoc dziecku między innymi w rozwijaniu samodzielności i wiary we własne siły, formułowaniu postaw wzajemnej pomocy bez rywalizacji, osiągnięcie długotrwałej koncentracji nad wykonywanymi zadaniami, wypracowania szacunku do porządku i do pracy innych, a także w rozwijaniu indywidualnych uzdolnień i umiejętności współpracy. System Montessori przeciwstawia się ograniczaniu dziecka. Opiera się on na pozostawieniu dziecku swobody oraz na zaakceptowaniu potrzeby kształcenia się jego zmysłów. System ten wychodzi z założenia, że dziecko zdobywa wiedzę i praktyczne umiejętności, poprzez swoje działania. Należy tylko odpowiednio dostosować w odpowiednich szczegółach środowisko do dziecka tak aby mogło ono swobodnie zaspokajać w tym środowisku wszystkie potrzeby fizyczne jak i umysłowe. Zadaniem tejże pedagogiki jest wpojenie i przekazanie dziecku społecznych reguł. Mimo, iż dziecko ma swobodę w działaniu przestrzega się, aby nie obrażało i nie szkodziło innym. Wg Montessori jedyną karą jest izolowanie dziecka na pewien czas przy osobnym stioliku w rogu pokoju zdala od swoich równieśników. Kolejno pedagogika Montessori ma za zadanie rozwinąc w dziecku jego indywidualne uzdolnienia i na nauczeniu go realnej oceny swoich umiejętności. Celem jest także uczenie dzieci współpracy w cichych zajęciach indywidualnych i grupowych oraz wyćwiczeniu u dziecka dokładności i wytrwałości przy wykonywaniu konkretnych działań. Za podstawę kształcenia Montessori uważała wszechstronne kształcenie zmysłów poprzez specjalne materiały dydaktyczne, które cechuje prostota, precyzja oraz estetyka wykonania. Także charakterystyczne są zasady stopniowania trudności tychże materiałów, dostosowanie do potrzeb rozwojowych dziecka, konstrukcja umożliwiająca samodzielną konktrolę błędów oraz ograniczenie (dany rodzaj występuje tylko raz, w jednym egzemplarzu). Przykładem są miedzy innymi takie pomoce jak różnego rodzaju schodki, barwne tablice, rozmaite dzwoneczki, gwiazdeczki oraz wymalowane na podłodze białe linie, po których dzieci uczą się chodzić. Służyło to do rozwijania wszelkich zmysłów: wzroku, słuchu, dotyku, motoryki jak i rozwoju wrażliwości ogólnej, poczucia kształtu i przestrzeni, wrażliwości na kolor i dźwięk. Przygotowanie do pisania polega na obrysowywaniu naklejonych liter, zapamiętywaniu kształtów, nazywaniu przedmiotów. Pomoce dydaktyczne są do dzisiaj stosowane prawie we wszystkich przedszkolach i typach szkół w różnych formach. Najbardziej znanym przykładem jest wieża składająca się z coraz mniejszych koste. Za podstawę kształcenia zmysłów Montessori przyjęła trzy momenty dydaktyczne. - kojarzenie zmysłowe - poznanie przedmiotu wg nazwy - wywołanie nazwy wg przedmiotu W systemie Montessori każde dziecko pracuje indywidualnie, samodzielnie, wg upodobania. Wspólnej pracy właściwie nie ma ( może poza umuzykalnieniem). Maria Montessori stworzyła następujące zasady pedagogiczne: 1) swobodny wybór - charakterystyczna zasada dla pedagogiki Marii Montessori. Obejmuje ona regułę wolnego wyboru zajęć, „swobodnej pracy”. W obrębie przygotowanego otoczenia dziecko wybiera sobie przedmiot działań i samo ustala tempo i czas uczenia się oraz stopień trudności. Również do dziecka należy wybór ewentualnego partnera. Ono zatem w istotnej mierze współdecyduje o przebiegu procesu kształcenia w przygotowanym do tego celu otoczeniu, samo kieruje swoim uczeniem się i działaniem. Stwarza to okazję do rozwijania się umiejętności korzystania z wolności. Nauczyciel i wychowawca musi wykonać ważne zadanie, bowiem jego praca pedagogiczna polega w znacznym stopniu na umiejętnym przygotowaniu otoczenia, a więc na oddziaływaniu pośrednim. Otoczenie dziecka musi być tak zaaranżowane, aby posiadało ciekawe propozycje poznawcze, odpowiednie dla fazy rozwoju dziecka. Musi zaspokajać potrzeby rozwojowe i poznawcze, a także wszechstronnie rozwijać dziecko. 2) zasada swobodnego wyboru materiału - w sali przedszkolnej wszystkie materiały są zawsze dostępne, ułożone tematycznie na półkach, w zasięgu ręki dziecka. Dziecko samodzielnie podejmuje decyzję, z którym materiałem będzie pracować. 3) zasada swobodnego wyboru miejsca pracy - dziecko pracuje tam, gdzie samo zdecyduje i gdzie pozwalają na to granice rozsądku nauczyciela i możliwości organizacyjnych. Dziecko nie ma obowiązku uczestniczenia w zajęciach grupowych, jeśli jest czymś ważnym zajęte. 4) zasada swobodnego wyboru czasu pracy - w związku z fazami chłonności decyzję o czasie pracy pozostawiamy dziecku. 5) zasada swobodnego wyboru formy pracy - lekcję podstawową przeprowadza się z każdym dzieckiem indywidualnie. Następnie zaczyna ono pracować samodzielnie. Wie, że ma prawo do pracy w ciszy, że nikt nie będzie mu przeszkadzał. Wie także, że nikt nie będzie mu pomagał, jeśli pomoc jest niepotrzebna. Samodzielnie wybrało sobie temat pracy, pracuje wtedy, kiedy zechciało, będzie pracowało tak długo, jak długo praca ta będzie dla niego atrakcyjna i będzie sprawiała mu przyjemność. 6) zasada porządku - każdy przedmiot w klasie ma swoje miejsce - skąd został wzięty, tam zostaje odniesiony. Podobnie - każda osoba także ma swoje miejsce i wie, co do niej należy. To proste - dzieci kochają porządek. Porządek w otoczeniu - porządek w sercu. 7) zasada ograniczenia - pedagogika Montessori nie jest ani metodą partnerską, ani bezstresową. Dzieci nie mogą robić tego co chcą i nie są partnerami nauczyciela. Ograniczeniu, regułom i zasadom postępowania, podlegają wszystkie elementy życia grupy. Metoda Montessori jest metodą bezrepresyjną, dzieci robią to, co je interesuje i co nie przeszkadza innym. 8) zasada izolowania trudności - jeśli dziecko pracuje z różową wieżą po to, aby poznać lub uporządkować znane już sobie pojęcia związane z wielkością (choćby takie jak: duży-mały, mniejszy niż-większy niż, duży-większy-największy, mały-mniejszy-najmniejszy) ma do dyspozycji: a) nauczyciela, który wie jak i kiedy w tym pomóc, b) różową wieżę (która jest różowa). Nie zajmuje się kolorami, bo do tego służy inny materiał - kolorowe tabliczki. Nie  zajmuje się długościami, grubościami, temperaturami, wagami, dźwiękami i in., bo do tego służą inne materiały; czerwone belki, brązowe schody, butelki termiczne, tabliczki baryczne, puszki szmerowe i in. 9) zasada transferu - materiał Montessori jest najpełniejszym zestawem pomocy dydaktycznych. Każdy z tych materiałów to “ogniwo”, logicznie powiązane w długi “łańcuch” . Każde “ogniwo” zawiera w sobie cechy materiału poprzednio wprowadzonego plus jedna cecha więcej. Informacje, kompetencje, umiejętności opanowane podczas pracy z materiałem dziecko przenosi na otoczenie. Przenoszenie cech w obrębie materiału i przenoszenie umiejętności na otaczające dziecko środowisko, to właśnie zasada transferu. 10) zasada własnego działania i powtarzania - typowe dla nabywania nowych umiejętności jest intensywne zwrócenie się dziecka ku określonej dziedzinie ludzkich działań, a wraz z tym fenomen powtarzania. Założeniem jest, że dziecko rozwija się zgodnie z programem wyznaczonym własnymi zainteresowaniami, potrzebami, możliwościami intelektualnymi, fizycznymi, itp. Jeżeli ma potrzebę powtarzania czynności - akceptujemy to. 11) zasada samokontroli - materiał montessoriański jest tak skonstruowany, że pozwala dzieciom, samodzielnie stwierdzić, czy daną pracę wykonały dobrze czy źle, w którym miejscu nastąpiła pomyłka i jak ten błąd naprawić./3/ Rolą nauczyciela jest wskazywać dziecku jak korzystać z materiału dydaktycznego, wprowadzać i respektować zasady swobody wyboru, rodzaju, czasu, miejsca i formy pracy, zasady stopniowania i izolowania trudności, porządku, transferu, własnego działania i powtarzania, samokontroli i ograniczenia. Maria Montessori duże znaczenie przypisywała „lekcjom słownym”. Jest to kluczowy moment pracy z pomocami, gdyż nauczyciel staje się tu pośrednikiem, łącznikiem pomiędzy pomocą rozwojową a dzieckiem. Poprzez te lekcje dziecko przyswaja pojęcia i nazwy tkwiące w pomocy. Lekcja taka ma zawsze podobny przebieg, a opiera się na trzech etapach: 1) faza nazwania - asocjacji (skojarzenie konkretu z nazwą), 2) faza przyporządkowania - ćwiczeń, 3) faza kontroli.

JANUSZ KORCZAK Scharakteryzuj koncepcje samorządu dziecięcego w pedagogice Janusza Korczaka Był prekursorem walki o prawo dziecka zwracał szczególną uwagę na nierówno prawną pozycję dzieci w społeczeństwie ich zależność od dorosłych. Domagał się by uznano że dziecko jest pełnowartościowym człowiekiem od chwili narodzin, na każdym etapie swojego istnienia i ma prawo być sobą . idee te znalazły odbicie i rozwinięcie w stworzonym przez Korczaka podejściem do wychowania które respektowały potrzeby i dążenia dziecka do własnej aktywności i samodzielności, a zarazem realistycznie uwzględniało jego słabości. Szczególnie dotyczyło to niemożności przejęcia przez dzieci pełnej odpowiedzialności za świat i trudności pracy nad sobą. Integralnym elementem jego koncepcji wychowawczej były różne formy uspołeczniania i samorządności instytucji czy środowisk edukacyjnych, opiekuńczych lub wychowawczych Najczęściej wydobywanymi poglądami Korczaka są te które eksponują swoistego rodzaju imperatyw pedagogiczny jakim jest w jego dziełach indywidualne podejście wychowawców do każdego dziecka i jego wyjątkowa rola w życiu społecznym, w tym szczególnie mocno akcentowana kategoria praw dziecka. Dziecko bowiem nie może być dodatkiem do życia dorosłych ani tym bardziej przedmiotem ich manipulacji ale swoistą siłą i wartością z którą należy się liczyć. Korczak przeciwny jest generalizowaniu absolutyzowaniu dzieci w ogóle, gdyż tak naprawdę w procesie wychowania zawsze mamy do czynienia tylko z konkretnym indywiduum. Był kreatorem takich wartości jak miłość do bliźnich sprawiedliwość godność szacunek piękno i prawda. Twierdził ze dorośli często nie dopuszczają dzieci do ich spraw codziennych uznając je za małe i niedoświadczone. Studiując jego pisma pedagogiczne odnajdujemy w nich apel do wychowawców by zatroszczyli się o takie prawa dziecka jak: Prawo do szacunku - dla niewiedzy, smutku, niepowodzeń i łez, dla misterium poprawy, młodego wysiłku, ufności, pracy poznania, tajemnic Prawo do miłości- do piersi matki, atmosfery ciepła, troskliwości, przyjaźni Prawo do tajemnicy- tajemnicy osobowej, jak i własnych spraw, przeżyć, doznań Prawo do samostanowienia- prawo antytezy, oporu, protestu, upominania się i żądania wypowiadania własnych myśli, życia z własnym wysiłkiem, własną aktywnością Prawo do własności- siebie- samo posiadania i do swoich rzeczy Prawo do własnego rozwoju i dojrzewania Prawo do ruchu, zabawy, pracy i badania Prawo do sprawiedliwości w życiu Ideą pedagogiczną Korczaka jest partnerstwo w relacji wychowawca - wychowanek które powinno wyróżniać się odrzucaniu przez pedagogów despotycznego wyboru dla chęci wzajemnego porozumiewania się, współdziałania, wspólnego uzgodnienia żywotności dla obu stron spraw, zaufania do dziecka do jego umiejętności i rozsądku w stosunkach interpersonalnych między dzieckiem a wychowawcą Korczak proponował system zachęty wobec dziecka, przy tym kierował się podstawowymi zasadami pedagogicznymi: * współzarządzaniem - polegającym na wprowadzeniu Rady Samorządowej, Sądu Koleżeńskiego i Sejmu Domu Sierot, przez te instytucje dziecięce Korczak dał dzieciom prawo do porozumiewania się z dorosłymi w celu ustalania wspólnych zasad normujących życie w Domu Sierot, * współgospodarzeniem - polegającym na samoobsłudze wychowanków poprzez system dyżurów, który funkcjonował w Domu Sierot, * oddziaływaniem opinii społecznej - przejawiało się ono w przemyśleniach, komu jaki dyżur powierzyć, w plebiscytach życzliwości, wyrokach sadowych. Korczakowskie metody wychowawcze: * sąd koleżeński z kodeksem przebaczenia. Kodeks stanowił „kamień węgielny” wychowania Korczaka. Sąd miał przezwyciężać negatywne sposoby zachowania dzieci oraz dążyć do ich korekty, a także inspirować dzieci, * rada samorządowa zajmowała się zaspokajaniem potrzeb współmieszkańców w związku z zgłoszonymi prośbami, petycjami, regulowała współpracę dzieci z dorosłymi, * sejm dziecięcy - najważniejsza instytucja samorządu dziecięcego, jego zadaniem było: potwierdzanie lub odrzucanie praw ustanowionych przez radę samorządową, podejmowanie decyzji w sprawie świąt i ważnych wydarzeń w domu, * plebiscyt życzliwości i niechęci (+ oznaczał „lubię”, - oznaczał „nie lubię”, 0 - „jest mi obojętny”) stosowany wśród wychowanków, * tablica do porozumiewania się z dziećmi, na której umieszczano wszelkie zawiadomienia, ogłoszenia, zarządzenia. Zmuszała wychowawcę do obmyślenia każdego przedsięwzięcia, chroniła przed pochopnymi ustnymi decyzjami, a dzieci uczyła cierpliwości w oczekiwaniu na decyzje, * gazetka dziecięca „Mały Przegląd” uczyła planowej pracy, śmiałości w wypowiadaniu swych przekonań, * system dyżurów dzieci obejmował: pracę nad utrzymaniem czystości, pracę w kuchni, pomoc słabszym itp. * „szafa” znalezionych rzeczy, do której trafiały takie rzeczy jak np. „książka znaleziona na stole”, * sklepik wydający o określonej porze pewne przedmioty bezpłatnie, * skrzynka na listy, do której dzieci wrzucały listy z pytaniami, prośbami, skargami. Istotną rolę w jego systemie wychowawczym spełniał opiekun - wychowawca. Dobry wychowawca musi najpierw poznać siebie, zanim zechce poznać dzieci. Powinien odznaczać się pracowitością, ciągłym i nieustannym poznawaniem dziecka oraz wczuwać się w jego świat. Winien w praktyce realizować prawo dziecka do bycia dzieckiem, prawo dziecka do szacunku. Podstawowe zadanie opiekuna-wychowawcy to wspieranie rozwoju wychowanka. Korczak czynił dzieci współodpowiedzialnymi za rezultat wychowania, stawiając ich na równi z dorosłymi. Podkreślał wzajemny wpływ dziecka i dorosłego na siebie. Zwracał uwagę na ważną rolę rodziców w procesie wychowawczym, apelował do nich o większe zainteresowanie się przeżyciami własnych dzieci. Podstawowe założenia pedagogiki Korczaka: a) Idee przewodnie: • Szacunek do dziecka, jako człowieka rozwijającego się przez własną aktywność, jako podmiotu. • Zasada partnerstwa dziecka w procesie wychowania. • Prawo dziecka do opieki oraz odpowiedzialność społeczeństwa dorosłych za warunki życia dziecka. • Poszukiwanie syntezy wiedzy o dziecku. • Techniki działania pedagogicznego, jako konsekwencja przyjętych ogólnych założeń systemu opiekuńczo-wychowawczego. • Koncepcja wychowawcy, wynikająca z ogólnej postawy Korczaka wobec dziecka. • Partnerstwo w relacji wychowawca-wychowanek, na rzecz wzajemnego porozumiewania się i współdziałania. b) Treści pedagogiczne nowego wychowania: • Treści ogólnoludzkie - do rodziców i dzieci. • Treści ogólnopedagogiczne - do wykorzystania w kształceniu i doskonaleniu kadry pedagogicznej. • Treści szczegółowe - do wykorzystania przez wychowawców zatrudnionych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Korczak stworzył nowe podejście do wychowania, które respektowało potrzeby i dążenia dziecka do własnej aktywności i samodzielności, uwzględniało też jego słabości, np. niemożność przejęcia przez dzieci pełnej odpowiedzialności za świat i trudności w pracy nad sobą. W jego koncepcji wychowania odnajdujemy nie tylko techniki i środki oddziaływania pedagogicznego, ale też wiele wskazań dotyczących mądrej opieki wychowawczej. Korczak pisząc o tym jak kochać dziecko i o jego prawie do szacunku, stworzył tak naprawdę „Nowego Człowieka”. Pedagogika Korczaka ujawnia społeczeństwu stan zagrożeń, błędów jakie mają miejsce w procesie wychowania w rodzinie, w szkole, na ulicy i w instytucjach opiekuńczych. Z drugiej zaś strony pokazuje niezwykle cenne propozycje rozwiązań tych trudności.

---