NICIENIE,

Nicienie- są to zwierzęta raczej niewielkich rozmiarów. Ich ciało jest w przekroju obłe, wydłużone i zaostrzone z obu końców, bez wyodrębnionej głowy. Brak komórek zaopatrzonych w rzęski czy wici. Żyją głównie w wodach i glebie, a niektóre gatunki prowadzą pasożytniczy tryb życia.

Cechy nicieni:

• Obłe ciało

• Oskórek- wytwór jednowarstwowego nabłonka, nabłonek syncydialny (tzw. Zespolony). Nabłonek i oskórek tworzą hipodermę

• Brak mięśni okrężnych

• Wnętrze wypełnia płyn surowiczy, który pełni funkcję szkieletu hydraulicznego

• Pierwotna jama ciała

• Pierwouste

• Brak układu krążenia i oddechowego

• Układ wydalniczy- nefrydialny- posiada komórki fagocytowe- nie rozbudowane

• Układ nerwowy- zwój i dwa pnie związane z powłoką ciała (pasowy)

• Rozdzielnopłciowe (dymorfizm płciowy)

• Układ pokarmowy typu przetokowego- ma jelito tylnie i otwór odbytowy

Budowa zewnętrzna i powłoki ciała

Zewnętrzną powłokę ciała nicieni stanowi wór powłokowo- mięśniowy, składający się z oskórka, nabłonka i pojedynczej warstwy mięśni. Oskórek przepuszcza jedynie wodę i gazy. Zbudowany jest z substancji białkowych o złożonej strukturze. U pasożytów żyjących w jelitach zwierząt oskórek zapobiega strawieniu. Pod oskórkiem znajduje się jednowarstwowy nabłonek, zwany hipodermą. U mniejszych nicieni ma on budowę komórkową, u większych jest syncydialny, tworzy zgrubienia (wałki hypodermalne) biegnące wzdłuż ciała. Warstwę mięśniową wora powłokowo mięśniowego stanowią wyłącznie mięśnie podłużne.

Układ pokarmowy

Ma postać przewodu rozpoczynającego się otworem gębowym z jednej strony, a kończącego się odbytem z drugiej. Jelito przednie i jelito tylne są pochodzenia entodermalnego. Otwór gębowy jest otoczony wargami, zaopatrzonymi w różnego typu ząbki, sztyleciki itp. Dalej znajduje się duża i silnie umięśniona gardziel. Jelito środkowe (pochodzenia endodermalnego) ma postać prostej rury. U pasożytów może dochodzić do redukcji układu pokarmowego.

Układ oddechowy

Brak. Pasożyty prowadzą oddychanie beztlenowe. Nicienie wolno żyjące prowadzą wymianę gazową całą powierzchnią ciała.

Układ krążenia

Brak. Płyn surowiczy wypełniający całą jamę ciała może krążyć w jego obrębie, roznosząc substancje odżywcze oraz gazy oddechowe.

Układ nerwowy

Ma prosta budowę i jest związany z powłokami ciała. Centralną część układu stanowi pierścień okołogardzielowy w którego skład wchodzi od dwóch do czterech par zwojów nerwowych. Z pierścieniami łączy się kilka (6-8) pni nerwowych połączonych półpierścieniowymi spoidłami. Najsilniej rozwinięte są pnie biegnące w brzusznym i grzbietowym wałku hypodermalnym. Większość nicieni ma słabo rozwinięte narządy zmysłów. Najczęściej są to receptory czuciowe na całej powierzchni ciała. Niektóre gatunki morskie maja prymitywne fotoreceptory.

Układ wydalniczy

Ma on kształt litery H - składa się z 2 kanałów biegnących w bocznych wałkach hypodermalnych, otwierających się wspólnym otworem wydalniczym po brzusznej stronie ciała. Kanały te są zbudowane z niewielkiej liczby komórek. U nicieni układ wydalniczy służy głównie do osmoregulacji, a w mniejszym stopniu do usuwania zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii.

Układ rozrodczy

Bardzo rozbudowany. Występuje dymorfizm płciowy. Samiec jest krótszy od samicy. Samice mają parzyste narządy rozrodcze wydłużone do liniowego kształtu, jednak są zwinięte kilkakrotnie. 2 parzyste, taśmowate jajniki przechodzą w jajowody. Występują 2 macice schodzące się na tej samej wysokości co komórki wydalnicze. Wspólna pochwa. Występuje otwór płciowy. U samców- jedno taśmowate jądro, jeden nasieniowód uchodzący na zewnątrz otworem płciowym. Zapłodnienie wewnętrzne. Brak narządów kopulacyjnych.

Cykl rozwojowy:

A. Glista ludzka- pasożyt człowieka. Jednodomowy. Zarażenie następuje przez spożycie owoców, warzyw, wody zanieczyszczonych jej jajami. W środowisku naturalnym jaja mogą bytować nawet 5 lat. Leczenie farmakologiczne. Objawy: wysoka gorączka, kaszel, zapalenie płuc (w czasie gdy larwy przemieszczają się drogami oddechowymi).

1. człowiek zjada zapłodnione jajo glisty ludzkiej.

2. w przewozie pokarmowym z jaja wykluwa się larwa, która przebija ścianki naczyń krwionośnych i z krwią podróżuje po całym ciele

3. gdy larwa trafi do płuc przechodzi podwójne linienie. Gdy osiągnie długość 2 mm to pnąc się w górę dróg oddechowych trafia powrotem do przewodu pokarmowego.

4. w jelicie z larw rozwijają się dorosłe osobniki

5. rozpoczyna się rozmnażanie płciowe

6. jaja są wydalane z kałem

B. Włosień spiralny- pasożyt wielodomowy, jednak cykl rozwojowy odbywa się w ciele jednego żywiciela. Człowiek najczęściej zaraża się przez zjedzenie mięsa wieprzowego lub dziczyzny. Leczeni farmakologiczne. Pasożyta można usunąć, ale jego larw w cystach już nie.

1. spożycie mięsa nie poddanego odpowiedniej obróbce termicznej

2. w przewodzie pokarmowym z cysty wylęga się larwa, która wielokrotnie liniej. Osiąga tam tez dojrzałość płciową

3. dochodzi do zapłodnienia samic

4. samce giną a samice rodzą ŻYWE larwy

5. larwy przenoszone są z krwią i osiadają w różnych miejscach

6. zarażenie całego organizmu cystami

C. Owsik- jednodomowy. Do zakażenia dochodzi poprzez zjedzenie jaj które osadzają się na dłoniach nosiciela, owocach, czy bytują na ziemi/ w wodzie. Leczenie farmakologiczne trwające ok. 10 dni

1. człowiek połyka jaja owsika

2. w jelicie cienkim owsiki rozwijają się z jaj

3. w nocy samice wydostają się na zewnątrz i znoszą jaja w fałdach odbytu co powoduje silne swędzenie i pieczenie

Inne pasożyty:

• włosogłówka- żyje w jelicie ślepym

• tęgoryjec dwunastnicy

• filaria Bankrofta- atakuje naczynia krwionośne. Nie występuje w naszych szerokościach geograficznych (obszary międzyzwrotnikowe). Zaczopowuje limfę. W miejscu zaczopowania powstaje wielka opuchlizna. Leczenie jest bardzo trudne i skomplikowane.

Wrotki- organizmy wolno żyjące o małych rozmach (0,2 mm do 2 mm). Plankton- unoszone w toni wodnej. Nazwa pochodzi od systemu rzęsek, który od góry otacza otwór gębowy. Rzęski ciągle falują - wytwarzane w ten sposób ruchy wody wciągają ją do wewnątrz wrotka gdzie jest ona przefiltrowywana, substancje odżywcze zostają woda jest wydalana. Rzęski mogą być wciągane do środka- odpowiadają za to retraktory. Układ pokarmowy budują rozszerzona gardziel z aparatem żującym, krótki przełyk, żołądek z gruczołami trawiennymi i jelito. Występuje kloaka. Brak u nich układu oddechowego, tlen jest pobierany całą powierzchnią ciała. Zredukowany układ krwionośny- ciało wypełnione płynem surowiczym. Układ wydalniczy ma budowę pęcherzykową- komórki same zbierają produkty przemiany materii i usuwają je przez kloakę. Układ rozrodczy jest bardzo rozbudowany. Są rozdzielnopłciowe. Pojedynczy jajnik bądź jądro, jajowód, macica lub nasieniowód. Duże ilości jaj wydostają się kloaką. Do zapłodnienia dochodzi w wodzie. Rozwój prosty.

Pierścienice- robakokształtne zwierzęta. Ich ciało podzielone jest na poprzeczne segmenty zwane metamerami. Z zewnątrz uwidaczniają się one jako poprzeczne fałdy, które najczęściej są przejawem wewnętrznego podziału ciała na odcinki. Przegroda między segmentami to septum. Pierścienice żyją w wodach słonych i słodkich. Niektóre z nich przystosowały się do życia na lądzie. Inne są pasożytami.

Typ: Pierścienice

Gromada: Wieloszczety

Gromada: Skąposzczety

Gromada: Pijawki

Cechy typu:

• wtórna jama ciała (celoma), pierwotna jama ciała jako pozostałość znajduje się dookoła układu krwionośnego

• pierwouste

• wór powłokowo mięśniowy

• mają płat głowowy, segmentowane tułowie i płat odbytowy

---