Style kierowania i umiejętności menedżerskie.
Style kierowania to sposoby i metody, jakimi posługują się przełożeni w stosunku do podwładnych, chcąc ich nakłonić do pożądanych zachowań. Styl kierowania przejawia się w różnych instrumentach kierowania, do których zalicza się:
· środki i metody organizacji formalnej (przepisy, procedury, oceny kadrowe, system wynagrodzeń)
· środki i metody psychologiczne (socjogramy, techniki negocjacji, treningi grupowe)
W literaturze wyodrębniono trzy podstawowe typy zachowań kierowniczych:
- kierownik autokrata
- kierownik demokrata
- kierownik liberał
Kierownik autokrata wyznacza cele i kieruje aktywnością grupy, opierając się głównie na przymusie oraz na bezwzględnym podziale na kierujących i kierowanych. Przy ocenie podwładnych nie podaje kryteriów, na podstawie, których dokonuje ich oceny. Styl taki nie zachęca podwładnych do przejawiania inicjatywy, a prowadzi do ich całkowitego podporządkowania przełożonemu. Wynika to najczęściej z dyktatorskich tendencji kierownika. Charakterystycznymi zjawiskami dla tego stylu są:
- bezkompromisowość
- rzędy oparte na woli jednostki
- ustalanie zakresów czynności bez udziału zainteresowanych
- eliminowanie inicjatyw zespołu pracowniczego przez szczegółowe ustalenie zadań i sposobów działania
W takich warunkach najczęściej występuje wyobcowanie z zespołu, ich zniechęcenie, apatia i brak zaangażowania. Kierownik autokrata nie zwraca większej uwagi na kwalifikacje i twórczą inicjatywę pracowników. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy kierownik traci autorytet i czuje się zagrożony.
Kierownik demokrata jest przeciwieństwem autokraty. Sprzyja on tworzeniu atmosfery wzajemnego zaufania. Zachęca członków zespołu do dyskusji współdecydowania o celach, przedmiocie i zakresie własnej aktywności. Demokratyczny styl kierowania daje pracownikom poczucie osobistej wartości I pobudza do wspólnego celu. Pracownicy są bieżąco informowani o najbardziej istotnych problemach zawodowych I zadaniach realizowanych przez inne zespoły. Kierownik stara się wykorzystać propozycje i rady pracowników przed podjęciem decyzji. Wszystko to zachęca do wspólnych działań i daje większe szanse prawidłowego rozstrzygnięcia trudnych spraw, tworzy atmosferę wspólnoty, która integruje się wokół realizowanych prac. Styl demokratyczny charakteryzuje się:
- życzliwy stosunek do podwładnych
- sprawiedliwa i obiektywną oceną pracy wszystkich podwładnych
- kultura we wzajemnych kontaktach
Kierownik liberał jest typem pasywnym, unikającym interwencji. Daje członkom zespołu pełną swobodę. Na pytanie odpowiada zgodnie z oczekiwaniami pytającego I nie przedstawia na ogół własnych koncepcji. Wykazuje brak zainteresowania sprawowanymi funkcjami kierowniczymi, poza ogólną troską o wykonanie zadań. Unika ocen ludzi i nie pobudza do działania.
Obecnie wyodrębnia się dwa podstawowe style kierowania, z uwagi na sprawność i skuteczność działań kierowniczych:
- kierowanie zorientowane na zadaniach: kierownik nadzoruje podwładnych, żeby oni wywiązywali się z zadań - praca jest zorganizowana do najmniejszych szczegółów, a jej realizacja przebiega zgodnie ustalonymi metodami
- kierowanie zorientowane na pracownikach: zachęca do podejmowania decyzji I ustalania celów - kierownicy utrzymują dobre stosunki z podwładnymi, budują zaufanie, troszczą się o wzajemny szacunek
Wybór stylu kierowania zależy od kierownika i podwładnych oraz czynników sytuacyjnych. Styl kierowania zależy tez od doświadczenia kierownika, jego wiedzy, jego cech osobowościowych.
Umiejętności kierowników różnią się na różnych szczeblach. Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje umiejętności:
- umiejętności techniczne - to zdolność posługiwania się narzędziami, metodami I technologią w określonej specjalności. Kierownikowi potrzebne są umiejętności w takim stopniu, by potrafił sobie poradzić z zadaniem, za które odpowiada.
- Umiejętności społeczne - to zdolność współpracowania z innymi ludźmi, rozumienia ich i motywowania, zarówno poszczególnych osób jak i grup. Kierownikowi potrzebne są umiejętności społeczne umożliwiające mu współpracę z innymi członkami organizacji i prowadzenia własnego zespołu roboczego.
- Umiejętności koncepcyjne - to umysłowa zdolność koordynacji oraz integrowania wszystkich interesów i działalności organizacji. Jest to zdolność postrzegania organizacji jako całości i współzależności jej części, a także rozumienia, w jaki sposób zmiana w dowolnej części organizacji wpłynie na całość. Kierownikowi potrzebne są umiejętności koncepcyjne w stopniu umożliwiającym mu podejmowanie decyzji w taki sposób żeby one najlepiej służyły interesom całej organizacji.
Na niższych szczeblach zarządzania najważniejsze są umiejętności techniczne. Tracą one na znaczeniu, gdy przesuwamy się w górę po szczeblach zarządzania. Umiejętności społeczne są bardzo ważne na wszystkich szczeblach organizacji jednak dla naczelnego kierownictwa umiejętności koncepcyjne są przypuszczalnie najważniejsze.