Recenzja studium z zakresu profilaktyki społecznejKrystyny Marzec- Holka
„Nie będziesz bił dziecka swego”,
Bydgoszcz 1996
SPIS TREŚCI:
Wstęp ................................................................................................................................................... 3
Pojęcie znęcania się nad dziećmi w rodzinie w polskim prawie karnym ..................................... 3
Zjawisko stosowania przemocy wobec dziecka w świetle wybranych teorii naukowych ............. 4
Przestępczość znęcania się nad dziećmi w rodzinie w badaniach własnych ................................. 4
Niektóre determinanty stosowania przemocy wobec dzieci .......................................................... 4
Kryteria diagnostyczne przestępczości znęcania się nad dziećmi w rodzinie i kierunki zmian w działaniach profilaktycznych ......................................................................................................... 5
Zakończenie ......................................................................................................................................... 5
Wstęp
Studium z zakresu profilaktyki społecznej Krystyny Marzec- Holka pt. „Nie będziesz bił dziecka swego!”, zawiera podstawowe wiadomości dotyczące problemów dziecka maltretowanego. Autorka tej książki ukazała wielowymiarowość zjawiska „przestępczości znęcania się nad dziećmi w rodzinie” i ukazała, że wieloznaczność tego problemu nie pozwala na wybór tylko jednej podstawy badawczej, teoretyczno- metodologicznej, bowiem autorka zdaje sobie sprawę, że takie poszukiwania skazane są na niepowodzenie. Pisząc o znęcaniu się nad dzieckiem odwoływała się do pedagogiki, socjologii, antropologii, medycyny, psychologii, kryminologii, filozofii. Trzymając się pedagogicznego punktu widzenia, autorka wybrała również kryminologiczną procedurę badań, z której to perspektywy „studium przestępczości” zyskuje nową perspektywę i bardziej precyzyjny opis, ale również wyjaśnienie różnych stron przemocy nad dzieckiem w rodzinie.
Niniejsza recenzja ma zatem na celu przedstawienie obrazu groźnego symptomu patologii społecznej jaki stanowią przestępstwa popełniane w rodzinie, a szczególnie obrazu najostrzejszej z form przemocy wymierzonej przez rodziców wobec własnych dzieci.
Publikacja Krystyny Marzec- Holka składa się z dwóch wzajemnie uzupełniających się płaszczyzn, teoretycznej i empirycznej, zawierających: opis, analizę oraz wyjaśnienie różnych stron zjawiska przemocy nad dzieckiem, znęcanie się nad dziećmi w rodzinie w polskim prawie karnym. Książka ta zawiera informacje dotyczące terminów i interpretację znaczeń m.in. „bicia”, „zjawiska przemocy”, „znęcania się”, „maltretowania”, terminologię prawną kategorii przestępstw znęcania się nad rodziną w świetle art. 184 kodeksu karnego oraz interpretację podstawowych praw dziecka w międzynarodowych konwencjach i ustawodawstwie polskim. Publikacja ta zawiera analizę wyników badań dotyczących przestępstw i czynów zabronionych prawem, zawiera determinant patologii społecznej badanych skazanych, a także informacje o kryteriach diagnostycznych zjawisk patologii społecznej jakim jest przestępczość znęcania się nad dziećmi.
Książka ta adresowana jest przede wszystkim do pedagogów szkolnych, wychowawców i nauczycieli różnego typu przedszkoli, szkół, placówek opiekuńczo- wychowawczych a zwłaszcza pogotowia opiekuńczego, policyjnej izby dziecka, zakładów opiekuńczych, internatów, domów dziecka. Sądzę jednak, że każdy student naszej uczelni, znalazłby w niej coś, co by go zainteresowało i poruszyło, dlatego jestem zdania, iż warto zapoznać się z sympozjum Krystyny Marzec- Holki i uświadomić sobie problem dziecka maltretowanego.
Pojęcie znęcania się nad dziećmi w rodzinie w polskim prawie karny.
Rozdział pierwszy studium Krystyny Marzec- Holka koncentruje się nad wyjaśnieniem podstawowych pojęć z dziedziny patologii społecznej. Autorka w tym rozdziale opisuje „syndrom dziecka maltretowanego” w aspekcie medycznym. Wyjaśnia definicje „zespołu dziecka maltretowanego” przedstawia rozwój zainteresowania się tym problemem w Polsce i zagranicą. Rozdział ten wyróżnia i dokładnie definiuje rodzaje maltretowania dziecka: fizyczne, seksualne, emocjonalne, oraz zaniedbywanie. Autorka stawia pytania o okoliczności towarzyszące znęcaniu się i maltretowaniu dzieci w rodzinie. Ukazuje cechy charakteryzujące rodziców maltretujących swe potomstwo, oraz następstwa wynikające ze znęcania się nad dziećmi. Krystyny Marzec- Holka uświadamia czytelnikom, iż zarówno przemoc fizyczna, psychiczna jak i seksualna doprowadzają do bezpośrednich i odległych następstw, które mają charakter somatyczny, poznawczy, emocjonalny, behawioralny.
Rozdział ten także opisuje przestępczość znęcania się nad dziećmi w rodzinie w świetle prawa, oraz tok postępowania sądowego w przypadku tej kategorii przestępstw; normy prawne zawarte w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, oraz kodeksie karnym. Źródła i główne zadania władzy rodzicielskiej, wymienia atrybuty tej władzy i dokładnie je charakteryzuje. Rozdział ten wyszczególnia faz postępowania sądowego, które wynikło z powodu znęcania się nad dzieckiem, bądź rodziną.
Autorka uzupełnia wiedzę teoretyczną autentycznymi przykładami i dokładnie opisuje kilka spraw sądowych.
Rozdział ten zaznajamia nas także z Deklaracją Praw Dziecka i jej przestrzeganiem w Polsce. Analizuje zasady i prawa, które składają się na deklarację, ukazuje przebieg powstawania tych zasad. Omawia działalność Komitetu Praw Dziecka, jego procedury prawne i zarządzenia.
Zjawisko stosowania przemocy wobec dziecka w świetle wybranych teorii naukowych.
Rozdział drugi zajmuje się stosowaniem przemocy wobec dziecka w rodzinie w ujęciu socjologicznym i pedagogicznym. Omawia bezpośredni i pośredni wpływ środowiska społecznego i rodzinnego na problem maltretowania dzieci. Charakteryzuje podstawowe definicje zjawisk i zachowań patologicznych. Autorka relacjonuje dane i wyniki wielu badań przeprowadzonych na przełomie dwudziestu lat, które wskazują wysoki wskaźnik przemocy w środowiskach kumulujących stresy związane z przeludnieniem, złymi warunkami życia, niską kulturą medyczną, bezrobociem, ubóstwem. Rozdział ten zajmuje się także problemem wymierzania kar cielesnych i określa karę w ujęciu pedagogicznym; wymienia czynniki i warunki, które podnoszą ryzyko stosowania przemocy w wychowaniu w rodzinie.
Ważnym punktem tego rozdziału jest omówienie działalności Telefonu niebieskiej linii i jego głównego celu.
Krystyna Marzec- Holka wymienia także istniejące koncepcje i modele psychologicznego interpretowania i integrowania wiedzy wyjaśniającej zjawiska przemocy wobec dzieci i przemocy w rodzinie; modele empirycznych preduktorów ostrych form fizycznych karania dzieci w rodzinie; wyjaśnia powody złego traktowania dzieci; charakteryzuje czynniki makrosystemu mającego wpływ na ryzyko stosowania przemocy; koncepcję kryminologii.
Przestępczość znęcania się nad dziećmi w rodzinie w badaniach własnych.
Kolejny rozdział książki zawiera procedury badań własnych. Przedmiotem podjętych badań było określenie przyczyn przestępczości znęcania się nad dziećmi w rodzinie. Rozdział ten dokładnie przedstawia czynniki stanowiące determinanty przestępczości z art. 184 k.k. Autorka tej książki zapoznaje w tym rozdziale czytelnika z danymi statystycznymi dotyczącymi przestępstw znęcania się nad dziećmi, ukazując jak wielki wymiar ma to zjawisko.
Rozdział ten uświadomił mi w jak brutalny sposób rodzice mogą traktować dzieci. Przedstawia bowiem on nie tylko maltretowanie fizyczne, lecz również inne formy znęcania się nad dziećmi m.in. stosowanie ograniczeń wolności, znieważenia słowne, rozpijanie małoletnich dzieci, dopuszczanie się czynu nierządnego w obecności dzieci. Rozdział ten ukazuje także wymiary kary w sprawach o znęcanie się nad dziećmi.
Niektóre determinanty stosowania przemocy wobec dzieci.
Rozdział czwarty ukazuje środowiska społeczno- zawodowe sprawców przestępstw, strukturę rodzinną, status ekonomiczny i poziom życia. Uświadamia czytelnikowi, że problem maltretowania nie istnieje tylko w rodzinach bezrobotnych, spożywających alkohol i zażywających narkotyki, lecz również w rodzinach z pozoru porządnych o dobrym statusie materialnym. Problem znęcania się nad dziećmi istnieje w każdej grupie społecznej i nie powinno się go odnosić tylko do rodzin wielodzietnych, biednych i pochodzących z niższych warstw społecznych. Rozdział ten ukazuje jednak, że liczba ofiar przemocy zwiększa się w środowiskach gdzie występują problemy materialne.
Kryteria diagnostyczne przestępczości znęcania się nad dziećmi w rodzinie i kierunki zmian w działaniach profilaktycznych.
Rozdział ten przedstawia dokładne statystyki badań. Zapoznaje nas z kryteriami diagnostycznymi w przypadku przestępstwa znęcania się nad dziećmi w rodzinie i determinantami. Ukazuje celowość karania przestępców znęcających się nad dziećmi w rodzinie, oraz zadania profilaktyczno- społeczne. Opisuje zmiany w działalności profilaktycznej. Krystyna Marzec- Holka uzmysławia nam, iż zarówno ofiar, jak i ich oprawców nie wolno pozostawiać bez pomocy specjalistów. Autorka zapoznaje nas z metodami pomocy ofiarom przemocy i ukazuje jak wiele się zmieniło w tej dziedzinie przez ostatnie kilkanaście lat.
Zakończenie
Studium z zakresu profilaktyki społecznej Krystyny Marzec- Holka, to książka godna polecenia każdej osobie interesującej się problemem przemocy w rodzinie. W sposób prosty i przejrzysty przedstawia bowiem czytelnikowi jak wielki obszar zajmuje ten problem. Uzmysławia nam, iż wiele jeszcze zostało do zrobienia w dziedzinie pomocy ofiarom i karania oprawców.
Książka ta ukazuje dokładne dane badań przeprowadzanych przez ostatnie kilka lat i wskazuje na główne przyczyny maltretowania dzieci. Liczba ofiar przemocy niestety ciągle wzrasta czego przyczyną jest bezrobocie, łatwy dostęp do alkoholu i narkotyków. Przemoc nie jest więc tylko problemem z którym powinni walczyć pedagodzy, instytucje zajmujące się tym zjawiskiem, lecz także zwykli ludzie, którzy niekiedy są stokroć szybciej i bliżej tego problemu. Nigdy nie powinniśmy przechodzić obojętnie obok drzwi za którymi rozgrywa się dramat, nie powinniśmy być obojętni na krzyki, płacz i wołanie o pomoc, bo nigdy nie wiadomo czy kiedyś sami nie będziemy potrzebowali pomocy.
Polecam tę książkę wszystkim osobom zainteresowanym problematyką przemocy, ponieważ dzięki niej uzmysłowiłam sobie jak rodzice lub opiekunowie mogą być okrutni wobec swych podopiecznych i jak niewinne dzieci cierpią z powodu siły swoich opiekunów.
1
4