Ania Dobrzan - Starosta grupa ??? kontakt ???

Wykład I - 2009-11-06 - dr Beata Kanarek

Egzamin pisemny, 5 pytań - 1 pyt = 1 pkt.

4 pytania teoretyczne, 1 kazus, - kazus możliwy dopiero po uzyskaniu z teoretycznego co najmniej 3,75

Punktacja:

4-3,75 - dobra,

3,5 - 3,25 - dostateczna plus,

3,0 - 2,75 - dostateczna,

2,5 - niedostateczna.

www.us.szc.pl/kanarek - zagadnienia egzaminacyjne,

Terminy egzaminu:

I termin: 30 stycznia 2009 roku (sobota) godz. 9.00

II termin: 13 lutego 2009 roku (sobota) godz. 9.00

Do wyboru - oba terminy są pierwszoterminowe!!!

Na ostatnim wykładzie należy dać listę z nazwiskami na pierwszy termin - 22 stycznia 2009 roku - wszystkie pozostałe osoby na 13 lutego 2009 r.

Możliwość przepisania ocen ale tylko takie z poziomu uniwersyteckiego i tylko z roku poprzedniego, czyli tylko te osoby które studiowały ten przedmiot w roku poprzednim.

Można nagrywać wykłady, ale trzeba uzyskać zgodę.

Zaległy wykład zostanie odrobiony w każdy piątek po 30 min dodatkowo do każdego wykładu: czyli do godz. 19.00.

Treść wykładu:

Termin prawo - używany na co dzień jako określenia czegoś dozwolonego albo niedozwolonego, ustalenie norm lub reguł, unormowanym zbiorem prawnym, jest tworzony i chroniony przez państwo (prawo pozytywne),

Drugie znaczenie terminu prawa - używamy tego terminu kiedy mówimy o pewnym zespole uprawnień, np. mamy prawo do emerytury, chcę powiedzieć że mam emeryturę,

Trzecie - używamy go wtedy, kiedy mówimy o pewnych ideach, wtedy kiedy myślimy o pewnych ideach, normach które nie są wytworem ludzkiego stanowienia - mam prawo do życia, używam jako prawo natury.

Czym jest prawo?

Koncepcje związane ze sposobem udzielania odpowiedzi na pytanie czym jest prawo:

I - koncepcja pozytywistyczna - sprowadza się do odpowiedzi że prawem jest zespół norm należycie ustanowionych i chronionych przez państwo groźbą użycia przymusu. Żyjemy w kraju prawem stanowionym. Cechą charakterystyczną jest myślenie o prawie w bardzo zinstytucjonowany sposób. Pozytywiści kierują się normami, gdzie powinna być ustanowiona norma prawna i groźba kary za jej nieprzestrzeganie - my stanowimy prawo i to jest prawem (parlament). .

II - koncepcja - prawo naturalistyczne: według zwolenników źródłem prawa jest sama natura, pojawia się pytanie - czym jest natura? Bóg - jedni wierzą że to on stanowi normy? albo wrodzone poczucie sprawiedliwości, albo nakaz rozumu (jesteśmy istotami rozumnymi i to rozum mówi nam co jest dobre a co złe),

nie można stanowić prawa stanowionego z wizją pokrzywdzenia ludzi, prawo ma chronić określony system wartości (eutanazja - czy tak czy nie?)

III - koncepcja - realistyczna - urosła na gruncie dwóch poprzednich, na gruncie pozytywistycznej - prawo stanowione to prawo stanowione przez ludzi i może być wadliwe, gdyż nikt nie jest doskonały, naturalistom - że nie da się udowodnić, że rozum czy bóg kazał zrobić to czy tamto,

Prawo według realistów jest to, czego ludzie przestrzegają.

Ważne nurty:

- nurt psychologiczny, według tego nurtu istotą prawa są ludzkie przeżycia i emocje, stanowiące główne powódki naszego postępowania,

- nurt socjologiczny - istotą prawa są zachowania ludzi, (prawo w działaniu), ani emocje, ani wola boga, trzeba zobaczyć jak zachowują się ludzie,

- nurt psychologiczny - uzasadnia istnienie prawa w ten sposób, że my wiemy jak powinno być, pod wpływem pewnych czynów czujemy się dobrze a pod wpływem innych źle (sumienie).

Prawo jako zjawisko społeczne:

1. Prawo występuje zawsze w jakieś zbiorowości,

2. Prawo nie dotyczy relacji człowieka samego do siebie, do bóstwa i sił przyrody, chyba że ma to odniesienia społeczne,

3. Prawo wyraża wartości o szerszym albo węższym znaczeniu społecznym, ma je chronić i urzeczywistniać,

4. Prawo jest produktem procesu decyzyjnego, mniej lub bardziej sformalizowanego,

5. Prawo jest formułowane i bronione przez społeczeństwo,

6. Realne istnienie prawa jest zależne od przyzwolenia społecznego.

Prawo jest zjawiskiem społecznym bo powstaje w grupie społecznej.

Prawo jako zjawisko polityczne :

1. prawo jest jednym z podstawowych instrumentów sprawowania władzy publicznej,

2. prawo jest ramą w jakiej poruszają się sprawujące władze, organy władzy publicznej działają jedynie w oparciu o ustawy i rozporządzenia,

3. prawo określa obowiązki i uprawnienia osób nie sprawujących władzy,

4. ma charakter perswazyjny, (przymuszenie do zachowania w określony sposób).

Instrumentalizacja prawa:

- jednostka przestaje się liczyć w celu osiągnięcia określonego dobra dla ogółu, prawo ma równoważyć pomiędzy celem do którego dąży a wartościami, zmniejsza się autorytet prawa, prestiż i w konsekwencji doprowadza do braku jego realizacji.

Cel - postulowany stan rzeczy, który ma zostać osiągnięty dzięki podjęciu określonych czynności,

Funkcja - jest to rzeczywisty obiektywny skutek istnienia jakieś instytucji, normy, czy tworu organizacyjnego.

Funkcje prawa: 2 podziały funkcji prawa:

1. Podział pierwszy:

1. funkcja stabilizacyjna - skutkiem działaniem prawa jest zapewnienie ładu i porządku, jak prawo dobrze funkcjonuje mamy spokój,

2. funkcja dynamizacyjna - skutkiem działania prawa promuje się zmiany w różnych sferach życia społecznego,

3. funkcja ochronna - skutkiem prawa chroni się różne wartości istotne ze społecznego punktu widzenia,

4. funkcja organizacyjna - skutkiem działania prawa jest tworzenie instytucjonalnych warunków życia społecznego i państwowego, (każdy wie gdzie jest jego miejsce),

5. funkcja represyjno-wychowawcza - skutkiem działania prawa jest stworzenie dolegliwości dla tych, którzy naruszają obowiązujące normy oraz wyrabianie w adresatach norm trwałych przekonań, skłonności i nawyków,

(pytanie: do czego sprowadza się funkcja …………….. prawa)

2. Drugi podział funkcji:

1. funkcja kontrolna - skutkiem działania prawa jest poddanie ludzkich zachowań społecznej kontroli,

2. funkcja dystrybutywna - skutkiem działania prawa rozdziela się dobra i ciężary pomiędzy członków społeczeństwa,

3. funkcja regulacyjna - rezultatem działania prawa jest rozstrzyganie sporów pomiędzy ludźmi.

Nauki prawne:

Nauki w ogóle dzielimy na dwa rodzaje: nauki formalne i nauki realne,

Nauki formalne są wtedy, kiedy do uzasadnienia określonego twierdzenia potrzebne jest uprzednie uznanie prawdziwości innych zdań, (nauki ścisłe - matematyka),

Nauki realne - nie wymagają sprawdzenia innych zdań a dla uprawdopodobnienia twierdzenia wystarczą inne zdania o wysokim stopniu prawdopodobieństwa - inne zdania spostrzeżeniowe (należą tu np. przyrodnicze lub humanistyczne),

Nauki prawne należą do nauk realnych, czyli uzasadniamy tylko przez zdania spostrzeżeniowe o wysokim stopniu prawdopodobieństwa.

Podział nauk prawnych:

4 rodzaje nauk prawnych (koniec XIX wieku):

- nauki dogmatyczne - inaczej szczegółowymi naukami prawnymi, koncentrują się one na interpretacji określonych przepisów, na ustalaniu ich obowiązywania, oraz na systematyzacji tych przepisów. (prawo karne, prawo cywilne, prawo podatkowe, prawo administracyjne i inne),

- nauki filozoficzne - do nauk tych zalicza się ogólną naukę o prawie, teorię prawa, oraz filozofię prawa - zajmują się formułowaniem ogólnych twierdzeń o prawie, o jego istocie, o podstawach obowiązywania, a także metodach poznania,

- nauki empiryczne - skupiają się na badaniu realnego funkcjonowania norm prawnych w poszczególnych dziedzinach i gałęziach prawa, (psychologia prawa, socjologia prawa),

- nauki historyczne - zajmują się badaniem przeszłości prawnej (prawo rzymskie, historia prawa itp.,)

Płaszczyzny badawcze w prawoznawstwie: (w jaki sposób bada się prawo)

1. podejście formalno-dogmatyczne - w myśl tego pojęcia badaniu podlegają teksty prawne, stosowana metoda przy tym pojęciu to językowo-logiczna, (wykorzystanie językoznawstwa i osiągnięć),

2. podejście socjologiczne - realistyczne - bada się rzeczywiste zachowania jednostek, powtarzalne zachowania, (metody: obserwacja, wywiad),

3. podejście psychologiczne - badanie będzie obejmowało przeżycia jednostek o treści imperatywno-atrybutywnej, - wyrażającej się w przeświadczeniu, że z obowiązkiem jednej osoby skorelowane jest uprawnienie jakiejś innej osoby, (ja coś daję to ktoś bierze, emocje towarzyszące popełnianiu jakiegoś przestępstwa) - metody wypracowane przez psychologię,(introspekcja (obserwacja własnych emocji) i metody behawioralne),

4. podejście aksjologiczne - w podejściu tym prawo realizuje określony system wartości i w tym podejściu badamy ów system wartości, metodą badawczą jest metoda filozoficzna refleksja nad naturą wartości,

5. podejście wielopłaszczyznowe - w którym badamy prawo w oparciu o wykorzystanie wszystkich możliwych metod badawczych powyżej wymienionych.

Ujęcia badawcze:

1. ujęcie dogmatyczne - odnosi się do prawa obowiązującego w danym państwie,

2. ujęcie komparatystyczne - sprowadza się do porównania instytucji i systemów prawa z różnych państw,

3. ujęcie historyczne - uwzględnia czynnik czasu i zmienności kultur jako determinanty przemian prawa.

Wypowiedzi dyrektywalne i ich rodzaje:

Wypowiedź jest to akt mowy dokonywany przez określoną osobę w określonym języku.

Wypowiedzi pełnią funkcję opisową albo poza opisową.

Z punktu widzenia prawa ważniejsze są wypowiedzi pełniące funkcje ocenne.

A.(poza opisowe) - wypowiedzi, które wyrażają oceny, wyróżnia się dwa rodzaje:

1. wypowiedzi wyrażające oceny samoistne - wyraża się subiektywna ocenę zdaniem osoby wypowiadającej,

2. wypowiedzi wyrażające oceny podbudowane instrumentalnie - mają podtekst, coś co leży u podstaw, wypowiedzi są weryfikowalne.

B (poza opisowe) - dyrektywy:

1. dyrektywy celowościowe - jest wypowiedź, która wskazuje w jaki sposób osiągnąć określony cel, nie jest to norma postępowania - ona jedynie wskazuje, pełni funkcję doradczą,

2. reguły sensu czynności konwencjonalnych - wypowiedzi które mówią nam jak ważnie dokonuje się czynności konwencjonalnych, (wszystkie czynności które dokonujemy w życiu codziennym psychofizyczne - zjemy - będziemy najedzeni, itp.,) czynności te dokonywanie są w określony sposób - pisanie - sposób konwencjonalny - umówiliśmy się robić coś w określony sposób),

3. normy postępowania -

---