Roman Ingarden: Dwuwymiarowa budowa dzieła literackiego [w:] Problemy teorii literatury
Dzieło literackie jest tworem wielowarstwowym:
1. warstwa brzmień słownych, tworów i charakterów języków; brzmieniowych wyższego rzędu (utwór aktualizuje się przy głośnym czytaniu). Znaki pisarskie spełniają funkcję reprezentowania brzmień słownych. Pismo utrwala dzieło, jest jednym z jego fundamentów bytowych.
2. warstwa znaczeniowa, zbudowana z sensów zdań wchodzących w skład dzieła (wyrazy w stosunku do siebie tworzą znaczenia. Twory; słowa, zjawiska; zdania).
3. warstwa uschematyzowanych wyglądów, przez które przejawiają się przedmioty przedstawione w dziele.
4. warstwa przedmiotów przedstawionych poprzez czysto intencjonalne stany rzeczy, które są wyznaczone przez sensy zdań wchodzących w skład dzieła.
Z samej budowy poszczególnych warstw dzieła literackiego płynie organiczny związek pomiędzy warstwami, a tym samym jedność strukturalna dzieła.
Dzieło literackie jest wartościowym dziełem sztuki. Każda z jego warstw zawiera specyficzne jakości wartości estetycznych, które wytwarzają szczególną harmonię polifoniczną.
Zdania występujące w dziele literackim nie są sądami, lecz stanowią modyfikację zdań twierdzących, pytających czy innych. Są to quasi - sądy.
Dzieło literackie odznacza się szczególnym uporządkowaniem następstwa swoich faz – części, w szczególności zdań. Dzięki temu ma ono swoją rozpiętość od początku do końca.
Dzieło literackie należy przeciwstawić jego poszczególnym konkretyzacjom, które powstają przy kolejnych odczytaniach tego samego dzieła.
Dzieło, w przeciwieństwie do jego konkretyzacji, jest tworem schematycznym, tzn., że niektóre jego warstwy, np. przedmiotów przedstawionych i wyglądów zawierają w sobie "miejsca niedookreślenia".
W konkretyzacjach dokonuje się "wypełnienie" miejsc niedookreślenia. Konkretyzacja jest tworem schematycznym, ale w mniejszym stopniu niż samo dzieło.
Dzieło literackie jest czysto intencjonalnym przedmiotem, które źródło swego istnienia czerpie w aktach twórczych autora. Dzięki swej warstwie znaczeniowej jest zarazem intersubiektywnym przedmiotem intencjonalnym.