PODSTAWY KONSTYTUCYJNE OCHRNY ŚRODOWISKA W systemie krajowym podstawowym aktem jest Konstytucja. W art. 5 zawarte jest prawo ustrojowe dotyczące ochrony środowiska. Konstytucja należy do aktów rzadko zmienianych. II rozdział dotyczy praw i wolności gospodarczych. Konstytucję stosujemy bezpośrednio ale często jest odesłanie do przepisów szczegółowych. Obowiązki władz publicznych wynikające z art. 74: prowadzenie polityki zapewniające bezpieczeństwa ekologicznego obcemu i przyszłemu pokoleniu (przepis ukierunkowany na działania polityczne a nie ustawodawcze) obowiązkiem władz publicznych jest ochrona środowiska obowiązkiem władz publicznych jest wsparcie działań obywateli w zakresie ochrony środowiska Art. 68 dotyczy ochrony zdrowia (obowiązkiem władzy publicznej jest negatywnym dla zdrowia skutkom ze skażenia środowiska. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska. Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Art. 31 odnosi się do praw i wolności (z powodu ochrony środowiska jest możliwe ograniczenie praw) np. nie można zrobić ze swoim lasem tego, co się chce: Wolność człowieka podlega ochronie prawnej. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Art. 86 wprowadza powszechny obowiązek dbałości o środowiska a zarazem odpowiedzialność za pogorszenie stanu środowiska. Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie, Zasady tej odpowiedzialności określa ustawie Ustawa z 27. 04. 2001 Prawo ochrony środowiska ( pierwsza była 28. 01. 1980r. o ochronie i kształtowaniu środowiska). Znaczenie prawa ochrony środowiska dla całego systemu prawnego. Reguluje: podstawowe pojęcia, zasady ogólne, przepisy o dostępie do informacji, przepisy o polityce ochrony środowiska, przepisy o oddziaływaniu na środowisko, przepisy o odpowiedzialności za stan ochrony środowiska, reguluje jakość środowiska, ochronę powietrza, ochronę przed hałasem, ochronę przed promieniowaniem elektromagnetycznym. Ochrona Ziemi częściowa. W zakresie praw emisyjnego uregulowano. W Ustawie tej zdefiniowano pojęcie środowisko- jest to ogół elementów przyrodniczych w tym przekształcone przez człowieka. Elementy przyrodnicze to powierzchnia ziemi, kopaliny, woda, powietrze, zwierzęta. Ochrona środowiska: Aspekt gospodarczy- racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom ( aspekt sanitarny)- ochrona wód przed zanieczyszczeniami. Rekultywacja środowiska (przywrócenie środowiska do stanu właściwego zgodnego z normami). To integracja działań politycznych, społecznych, gospodarczych zgodnymi z wymogami ochrony środowiska.

ZASADY PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA Zasada kompleksowości - nakazująca ochronę całego środowiska (nie tylko jednego elementu) Zasada prewencji - jeśli powstaje negatywne oddziaływanie na środowisko to trzeba mu przeciwdziałać. Zasada przezorności - stosujemy środki ochronne bo wiemy dokładnie jaki będzie wpływ na środowisko danej działalności. Zanieczyszczający płaci. Zasada integracji - wszelkie programy mają uwzględniać ochronę środowiska. Zasada informacji o środowisku. Zasada partycypacji społecznej. Zasada legalności- decyzja administracyjna wydana z naruszeniem prawa ochrony środowiska jest nieważne. Zasada porównywalności wyników badań ( metodyka referencyjna). Poza zasadami ogólnymi są trzy sposoby korzystania ze środowiska: korzystanie zwykłe korzystanie powszechne korzystanie szczegółowe. Korzystanie powszechne służy zaspakajaniu potrzeb osobistych dla potrzeb osobistych lub gospodarstwa domowego. Instalacja- stacjonarne urządzenie techniczne lub stacjonarne urządzenia techniczne powiązanych technologicznie. Instalacja to też budowla nie będąca budynkiem. Korzystanie zwykłe- korzystanie ze środków przez inne osoby niż osoby fizyczne o ile nie muszą uzyskać specjalnego zezwolenia. Korzystanie szczegółowe - wzmagające uzyskania pozwolenia Prowadzenie polityki ekologicznej - przygotowuje ją minister środowiska określając: cele, harmonogram działań, określenie środków prawnych i finansowych. Przygotowuje się ją na okres 4 lat z perspektywą 8. Uchwala ją Rada Ministrów, a potem Sejm składa sprawozdanie co 2 lata.

Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku ustanowiła następujące formy ochrony przyrody: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. Najważniejszym składnikiem systemu ochrony są 23 polskie parki narodowe. W obrębie parków, których łączna powierzchnia zajmuje ponad 3000 km^(2), wydzielono na obszarze 683 km^(2) strefy ochrony ścisłej, gdzie nie dochodzi do ingerencji człowieka w ekosystemy. Na pozostałych terenach pracownicy parków i naukowcy wspierają odradzanie się naturalnej przyrody. Mniejszymi, chociaż równie cennymi obiektami przyrodniczymi są rezerwaty przyrody. Jest ich w Polsce ponad 1300. Innym ważnym składnikiem jest 120 parków krajobrazowych o łącznej powierzchni 24 500 km^(2), a zasadniczą różnicą jest to, że można w nich prowadzić działalność gospodarczą i rolniczą. Z kolei obszary chronionego krajobrazu o łącznej powierzchni 71 400 km^(2) są łącznikiem w systemie ochrony tak, że stanowi on ciągłość. Chroni się także niewielkie odizolowane obszary (tzw. użytki ekologiczne), mniejsze fragmenty pięknych krajobrazów zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, a także pojedyncze obiekty - pomniki przyrody i stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej. W 2004 r. rozpoczęto też wprowadzanie w Polsce europejskiej formy ochrony przyrody - obszarów Natura 2000, na których chroni się te elementy przyrody, które są zagrożone w skali Europy. Docelowo takie obszary obejmą prawdopodobnie ok. 15-20% powierzchni kraju. Niezmiernie ważnym dopełnieniem w systemie ochrony przyrody jest gatunkowa ochrona zwierząt, grzybów i roślin. Ważnymi osiągnięciami polskiego systemu ochrony przyrody są ochrona bobra, łabędzia, żubra, sokoła wędrownego, czy też łosia.

KIERUNKI OCHRONY WÓD Ilościowa ochrona wód: Polega na prawidłowej ich eksploatacji tak, aby zachowana została równowaga hydrodynamiczna między ilością wody czerpanej a zasilaniem. Ilościowa ochrona zasobów wymaga: ustalenia zasobów wód w poszczególnych rejonach i formacjach wodonośnych i warunków hydrogeologicznych, ustalenia naturalnych rejonów deficytowych, analizy warunków hydrogeologicznych i prognozy wpływu poboru określonej ilości wody na stosunki ilościowe zasobów, większe wykorzystanie brzegowej i dennej infiltracji wód rzecznych i jeziornych, sztuczne wzbogacanie podziemnych poziomów wodonośnych przez wtłaczanie do nich wód powierzchniowych, stałej rejestracji poboru wód podziemnych i kontroli ilościowego i jakościowego stanu eksploatacyjnych zasobów wykorzystania wód kopalnianych przez przemysł po ich wcześniejszym uzdatnieniu. Jakościowa ochrona wód: Polega na zabezpieczeniu ich przed zanieczyszczeniem lub skażeniem i na niedopuszczeniu do powstawania powierzchniowych źródeł zanieczyszczenia przez: poprawę stanu sanitarnego wokół kopalnych ujęć na wsi, odprowadzanie do gruntu wyłącznie ścieków oczyszczonych, instalowanie w kominach fabrycznych filtrów pochłaniających szkodliwe substancje, lokalizowanie śmietnisk wyłącznie w miejscach gdzie wody podziemne są izolowane warstwami wodoszczelnym, stosowanie w rolnictwie wyłącznie substancji szybko rozkładających się do nawożenia i ochrony roślin. Czynna ochrona wód: Ochrona ta wymaga środków technicznych. Polega ona w głównej mierze na: likwidacji ognisk zagrożenia, uzdatnianiu lub oczyszczaniu wody w gruncie, na różnorakich zabezpieczeniach izolujących potencjalne lub rzeczywiste ogniska zanieczyszczeń. Bierna ochrona wód: Elementami biernymi ochrony są tzw. strefy ochronne, w których obowiązują zakazy i ograniczenia różnych czynności gospodarczych (np. działalności górniczej, wiercenia, nawożenia itp.). Elementem czynnym w strefie ochronnej może być nakaz usunięcia lub zabezpieczenia potencjalnego ogniska zagrożenia czystości. Profilaktyka ochronna, polegająca w głównej mierze na tworzeniu odpowiednich stref ochronnych, a także coraz częściej na zakładaniu sieci obserwacyjno-kontrolnej. Poczynania ochronne zależą od wymienionych warunków przyrodniczo-technicznych, ale głównie od możliwości przenikania zanieczyszczeń do eksploatowanego poziomu wodonośnego z istniejących lub potencjalnych ognisk zanieczyszczeń. Ich rozpoznanie obok wiadomości o zasobach i jakości chronionych wód stanowi podstawę prawidłowego wyznaczania stref, wymiarowania oraz zaprojektowania sieci obserwacyjno-kontrolnej i ewentualnie dodatkowych zabezpieczeń.

---