Polecenia:
Zrekonstruuj prasłowiańskie formy danych leksemów.
Wyjaśnij oboczności określając procesy, które je spowodowały.
Zaznacz długość samogłosek wzdłużonych, samogłosek pochodzących z kontrakcji oraz nosówek.
dzień : dnia
we dnie : w nocy
stóg : stogu
woda : wód
ogród : ogrody
ogródek : ogródka
bóg : boga
bok : boku
piana : pienić się
piana : w pianie
ciasto : w cieście
czoło : na czele
na czele : na czole
sioło : sielski
biały : bielić
łeb : łba
miara : mierny
dech : tchu
niewiasta : niewieści
pleść : plotka : płot
osioł pisali
kozioł czytał
złoto mego
zieleń płód
chronić mróz
gród brzoza
kłos wrona
słowo wzięła
męka mąka
dąb dębu
ziębić ziąb
białego wiodła
dąć rączka
wiązać męża
twa
twoją
złotą
mą
moją
złe (dziecko)
KONSONANTYZM
Zrekonstruuj dane formy i okresl procesy historycznojęzykowe, które w nich zaszły:
mięsny
kwaśny
pyszny
brzeżny
rzeźny
2 _____________________________________________________________________
Która forma poprawna: wesołek czy wiesiołek?
3 _____________________________________________________________________
Jakiego pochodzenia jest f w wyrazie ufać, a jakiego w wyrazie ufoludek?
4 _____________________________________________________________________
kolega : kolegi : koledze : koleżka
sługa : sługi : słudze : służka
mąka : mąki : mące : mączka
rzeka : rzeki : rzece : rzeczka
grozić - groźba
owca - owieczka
5 _____________________________________________________________________
każę - karzę
mażę - marzę
ważę - warzę
darzę
wiszę
piszę
burza
puszcza
6 _____________________________________________________________________
Które z form są bardziej umotywowane historycznie (tych form nie rekonstruujemy!):
ręki - ręky gibki - gybky kiedy - kedy
kiełbasa - kełbasa
zgiełk - zgełk
długiego - długego
7 _____________________________________________________________________
rzadki
brzydki
rześki
rzewny
rzecz
rzeka
rzemiosło
8 _____________________________________________________________________
przez
przy
przybytek
przychód
9 _____________________________________________________________________
barszcz
pryszcz
chrząszcz
10 _____________________________________________________________________
stróż
wróżka
bożka (D. lp. bóg)
11 _____________________________________________________________________
Wskaż spółgłoski protetyczne w danych formach:
jodła
jem
jen (jego, jemu,...)
jawić się
jako
już
język
jąć
węgiel
więzy
wątroba
12 _____________________________________________________________________
ojciec
wieś - wiejski
miasto - miejski
Zamość - zamojski
12 _____________________________________________________________________
Uproszczenia grup spółgłoskowych:
miłość - miłosny
próżny [ Biblia królowej Zofii - prozny, czes. prazdny, ros. prazdnik]
3