Dydaktyka Ogólna

25.02.2011

Czesław Kusiewicz- dydaktyka ogólna

Wincenty Okoń - Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej

Józef Półturzewski - Dydaktyka dla nauczycieli

Franciszek Biereźnicki- Dydaktyka kształcenia ogólnego

Krzysztof Kryszewski - sztuka nauczania, czynności nauczyciela

Dydaktyka - język grecki - didasko (uczę nauczam)

Didaskolos- nauczyciel,

Didoktikos- pouczający,

Herbart

XIXw. Nauczanie > uczenie się

XIX/XX Dewey nauczanie < uczenie się

XX nauczanie= uczenie się

Dydaktyka jest to nauka o nauczaniu i uczeniu się, a więc system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i

hipotez dotyczącej procesu zależności i prawidłowości nauczania i uczenia się

Dydaktyka

Dydaktyka ogólna dydaktyka szczegółowa (metodyka )

Dydaktyka ogólna- daje nam ogólną wiedzę na temat dydaktyki swymi badaniami obejmuje wszystkie szczeble systemu szkolnego.

Dydaktyka szczegółowa- bada specyficzne właściwości poszczególnych przedmiotów

Przedmiot i zadania dydaktyki

Przedmiot
-Analiza i formułowanie celów nauczania
-dobór treści kształcenia, według ustalonych zasad i zgodnie z obranym celem

-badanie procesu kształcenia

-formułowanie zasad pracy nauczyciela w procesie dydaktycznym

-badanie metod nauczania i formułowanie metod i ich doboru

-badanie środków dydaktycznych

-ustalanie najkorzystniejszych form organizacyjnych nauczania.

Zadania dydaktyki

Teoretyczne praktyczne

Diagnostyczne prognostyczne

Praktyczne- polegają na wskazywaniu właściwych metod i środków określających realizację celów i zadań dydaktycznych.

Diagnostyczne- dostarczają wiedzy o stanie nauczania i uczenia się w szkołach i innych instytucjach edukacyjnych.

Prognostyczne- przewidują dalszy rozwój procesu nauczania i uczenia się.

04.03.2011

Podstawowe pojęcia dydaktyczne

Uczenie się - według okonia uczenie się jest procesem w toku którego na podstawie doświadczenia poznania i świadczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte.

Cechy uczenia się

Planowość (świadomość, celowość, systematyczność)

Wielostronna aktywność osoby uczą się

Złożoność (wieloczynnościowość)

Ukierunkowanie na wynik

Różnorodność sposobów i form uczenia się

Rodzaje uczenia się

Pamięciowa

Ze zrozumieniem

Przez działanie

Metoda prób i błędów

Naśladownictwo

Nauczanie

Planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniem polegająca na utrwaleniu zmian ich wiedzy, dyspozycja postępowanie w całej osobowości pod wpływem uczenia się i opanowania wiedzy przeżywanie wartości i własnej działalności praktycznej.

Czynności nauczyciela w procesie nauczania

Inicjowanie procesu nauczania

Kierowanie

Kontrola

Korekta

Planowanie

Organizowanie

Kształcenie

Ogół czynności i procesów umożliwiający ludziom poznanie przyrody społeczeństwa i który a zarazem uczestnictwo w ich przekształcaniu jak i osiągnięcie możliwie wszechstronnego fizycznie i umysłowej zdolności i uzdolnień zainteresowań i zamiłowań przekonań i postaw oraz zdobycie pożądanych kalifikacji zawodowych

Rodzaje kształcenia

Kształcenie zawodowe, ogólne

Zawodowe wytwórcze bądź zawodowe

Cechy procesu kształcenia jest to proces długotrwały proces planowy, systematyczny i zamierzony.

Wychowanie

Świadome organizowanie działalnością społeczną oparte ba stosunku wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą którym celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka.

Czynniki utrudniające proces uczenia się.

Czynniki wewnętrzne (tkwiące w nas samych)

Choroba (brak motywacji, zniechęcenie)

Czynniki środowiskowe (tkwiące w otoczeniu np. hałas, bałagan, ładna pogoda)

Czynniki tkwiące w treści (zbyt twardy tekst)

Cele kształcenia

Jest to zamierzony efekt który chcemy osiągnąć czy zrealizować w procesie dydaktyczno wychowawczym

Podział celów kształcenia

Cel ogólny (1,2)

Cel operacyjny (szczegółowe)

- uczeń wie

-uczeń potrafi

-uczeń wykona

Cele kształcenia

Cele wychowawcze Cele dydaktyczne

Cele kształcące cele poznawcze

01.04.11

Metody nauczania - sposób pracy nauczyciela z uczniami odpowiadający na pytanie jak postępować w procesie kształcenia jakie dobierać formy i środki dydaktyczne aby zrealizować założony cel.

Klasyfikacja metod nauczania według Okonia i Bereźnickiego

grupa metody asymilacji wiedzy ucznia metody podające dyskusje, pogadanki, układ, opis, opowiadanie, praca z książką, wyjaśnienie

Samodzielnego dochodzenia do wiedzy (problemowe)

Klasyczna metoda problemowa, przypadków, metoda sytuacyjna, burza mózgów, mikro nauczanie, inscenizacja grupy symulujące

Waloryzacja (eksponujące) drama, pokaz, film, sztuka teatralna, wystawa

metody praktyczne ćwiczenia, pomiar, metoda laboratoryjna, metoda realizacji zadań wytwórczych.

Dyskusja -polega na wymianie zdań pomiędzy nauczycielem a uczniem lub między tylko uczniami przy czym zdania te odzwierciedlają poglądy własne uczestników lub odwołują się do poglądów innych ludzi.

Etapy dyskusji

1. Wprowadzenie do dyskusji

Luźna wymiana zdań uczestników i wprowadzenie do tematu

2. Dyskusja właściwa próba rozwiązania problemu krytyka i obrona swoich racji

3. Praktykująca część dyskusji stawianie wniosków i propozycja rozwiązań

Pogadanka podające

Polega na rozmowie nauczyciela z uczniem przy czym nauczyciel kieruję tą rozmową i zna odpowiedzi na pytania. Metoda ta zmusza ucznia do samodzielnej pracy myślowej

Rodzaje pogadanki

-pogadanka wstępna

- pogadanka przedstawiające nowe wiadomości

pogadanka Utrwalająca

pogadanka Kontrolna

• Wykład

Polega po lega na bezpośrednim lub pośrednim przekazywaniu wiadomości z zakresu różnych nauk jakiemuś audytorium głównym celem jest przekaz jak największy ilość informacji, sprawdza on słuchaczy do roli biernych odbiorców

Typy wykładów

-wykład konwencjonalny gdzie treść bezpośrednio przekazywania przez nauczyciela w gotowej do zapamiętania postaci.

-wykład problemowy będący ilustracją jakiegoś problemu naukowego lub praktycznego i próba jakiegoś rozwiązania

- wykład konserwatoryjny polegający na przeplataniu układ z wypowiedziami słuchaczy

• Opis

Sposób rozmawiania uczniów nie znanymi im bliżej osobami rzeczami zjawiskami przyrody wydarzeniami historycznymi itp. Dotyczy on zazwyczaj charakterystyki cech budowy strukturami itp. Stosowany gdy uczący się nie zna jakiegoś przedmiotu czy zjawiska z własnego środowiska

• Opowiadanie

Polega na przedstawieniu jakiejś okazji rzeczywistej lub fikcyjnej jego celem jest nie tylko przekazanie pewnych wiadomości ale też wzbudzanie zaciekawienia i zainteresowania treścią akcji zdarzenia

• Praca z książką (podręcznikiem)

Daje uczniom możliwości utrwalenia rozumienia i pogłębienia zdobytej wiedzy na lekcjach wiedzy wdraża również uczniów do opanowania metod samo kształcenia. Do samodzielnego posługiwania się książką uczniowie muszą być odpowiednio przygotowani posiadać umiejętności płynnego czytania ze zrozumieniem oraz umiejętność sporządzania notatek

• Wyjaśnienie

Zwięzłe określenie faktu podaje ono treść zakres i przyczyny jakiegoś nie znanego zjawiska, powinno poradzić pracę z tekstem czy instrukcją.

• Klasyczna metoda problemowa

Polega na nauczaniu dzieci i młodzieży do określonego formułowania i rozwiązywania określonych problemów teoretycznych i praktycznych. Metoda ta wymaga od nauczyciela gruntowej znajomości materiału treści i umiejętnego zainteresowania problemem.

• Metoda przypadku

Polega na rozpatrzeniu przez nauczyciela grupie uczniów opisu jakiegoś przypadku i zrozumienia jakiś trudności w celu wyjaśnienia tego przypadku

1. Uczniowie otrzymują od nauczyciela nie wielką cześć informacji sugerujące problem

2. Przygotowanie przez uczniów pytań na które nauczyciel udziela odpowiedzi

3. Praktykowanie posiadających informacji i przyjęcie rozwiązań

• Metoda sytuacyjna

Polega na wprowadzeniu uczniów w jakąś złożoną sytuację za której rozwiązaniem przemawiają racje za i przeciw zadaniem uczniów jest zrozumieć tę sytuację podjąć decyzję w sprawie jej rozwiązania a także przewidzieć skutki tej decyzji metoda ta sprzyja nie tylko nabywaniu nowych wiadomości ale też rozwija myślenie analityczne i wyrabia umiejętności samodzielnego podejmowania decyzji, stosowana jest w szkołach wyższych i średnich

• Boża mózgów (giełda pomysłów, fabryka pomysłów)

Polega na zespołowym twórczym wytwarzaniu pomysłów rozwiązania jakiegoś zadania, przy czym chodzi o to by wynaleźć jak najwięcej pomysłów nowych, metoda ta w kilku etapach:
-sformułowanie konkretnego pomysłu
-zgłaszanie i notowanie pomysłów rozwiązania
-ocena i krytyka i przyjęcie rozwiązania problemu

• Mikro nauczanie

Metoda twórczego uczenia się złożonych czynów praktycznych stosowania w małych kilku osobowych grupach które najpierw obserwują fragment lekcji szkolnej, następnie dokonują grupowej analizy i oceny tego fragmentu by z kolei ktoś przeprowadził go w ulepszonej wersji

• Inscenizacji

Polega na odtwarzaniu przez ucznia zachowań jakiejś postaci rzeczywistej bać wymyślonej, inscenizację o charakterze realnym służą do odtwarzania wydarzeń historycznych biografii znanych osób itp. natomiast inscenizacje o charakterze fikcyjnym stosuje się do odtwarzania bajek legend czy mitów może ona być stosowana przez pedagoga bać psychologa w celach terapeutycznych

• Gry symulacyjne

Polegają na odtwarzaniu bardzo złożonych sytuacji problemowych które kiedyś dla kogoś były problemami rzeczywistymi przy czym wyniki uczniowskie rozwiązań porównuje się z rozwiązaniami faktycznymi przedmiotem symulacji jest rzeczywistość historyczna, ekonomiczna, prawnicza.

Waloryzujące

• Drama

Jest to metoda oparta na bezpośrednim doświadczeniu życiowym ucznia w której wykorzystuje się zmysły, wyobraźnię, mowę. Ruch jest to metoda oparta na zabawie uczestnik dramy nie gra kogoś jest osobą w nowych sytuacjach.

• Sztuka teatralna

Metoda będąca naturalnym sposobem prezentacji wartości natury moralnej czy etycznej metodzie tej występują co najmniej 2 osoby widz i aktor, po zakończonym spektaklu powinna wystąpić dyskusja lub pisemne ustosunkowanie się ucznia do obejrzanej treści.

• Film

Pokaz filmu ma na celu wywołanie przeżyć emocjonalnych ucznia uczeń powinien być odpowiednio przygotowany do odbioru filmu zaś po zakończonym filmie powinna odbyć się wymiana poglądów polegająca na wyrażeniu własnego stosunki do eksponowanych treści.

• Wystawa

Służy do prezentacji dzieł sztuki plastycznej obrazu, rzeźby, grafiki, morze być podsumowaniem lekcji plastyki czy techniki efektem konkursu plastycznego może to być również pamiątek historycznych itp.

• Pokaz

Zespół czynności dydaktycznych nauczyciela polegających na demonstrowaniu przedmiotów zjawisk procesów i czynności największą wartość dydaktyczną ma pokaz którego przedmiotem są naturalne okazy w razie ich braku stosujemy pomoce naukowe metody tej nie stosujemy jej samodzielne.

Praktyczne

• Ćwiczenie

Jest wielokrotnym wykorzystaniem jakieś czynności dla nabycia wprawy i uzyskania coraz wyższej sprawności działaniach umysłowych i praktycznych metoda ta kształtuje umiejętności i nawyki nie zbędne do wykonywania różnych zadań ćwiczenia mogą być organizowane jako
-samodzielna praca uczniów, indywidualna lub w grupach
-rozwiązywanie zadań przy tablicy pod kierunkiem nauczyciela

• Metoda realizacji zadań wytwórczych

Polega na kierowaniu zajęciami w czasie których uczniowie wykonują prace użytkowe z drewna, szkła, metalu, mas plastycznych, papieru itp. Stosowano głównie w szkołach zawodowych.

• Pomiar

Są to czynności w wykonywanych przez nauczyciela w postaci pokazu bądź przez uczniów pod jego kierunkiem pozwalające określić ilościową bądź liczbową stronę badanego zjawiska czy procesu za pomocą odpowiednich jednostek miar.

• Laboratoryjna

Polega na samodzielnym przeprowadzeniu eksperymentu przez uczniów czyli na stwarzaniu sztucznych warunków dla wywołania jakiegoś zjawiska po to by zbadać jego przyczyny
-tradycyjna metoda laboratoryjna gdzie nauczyciel gromadzi pomiar naukowe i przygotowuje lekcje
-problemowa metoda laboratoryjna polegająca na samodzielnej aktywności poznawczej uczniów

Wykład 5%

Praca z książką 10%

Pokaz prezentacji 20%

Audio wizualne 30%

Dyskusja , pogadanka 50%

Praktyczne działanie 75%

Nauczanie innych 90%

Piramida zamknięta

metoda uczenia się sposób pracy ucznia w wyniku którego nabywa on nowe wiadomości i umiejętności

podział metod uczenia się:

- metoda recepcyjna czyli uczenie się przez przyswajanie wiedzy w sposób bezpośredni - obserwacja bać pośrednio słowo mówione i drukowane

-metody heurystyczna polegająca na samodzielnym dochodzeni do wiedzy po przez : korzystanie z dyskusji uczenia się po przez rozwiązywanie problemów, uczenie się po przez badanie.

- metody ekspresyjne - film, sztuka teatralna, drama

- metody ćwiczebne

---