Animacja społeczności lokalnej

  Mówiąc o społeczności lokalnej mamy na myśli grupę ludzi zamieszkującą wieś, gminę, osiedle, małe miasto, bowiem tam na ogół występuje taki układ stosunków społecznych, iż między członkami grupy wytwarza się więź i poczucie identyfikacji z grupą i miejscowością.

     Społeczność lokalna była od dawna centrum zainteresowania badaczy zajmujących się między innymi poszukiwaniem ulepszeń funkcjonowania jej jako środowiska społeczno-wychowawczego. W polskiej myśli pedagogicz­nej należy przypomnieć koncepcje Heleny Radlińskiej, która wielokrotnie rozważała problem wpływu środowiska społecznego na jednostkę. Autorka wychodziła z założenia, że w każdym środowisku, a zwłaszcza w społecz­nościach lokalnych, tkwią siły społeczne stanowiące dynamiczny czynnik kształtujący nie tylko osobowość poszczególnych jednostek, ale oblicze całej grupy („gromady"), bowiem charakter pracy zawodowej członków grupy, stosunki jakie wytwarzają się między ludźmi, wytwory kultury duchowej dostarczają każdemu człowiekowi określonych przeżyć, które kształtują sferę poznawczą i emocjonalną, a przede wszystkim wywierają wpływ na działanie.

Jednocześnie człowiek, który żyje i działa w środowisku, w danej społeczności, wywiera również na nią wpływ i przez to następuje przetwarzanie środowiska. Autorka podkreśla, że uruchomienie tych sił tkwiących w środowisku i zwrócenie ich we właściwym kierunku, to znaczy takim, którego wizję zarysują działacze społeczni, kulturalni, lokalni politycy, pedagodzy, może życie danej społeczności przekształcić lub ulepszyć.

     Dlatego też dla pracy społeczno-wychowawczej istotne jest odnajdywanie w społecznościach lokalnych tych wartości, które należy chronić lub rozwijać, tych sił społecznych, które są znane, jak i tych, które są utajone - tkwią w poszczególnych jednostkach i grupach społecznych środowiska, i spożytkowanie owych sił w przetwarzaniu niedoskonałego życia danego środowi­ska, danej społeczności.

     Poglądy H. Radlińskiej przeżywają swego rodzaju renesans w naszym społeczeństwie podlegającym procesowi transformacji: na przykład jawią się jako nowe hasła samorządności lokalnej, pełnej odpowiedzialności za swój los i życie najbliższego otoczenia, hasła wspólnego działania dla dobra społeczności lokalnych w rozmaitych sferach, odpowiedzialności za podjęte decyzje itd. Ta wizja Polski samorząd­nej, Polski, w której nie będzie interwencji zewnętrznego przedmiotu steru­jącego, wizja konieczności działania dla siebie i innych, jako warunku koniecznego dla polepszenia własnego życia w środowisku, jest wizją, która powszechnie jeszcze nie jest w pełni akceptowana i bardzo często mamy do czynienia z oczekiwaniem na podmiot, który by „odgórnie" rozwiązał tra­piące zarówno jednostki jak i grupy problemy dnia codziennego. Owe problemy mieszkańców społeczności lokalnej są rozmaite.

      Na przykład niektóre środowiska oddalone od większych ośrodków kulturalnych są w dal­szym ciągu opóźnione w rozwoju społecznym, ekonomicznym i kulturalnym w stosunku do reszty kraju. Na skutek zaś dyfuzji kosmpolitycznych wzorów kulturowych w owych społecznościach nie pielęgnuje się i nie rozwija wartości wytworzonych przez poprzednie generacje, a często się je wręcz odrzuca (na przykład obyczaje, sztuka ludowa, gwara, stroje ludowe itp.). Z kolei na skutek braku możliwości pełnego uczestnictwa w kulturze naro­dowej lub też z braku przygotowania do jej recepcji, wytwarza się swoista subkultura poszczególnych społeczności, której dominującym elementem jest oglądanie filmów wideo, takich, które nie wymagają uruchamiania skompli­kowanych procesów myślowych.

Zjawisko tworzenia subkultur, niskiej aktywności, lub w ogóle brak uczestnictwa w kulturze tak zwanego wyższego poziomu, często idzie w pa­rze z bierną postawą wobec potrzeb społeczności lokalnej w sferze nie tylko kulturalnej ale i gospodarczej.

      Istnieje zatem obiektywna potrzeba animacji, a więc ożywienia, urucho­mienia sił społecznych tkwiących w środowiskach, dzięki którym można dokonywać celowych, racjonalnych przeobrażeń, obejmujących zmiany o charakterze ekonomicznym, społecznym, kulturalnym, a których rezultatem będzie harmonijny rozwój społeczności we wszystkich dziedzinach życia. Istotą bowiem tak rozumianej animacji jako metody środowiskowej jest doprowadzenie do zespołowej działalności ludzi zamieszkałych na danym terenie, którzy pragną poprawić sobie warunki własnego życia. Taka dzia­łalność nazywana jest również aktywizacją społeczności lokalnych, której skutki społeczne mogą się wyrażać w rozmaity sposób.

     Celem tak rozumianej animacji jest stymulacja przemian w dziedzinie systemów wartości, wykształcenia selektywnej postawy wobec atakujących poszczególne jednostki ludzkie nowych idei, nowych wzorów zachowań, które przyjmowane szczególnie przez młodzież mogą się przyczyniać do poważnych zaburzeń funkcjonowania środowiska społecznego (np. pojawiające się w małych miasteczkach grupy faszyzujące, agresywne w stosunku do inaczej myślących, czy też wyznających inny rodzaj muzyki młodzieżowej). Badacze zwracają uwagę, że jeżeli nastąpi włączenie człon­ków społeczności lokalnej w działanie, w rozwiązywanie szerszych proble­mów gminy, miasteczka, lub osiedla, to następuje proces przemiany sposobu myślenia. Członkowie społeczności lokalnej przestają postrzegać wszystkie procesy i zjawiska przez pryzmat własnej osoby, a za punkt wyjścia przyjmują potrzeby grupy społecznej, z którą się identyfikują i traktują jako grupę odniesienia. Zaczyna powoli zanikać bezrefleksyjna postawa wobec każdej nowej idei, każdego wzoru zachowania, bowiem ocena i akceptacja tych wartości kulturowych jest zdeterminowana nie tylko własnymi odczuciami, ale i opinią społeczności lokalnej.

Istnieje szereg barier utrudniających, a może nawet w niektórych przypadkach uniemożliwiających, zastosowanie tej metody w środowisku:

1. Jedną z barier jest też dezintegracja społeczna i kulturowa małych wsi i miasteczek, dezorganizacja rodziny, grup sąsiedz­kich zachodząca na skutek zmian cywilizacyjnych. Powoduje to, że życie w społeczności lokalnej, identyfikacja się z nią jest po prostu mało atrakcyjna dlii jej członków. Inną barierą jest zanik autorytetów lokalnych, brak jedno­znacznych wzorów osobowych. Badacze przytaczają empiryczne przykłady, iż w jednej społeczności funkcjonuje kilka takich wzorów począwszy od lekarza realizującego hedonistyczny styl życia do księdza ascety.

2. Kolejną barierą jest fakt, iż niektóre środowiska stanowią tylko z pozoru społeczności lokalne, ponieważ przestały być środowiskiem życia wszystkich mieszkań­ców, bowiem ambitniejsze jednostki, nie znajdując warunków realizacji aspiracji na przykład kulturalnych, nie wyrażają chęci, nie odczuwają potrzeby utrzymywania jakichkolwiek więzi z najbliższym otoczeniem społecznym, sąsiedzkim a nawet rodzinnym. Starają się wszystkie swoje potrzeby realizować poza najbliższym otoczeniem.

3. Inna bariera wynika z głoszonych haseł badaczy i działaczy społecznych przejętych ideą tak zwanego „humanizmu" czy też humanistycznych koncepcji człowieka, które zakładają nieingerencje, autoteliczność działań i zachowań, samorealizację i samorozwój jednostki, „nie nakładanie sieci ograniczeń na pulę możliwości", a wszelkiego rodzaju stymulowanie, ukierunkowanie, (które mimo wszystko w animacji ma miejsce) traktuje się jako „symboliczny gwałt". Rodzi to pewne opory wśród jednostek ludzkich, które zadają sobie pytania, dlaczego mają one być związane właśnie ze środowiskiem lokalnym, z jego wzorami kulturowymi i systemami wartości, dlaczego owe wzory i systemy wartości proponowane czy też ukazywane przez animatora mają być lepsze, wartościowsze, od tych które już zostały zinternalizowane?

4. Kolejna bariera wynika z pewnego dylematu znanego pedagogom, który ujawnia się w pytaniu jak pogodzić wizję współczesnego człowieka jako obywatela świata, gospodarza cywilizacji globalnej, myślącego kategoriami globalnymi z działaniami lokalnymi, bowiem poetyckie hasło „myśl globalnie i działaj lokalnie" nie wszystkim trafia do przekonania.

     Niezależnie jednak od tych barier, które aktualnie w naszym kraju pojawiają się i ujawniają w całej jaskrawości, w krajach rozwiniętych animacja jako metoda ożywiania społeczności lokalnych była stosowana i to z dobrym skutkiem (może jeszcze nie nazywana animacją, ale terminem community development w trzydziestych i czterdziestych latach XX wieku. W sytuacji społeczno-gospodarczej, jaką przeżywa nasz kraj, w sytuacji bardzo dużych zróżnicowań społecznych między poszczególnymi społecznościami lokalnymi, podejmowanie działań animacyjnych jest ze wszech miar celowe. Celowość ową zwiększa fakt, że owo postulowane przez naszych polityków „branie własnych spraw we własne ręce" jest wyzwaniem czasu, w którym żyjemy 

     Opracowanie i realizacja programu animacji społeczno-kulturalnej środo­wiska lokalnego jest wbrew pozorom przedsięwzięciem trudnym i wymaga­jącym zachowania kilku warunków implikujących rezultaty podjętych dzia­łań. Pamiętać bowiem musimy, że mamy do czynienia z ludźmi, którzy mają własne cele, którzy we wzajemnych stosunkach przejawiają objawy sympatii lub niechęci, których zachowanie jest wynikiem rozmaitych motywacji, a system kulturowy funkcjonujący w małych społecznościach to nieharmonijny zespół elementów, bowiem wśród nich jedne będą ważniejsze dla jednych jednostek i grup, a te same elementy dla innych mogą być mało ważne, nieistotne, bądź bezwartościowe. Dynamika zespołu elementów two­rzących system kulturowy społeczności lokalnych jest bardzo duża, bowiem ciągłe przewartościowanie, ciągłe napięcia jakie rodzą się podczas interakcji, dochodzące do głosu partykularyzmy, różnice wyznawanych ideologii, wszy­stko to może spowodować poważne utrudnienia w dziale zaplanowania ulepszeń życia społeczno-kulturalnego danej społeczności lokalnej.

Problematyka ożywania, uaktywniania, stymulowania do zachowań twór­czych poszczególnych jednostek i małych grup społecznych, określana wspól­nym mianem animacja, pojawiła się jako antidotum na autorytarny system szkolny, przeciwko któremu buntowali się w zasadzie wszyscy: uczniowie, rodzice, a bywało, że i sami nauczyciele. Wszyscy krytycy szkoły stwierdzali, że szkoła jako instytucja zabija inicjatywę, tłamsi zdolności twórcze, dąży do uniformizacji zachowań, „równa do średniej", nadaje etykiety obraźliwe dla inaczej myślących, poniża, deprawuje itp. Analizowana w makroskali, spotykała się z zarzutem, że reprodukuje strukturę społeczną, kształci oportunistów, utrwala stary, zastany porządek społeczny.

 

      Bardzo ostro krytykowana szkoła, właściwie sama zbytnio się nie broniła. Natomiast pojawiły się jakby dwie koncepcje przeciwdziałania faktycznym i wyimaginowanym szkodom, jakie wywołuje autorytarna szkoła:

1. Jedna z owych koncepcji, to „odszkolnienie" społeczeństwa (deschooling), proponowanie „społeczeństwa bez szkoły", zlikwidowanie szkoły jako instytucji, stworzenie szans rozwojowych dzieciom i młodzieży wedle ich zamysłów, ich poglądów, ich koncepcji.
„Deschoolersi" wychodzili z założenia, że każdy uczeń, właściwie każdy człowiek ma sprecyzowaną koncepcję życia. W tym samym duchu wypo­wiadali się zwolennicy tak zwanej „antypedagogiki" (i wypowiadają się do tej pory), głosząc jeszcze bardziej radykalne poglądy, że wszelkie wycho­wanie jest niczym innym jak bezprawnym łamaniem osobowości drugiego człowieka, gwałtem zadawanym drugiej osobie i proponowali pełny lesefe­ryzm w wychowaniu.

2. Druga koncepcja zaradzeniu owym rzeczywistym lub rzekomym szkodom wyrządzanym przez szkołę to koncepcja animacji.
Zwolennicy animacji traktowanej jako metoda, technika, proces, ożywianie, stymulacja aktywności, wyzwalanie sił twórczych tkwiących w każdej jednostce są zdania, że zarówno w szkole, jak i w instytucjach pozaszkolnych oraz w tak zwanym codziennym życiu społecznym, można obudzić w każdej jednostce ludzkiej, w każdej grupie społecznej ducha twórczej aktywności właśnie poprzez działania animacyjne. Animacja to dodawanie sił do działania, zachęcanie, rozpalanie, wnoszenie ducha, ożywianie, podnoszenie życia na wyższy poziom, poruszanie uczuć i wzmacnianie sił. To wszystko, co pod tym pojęciem kryje się w odniesieniu do jednostek i małych grup społecznych jest możliwe do uruchomienia niezależnie od tego, jak będzie i czy będzie funkcjonowała szkoła jako instytucja dydaktyczno-wychowawcza, bowiem animacja jest układem, jest relacją: animator - jednostka (grupa).

 

Animacji jednostek i grup jej zwolennicy nie ograniczali wyłącznie do dzieci i młodzieży szkolnej. W każdym bowiem przypadku chodziło o to, żeby jednostkom i małym grupom społecznym uświadomić i stworzyć warunki do:

- odkrycia i odnalezienia sił w sobie,

- umożliwienia komunikacji określonych stanów emocjonalnych i wiedzy innym osobom,

- a jednocześnie do uświadomienia, że każdy człowiek ma prawo do zachowań autonomicznych.

 

Animacja w odniesieniu do jedno­stek i małych grup społecznych miała w konsekwencji pełnić funkcję anti­dotum na wiele negatywnych zjawisk, które są charakterystyczne dla wielu mieszkańców współczesnych społeczeństw doby industrialnej. Miała (i ma)”:

- uwalniać ludzi od pasywności i izolacji społecznej,

- uwrażliwiać na problemy otaczającego świata,

- zachęcać do autoekspresji (zwłaszcza poprzez podejmowanie twórczych inicjatyw),

- pobudzać do konstruktywnej refleksji,

- ożywiać komunikację międzyindywidualną,

- dawać wiarę we własne siły i własne możliwości.

Innymi słowy animacja jako układ animator - jednostka (grupa) może mieć miejsce zarówno w układzie instytucjonalnym, jak i poza instytucjonal­nym, na przykład w czasie wolnym. Wielu badaczy jest zdania, że właśnie sfera czasu wolnego jest znakomitym obszarem zachęcającym do działań animacyjnych, w którym najszybciej można osiągnąć poważniejsze efekty.

       Czas wolny dzieci i dorosłych jako obszar zainteresowań animatorów praktyków pojawił się także we Francji, kraju, w którym od szeregu lat można zauważyć rozmaite zjawiska, będące skutkiem urbanizacji, technicyzacji życia codziennego, przy jednoczesnej bardzo charakterystycznej dla tego kraju otwartości, migracji, napływu ludzi z innych kontynentów, co w konsekwencji powoduje zderzenie kultur, niebezpieczeństwo depersonali­zacji, „samotność tłumu", izolację społeczną poszczególnych jednostek, ro­dzin, grup etnicznych itp. Te zjawiska spowodowały obserwowane przez badaczy i działaczy charakterystyczne zjawisko swoistego sposobu spędzania czasu wolnego, często w wymiarze masowym, który nie wymaga aktywności - słuchanie audycji radiowych i oglądanie audycji telewizyjnych ale takich, które nie wymagają uruchamiania skomplikowanych procesów myślowych, uczestnictwo w rozmaitych grach losowych w salonach gier automatycznych, oglądanie wideofilmów o miernej wartości artystycznej. Domocentryzm, pasywność, izolacja społeczna, unikanie wszelkiego wysiłku fizycznego i psy­chicznego, pogoń za silnym wrażeniem - to charakterystyczne zespoły za­chowań w czasie wolnym dzieci, młodzieży i dorosłych, które wśród intele­ktualistów francuskich wzbudziły niepokój i stąd podejmowane rozmaite próby aktywizacji jednostek i grup społecznych.

       Dlatego właśnie francuskie ośrodki kultury - tak zwane centra animacji kulturalnej - oferują przede wszystkim aktywne formy spędzania czasu wolnego. Wachlarz tych ofert jest bardzo szeroki, bowiem od lat wprowadzona zasada, że animator:

- odpowiada na zapotrzebowanie,

- stwarza szanse rozwoju zainteresowań,

- pomaga rozwinąć zdolności, elastyczność zachowań anima­torów, którzy zresztą mieli zawsze pełną świadomość, iż dopóty będą mieli zatrudnienie, dopóki będą mieli chętnych uczestników proponowanych przez nich zajęć.

     Animacja jednostek i małych grup społecznych była traktowana jako sposób przeciwdziałania negatywnym skutkom funkcjono­wania autorytaryzmu szkolnego oraz negatywnym skutkom rozwoju współ­czesnej cywilizacji krajów rozwiniętych. W pierwszym i drugim przypad­ku chodziło o wydobywanie sił twórczych tkwiących w jednostce, zdu­szonych, stłamszonych przez autorytarną szkołę, lub tłumionych przez warunki życia w zurbanizowanym zindustrializowanym i zdehumanizowanym społeczeństwie.

 

     W czym mogą się ujawnić skutki i jaki mogą mieć charakter w przypadku poszczególnych jednostek, które aktywnie uczestniczyły w działaniach animacyjnych. Owe skutki można postrzegać w postaci zmian w różnych sferach osobowości jednostki. Zmiany te można ująć w kilka ogólniejszych kategorii:

1. Przyrost wiedzy. Jeżeli przyjąć, że wiedza jest to zespół przyswojonych świadomie przez podmiot i przechowywanych w jego pamięci informacji, to nie ulega żadnej wątpliwości, iż aktywne uczestnictwo w działaniach zainicjowanych przez animatora, niezależnie od dziedziny owej aktywności, ten rodzaj zmiany struktury osobowości powoduje. Przy czym poszerzanie pola informacyjnego, czy też sfery poznawczej ma miejsce nie tylko w takich formach aktywności, które jakby z natury rzeczy miały głównie to na celu, ale i w takich formach aktywności, w których owa wiedza jest jakby elementem dodatkowym (np. w zespołach, w których chodzi głównie o ekspresję artystyczną). „Przyrost wiedzy" dotyczy nie tylko wiedzy o otoczeniu jednostki, ale również informacji opisujących relacje „podmiot -orzeczenie", dotyczących własnej osoby oraz opisujących własne czynności pod­miotu - zwane w psychologii programami czynności czy też programami działania.

2. Rozwój umiejętności. Umiejętność można rozumieć jako sprawność w posłu­giwaniu się zdobytym doświadczeniem i wiedzą przy wykonywaniu określo­nych zadań. Wbrew potocznemu mniemaniu aktywność kulturalna w zasadzie w każdej dziedzinie kultury opiera się na określonego rodzaju umiejętno­ściach:

- w przypadku recepcji treści kultury umiejętności te są pomocne przy dekodowaniu komunikatów kulturowych, zarówno werbalnych, jak i niewer­balnych,

- przy tworzeniu dzieł sztuki są konieczne umiejętności warsztatowe - „techniczno-operacyjne",

- przy aktywności w sferze kultury fizycznej umiejętności racjonalnego gospodarowania zasobami energii fizycznej.

Należy chyba wyrazić sprzeciw wobec poglądów tych animatorów, publicystów, działaczy, którzy głosząc hasła nieingerencji w rozwój umiejętności, uzasadniają to wartością samego faktu ekspresji (stoją oni na stanowisku, że do wyrażenia własnych przeżyć nie zachodzi j potrzeba żadnego treningu, zdobywania żadnych umiejętności, bo najważniejszy jest sam fakt ekspresji). Tymczasem określony poziom umiejętności operowania słowem podczas recytacji, głosem w czasie śpiewu, i dłutem przy rzeźbieniu itp. jest konieczny w każdym przypadku, wbrew poglądom niektórych twórców głoszących hasła spontaniczności tworzenia. 

3. Zmiana postaw. Na gruncie psychologii społecznej definiuje się postawę najczęściej jako względnie stałą i zgodną organizację poznawczą, uczuciowo-motywacyjną i behawiorystyczną podmiotu, związaną z określonym przed­miotem lub klasą przedmiotów. Na skutek okre­ślonych zabiegów socjotechnicznych, propagandowych i wychowawczych, a nawet reklamowych podejmowanych przez animatorów można kształtować postawy uczestników działań animacyjnych wobec określonych dóbr i nie­materialnych wartości kultury, idei społecznych lub politycznych, wobec istniejących lub wykształcających się wzorów kulturowych. W naszym, polskim przypadku ważną kwestią jest doprowadzenie do zmiany postaw wśród młodzieży tak, aby wykształcić postawy tolerancji zamiast postaw agresywnych w stosunku do fanów na przykład innych zespołów muzycznych, czy drużyn piłkarskich. Nietolerancja, agresja, rodzące się na tym tle zachowania destru­kcyjne, zaczynają bowiem utrudniać życie społeczne.

4. Zmiana hierarchii wartości. Wartościami są przedmioty ludzkich potrzeb i dążeń. Człowiek mając bardzo zróżnicowane potrzeby i dążenia, układa je w postaci struktury hierarchicznej, uporządkowanej wedle kryterium ogól­ności. Z pozycją danej wartości w strukturze systemu wiąże się jej potencjał regulacyjny, a więc zdolność kanalizowania motywacji jednostek i grup oraz ukierunkowywania ich aktywności na określone obiekty, otaczające jednostkę i grupę. Innymi słowy - jeżeli w strukturze hierarchicznej systemu wartości jednostki, na przykład zdobycie określonego wykształcenia zajmuje pozycję najwyższą, wówczas pragnienie realizacji tej „wartości - celu" determinuje rodzaje zachowań i odsuwa na plan dalszy inne dążenia (np. zdobycie określonych dóbr materialnych, założenie rodziny, czy atrakcyjne spędzenie czasu wolnego).

      Ze względu na swój społeczny charakter wartości podlegają społecznej kontroli i ocenie. Można dostarczyć jednostkom i grupom odpowiednich informacji, które powodują, że określone wartości zmieniają swoje położenie w drabinie hierarchicznej. „Wejście" na szczyt drabiny określonych wartości, które stają się standardami regulującymi zachowania, pociąga zmianę czasami bardzo zdecydowaną dotychczasowych zachowań, a także poglądów poszcze­gólnych jednostek. Zmiana hierarchii wartości może się dokonywać pod wpływem różnorodnych sytuacji społecznych, różnorodnych presji społecz­nych, procesów wychowawczych itp., w tym także pod wpływem aktywności wywołanej przez animatorów społeczno-kulturalnych. Już chociażby sam fakt, iż poszczególne jednostki, dotąd pasywne, żyjące na uboczu spraw na przykład społeczności lokalnej, nie interesujące się światem zewnętrznym, podejmują aktywność, obojętnie w jakiej sferze i jakiego rodzaju, jest pośrednim świadectwem, że nastąpiła u nich zmiana systemu wartości.

5. Zmiana wzorów kulturowych. Sposoby realizacji wartości, powtarzane przez szeroki krąg osób w typowych sytuacjach, utrwalają się w pamięci społecznej zbiorowości, tworząc wzory. Socjologowie wyróżniają wzory:

- otwarte (określa się nimi prawidłowości zachowań, które człon­kowie danej zbiorowości ujawniają i których są świadomi);

- ukryte (gdy jednostki czy grupy nie uświadamiają sobie prawidłowości w sferze ich własnych zacho­wań).

Większość wzorów ukrytych stanowią wzory uniwersalne, to jest takie, które są powszechnie wypełniane i przeznaczone do powszechnego wypełnienia. Każde znaczące odchylenie od nakazanego nimi zachowania przynosi postępującym w ten sposób jednostkom, a nawet grupom, społeczny status dewianta.

Wśród wzorów otwartych można wyróżnić wzory:

- alternatywne (propagowane czy też proponowane przez określoną grupę społeczną lub instytucję - pozwalają na świadomy, indywidualny wybór jednego spośród kilku wariantów zachowania, najkorzystniejszego w okre­ślonej sytuacji społecznej)

- specjalistyczne (charakterystyczne dla jakiejś grupy społecznej i wynikają z odrębnej dla niej podkultury).

Zatem, aby jednostka mogła się identyfikować z daną grupą, musi przyjąć (zinternalizować) specjalistyczne wzory kulturowe.

     Animatorzy społeczno-kulturalni mogą proponować lub też propagować zarówno alternatywne wzory kulturowe (np. wzory spędzania wolnego czasu, ekspresji stanów emocjonalnych, ekspresji kulturalnej), jak i specjalistyczne (ujawniające się w stylu życia członków przykładowo określoną formą aktywności). Jeżeli jednostka styka się z animatorem, będąc pod jego wpływem, zinternalizuje określony wzór kulturowy przez niego propagowany, odrzuci dotychczasowe wzory zachowań, wówczas możemy powiedzieć, że ta zmiana w osobowości jest efektem działań animacyjnych.

Sumując, owe zmiany można ująć w schemat, w którym po lewej stronie zaznaczone będą stany początkowe przed uczestnictwem w procesie animacji, a po prawej stronie stany, do których może dojść na skutek aktywności, uczestnictwa w procesie animacji.

 

Pasywność	Aktywność
Receptywność	Kreatywność
Izolacja	Afiliacja
Egocentryzm	Socjocentryzm
Schematyzm działania	Innowacyjność działania
Stereotypowość myślenia	Generatywność myślenia

 

Rzecz oczywista, iż nie są to wszystkie możliwe zmiany, które może wywoływać stymulacja aktywności społeczno-kulturalnej, będąca zasadni­czym celem i jednocześnie metodą animacji.

Kluczową kwestią jest w nim poznanie aspektów determinujących powodzenie naszych projektów. Zalicza się do nich nasze mocne i słabe strony, występujące szanse i zagrożenia.

Istnieje narzędzie, które pozwala w sposób skuteczny te cztery aspekty przeanalizować ocenić i wyciągnąć wnioski, które pozwolą nam obrać odpowiednią strategię działania.

Diagnoza animatora i działania 

CZYM JEST ANALIZA SWOT ?

SWOT to nic innego jak technika analityczna segregująca informacje dotyczące danego tematu, na cztery grupy od nazw których,( z języka ang.) pochodzi skrót:

• S (Strengths) - mocne strony

• W (Weaknesses) - słabe strony

• O (Opportunities) - szanse

• T (Threats) - zagrożenia

 

Jest powszechnie wykorzystywana w ocenie sytuacji przedsiębiorstw, organizacji,  projektów oraz innowacyjnych rozwiązań biznesowych. Teoretycznie przedstawia się za pomocą prostego grafu takiego jak na zdjęciu powyżej. W praktyce jest dużo bardziej rozbudowana.

ANALIZA SWOT - KROK PO KROKU

1. Sporządzamy listę mocnych i słabych stron - Jest to pierwszy krok jaki wykonujemy. Należy pamiętać, że nasze mocne i słabe strony to czynniki na które mamy wpływ.

2. Sporządzamy listę szans i zagrożeń - W następnym kroku, powinniśmy pamiętać, że na szanse i zagrożenie nie mamy wpływu. Taki podział pozwoli na odróżnienie od mocnych i słabych stron.

3. Przyjmujemy skalę - Dla powyższych czynników określamy skalę w jakiej będziemy je oceniać. najlepiej skala liczbowa 1-10.

4. Ocena czynników - Oceniamy wymienione czynniki wg. przyjętej skali

5. Rysujemy Tabelę - Uzyskane w poprzednich krokach dane ujmujemy w tabeli, w której również powinno znaleźć się miejsce na  podsumowanie ilości czynników oraz ich średnią arytmetyczną.

6. Wyciągamy wnioski - Po sporządzeniu tabli i podliczeniu wszystkich danych nadchodzi czas na porównanie. Porównujemy średnie arytmetyczne mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń i na ich podstawie dokonujemy oceny sytuacji. Przykładowo: Nie trzeba nikomu tłumaczyć, że w sytuacji gdy średnia mocnych stron jest wyższa od słabych traktujemy to jako dobrą prognozę. Podobnie w przypadku szans i zagrożeń. Na koniec wyszczególniamy czynniki krytyczne, czyli te, które w naszej ocenie uzyskały najwięcej punktów.

Przykładowa tabela mocnych i słabych stron

CO MOŻNA UZNAĆ ZA MOCNE I SŁABE STRONY PRZEDSIĘWZIĘCIA?

Jeżeli planujemy tworzyć projekt animacyjny to musimy przede wszystkim zwrócić uwagę na unikatowość naszych zasobów. Może to być nasza wiedza i umiejętności, albo też bardzo kreatywny pomysł. Czasem jest to unikatowa technologia produkcji lub dostęp do rzadkich  surowców. Jednym słowem są to wszelkie właściwości, które w pozytywny sposób wyróżniają naszą grupe, podmiot spośród innych działających na rynku. Tak właśnie wygląda klasyfikacja mocnych stron. Naszym zadaniem jest maksymalizacja wpływu naszych atutów na przedsięwzięcie którego się podejmujemy.

Natomiast słabe strony to przede wszystkim elementy w jej funkcjonowaniu, które w sposób znaczący, ograniczają rozwój i obniżają sprawność działania. Np. zła organizacja pracy, czy brak jasno sprecyzowanych celów. Powinniśmy jak najskuteczniej eliminować nasz słabości.

KLASYFIKACJA SZANS I ZAGROŻEŃ

W makro oraz mikro otoczeniu naszego działania zachodzą różnego rodzaju procesy i mają miejsce różne wydarzenia które mogą w sposób pozytywny wpłynąć na powodzenie naszych działań. Nie mamy na nie żadnego wpływu, ale musimy się uczyć jak je wykorzystywać, ponieważ to są właśnie nasze szanse.

Niestety zdarza się też że dzieje się zupełnie na odwrót. Różne wydarzenia i czynniki stwarzają nam niekorzystne warunki do działania i rozwoju. Jedynym sposobem przeciwdziałania jest poznanie tych zagrożeń i unikanie ich.

CZY WARTO Z NIEJ SKORZYSTAĆ ?

Dzięki tak przeprowadzonej analizie wiemy nad czym musimy jeszcze popracować, a o co nie musimy się martwic. Analiza SWOT informuje nas też czy przedsięwzięcie ma szanse powodzenia.  Jednym słowem czy warto się w nie angażować.

9

---