Klasyczne definicje klasy społecznej (Max Weber, Karol Marks).
1. Karol Marks- Pojęcie klasy społecznej rozwinięte zostało przez Karola Marksa dla którego była ona nie tylko kategorią analityczną, lecz miała lub mogła mieć (w różnych jego pismach inaczej problem jest ujmowany) znamiona wspólnoty. W tym względzie Marks ujmował je w dwóch typach: klasa w sobie i klasa dla siebie. W ujęciu marksowskim podział społeczeństwa ogranicza się do dwóch klas, proletariatu i burżuazji, między którymi zachodzi immanentny konflikt, ponieważ tylko burżuazja jest klasą posiadającą środki produkcji, natomiast proletariat jest klasą wyzyskiwaną (zob. walka klas). Dzięki postrzeganiu wzajemnym swojego położenia przez proletariuszy rodzi się świadomość klasowa, a wraz z nią antagonizm wobec burżuazji.Marks uważał, że poprzez uświadomienie własnego położenia ekonomicznego członkowie klas społecznych podlegają procesowi grupotówrczemu, poprzez co z klasy w sobie wytwarza się klasa dla siebie. Według niego proces ten w wyniku eksploatacji robotników w systemie kapitalistycznym miałby dotyczyć przede wszystkim proletariatu. Natomiast rozwój organizacji robotniczych, w tym związków zawodowych oraz partii komunistycznych, miał doprowadzić do utworzenia społeczeństw socjalistycznych, a w przyszłości komunistycznych, które byłyby społeczeństwami bezklasowymi.
2. Max Weber- Koncepcje klasy społecznej pojawiały się w wielu wariantach w socjologii wraz ze zmianami zachodzącymi w składzie społecznym, ekonomicznym i kulturowym kolejnych form społeczeństwa. O ile dla Marksa podział na klasy był jedynym istotnym podziałem społeczeństwa, z którego wynikają dalsze podziały, o tyle Max Weber poza klasami, które rozumiał jako odrębne kategorie ekonomiczne, (traktowane tylko jako kategorie analityczne, a nie wspólnotowe) wyodrębniał także stany i partie.
W jego ujęciu podział klasowy był bardziej skomplikowany, niż biegunowy podział Marksa. Wymieniał on trzystopniowuy podział klasowy:
-klasy własności - gdzie wyróżniał uprzywilejowanych rentierów oraz przeciwstawnie wobec nich ustosunkowanych osób nieposiadających własności czy dłużników;
-klasy zawodowo-dochodowe - gdzie z jednej strony istnieli przemysłowcy, a wobec nich na przeciwnym biegunie znajdowali się pracownicy najemni;
-klasy społeczne - wyodrębniające się na wielu płaszczyznach kategorie społeczne, zbliżone do stanów.
W przypadku klas właścicieli i klas zawodowo dochodowych zakładał istnienie klas pośrednich pomiędzy nimi.
Cechy definiujące nowoczesne państwo.
Warunki i elementy demokratycznego systemu władzy.
J. Turowski Giddens
Suwerenność narodu jako podmiotu i źródła władzy państwowej - równość dla wszystkich
Ogół obywateli w wolnych i powszechnych wyborach dokonuje wyboru swoich przedstawicieli do najwyższego organu władzy państwowej, jakim jest parlament ( Sejm, Kongres)
Istnienie parlamentu
Odpowiednia konstrukcja organów władzy państwowej - trójpodział władzy
Zachowanie prywatnej własności środków produkcji, wolności inicjatywy gospodarczej i konkurencji czyli gospodarki wolnorynkowej, podlegającej interwencyjnym działaniom organów władzy państwowej
Prawa człowieka i wolności obywatelskie
1948 - Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
1966 - Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, przyjęty przez ONZ i ratyfikowany przez Polskę
Pluralizm polityczny
Samorząd terytorialny
g) Trzy typy uprawomocnienia panowania.
Systemy polityczne (monarchia, demokracja, autorytaryzm).
J. Turowski Giddens
System polityczny - ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych (formalnych i nieformalnych), uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi.
a) monarchia
-władze sprawuje 1 osoba
-rządy z pokolenia na pokolenie
-podstawą sprawowania władzy jest tradycja, nie prawo
-obecnie mamy do czynienia głównie z monarchiami konstytucyjnymi np. Szwecja czy Japonia
b)demokracja
-władza ludu,
-wolność i równość obywateli, zaspokajanie ich potrzeb
* demokracja pośrednia: wybieranie swoich przedstawicieli do władzy
*bezpośrednia: referenda, inicjatywy lub weta obywatelskiego, plebiscyt (rozstrzyga on kwestie o charakterze kompleksowym)
c) autorytaryzm
-organy władzy sprawują ją całkowicie
-obywatele nie biorą udziału we władzy
-cele państwa ważniejsze niż cele obywateli np. Irak czy Singapur
h) Problem społeczny jako efekt społecznych procesów definiowania.
J. Turowski
Problem społeczny staje się pojęciem ogólnym, stosowanym do określenia rozmaitych przejawów społecznego zła. Pojęcie odmienne od PATOLOGII, która jest składnikiem, cechą zbiorową.
Obejmuje się nim wszelkie zagadnienia, kwestie czy sprawy w życiu zbiorowym, postrzegane jako trudne, wymagające rozwiązania. Rozmaite podejścia badawcze do pojęcia dodają paradygmaty lub perspektywy poznawcze problemów społecznych. Mówi się Marginalność problemach patologii społecznej, dewiacji, marginalizacji, dezorganizacji społecznej. Nie ma negatywnego zabarwienia, tak jak określenia typu patologia, nienormalność itp.
I) Naturalne historie” jako model procesów konstruowania problemów społecznych (M. Spector i J. Kitsuse).
Problem społ. jako działalność jednostek lub grup stwierdzających krzywdę lub zgłaszających roszczenia wobec pewnego domniemanego stanu. Centralna kwestią teorii problemów społ. jest oszacowanie wagi, natury i skuteczności działalności roszczeniowej i innej z nią związanej. Działalność, w trakcie której zgłasza się roszczenia, skargi stanowi sedno tego, co nazywamy działalnością wokół problemów społ. Definicja stanów jako problemów społ. jest konstruowana przez członków społeczeństwa, którzy usiłują przyciągnąć uwagę do sytuacji, którą uznają za szkodliwą, i którzy chcą zmobilizować instytucje do zrobienia czegoś w sprawie. Roszczenie jest kategoria potoczną, rozumiana przez członków społeczeństwa, wiązane z pojęciami: skarga, prośba, żądanie, definiowane przez uczestników, a nie socjologa - obserwatora. To, co z punktu widzenia uczestników jest roszczeniem, przez instytucjonalne autorytety może być zdefiniowane inaczej. Świadomość dostępności świadczeń prowadzi do definicji pewnych stanów jako kłopotliwych i do rozpoczęcia działań na nie skierowanych.
Sposoby identyfikowania problemów społecznych. C. W. Millsa badania zawodowych ideologii patologów społecznych.
J. Turowski
Wyróżnia się trzy rodzaje podejścia do identyfikowania przejawów społecznego zła (Milicki).
Możliwe jest identyfikowanie rozmaitych stanów rzeczy\ zachowań w życiu zbiorowym, które utrudniają, zakłócają lub uniemożliwiają osiągnięcie celów, na podstawie intersubiektywnie sprawdzalnych właściwości tych stanów lub zachowań- typowe dla: funkcjonalistów, zwolenników teorii konfliktów, kryminologów, polityków społecznych.
Dopuszczenie uznania rozmaitych zjawisk\ zachowań za problemy społeczne niezależnie od tego, ilu i jakich ludzi tak je ocenia; w szczególnych wypadkach problem społeczny może być zjawiskiem, które nie jest postrzegane jako problem, zjawisko nieistniejące- typowe dla: konstruktywizmu socjologicznego; podejście subiektywne.
Mills analizował badaczy - z jednej strony ich rozumienie patologii społecznej, z drugiej zaś ich pochodzenie społ., życiorysy i zajmowane pozycje. Wskazywał, że wartościowanie moralno - obyczajowe jest zawarte w ich rapach. Okazało się, że znaczna większość badanych pochodzi ze wsi i małych miast, a normy są typowe dla małych, stabilnych społeczności wiejskich. Podobnie używane przez nich pojęcia ładu społ. i organizacji społ. okazują się być ładem i organizacją środowiska wiejskiego lub małomiasteczkowego o mobilności i silnej kontroli społ. Patologowie ci byli ponadto nauczycielami, a ich publiczność stanowili studenci. Wymaga to swoistej systematyzacji podręcznikowej. Kładli nacisk na fragmentaryczne, praktyczne problemy, co prowadzi do atomizowania zjawisk społ.