Procedura budżetowa całokształt norm i zasad postępowania z budżetem odnoszących się do jego sporządzania, uchwalania, wykonywania i kontroli wykonania I. Sporządzanie budż punktem wyjścia do sporz budż jest prognoza stanu gospodarki (PKB inflacja bezrobocie) 1. szacowanie doch *doch podatkowe *doch inne 2. ocena możliwości finansowania wyd etap na którym może się okazać że doch są mniejsze niż wyd, na tym etapie należy się zastanowić nad zapełnieniem deficytu (dł pub) 3. szacowanie wyd (posiedzenie r. ministrów) na tym etapie poszczególne resorty otrzymują pewne limity wydatków 4. planowanie wyd dysponenci części budżetowych przygotowują wycinkowe projekty ust budż we własnych resortach 5. opracowanie projektu minister finansów opracowuje całość projektu ustawy i przedstawia na posiedzeniu rządu wraz z uzasadnieniem. | (Rada ministrów przyjmuje projekt ustawy budżetowej. RM ma też wyłączną inicjatywę ustawodawczą w zakresie ustawy budżetowej. Projekt ust budż musi być złożony w sejmie do 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy) II. Uchwalanie budż (uchwała parlamentu) Sejm 1 czyt *uzasadnienie projektu *debata i zapytania, może się pojawić wniosek o odrzucenie całości | Po 1szym czyt proj trafia do kom sejmowej. Po pracach w komisjach proj trafia ponownie do sejmu Sejm 2 czyt *sprawozdanie z prac w komisjach *debata i zgłaszanie poprawek | Zgłoszone poprawki trafiają do kom finansów publ, zostają tam opracowane pod względem merytorycznym Sejm 3 czyt *sprawozdanie kom fin publ *głosowanie poprawek (najpierw najdalej idące) *głosowanie całości proj ustawy budż zwykłą większością głosów | następnie prace rozpoczyna senat który może przyjąć całość bądź wprowadzić poprawki. Po zgłoszeniu poprawek przez senat ustawa ponownie trafia do kom fin publ. Później wraca ona do sejmu gdzie następuje głosowanie nad poprawkami. Poprawkę uważa się za przyjętą jeżeli sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów. Po uchwaleni ust budż trafia ona do prezydenta który ma możliwość podpisania jej w ciągu 7 dni bądź skierowania proj do trybunału konst. Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia złożenia proj w sejmie prezydent nie otrzyma proj ust do podpisu to może zarządzić skrócenie kadencji sejmu. 1CZYT > KOM SEJMOWA > 2CZYT > KOM FIN PUBL > 3CZYT > SENAT > SEJM > PREZYDENT Wykonywanie ust budż budż wykonuje RM w oparciu o zasady gospodarki finansowej *celowość *terminowość *rzetelność *oszczędność *zgodność z prawem *uczciwość. Realizacji tych zasad służy instytucja zamówień publ. | Min fin sprawuje ogólny nadzór nad wykonywaniem budż. Budż resortowe nadzorują szefowie resortów. przenoszenie środków może odbywać się między rozdziałami i paragrafami. Przenoszenie nie może zwiększać wyd na wynagrodzenia, może zwiększyć wyd max o 5% i wymaga zgody min fin blokowanie środków wystepuję w razie stwierdzenia naruszenia zasad gospodarki finansowej Kontrola wykonania kontrolę sprawuje sejm i NIK. RM w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budż przedstawia w sejmie i do NIK sprawozdanie z wykonania budż. Sejm ma 90 dni na podjęcie decyzji w sprawie absolutorium z wykonania budżetu dla rządu. Robi to po wysłuchaniu opinii NIK. NIK w oparciu o przeprowadzone przez siebie kontrole i złożone przez siebie sprawozdanie przygotowuje opinie w sprawie wykonania budżetu i przedstawia ją w sejmie Geneza pieniądza *Fenicjanie - tabliczki na których dokonywano transakcji *7w.p.n.e - 1sza moneta, Efez pod rządami Krezusa *221r.p.n.e - 1sze okrągłe monety bite w Chinach *1sza polska moneta Denar, już za Mieszka I *1025r na denarze pojawił się napis Rex (król), moneta srebrna *2 poł XIV - grosz krakowski, Kazimierz Wielki *1564 - polski złoty, Zygmunt August *1794 - 1sze papierowe pieniądze wydawane przez insurekcje kościuszkowską, używane zamiennie z kruszcem *1924 Reforma Grabskiego, marka > złotówka Banknot banco (bank) note (potwierdzenie) 1665 - 1sze europejskie pieniądze papierowe, 1694 - założenie banku Anglii Dolar 1690 - oblężenie twierdzy Quebec, potwierdzenia dla żołnierzy w sprawie łupów wojennych 1729 - papiery drukowane przez władzę Pieniądz wszystko to co jest powszechnie akceptowane w formie zapłaty za dobra lub usługi lub też w formie spłaty długu Funkcje pieniądza miernik wartości towarów wartość towaru wyrażona w p. jest jego ceną, p. mierzy także wartość nietowarowej działalności czyli usług środek cyrkulacji (pośrednik wymiany) rozdzielenie jednego i równoczesnego aktu dot kupna i sprzedaży na 2 akty: *sprzedaż, towar przekazany w zamian za otrzymane p. *kupno, p. wypłacony w zamian za otrzymany towar. Transakcja z udziałem p. stanowi ciąg towar - p. - towar. W tym aspekcie p. jest pośrednikiem wymiany. Aktywami są *gotówka czeki podróżne oraz bankowe *depozyty płatne na rządanie > akt płynne Równanie obiegu p. M*V=P*Q M - iloczyn zasobów p. V - szybkość jego obiegu P - iloczyn poziomu cen Q - rozmiary produkcji / jeżeli szybkość obiegu p. pozostanie bez zmiany a rozmiary produkcji nie mogą ulec dalszemu zwiększeniu to zwiększenie zasobów pieniądza musi doprowadzić do wzrostu cen czyli do zjawiska inflacji środek płatniczy oddzielenie aktu kupna od aktu sprzedaży stwarza możliwość zakupu towaru bez wcześniejszej sprzedaży innego towaru, taki zakup jest zakupem na kredyt jednak w późniejszym okresie zaciągnięte zobowiązanie (dług) należy spłacić a środkiem regulacji zobowiązania jest p. który służy do spłaty długów, pełni funkcję środka płatniczego środek gromadzenia skarbu pieniądz można składać, gromadzić traktując go jako zabezpieczenie na przyszłość. Aktywami które pełnią funkcje środka gromadzenia majątku mogą być pap wart, nieruchom, dzieła sztuki, kosztowności. Współcześnie p. tą funkcję może spełniać w sposób ograniczony, p. standardowy nie przynosząc % nieustannie traci na wartości na skutek postępujących tendencji inflacyjnych pieniądz światowy p. stosowany jest w rozliczeniach miedzynar. Spełnia wszystkie wyżej wymienione funkcje, jego rolę może spełniać waluta kilku państw wymienialna na inne waluty bez ograniczeń (USD Euro) W rozliczeniach miedzynar występują takie jedn rozliczeniowe jak: *SDR (special draw rice / specjalne prawo ciągnienia) jedn emitowana przez miedzynar fundusz walutowy. Światowa jedn nie ma banknotów ani monet, występuje jedynie w formie elektronicznej *EURO europejska jedn rozliczeniowa P. powinien być: *łatwy do standaryzacji *szeroko akceptowany *podzielny *nie może sprawiać trudności w noszeniu *nie może szybko się psuć. O pieniądzu niezależnie od swojej formy zewnętrznej i systemu gosp jest prawnie określony i powszechnie akceptowany jako środek który może wyrażać, przechowywać i przekazywać wartość i którego wartość jest ściśle związana z realnym prod społ brutto. Jednostka pienięzna jest środkiem obiegowym z mocy przepisów prawa i znajduje ona powszechną akceptację w społeczeństwie. Nazwę jednostki pieniężnej oraz jej miarę w danym kraju określa ustawa. P. nie ma substancji, początkowo funkcję p. pełniło złoto jednak formalna demonetyzacja złota nastąpiła 1.IV.1798. Obecnie p. jest typowym p. papierowym a jego wartość nominalna nie ma żadnego związku z wartością rzeczywistą. Wart nom jest mu nadawana przez państwo. P. posiada 2 formy: *gotówkową (banknoty bilony monety - emitowany przez banki centralne poszczególnych państw) *bezgotówkową (depozyty bankowe uruchamiane czekami - emitowany przez banki komercyjne) Właściwości p. wg Johna Keysa elastyczność subst = 0 wraz ze wzrostem wartości wymiany pieniądza nie występuje tendencja do zastąpienia go innym dobrem. Wynika to z faktu że użyteczność p. pochodzi jedynie z jego wartości wymiennej i wobec tego wartość wymienna i jego użyteczność rosną i maleją równolegle elastyczność prod = 0 wzrost kosztów prod p. wywołany np. wzrostem kosztów siły roboczej nie powoduje wzrostu jego ceny p. ma premię za płynność koszty przetrzymywania p. są niższe niż korzyści uzyskiwane z jego obiegu. P. czerpie w swojej czystej formie wartość tylko ze swojej funkcji obiegowej. Płynność p. to połączenie 2 jego zdolności, zdolności do przechowywania wartości i łatwej sprzedażności. P. przechowuje wartość ponieważ jest zjawiskiem endogenicznym czyli wewnątrzgospodarczym. |
Rodzaje p. I. Narodowy *wymienialny *niewymienialny II.Międzynarodowy *regionalny (euro) *międzynar (SDR) Obieg p. jest to proces przemieszczania się p. pomiędzy podmiotami gosp w obrębie lub poza granicami kraju emisji w związku z realizacją transakcji kupna i sprzedaży dóbr a także usług lub też regulowania zobowiązań. OP może mieć char gotówkowy realizowany za pomocą pieniędzy. Może mieć również char bezgot - realizowany poprzez przenoszenie depozytów z rachunku bankowego jednego podmiotu gosp na rachunek innego podmiotu gosp. Wyróżnia się obieg p. transakcyjny związany z pośrednictwem p. w transakcjach wymiany tow. Dochodowy obieg p. jest to taki który przesuwa p. pomiędzy podmiotami gosp i tworzy ich dochody redystrybucyjne. Szybkośc obiegu p. jest uzależniona od stopy inflacji i od poziomu stóp procentowych. SOP wpływa na relację pomiędzy zasobami a dochodem narodowym. Im jest ona większa tym zasób p. przy danym dochodzie narodowym może być mniejszy i tym niższe będą społeczne koszty obiegu pieniędzy. System waluty złotej funkcjonował w Anglii od 1816r był oparty na złocie jako na p. mającym zdolność do ostatecznego zwalniania od zobowiązań. Funkcjonowały wówczas banknoty ale były one substytutem złota co oznaczało że banknoty te w każdej chwili moża było wymienić na złoto. Oznaczało to również że bank emitujący określoną ilość p. papierowego musiał posiadać równowagę tego p. w złocie. System sztabowo-złoty banknoty były wymieniane na sztaby złota. Sys ten zaczął funkcjonować w genui po 1szej wojnie świat System dewizowo złoty banknoty były wymieniane na walutę obcą P. elektroniczny instrument przepłacony lub przechowujący wartość który umożliwia posiadaczowi dokonywanie nisko kwotowych transakcji przy użyciu kart płatniczych lub przez Internet Dyrektywa Parlamentu Europ 2000/46/Wspólnoty Europ „P. elektroniczny oznacza wartość pieniężną stanowiącą prawo do roszczenia wobec emitenta, która jest *przechowywana na urządzeniu elekt *wyemitowana w zamian za środki pieniężne o wartości nie mniejszej niż wartość wyemitowana *jest środkiem płatniczym akceptowanym przez inne podmioty niż instytucja emitująca” P. elektr może występować pod 2 postaciami: *produkt bazujący na technologii kart procesorowych tzw elektr portmonetka *produkt który wykorzystuje oprogramowanie za pomocą którego posiadacz może dokonywać płatności w Internecie tzw p. sieciowy.| PE to produkt który nie ma postaci fizycznej jest on reprezentowany jako plik zapisany na dysku twardym komputera. Giełda zespół osób urządzeń i śr tech zorganizowany w taki sposób że przy kojarzeniu ofert dot kupna i sprzedaży papierów wartościowych wszyscy uczestnicy rynku mają jednakowy dostęp do inf rynkowej w tym samym czasie i przy zachowaniu jednakowych rynków zbywania i nabywania praw Historia 1531 założenie 1szej g. o zasięgu międzynarodowym w Antwerpii 1619 założenie g. w Amsterdamie 1sza g. pieniężna 1872 założenie g. w NY Najważniejsze współczesne g. Świata *NYSE New York Stock Exchange *LSE London Stock Exchange *NASDAQ Amerykańska g. elektroniczna *G. we Frankfurcie nad Menem *G. Tokijska Uczestnicy Giełd Pośrednicy zwani maklerami bądź brokerami, przedstawiciele firm maklerskich trudniących się obrotem papierami Samodzielni uczestnicy przedstawiciele banków oraz innych instytucji finansowych którzy dokonują transakcji na rachunek własny macierzystej jedn Kryteria dobrze prosperującej g. *wypełniać ustawowe wymagania stawiane giełdom *posiadać wewnętrzny precyzyjny regulamin *zapewniać powszechny i równy dostęp do inf *dbać o przejrzystość rynku *zapewniać bezpieczne rozliczenia *organizować regularne sesje *posiadać szybki i bezawaryjny system informatyczny *dbać o to aby spółki nie opuszczały w sposób nagły g. wycofując swoje akcje z obrotu Funkcje g. w gospodarce F. alokacyjna g. umożliwia przepływ kapitału w kierunku jego najefektywniejszego wykorzystania. Czyli środki finansowe otrzyma ta spólka która ma najlepsze perspektywy ich wykorzystania i przyniesie potencjalne zyski akcjonariuszom F. wartościująca g. umożliwia dokonywanie rynkowej wyceny przewidywanych decyzji ekonomicznych poprzez podmioty gospodarcze, za pomocą tej funkcji możemy określić jak dana spólka gospodaruje w porównaniu z innymi F. kontrolna g. tworzy pośredni mechanizm kontroli przez akcjonariuszy efektów działań spółki i pracy zatrudnionych tam menedżerów Ponadto g. daje możliwości pomnożenia kapitału zarówno dla podmiotów gosp jak i gosp dom. G. wywołuje we wszystkich podmiotach skłonności do oszczędzania Historia g. w Polsce *1817 powołano pierwszą g. pap. wart. w Warszawie, przedmiotem handlu były weksle i obligacje *22 marzec 1991 sejm przyjmuje ustawę zatytułowaną „prawo o publicznym obrocie papierami wart i funduszach powierniczych” *16 kwiecień 1991 pierwsza sesja giełdowa po reformie ustrojowej z udziałem 7 domów maklerskich, notowano akcje 5 spółek, 112 zleceń kupna, a łaczna wartość obrotu giełdowego wynosiła 1900 zł Modele funkcjonowania giełd model amerykański g. jest instytucją prywatno prawną, zrzeszeniem kupców, przemysłowców, pośredników i bankierów. Celem działania udziałowców jest nabycie członkowstwa w g. Liczba członków g. jest ograniczona. Członkowstwo na g. jest przedmiotem obrotu giełdowego. Tylko członkowie g. są uprawnieni do zawierania transakcji (anglosaski krąg kulturowy) model niemiecki g. jest instytucja publiczno prawną a jej powstanie jest uzależnione od zgody właściwego organu administracji państwowej (zgoda min fin) Liczba członków g. w tym modelu nie jest ograniczona a członkostwo w g. nie jest równoznaczne z prawem do przeprowadzania na niej transakcji (Europa kontynentalna) Systemy notowań fixing notowania wg jednolitej ceny dnia, wszystkie transakcje zawierane w ciągu dnia są po tym samym kursie notowania ciągłe transakcje mogą być zawierane wg różnych cen, oznacza to że na początku sesji działa fixing lecz ceny nie są ograniczone i w ciągu trwania sesji wciąż się zmieniają. Podst operacje giełdowe *natychmiastowe (nie później niż 2 dni po transakcji) *terminowe *arbitrażowe (kombinacja natych i ter) Papiery wart notowane na g. I. Akcje pap wart emitowane przez spółki akcyjne które odpowiadają udziałowi ich właściciela czyli akcjonariusza w kapitale własnym spólki. Suma wartości nominalnej wszystkich akcji tworzy kapitał akcyjny spólki, Ze względu na rodzaj praw jakie otrzymuje akcjonariusz w związku z posiadaniem akcji wyróżniamy 1. prawa majątkowe *prawo do dywidendy *prawo do udziału w majątku spółki w przypadku jej likwidacji *prawo poboru 2. prawa korporacyjne *prawo głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy Ze względu na zakres praw *zwykłe *uprzywilejowane II. Obligacje papier dłużny stwierdzający zaciągnięcia długu przez emitenta obligacji u jego nabywcy, obligariusza. W najczęściej spotykanych obligacjach dług ten jest spłacany jako ściśle określona należność pieniężna wraz z odsetkami, których sposób naliczania został określony w warunkach emisji obligacji. Obl o oprocentowaniu *stałym *zmiennym termin wykupu 1,2,3,4,10 lat Obl skarbowe może emitować *skarb państwa (obligacje skarbu) *podmiot który prowadzi przedsiębiorstwo (obligacje korporacyjne) *samorząd (obligacje komunalne) oprócz tego *bony skarbowe *prawa poboru *prawa do nowych akcji *certyfikaty inwestycyjne *waranty *kontrakty terminowe |
|