§ 1 Umowa sprzedaży Umowa sprzedaży jest formą, w której dokonywana jest wymiana towaru na pieniądz. Jest więc ona nierozerwalnie związana z systemem gospodarki towarowo­-pieniężnej. Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę". Istotą gospodarczą sprzedaży jest zawsze wymiana określonych rzeczy (a także energii lub praw) na pieniądz. Toteż nie może być np. sprzedaży nieod­płatnej (byłaby to umowa darowizny), bądź „sprzedaży" polegającej na wymianie jednej rzeczy na inną (byłaby to umowa zamiany Umowa sprzedaży należy do umów konsensualnych, tj. dochodzi do skutku poprzez zgodne oświadczenie woli stron.

Przez umowę sprzedaży strony zobowiązują się wobec siebie do określonych działań. Sprzedawca zobowiązuje się: a) do przeniesie­nia na kupującego własności rzeczy, b) do wydania rzeczy kupującemu. Z_ kolei , kupujący zobowiązuje się do: a) zapłacenia ceny, b) odebrania rzeczy. Oznacza to, że według konstrukcji kodeksowej umowa sprzedaży wywołuje zwykle jedynie skutki obligacyjne. Do przeniesienia własności po­trzebne jest ponadto przeniesienie posiadania rzeczy (wydanie rzeczy Przeniesie: nie posiadania może nastąpić niezwłocznie po zawarciu umowy (jak przy sprzeda­ży, odręcznej), może jednak nastąpić dopiero po upływie pewnego czasu. Obowiązki stron należą do istotnych składników umowy sprzedaży, bez których umowa ta istnieć nie może. Natomiast obok skład­ników istotnych, w każdej umowie sprzedaży mogą występować liczne składniki uboczne i dodatkowe. Umowa sprzedaży jest zawsze umową wzajemną, w której świadczenia uznane są przez strony za ekwiwalentne. Jednym z istotnych elementów każdej umowy sprzedaży jest cena. Toteż strony zawierające umowę sprzedaży powinny w zasadzie- oznaczyć w umowie cenę sprzedawanych rzeczy. Wszystkie towary przeznaczone do sprzedaży detalicznej powinny być oznaczo­ne cen. W umowach sprzedaży strony mogą czynić szereg dodatkowych- zastrzeżeń. Jednym z nich jest zastrzeżenie specyfikacji. Polega ono na tym, że w chwili zawie­rania umowy kupujący nie może określić dokładnie kształtu, wymiaru, asortymen­tu, barwy lub innych właściwości rzeczy albo terminu lub miejsca jej wydania, a chce to uczynić w terminie późniejszym, który strony ustalają.

§ 2. Rękojmia za wady fizyczne i prawne według kodeksu cywilnego Odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady powstaje z mocy samego prawa. Oznacza to, że dla powstania tej odpowiedzialności nie jest potrzebne zamieszcza­nie specjalnych klauzul w umowie. Strony natomiast mogą w umowie odpowie­dzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jednakże w umo­wach z udziałem konsumentów ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w wypadkach określonych w przepisach szczególnych. Wyłączenie lub ograniczenie tej odpowiedzialności jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym. Kodeks cywilny przewiduje odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady dwoja­kiego rodzaju: 1) za wady fizyczne; 2) za wady prawne. Wady fizyczne występują wówczas, jeżeli rzecz sprzedana ma mniejszą wartość (np. dostarczane ubrania zrobione są z wełny 40%, a nie z wełny 100%, jak wynika­ło z umowy), gdy ma ona mniejszą użyteczność ze względu na cel w umowie ozna­czony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy (np. kostium ką­pielowy rozciąga się lub farbuje w zetknięciu z wodą), gdy nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego (jest np. mniej wytrzymała, cięższa lub lżejsza od opisanej w prospekcie) albo wreszcie została wydana kupują­cemu w stanie niekompletnym. (Rzecz posiada wadę prawną wtedy, gdy stanowi własność osoby trzeciej lub, jeśli jest obciążona prawem osoby trzeciej. Przesłanką odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest, oprócz istnienia wady, brak wiedzy o wadzie ze strony kupującego. Gdy bowiem kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy, sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności

Kupującemu, w wypadku, gdy rzecz ma wady fizyczne, służą względem sprze­dawcy określone roszczenia. Do podstawowych uprawnień kupującego należą: 1) możność odstąpienia od umowy, 2) możność żądania obniżenia ceny, 3) możność żądania dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia (przy rze­czach oznaczonych, co do gatunku),

4) możność żądania usunięcia wady w wyznaczonym terminie z zagrożeniem odstąpienia od umowy (przy rzeczach określonych, co do tożsamości).

§ 3. Gwarancja W wypadku, gdy kupujący otrzymał od sprzedawcy dokument gwarancyjny co do jakości rzeczy sprzedanej, poczytuje się, że wystawca dokumentu (gwarant) jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady te ujawnią się w terminie określonym w gwarancji Mimo podobieństwa gwarancja różni się od rękojmi w sposób istotny. Po pierwsze, gwarancja dotyczy tylko jednego rodzaju wad, a mianowicie wad fizycznych rzeczy sprzedanej. Po drugie, jeśli odpowiedzialność z tytułu rękojmi spoczywa na sprzedaw­cy, to odpowiedzialność z tytułu gwarancji spoczywa na gwarancie, tj. na sprzedawcy, bądź na producencie. Po trzecie, odpowiedzialność z tytułu rękojmi wynika z samego prawa (aczkolwiek niekiedy strony mogą ją rozszerzyć, ograniczyć lub znieść). Natomiast gwarancja wynika z jej udzielenia, które może być dobrowolne, jak również niekiedy obowiązkowe, Inne wreszcie są prawa i obowiązki kupującego przy wykony­waniu uprawnień z tytułu gwarancji i z tytułu rękojmi Podstawą odpowiedzialności z tytułu gwarancji jest ]ej udzielenie przez gwaran­ta, tj. bądź przez producenta, bądź przez sprzedawcę Udzielenie gwarancji może wynikać bądź niekiedy z nakazu administracyjnego, bądź też gwarancja może być udzielona przez producenta lub sprzedawcę dobrowolnie, gdy chcą oni dodatkowo zachęcić kupującego. Gwarancja ogranicza w stosunku do rękojmi uprawnie­nia kupującego. Z tytułu gwarancji kupujący może bowiem żądać jedynie albo usunięcia wad fizycznych rzeczy, albo dostarczenia rzeczy wolnej od wad. Istotnym zagadnieniem jest długość terminów gwarancji i sposób ich liczenia, Jeżeli w gwarancji inaczej nie zastrzeżono, termin ten wynosi jeden rok, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Jeżeli zamiast rzeczy wadliwej sprzedawca w ramach gwarancji dostarczył rzecz wolną od wad albo dokonał istotnych napraw rzeczy sprzedanej, termin gwarancji biegnie na nowo.

§ 7. Umowa dostawy według kodeksu cywilnego Przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wy­tworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczenia częś­ciami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny Dostawcą przy umowie dostawy może być tylko i wyłącznie producent rzeczy. Po drngie, przedmiotem dostawy mogą być tylko rzeczy oznaczone, co do gatunku. Por trzecie, muszą to być rzeczy, które dopiero w przyszłości będą wytworzone. Po czwarte, świadczenie przy umowie dostawy musi być spełniane częściami albo periodycznie. Aby umowa mogła być zakwalifikowana jako umowa dostawy, musi posiadać kumulatywnie wszystkie wymienione cechy, Umowa dostawy jest umową zobowiązującą, konsensualną, wzajemną i ma charakter ekwiwalentny

Dostawca może wykonać przedmiot dostawy z surowców lub materiałów włas­nych albo dostarczonych przez odbiorcę. Przy umowie dostawy dostawca ponosi odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady rzeczy dostarczonej. Ponosi on tę odpowiedzialność także wtedy, gdy wytworzenie rzeczy nastąpiło w sposób określony przez odbiorcę lub według dostarczonej przez niego dokumentacji technologicznej, chyba, że dostawca, mimo zachowania należytej staranności, nie mógł wykryć wadli­wości sposobu produkcji lub dokumentacji technologicznej, albo że odbiorca, mimo zwrócenia przez dostawcę uwagi na powyższe wadliwości, obstawał przy podanym przez siebie sposobie produkcji lub dokumentacji technologicznej. Gdy dostawca opóźnia się z rozpoczęciem wytwarzania przedmiotu dostawy lub poszczególnych jego części tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je dostarczyć w czasie umówionym, odbiorca może, nie wyznaczając terminu dodat­kowego, odstąpić od umowy jeszcze przed upływem terminu dostarczenia przedmiotu dostaw.

§ 8. Umowa kontraktacji Umowa kontraktacji jest formą inspirowania i specjalizacji produkcji rolnej, hodowlanej i ogrodniczej. Obejmuje ona swym zasięgiem dwie zasadnicze sfery; sferę obrotu (dostarczanie zakontraktowanego produktu) oraz sferę produkcji. Przez umowę kontraktacji producent rolny zobowiązuje się wytworzyć i dostarczyć kontraktującemu oznaczoną ilość produk­tów rolnych określonego rodzaju, a kontraktujący, zobowiązuje się te produkty odebrać w terminie umówionym, zapłacić umówioną cenę oraz spełnić określone świadczenie dodatkowe, jeżeli umowa lub przepisy szczególne przewidują obowią­zek spełnienia takiego świadczenia. Ilość produktów rolnych może być w umowie oznaczona także według obszaru, z którego produkty te mają być zebrane. Na kontraktującym] poza zasadniczym obowiązkiem odebrania zakontraktowa­nych produktów w terminie umówionym i zapłacenia ceny, ciąży zwykle obowią­zek spełnienia dodatkowych świadczeń. Są to:

1) zapewnienie producentowi możności nabycia określonych środków produkcji i uzyskania pomocy finansowej, 2) pomoc agrotechniczna i zootechniczna, 3) premie pieniężne, 4) premie rzeczowe Umowa kontraktacji powinna być zawarta na piśmie. Forma pisemna zastrzeżo­na jest jednak jedynie dla celów dowodowych, a nie pod rygorem nieważności. W zawieranych umowach strony z reguły zastrzegają sobie prawo do dokony­wania zmian ilości zakontraktowanego towaru oraz obszaru plantacji, pod warun­kiem, że zmiany te będą uzgodnione w przewidzianych umową terminach Za dostarczone przedmioty kontraktacji producent ponosi pełną odpowiedzialność z punktu widzenia ich ilości i jakości. W szczególności odpowiada on - podobnie jak przy umowie sprzedaży i dostawy - z tytułu rękojmi za wady fizyczne i praw­ne przedmiotu kontraktacji, z tym, że kontraktujący może odstąpić od umowy tylko z powodu wad istotnych. Wzajemne roszczenia producenta i kontraktującego przedawniają się z upływem dwóch lat od dnia spełnienia świadczenia przez producenta, a jeśli świadczenie nie zostało spełnione - od dnia, w którym powinno być spełnione.

§ 9. Umowa o dzieło Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia„

W umowie tej przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła, tj. do uzyskania pewnego pozytywnego rezultatu (wyniku) swych działań.

Przy umowie o dzieło przyjmujący zamówienie wykonuje je samodzielnie, dysponując dowolnie swym czasem, zwykle przy użyciu własnych narzędzi, a często również z własnych materiałów„ Umowa o dzieło jest umową odpłatną. Wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła powinna być_określona w umowie. Przyjmujący zamówienie powinien je wykonać w sposób właściwy, zgodny z umową. Przyjmujący zamówienie odpowiada za wady wykonanego dzieła. Gdy dzieło ma wady istotne (rzecz nie nadaje się do użytku), zamawiający może od umowy odstąpić. W razie drobniejszych wad może on żądać usunięcia wad lub obniżenia wynagrodzenia. Do podstawowych obowiązków zamawiającego należy zapłacenie wynagrodze­nia. Gdy wykonanie dzieła grozi poważnym przekroczeniem koszto­rysu, zamawiający może odstąpić od umowy.

§ 11. Umowa najmu Umowa najmu stanowi formę umożliwiającą, najemcy używanie określonej, rzeczy bez konieczności nabywania jej na własność, jedynie za zapłatą określonego czynszu: Dzięki umowie wynajmujący, nie wyzbywając się własności określonej rzeczy, ma możność pobie­rania czynszu Umowa najmu jest, więc dogodną formą umożliwiającą korzystanie z rzeczy, które inaczej mogłyby być niewykorzystane.

Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu określony czynsz. Korzystanie z rzeczy przez najemcę polega na jej używaniu. Toteż przedmiotem najmu mogą być w zasadzie wszystkie rzeczy (ruchome i nieruchome, a nawet części składowe nieruchomości, np. lokal mieszkalny) z wyjątkiem tych, których użycie polegałoby na ich zużyciu. Umowa najmu jest umową wzajemną. Ekwiwalentem używania rzeczy jest, więc zawsze określony czynsz. Wynajmujący powinien wydać najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówio­nego użytku. Musi on też utrzymać rzecz w takim stanie przez cały czas trwania najmu. Podstawowym obowiązkiem najemcy jest obowiązek płacenia czynszu, Musi on płacić czynsz w umówionym terminie. Najemca powinien zwrócić rzecz wynajmującemu w takim stanie, w jakim ją otrzymał, nie odpowiada jedynie za zmiany wynikłe z jej normalnego używani

Umowa najmu ulega rozwiązaniu z upływem czasu, na który została zawarta (jeżeli zawarto ją na czas oznaczony).

§ 12. Umowa dzierżawy Dzierżawa umożliwia korzystanie z rzeczy nie tylko w for­mie jej używania, lecz również użytkowania, tj. w szczególności wytwarzania i po­bierania pożytków. Przez umowę dzierżawy wydzierżawiając zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Podstawowym obowiązkiem dzierżawcy jest obowiązek płacenia czynszu. Czynsz może być oznaczony bądź w pieniądzach, bądź w świadczeniach innego rodzaju. Istnieje również możliwość oznaczenia czynszu w postaci określonej części pożytków.

Dzierżawca powinien wykonywać swe prace zgodnie z wymaganiami prawidło­wej gospodarki i nie może zmieniać przeznaczenia przedmiotu dzierżawy bez zgo­dy wydzierżawiającego. Podstawowym obowiązkiem wydzierżawiającego jest w danie rzeczy dzierża­wcy w takim stanie, aby mógł jej używać i pobierać pożytki.

§ 13. Umowa użyczenia Umowa użyczenia jest umową nieodpłatną. Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwo­lić biorącemu na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy przez czas oznaczony lub nieoznaczony. Z podanej definicji wynika, że umowa użyczeni- odmiennie od najmu jest umową realną, dochodzi, bowiem do skutku nie z momentem oświadczenia woli stron, a dopiero z momentem oddania rzeczy w używanie. Przedmiotem natomiast umowy użyczenia mogą być jedynie - tak jak przy najmie - rzeczy, których uży­wanie nie polega na ich zużyciu, bowiem po zakończeniu użyczenia rzecz musi być zwrócona użyczającemu. Umowa użyczenia może być zawierana zarówno między osobami fizycznymi, jak i prawnymi. Użyczający, skoro oddał rzecz w używanie, powinien przez czas trwania użycze­nia tolerować korzystanie z rzeczy przez biorącego rzecz. Biorący natomiast, gdy umowa nie określa sposobu używania rzeczy, może jej używać w sposób odpowia­dający jej właściwościom i przeznaczeniu. Ponosi on przy tym zwykle koszty utrzy­mania rzeczy użyczone.

Po zakończeniu użyczenia rzecz musi być zwrócona użyczającemu w stanie nie pogorszonym. Biorący do używania nie pono­si jednak odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.

§ 14. Umowa zlecenia Umowa zlecenia polega na tym, że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie,

Przy umowie zlecenia przyjmujący zlecenie działa samodzielnie w wybranych przez siebie porach. Przy umowie zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się tylko do dokonania pewnych czynności, które oczywiście wykonywać musi z odpowiednim stopniem staranności, ale, za, których ostateczny efekt nie odpowiada. Umowa zlecenia może być, zależnie od woli stron, umową odpłatną lub nieod­płatną. Podstawowym obowiązkiem przyjmującego zlecenie jest wykonanie czynności, do której się zobowiązał, w sposób zgodny z umową. Musi on w zasadzie wykonać zlecenie osobiście. Może powierzyć wykonanie zlecenia innej osobie tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub zwyczaju albo, gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W takich wypadkach musi o tym niezwłocznie zawiadomić dającego zlecenie. Podstawowym obowiązkiem dającego zlecenie jest zapłacenie wynagrodzenia, jeżeli zlecenie było odpłatne. Powinien on także zwrócić przyjmującemu zlecenie poniesione wydatki wraz z odsetkami ustawowymi Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na żą­danie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki. W razie odpłatnego zlece­nia wynagrodzenie należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chy­ba, że co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych. Umowa zlecenia może być w każdej chwili wypowiedziana przez każdą ze stron. Gdy zlecenie udziela bądź zlecenie przyjmuje kilka osób, ich odpowiedzialność jest solidarna,

§ 15. Umowa agencyjna Przez umowę agencyjną przyjmujący zlece­nie (agent) zobowiązuje się za wynagrodzeniem (prowizja) do stałego pośrednicze­nia przy zawieraniu umów określonego rodzaju na rzecz dającego zlecenie albo do zawierania umów w jego imieniu. W umowie agencyjnej wynik działania agenta jest zawsze niepewny. Agent nie zobowiązuje się do osiągnięcia pozytywnego rezultatu swoich zabiegów (zawarcia umowy), tylko do dołożenia należytej staranności w celu jego osiągnięcia. Agent działa zawsze w imieniu dającego zlecenie. Cechy te są następujące: 1) ze względu na swój charakter umowa agencyjna jest zobowiązaniem do świadczenia określonych usług na rzecz dającego zlecenie; 2) treścią tego zlecenia jest zobowiązanie zawierania umów lub pośredniczenia przy ich zawieraniu przez agenta na rzecz dającego zlecenie; 3) stosunek między agentem a dającym zlecenie jest stosunkiem trwałym, co oznacza, że zgodnym zamiarem stron jest utrzymywanie go przez pewien określo­ny czas i doprowadzenie do zawarcia nie jednej umowy, lecz wielu; 4) świadczenie usług przez agenta jest odpłatne; 5) agent wykonujący umowę pozostaje samodzielny Powyższe elementy stanowią ustawowe granice umowy agencyjnej. Oznacza to, że brak któregokolwiek z nich w konkretnej czynności prawnej uniemożliwia za­kwalifikowanie jej jako umowy agencyjnej. Agent musi rozwijać działalność bądź, aby ułatwić dającemu zlecenie zawieranie odpowiednich umów, bądź bezpośrednio w celu zawarcia umowy. Musi on więc zbierać informacje, badać sytuację rynkową, zbierać oferty itd. Nie może podejmować żadnych działań, które mogłyby naruszyć interesy dającego zlecenie.'

Agent jest upoważniony do: przyjmowania zapłaty za świadczenia, które spełnia, do przyjęcia świadczenia, za które płaci, jak również do odbierania zawiadomień o wadach oraz innych oświadczeń dotyczą­cych wykonania umowy, którą zawarł w imieniu dającego zlecenie. Za swe czynności agent pobiera wynagrodzenie w formie prowizji. Prowizja powinna być określona w umowie. Agent prowadzi działalność w zasadzie na własne ryzyko. Toteż prowizja musi mu pokryć wszystkie wydatki i koszty. Umowa agencyjna zawarta na czas nieoznaczony może być wypowiedziana na trzy miesiące naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego;

§ 16. Umowa komisu Przyjmujący zlecenie (komisant) zobo­wiązuje się za wynagrodzeniem (prowizja) w zakresie działalności swego przedsię­biorstwa do kupna lub sprzedaży rzec ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu własnym Umowa komisu jest zawsze umową odpła­tną, dotyczy rzeczy ruchomych, zawierana być może tylko przez jednostkę prowa­dzącą przedsiębiorstwo trudniące się tego rodzaju działalnością i polegać może na zobowiązaniu komisanta bądź do zakupu, bądź do sprzedaży określonych artyku­łów. W umowie komisu komisant działa zawsze we włas­nym imieniu, lecz na rachunek komitenta. Podstawowym obowiązkiem komisanta jest dokonanie dla komitenta zakupu lub sprzedaży określonej rzeczy. Komisant powinien wydać komitentowi wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, a w szczególności powinien przelać na niego wierzytelności, które nabył na jego rachunek. Komisant nie ponosi odpowiedzialności za ukryte wady fizyczne rzeczy, jak również za jej wady praw­ne, jeżeli przed zawarciem umowy podał to do wiadomości kupującego. Jednakże wyłączenie odpowiedzialności nie dotyczy wad rzeczy, o których komisant wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć. Podstawowym obowiązkiem komitenta jest obowiązek zapłacenia komisantowi wynagrodzenia w formie prowizji.

§ 17. Umowa przewozu Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w za­kresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Umowę przewozu uważa się za zawartą z chwilą, gdy przewoźnik przyjął do przewozu rzeczy i list przewozowy. Przyjęcie rzeczy stwierdza się w liście przewozowym. Przewóz osób według kodeksu cywilnego W umowie o przewóz osób stronami są przewoźnik i podróżny. Podstawowym obowiązkiem przewoźnika jest przewiezienie podróżnego na określone miejsce. Ponadto przewoźnik jest obowiązany do zapewnienia podróżnemu warunków bezpieczeństwa i higieny w czasie transportu oraz takich wygód, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się za niezbędne. Przewóz rzeczy według kodeksu cywilnego Umowa przewozu rzeczy posiada wymienione już wyżej cechy charakterystycz­ne umowy przewozu z tym, że jej przedmiotem jest przewiezienie na miejsce prze­znaczenia określonych rzeczy. Ponadto specyfiką tej umowy jest występowanie w niej obok stron - wysyłającego i przewoźnika - jeszcze trzeciej osoby, tj. odbior­cy. Wysyłający powinien podać przewoźnikowi swój adres, adres odbiorcy oraz miejsce przeznaczenia, do którego rzecz ma być przewieziona. Spoczywa na nim również obowiązek oznaczenia przesyłki według rodzaju, ilości oraz sposobu opa­kowania, jak również określenia wartości rzeczy szczególnie cennych.

Na żądanie przewoźnika wysyłający powinien wystawić list przewozowy. List ten jest dokumentem, który musi wskazywać nie tylko przesyłkę i adres wysyłającego i odbiorcy, lecz również musi określać wszelkie inne istotne postanowienia umowy

Przewoźnik obok zasadniczego obowiązku dokonania przewozu powinien za­wiadomić niezwłocznie odbiorcę o nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia. Musi on również niezwłocznie zawiadomić wysyłającego, gdyby odbiorca odmówił przyjęcia przesyłki lub z innych przyczyn nie można było jej doręczyć.­ Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za całość przesyłki w czasie trwania prze­wozu. Odszkodowanie jednak, jakie przewoźnik musi zapłacić za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki, ma charakter ograniczony, nie może bowiem przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika. Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za ubytki naturalne.

§ 18. Umowa spedycji Umowa spedycji polega na tym, że spedytor zobowiązuje się za wynagrodze­niem, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do wysłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Spedytor może przy tym występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie.

Umowa spedycji jest umową konsensualną, do jej zawarcia wystarczają bowiem zgodne oświadczenia woli stron. Podstawowym obowiązkiem spedytora jest zorganizowanie nadania przesyłki, z czym związane jest zawarcie umowy z przewoźnikiem. Do obowiązków spedytora należy przy tym dokonanie wyboru odpowiedniego przewoźnika.

Spedytor może ograniczyć się jedynie do wykonywania usług spedycyjnych. Może on jednak również sam dokonać przewozu. W tym wypadku spedytor ma jednocześnie prawa i obowiązki przewoźnika. Spedytor ponosi odpowiedzialność za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki od jej przyjęcia do wydania przewoźnikowi, dalszemu spedytorowi, dającemu zle­cenie lub osobie przez niego wskazanej w granicach zwykłej wartości przesyłki. Za wykonywane czynności przysługuje spedytorowi wynagrodzenie mające formę prowizji.

§ 20. Umowa przechowania Przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie.

Do zawarcia umowy przechowania nie jest wystarczające samo oświadczenie woli stron. Konieczne jest do jej zawarcia również oddanie rzeczy na przechowanie. Toteż umowę przechowania zalicza się do umów realnych. Odpłatność nie należy do istotnych składników umowy przechowania, toteż może ona być zarówno odpłatna jak i nieodpłatna. Gdy strony na temat odpłatności nic nie postanowiły w umowie, a z okoliczności nie wynika, że przechowanie miało być nieodpłatne, przyjmuje się, że jest ono odpłatne. Zawarcie umowy przechowania nie wymaga szczególnej formy, toteż zwykle jest ona zawierana ustnie. Obowiązkiem przechowawcy jest przede wszystkim roztoczenie pieczy nad rzeczą, aby zachowana była przez okres przechowania w stanie nie pogorszonym. Nie wolno przechowawcy używać rzeczy bez zgody przechowującego, chyba że jest to konieczne do jej zachowania w stanie nie pogorszonym. Nie może on rów­nież oddać rzeczy na przechowanie innej osobie, chyba że jest do tego zmuszony przez okoliczności. Obowiązkiem składającego, gdy przechowanie jest odpłatne, jest zapłacenie wynagrodzenia przewidzianego w umowie lub taryfie. Niezależnie od tego, czy przechowanie jest odpłatne, czy nie, składający powinien zwrócić przechowawcy wydatki poniesione przez niego w związku z przechowywaniem wraz z odsetkami i zwolnić go od zobowiązań zaciągniętych w powyższym celu. Składający może w każdym czasie żądać zwrotu rzeczy oddanych do przechowania. Zwrot rzeczy powinien nastąpić w miejscu, gdzie miała być przechowywana

§ 22. Odpowiedzialność osób utrzymujących hotele i podobne zakłady Osoby te bowiem odpowiadają za uszkodzenie lub utratę rzeczy spowo­dowane wszystkimi przyczynami (nawet za utratę lub uszkodzenie przypadkowe) z wyjątkiem jedynie sytuacji, gdy szkoda spowodowana została przyczynami wyłą­czającymi odpowiedzialność odszkodowawczą, enumeratywnie wymienionymi w kodeksie. I tak osoby prowadzące hotele i podobne zakłady mogą się uwolnić od odpowiedzialności, gdy szkoda wynikła: - z właściwości rzeczy wniesionej, - wskutek siły wyższej, - wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszyła, była u niego zatrudniona albo go odwiedzała„ Osoba korzystająca z usług hotelu, która utraciła lub której uszkodzono rzecz wniesioną, nie musi - jak wnika z wywodów poprzednich - wykazywać winy utrzymującego hotel lub jego personelu. Musi jedynie udowodnić, że jako gość hotelowy wniosła określone rzeczy i rzeczy te zostały uszkodzone lub utraco­ne. Musi też określić wartość szkód. Zakres obowiązku naprawienia szkody ograniczony jest względem jednego gościa, do wysokości stokrotnej należności za dostarczone mieszkanie. Odpowie­dzialność za jedną rzecz nie może przekroczyć pięćdziesięciokrotnej wysokości tej należności. Dla zabezpieczenia należności za mieszkanie, utrzymanie i usługi dostarczone osobie korzystającej z usług hotelu lub zakładu, jak również dla zabezpieczenia roszczenia o zwrot wydatków dla tej osoby poniesionych, przysługuje utrzymującemu zarobkowo hotel lub zakład ustawowe prawo zastawu na rzeczach wniesionych.

§ 23. Umowa składu Przez umowę składu przedsiębiorstwo składowe zobowiązuje się do przechowa­nia za wynagrodzeniem przyjętych na skład towarów. Przyjąć rzeczy na skład może jedynie przed­siębiorstwo składowe, tj. przedsiębiorstwo zawodowo trudniące się składowaniem. Przedmiotem umowy składu mogą być towary, tj. rzeczy ruchome przeznaczone do obrotu gospodarczego. Ponieważ przyjmującym na skład jest przedsiębiorstwo zawodowo trudniące się składowaniem, umowa składu jest zawsze odpłatna. Przedsiębiorstwo składowe musi zezwolić składającemu na oglądanie złożonych na skład towarów, ich dzielenie lub łączenie, pakowanie itd. Przedsiębiorstwu składowemu przysługuje dla zabezpieczenia roszczeń o skła­dowe i zwrot wydatków ustawowe prawo zastawu na towarach przyjętych na skład, które to prawo nie przysługuje przechowawcy.

§ 24, Umowa pożyczki Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Przedmiotem umowy pożyczki mogą być tylko pieniądze lub rzeczy oznaczone co do gatunku. Po upływie natomiast terminu pożyczki zwraca nie te same rzeczy lub pieniądze, a takie same rzeczy, w tej samej ilości, gatunku i jakości, lub tę samą ilość pieniędzy, jaką otrzymał z tytułu pożyczki Pożyczka może być oprocentowana lub nie oprocentowana. Oprocentowanie musi jednak wyraźnie wynikać z umowy. Gdy strony ustaliły, że pożyczka jest oprocentowana, a nie określiły wysokości oprocentowania, dający pożyczkę ma prawo do tzw. odsetek ustawowych.

---