Bąblowica (echinokokoza)
(echinococcosis)
Etiologia. Przyczyną choroby jest Echinococcus unilocularis (bąblowiec jednojamowy) - postać larwalna tasiemca Echinococcus granulosus.
Morfologia pasożyta. Echinococcus unilocularis - bąblowiec jednojamowy ma postać pęcherza wielkości orzecha laskowego do jaja kurzego, którego wnętrze wypełnione jest płynem. Z błony wewnętrznej pęcherza pączkują do jego światła bardzo liczne skoleksy i tzw. Torebki lęgowe (w których tworzą się także liczne skoleksy-tworząc widoczny osad zwany "piaskiem bąblowcowym").
Żywiciel ostateczny. Dojrzały tasiemiec Echinococcus granulosus, którego długość ciała rzadko przekracza 5mm, pasożytuje w jelicie cienkim psów, wilków, rzadziej lisów.
Żywiciel pośredni. Dla larw E. granulosus żywicielem pośrednim są: owce, bydło, świnie oraz inne gatunki zwierząt, a także człowiek.
Umiejscowienie. Bąblowica lokalizuje się przede wszystkim w wątrobie, rzadziej w płucach, sercu, mózgu i innych narządach.
Biologia pasożyta. Jaja tasiemca E. granulosus dostają się do przewodu pokarmowego żywicieli pośrednich wraz z pokarmem zanieczyszczonym kałem psów zarażonych tym pasożytem. W jelitach cienkich zwierząt onkosfery wnikają do naczyń krwionośnych, wraz z krwią migrują do wątroby i lokalizują się w miąższu. Część larw po dostaniu się do krwioobiegu dużego może zawędrować do płuc , serca, OUN i wielu innych narządów. Po miesiącu od chwili inwazji tworzą się początkowo lite guzki, które z czasem przekształcają się w pęcherzyki. Po około 6 miesiącach osiągają wielkość orzecha włoskiego. Zaczyna się pączkowanie skoleksów, które niekiedy tworzyć się mogą po miesiącach, a nawet latach.
Psy zarażają się, zjadając odpadki poubojowe z bąblowcami zawierającymi w swym wnętrzu olbrzymie ilości skoleksów. W przewodzie pokarmowym żywicieli ostatecznych E. granulosus osiąga dojrzałość po około 50 dniach.
Epizootiologia. Główną rolę w epizootiologii echinokokozy odgrywają psy, szczególnie pasterskie. Jaja tasiemca E. granulosus są odporne na szkodliwe wpływy i nawet podczas silosowania są w stanie przeżyć 45 dni. W środowisku naturalnym przez wiele miesięcy zachowują zdolności inwazyjne. Zwierzęta zarażają się głównie na pastwiskach, w owczarniach i oborach.
Obraz kliniczny - zależy od lokalizacji i intensywności inwazji. Echinokokoza często przebiega bezobjawowo. Znacznego stopnia bąblowica wątroby prowadzi do zaburzeń czynnościowych tego narządu, wyrażających się uporczywymi zaburzeniami w trawieniu, wzdęciami, czasami żółtaczką i osłabieniem apetytu. Bąblowica płuc w przypadkach silnej inwazji przebiega wśród objawów ze strony układu oddechowego z napadami kaszlu i postępującą dusznością, do których dołącza się stopniowo ogólne wyniszczenie.
Rozpoznawanie. Ponieważ objawy kliniczne są nietypowe, rozpoznanie przyżyciowe jest trudne.
Zapobieganie polega na tych samych zasadach, co przy zapobieganiu innym inwazjom form larwalnych tasiemców. Należy zwrócić szczególną uwagę na dokładne niszczenie odpadków poubojowych, co jest podstawą zapobiegania inwazji psów.