Wykład 4, 24.10.2005 FILOZOFIA INDII
Koncepcja rytuału ofiarnego „Purusza Sukta”
Relacja pomiędzy porządkiem makro i mikrokosmosu
Wszechświat jest odwzorowaniem makroantroposa (człowieka)
Zasada antropiczna
Słaba człowiek jest wynikiem ewolucji
Mocna koncepcja związana z wielkim wybuchem, podczas którego wszystko zostało tak policzone żeby na uwieńczenie stworzenia pojawił się człowiek (został on zaprogramowany na początku)
W Mocnej zasadzie antropicznej ważna jest postać obserwatora, który przez postawy poznawcze zmienia bieg wszechświata
„Purusza Sukta”
Jakiś byt pierwotny (makroantropos) jest całym ogarniającym wszechświatem ale też może czymś ponad tym
Jest wszechwiedzący (1000 oczu) wzechdziałający (1000 nóg)
Ma 3 czasy 3 kierunki czasowe i przestrzenne
Z tego hymnu wynika doktryna SATKARJAWADA skutek immanentnie tkwi w swojej przyczynie
¾ nie wchodzi w sferę transcendentalną naszego poznania gwarant porządku, np.wszystko się będzie z niego przejawiać
¼ w nim są wszystkie stworzenia organiczne i nieorganiczne
PURUSZA makroantropos, mężczyzna kwintesencja pierwiastka męskiego
Z Puruszy wyłania się WIRADŻ rodzaju żeńskiego, wzrost, ekspansja, kosmiczna energia
Świadomość i niezmienność natury jest po stronie pierwiastka męskiego
Zmienność, kreatywność po stronie pierwiastka żeńskiego
↓
Między nimi zachodzi wzajemna relacja
Z Wiraży powstaje PURUSZA archetyp człowieka
Deva wynik kolejnych procesów przejawiania się świata. W Upaniszadach deva używane zamiennie z Indrisa (zmysły)
Devowie składają Poruszę w ofierze, później Purusza utożsamiony jest z czit świadomość
↓
Schemat samozłożenia siebie w ofierze. Narzędziami są devowie (zmysły) są tej samej natury co Purusza (spójny monistyczny obraz świata)
Purusza jest przywiązany do słupa ofiarnego i następuje jego spalenie. To miejsce jest miejscem sacrum, jest tam skropiona święta trawa, słup ofiarny, pozostałości tłuszcz ofiarny. Sok z konopii spływał do kadzi i był składany Bogom a resztę wypijali. Z tłuszczu zostały utworzone zwierzęta
3 pory roku składniki rytuału ofiarnego (od wiosny do jesieni)
Ofiara ma być składana, odtwarzana (przez sadhu, wieszczów, riszich) aby świat mógł dalej trwać
Świat powstał w wyniku ofiary ofiara była kompletna, cykl był kompletny ma być odtwarzana przez ludzi tożsamych sadhu, wieszczom, riszim
Formuły ofiarne hymny i pieśni Rigwedy i Samwedy święte wersy wyłaniają się, aby mógł być rytuał ROLA ŚRUTI kanon wedyjski jako narzędzia, bez których nie da się odtworzyć rytuału
Konie, krowy, kozy, owce hierarchia cenności ofiar (każde następne jest substytutem poprzedniego)
PUDŻE raz w roku bramin składa koźlęta i one są później gotowane z ryżem i warzywami --. Łamanie tabu jedzenia mięsa
Porusza zostaje podzielony ale nadal jest wszechogarniający
dzielą go na 4 części:
bramini są ustanowieni do rytuału, zawierają brahmana, powstają z ust (mowa), ich działanie nadaje porządek sacrum
kszatrijowie z ramion, ich działanie nadaje porządek w sensie społecznym
wajśjowie wytwórcy (kupcy, rzemieślnicy)
siudrowie poddani
jest też inna interpretacja „puruszy sukty” napisana przez braminów dla ustanowienia pozycji
bramini transcendują 3 pozostałe warny
siudrowie nie biorą udziału w rytuałach, nie są podwójnie urodzeni
↓
Z 4 elementów zawsze jakiś jest inny niż pozostałe
W ofiarach konieczna jest obecność kobiety posiadanie małżonki
System społeczny ma wymiar sacrum zewnętrzny wymiar kosmogonicznej ofiary
Manas umysł (serce u nich tak jak nasz mózg, głowny organ) księżyc
Oczy słońce
Usta Indra i Agni (archetypy najstarszych kapłanów)
Oddech wiatr
Pępek przestworza
Głowa niebiosa
Stopy ziemia
Uszy kierunki świata
↓
Zmysły /bóstwa / indrisa/deva
Wdech i wydech
Asceza
Wiara
Prawda
Czystość
Prawo
↓
PURUSZA JEST TYM WSZYSTKIM /obraz jogina pewność, że idziemy dobrą drogą
Działaniem Karman
Ascezą tapas, brahman ponad światem
Tapas wytwarzanie gorąca
Prawdomówność
Wstrzemięźliwość nie trwonienie energii życiowych
Vidhi przestrzeganie reguł
Byt absolutny ma narzędzia do wyjścia na świat ale i też pozostania w świecie Karmana
Podstawową charakterystyką deva jest głód i pragnienie dopóki jesteśmy częścią a nie całością
SUKRITA dobrze uczyniony człowiek ofiara wedyjska była wtedy idealna, gdy była dokładnie odwzorowana, odstępstwo czyni ofiarę nieskuteczną (duszkrita). Żeby ofiara była dobra potrzebna jest odpowiednia wiedza, odpowiedni ludzie itd.
Na ten tenat powstawały różne teksty poświęcone procedurom
ŚRAUTASUTRY (od Śruti) publiczne ceremonie
GRIHIASUTRY obrzędy domowe
DHARMASUTRY podręczniki prawa zwyczajowego i życia
Człowiek, który jest odwzorowaniem makroantroposa jest jedynym bytem, który jest w stanie połączyć ze sobą wszystkie wszechświaty wyraz mocnej zasady antropicznej
1