30. BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA - PODSTAWY PRAWNE

BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA - PODSTAWY PRAWNE

1. Zakres terytorialny obowiązywania pojęcia „bezpieczeństwo państwa”

Dotyczy wszystkich atrybutów państwa - jego terytorium, jego obywateli, bez względu na miejsce pobytu, instytucji i funkcjonariuszy służb państwowych.

2. Bezpieczeństwo publiczne a bezpieczeństwo państwa

Bezpieczeństwo publiczne - to bezpieczeństwo wszystkich osób przebywających na terenie RP, obywateli, cudzoziemców i apatrydów (bezpaństwowców)

Bezpieczeństwo państwa - dotyczy wszystkich atrybutów państwa - jego terytorium, jego obywateli, bez względu na miejsce pobytu, instytucji i funkcjonariuszy służb państwowych.

3. Zasady konstytucji (przynajmniej 5)

• zasada suwerenności narodu (suwerenem jest naród, a Polska jest Republiką)

• zasada demokratycznego państwa prawnego

• zasada niepodległości i suwerenności państwa

• zasada hierarchicznego systemu źródeł prawa

• zasada społeczeństwa obywatelskiego

• zasada trójpodziału władz

4. Obowiązki obywatelskiego w konstytucji RP (przynajmniej 5)

• obowiązek nauki do 18 roku

• wierność RP oraz troska o dobro wspólne

• przestrzeganie prawa RP

• ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków

• obrona ojczyzny (zakres obowiązku służby wojskowej określa ustawa, obywatel, któremu wyznawana religia lub wyznawane zasady nie pozwalają na odbycie służby wojskowej, może być obowiązany do odbycia służby zastępczej, na zasadach określonych w ustawie)

• każdy obywatel jest obowiązany do dbałości o stan środowiska (obywatel ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie)

5. Stan wojny a stan wojenny w regulacji konstytucji z 1997 r.

Stan wojenny - jest wprowadzany, gdy istnieje zewnętrzne niebezpieczeństwo całości państwa, lub gdy dokonano zbrojnej napaści na państwo, lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony wobec agresji. Wprowadzany rozporządzeniem prezydenta na wniosek RM na całym, lub części terytorium państwa na czas nieoznaczony. Prezydent musi przedstawić rozporządzenie w ciągu 48 h od podpisania sejmowi, który może je uchylić bezwzględną większością głosów, w obecności przynajmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Stan wojny - jest to stan faktyczny:

1. gdy na terytorium państwa toczą się działania wojenne

2. na mocy sojuszniczych zobowiązań

6. Konstytucyjne warunki wprowadzania stanu nadzwyczajnego

Te warunki to:

• sytuacja szczególnego zagrożenia, gdy zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające

• wprowadzenie tylko na podstawie ustawy w drodze rozporządzenia

• działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego musza odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa

• w czasie trwania stanu nie można zmienić konstytucji, ordynacji wyborczej, ustawy o wyborze prezydenta i ustawy o stanach nadzwyczajnych. Kadencje sejmu, senatu, organów samorządu terytorialnego i prezydenta ulegają przedłużeniu o czas trwania stanu. W czasie stanu i do 90 dni po jego zakończenie można skrócić kadencji sejmu, przeprowadzić referendum, wyborów do sejmu czy senatu i prezydenckich oraz samorządu terytorialnego

• stan nadzwyczajny może być wprowadzony w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści, konieczności wspólnej obrony przeciwko agresji, zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, obywateli lub bezpieczeństwa publicznego lub w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej.

7. Konstytucyjne regulacje dotyczące terminów obowiązywania stanów nadzwyczajnych

• stan wojenny na czas nieoznaczony

• stan wyjątkowy na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, z możliwością jednorazowego przedłużenia za zgodą sejmu na czas nie dłuższy niż 60 dni

• stan klęski żywiołowej na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgoda sejmu

8. Kto i kiedy może wydać rozporządzenie z mocą ustawy

Rozporządzenie z mocą ustawy jest aktem normatywnym o randze ustawy. Od 1992 r. prawo wydawania rozporządzeń z mocą ustawy ma Rada Ministrów na podstawie uchwalonej przez parlament tzw. ustawy upoważniającej, określającej czas jego obowiązywania i zakres przedmiotowy.

9. Funkcje sejmu i senatu

• ustawodawcza

• ustrojodawcza

• współuczestnictwo w określaniu polityki państwa

• kreacyjna - tworzenie struktur pomocniczych władzy wykonawczej

• kontrolna - może przybrać formę komisji

• decyduje o stanie wojny i zawarciu pokoju

• może powołać do życia komisje stałe i nadzwyczajne

10. Co oznacza „klauzula domniemania kompetencji” w stosunku do Rady Ministrów RP?

Jeżeli nie wiadomo, który organ ma podjąć decyzję to podejmuje ja rząd.

11. Jakie kompetencje posiada prezydent RP w stosunku do sił zbrojnych RP?

• jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych

• w czasie pokoju sprawuje zwierzchnictwo nad siłami za pośrednictwem ministra obrony narodowej

• mianuje szefa sztabu generalnego i dowódców rodzajów sił zbrojnych na czas określony

• na czas wojny, na wniosek prezesa RM mianuje naczelnego dowódcę sił zbrojnych. W tym samym trybie może go odwołać

• na wniosek ministra obrony narodowej nadaje określone w ustawach stopnie wojskowe

• organem doradczym Prezydenta w zakresie zewnętrznego i wewnętrznego bezpieczeństwa jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego

• w razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa Prezydent RP na wniosek Premiera, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do obrony RP

12. Jakie są zadania wojewody związane z bezpieczeństwem państwa

• kontrola wykonywania przepisów prawa i wytyczne zlecone przez rząd

• koordynacja działań administracji publicznej tzn. tak rządowej jak i samorządowej na terenie województwa

• ocena zabezpieczenia PW województwa

• dopracowanie planu operacyjnej ochrony przed powodzią i odwołanie alarmu przeciwpowodziowego

• inne zadania zlecane na bieżące

• wydawanie rozporządzeń porządkowych w celu ochrony życia i mienia

• zapewnienie porządku i spokoju publicznego

13. Ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności jednostki dopuszczalnych w okresie obowiązywania stanu wojennego (przynajmniej 5)

• ograniczenie prawa do strajku i innych form protestu społecznego, wykonywanych przez pracowników, rolników i studentów

• ograniczenie prawa nietykalności osobistej i nienaruszalności mieszkania

• ograniczenie prawa wolności słowa (nie dotyczy kościołów i związków wyznaniowych)

• możliwość wprowadzenia nakazu noszenia dokumentów tożsamości

• możliwość wprowadzenia zakazu opuszczania określonego obszaru, nakazu opuszczenia lub zakazu przemieszczania się

• możliwość ograniczenia dostępu do towarów konsumpcyjnych

• możliwość ograniczenia lub narzucenia działalności gospodarczej

14. Co to jest stan wyjątkowy i kiedy może zostać wprowadzony?

W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent RP na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części bądź na całym terytorium państwa. Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni. Funkcjonowanie urzędów, sądów jest normalne, ograniczeniu podlegają prawa i obowiązki obywateli.

15. Ustawowe przesłanki wprowadzenia stanu klęski żywiołowej

W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu. Może wpłynąć na ograniczenie wolności osobistej, prawa własności prywatnej, prawa do pracy, wypoczynku w bezpiecznych warunkach.

1488

---