A co z tajemnicą korespondencji? List otwarty - Wstęp
I gimnazjum
Najlepiej jest wykorzystać ten scenariusz po lekcji, na której omawiano wiersz T. Różewicza "List do ludożerców".
Cel główny:
Opanowanie umiejętności pisania listu otwartego.
Cele operacyjne:
Po zakończeniu lekcji uczeń powinien:
- dostrzegać w swoim otoczeniu trudne sprawy wymagające rozwiązania;
- znać pojęcie listu otwartego;
- poprawnie redagować list.
Metody: problemowa, dyskusja
Czas: 2 jednostki lekcyjne
Środki dydaktyczne: papier listowy, Słownik terminów literackich
Uwaga:
Przed lekcją należy zadać pracę domową:
Zastanów się i zbierz materiały do dyskusji na temat: "Jakie jest twoje zdanie w sprawie istnienia tajemnicy korespondencji?
A co z tajemnicą korespondencji? List otwarty - Przebieg lekcji
Nauczyciel lub wcześniej wyznaczony uczeń zagaja dyskusję. Oto przykładowe pytania, według których można prowadzić rozmowę:
- W stanie wojennym listy były cenzurowane, to znaczy, zanim dotarły do adresata, ktoś je otwierał i czytał (czasami wykreślał fragmenty). Czy chciałbyś, aby list skierowany do ciebie trafił najpierw w obce ręce? A może myślisz inaczej?
- Dlaczego podawane są do publicznej wiadomości listy znanych osób, np.: listy M. Skłodowskiej - Curie do córek1, listy Adama Mickiewicza do Maryli Wereszczakówny; Haliny Poświatowskiej do Ireneusza Morawskiego2 , listy Jana III Sobieskiego do Marysieńki i Marysieńki do Jana3.
Czy tylko treść listu decyduje o podaniu go do publicznej wiadomości, czy data wydania, autor, adresat? A może jeszcze inne wyróżniki?
Czasem korespondencja między osobami powszechnie znanymi jest podawana do publicznej wiadomości jako dokument epoki, bogate źródło wiedzy o epoce, w której oni żyli.
- Na czym więc polega istnienie tajemnicy korespondencji? Czy uważasz, że jest to słuszne?
A co z listami specjalnie podawanymi do publicznej wiadomości? Czy one rządzą się innymi prawami? Czy spotkałeś się kiedyś z tego typu listem? Jak jest on nazywany?
Nawiązanie do zajęć na temat "Listu do ludożerców" Różewicza. Lekcja ta stawiała sobie za cel wzbudzenie w młodym człowieku wrażliwości na zło tego świata i wyzwolenie postaw moralnych. "List do ludożerców" był swoistym rodzajem listu skierowanego do ogółu. Problemy w nim poruszone zostały przez poetę ujęte w formę wypowiedzi poetyckiej.
Nauczyciel kieruje do uczniów pytanie:
Czy rzeczywiście istnieje problem, o którym mówi poeta, czy sami się z nim kiedyś spotkali?
(Uczniowie zwykle chętnie opowiadają o różnych typach przemocy, których sami byli świadkami lub o których słyszeli. Jednak ta część lekcji nie może przerodzić się w zbiorowe utyskiwanie nad złym stanem bezpieczeństwa.)
Chodzi o zauważenie problemu, zastanowienie się nad przyczynami i próbę zaradzenia takiej sytuacji. Co można zrobić, by tak dalej nie było?
Można napisać list otwarty. I to będzie celem lekcji.
Odczytanie przykładowego listu. (Można skorzystać z zał. nr 2).
Pytania po lekturze:
Omówienie jakich spraw może dotyczyć taki list?
Do kogo jest kierowany?
Kto pisze taki list?
Jaki jest język wypowiedzi?
Nauczyciel prosi, by uczniowie zastanowili się, czy wokół nich są sprawy, które wymagają interwencji i wypisali na tablicy listę ważnych problemów.
(np.: zatrucie powietrza, rosnąca fala przestępczości, osamotnienie, niezrozumienie przez innych, alkoholizm, niedożywienie zwierząt...)
Trzeba wybrać jeden z nich i omówić z uczniami:
Do kogo skierować list?
Jak przedstawić problem?
Na jakie zagrożenia zwrócić uwagę?
Jakie zaproponować rozwiązanie?
Nauczyciel daje uczniowi możliwość wybrania dowolnego problemu, którym chce się on zająć i poleca zredagować w tej sprawie list otwarty. Na tablicy wypisuje, to na co uczniowie mają zwrócić szczególną uwagę.
Pamiętajcie o:
- ustaleniu, do kogo go kierujecie list,
- przedstawcie problem,
- podajcie propozycje rozwiązań,
- możecie roztoczyć wizję przyszłości, kiedy nic nie zostanie zrobione,
- oferujcie swoją pomoc i zainteresowanie.
A co z tajemnicą korespondencji? List otwarty - Podsumowanie
Przebieg zajęć:
Dyskusja na temat: "Jakie jest twoje zdanie w sprawie istnienia tajemnicy korespondencji"?
Nawiązanie do lekcji "List do ludożerców"
Omówienie listu otwartego
- odczytanie przykładowego listu (załącznik nr 2)
- omówienie
- odczytanie ze słownika definicji listu otwartego (załącznik nr 1)
Omówienie pracy na konkretnym przykładzie
Redagowanie listu otwartego na dowolnie wybrany temat
Przypisy:
1 T. Garsztka, Z. Grabowska, G. Olszewska: Do Itaki z XX i XXI wieku, s. 226 A.
2 Kowalczykowa i K. Mrowcewicz: Kto czyta, nie błądzi. Lliteratura i kultura, s.166-169,
3 H. Mrazek, M. Potaś, I. Steczko: To lubię!. Ćwiczenia językowe klasa I gimnazjum, s. 59-60.
A co z tajemnicą korespondencji? List otwarty - Załącznik 1
Słownik terminów literackich
List otwarty
Rodzaj listu skierowanego przez nadawcę indywidualnego lub zbiorowego do osób publicznych lub instytucji z jednoczesnym przeznaczeniem do rozpowszechniania w szerokich kręgach czytelników. List otwarty odnosi się do istotnych kwestii życia społecznego, politycznego lub kulturalnego i ma za zadanie zwrócić na nie ogólną uwagę w trybie alarmującym. Miejscem publikacji listu otwartego bywają gazety i czasopisma.
A co z tajemnicą korespondencji? List otwarty - Załącznik 2
List otwarty do Posłów Rzeczypospolitej Polskiej
T. Garsztka, Z. Grabowska, G. Olszewska: Do Itaki z XX i XXI wieku. Kształcenie literacko-kulturowe podręcznik dla ucznia I klasa gimnazjum, Kraków 1999
A. Kowalczykowa i K. Mrowcewicz: Kto czyta, nie błądzi. Literatura i kultura. Język polski klasa 2 gimnazjum, Warszawa 2000
H. Mrazek, M. Potaś, I. Steczko: Podręcznik do języka polskiego "To lubię!". Ćwiczenia językowe klasa I gimnazjum. Książka ucznia, Kraków 1999
Słownik terminów literackich pod redakcją J. Sławińskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1988