Czy Sojusz Północnoatlantycki może sprawie działać w realiach konfliktu z terrorystami? Na podstawie przeczytanego tekstu przedstaw swoją opinie
Wydarzenia które wstrząsnęły światem w ostatniej dekadzie takie jak atak terrorystyczny na World Trade center (2001) czy tez zamachy terrorystyczne w Anglii(2005), Iraku, i Turcji (2003) uświadomiły ze walka z terroryzmem powinna stać sie jednym z priorytetów sojuszu północnoatlantyckiego.
Punktem zwrotnym w podejściu sojuszu do zagrożeń jakie ze sobą niesie terroryzm międzynarodowy była wiec data 11 września 2001 roku i związany z nią zamach terrorystyczny w Nowym Jorku, na który reakcja sojuszu było potępienie ataku oraz zaznaczenie ze USA mogą polegać na swoich sojusznikach w zakresie pomocy i wsparcia, co zostało wyrażone w oświadczeniu stanowiącym iż „jeśli zostanie ustalone, ze atak przeciwko Stanom Zjednoczonym był kierowany z zagranicy, to będzie on traktowany jako działanie objęte Artykułem 5 Traktatu Waszyngtońskiego". Powołanie się sojuszu na artykuł 5 Traktatu Waszyngtońskiego było jednoznaczne z uznaniem ataku terrorystycznego za napaść zbrojną.
Kolejnym problemem przed jakim stanęła społeczność międzynarodowa, to zdefiniowanie samego pojęcia terroryzmu, co nie było rzeczą łatwa ze względu na istnienie wielu zróżnicowanych interpretacji tego zjawiska. Z jednej strony terroryści utożsamiani sa z bohaterami walczącymi dla wyższego dobra stosującymi tak zwane akty najwyższego poświecenia, z drugiej natomiast postrzegani sa oni jako godni potępienia zbrodniarze.
Definicja terroryzmu przyjęta została przez członków Paktu północnoatlantyckiego podczas szczytu w Pradze w listopadzie 2002 roku . Zinterpretowała ona zjawisko terroryzmu jako: bezprawne lub groźne użycie siły lub przemocy przeciw osobom indywidualnym lub mieniu, zmierzające do zniewolenia lub zastraszenia społeczeństw dla osiągnięcia celów politycznych, religijnych lub ideologicznych. Jest to wiec skalkulowane użycie przemocy lub groźby dla osiągnięcia celów natury politycznej, religijnej lub ideologicznej, za pomocą zastraszania, zniewolenia lub siania strachu. Terroryzm wiąże się tym samym z aktem przestępczym, który jest często symboliczny i którego zamiarem jest wpłynięcie na opinię publiczną.
Powyższe regulacje nie tylko przyczyniły się do zdefiniowania problematyki terroryzmu ale również uświadomiły ogrom nowych zagrożeń , takich jak działania terrorystyczne czy tez konflikty mogące rozwinąć się w konfrontacje na wielka skale. Jak zauważa były prezydent Czech Vaclav Havel nadszedł najwyższy czas aby Sojusz podjął gruntowna analizę własnej tożsamości ,misji historycznej oraz roli jaka zamierza pełnić w świecie.
Przełomem w podejściach sojuszu do nowych wyzwań współczesnego świata był
Szczyt praski ,do którego najważniejszych wyników zalicza się:
- utworzenie Sił Odpowiedzi NATO (NATO Response Force) dla zapewnienia zdolności do błyskawicznej reakcji wojskowej w odpowiedzi na wszystkie mogące pojawić się zagrożenia;
- dostosowanie struktury dowodzenia NATO do prowadzenia wspólnych,
wielonarodowych operacji wojskowych o różnym zasięgu, intensywności i w różnym środowisku operacyjnym;
- rozwój zdolności wojskowych ujętych w tzw. Praskie Zobowiązanie na rzecz Zdolności (Prague Capabilities Commitment).
Reformy te będące wynikiem zmiany postrzegania pojęcia wojny przez państwa członkowskie, które zauważyły ze rożni się ona znacząco od tej zawartej w tradycyjnym sposobie myślenia opartym na paradygmacie wojen
międzypaństwowych. Współcześni przeciwnicy jak stwierdza Rupert Smith sa
bezkształtni ich przywódcy oraz ich działania występują poza strukturami, w jakich są zorganizowane nasz świat i nasze społeczeństwo. Stad tez zaistniała potrzeba dostosowania jednostek lądowych, morskich i powietrznych, nie tylko do szybkiego przemieszczania się w miejsca, gdzie będą potrzebne, ale również do działania wobec odmiennych od tradycyjnych zagrożeń. Dlatego tez Koncepcja wojskowa łączy się bezpośrednio z zerwaniem z dawnymi założeniami , według których prawdopodobieństwo podjęcia przez NATO działań poza obszarem euroatlantyckim było malo prawdopodobne. Przewiduje ona możliwość rozmieszczania jednostek kiedykolwiek i gdziekolwiek tylko byłoby to potrzebne na podstawie decyzji Rady Północnoatlantyckiej jak również podejmowanie przez Sojusz działań na prośbę lub z upoważnienia Rady Bezpieczeństwa ONZ w formie wspierania lub uczestniczenia w wysiłkach społeczności międzynarodowej.
Kolejnym krokiem mającym przyczynić się do usprawnienia Sojuszu było umocnienie współpracy międzynarodowej. Na uwagę zasługuje tutaj ogłoszony przez NATO plan działania zakładający promowanie i ułatwianie wzajemnej współpracy państw należących do EAPC w walce z terroryzmem, poprzez zapewnienie konsultacji politycznych i opracowanie programów praktycznych pod auspicjami EAPC i Partnerstwa dla Pokoju. Plan ten zwiększa szanse na konkretny udział sojuszników w wysiłkach Nato zmierzających do zwalczania terroru ,pozostawiając go spójnym z ich zobowiązaniami wynikającymi z prawa międzynarodowego w odniesieniu do zwalczania terroryzmu, jak również z ich polityka bezpieczeństwa i obrony. Ponadto Plan Działania ma stać się instrumentem umożliwiającym państwom dzielenie się wiedza ekspercką i doświadczeniem w zakresie zwalczania terroryzmu. Zostało to ujęte np w art. 9 definiującym jeden z podstawowych celów tej inicjatywy w następujący sposób: "zapewnić wsparcie państwom członkowskim EAPC w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom i konsekwencjom ataków terrorystycznych", co umożliwi wprowadzenie programów doradczych dla państw starających się udoskonalić swoje własne zdolności w zakresie zwalczania terroryzmu. Tak wiec plan działania jest dokumentem odzwierciedlającym solidarność partnerów i państw członkowskich Nato w obliczu zagrożenia jakim jest terroryzm. Zawierają on zarówno sprawdzone jak i innowacyjne mechanizmy do poprawy konsultacji i wymiany informacji, w tym mechanizmy osłabiania poparcia dla ugrupowań terrorystycznych, rozwijania zdolności w zakresie zarządzania konsekwencjami, a także wspierania wysiłków państw Partnerskich w walce z terroryzmem. Ogólnie mówiąc dostosowuje on EAPC oraz Partnerstwo dla Pokoju do wymogów związanych z zagrożeniami dla bezpieczeństwa w XXI wieku.
Nie bez znaczenia jest również rozwijanie przez NATO współpracy z organizacjami międzynarodowymi czy tez Rosja
Zaangażowanie NATO we współdziałanie z organizacjami międzynarodowymi przeciw terroryzmowi stało się jednym z tematów rozmów podjętych podczas szczytu w Rydze w listopadzie 2006 roku ,gdzie członkowie NATO przyjęli wszechstronne cywilno-wojskowe podejście do problemów bezpieczeństwa, będące kolejnym etapem ewolucji sojuszu trwającej od zakończenia zimnej wojny. Doprowadzilo to do szerokiej współpracy z Organizacją Narodów Zjednoczonych (ONZ), Unią Europejską (UE) oraz Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) i wielu innymi organizacjami międzynarodowymi. Współpraca ta przejawia się głownie w :
-wzmocnieniu stosunków z oenzetowską Komisją ds. Zwalczania Terroryzmu oraz z poszczególnymi agendami ONZ, zwłaszcza w zakresie planowania cywilnego na wypadek sytuacji specjalnych,
- aktywnym realizowaniu konsultacji i wymiany informacji z Unią Europejską na temat terroryzmu oraz proliferacji broni masowego rażenia
-wzmocnieniu stosunków oraz regularnych konsultacjach z OBWE dotyczących zwłaszcza kwestii MANPADS, ekonomicznych aspektów terroryzmu oraz problemów związanych z kontrolą granic.
Dodatkowo NATO wspolpracuje z EUROCONTROL, Międzynarodową Organizacją Lotnictwa Cywilnego oraz Międzynarodowym Stowarzyszeniem Transportu Powietrznego, w celu poprawienia koordynacji cywilno-wojskowej w odniesieniu do kontroli ruchu lotniczego.
Podjecie współpracy z innymi organizacjami swiadczy ze członkowie Nato zrozumieli ze aby zapobiec tworzeniu się nowych bezpiecznych przystani dla terrorystów i zorganizowanej przestępczości, muszą osiągnąć więcej, niż zwycięstwo w tradycyjnym sensie pokonania sił wroga na placu boju. Jednak to co wciąż rzutuje na partnerstwo organizacji w celu zwalczania terroru to postrzeganie NATO jako organizacji wojskowej nastawionej na prowadzenie walk, typowe zimno wojenne przekonanie ze sojusz prowadzi wojnę , my wprowadzamy pokój.
Kooperacja przeciw terrorystyczna z Rosja zapoczątkowana została natomiast w 2002 roku w Rzymie wraz z przyjęciem deklaracji Stosunki Nato-Rosja: Nowa Jakosc oraz powołaniem do życia Rady NATO-Rosja (NRC). NRC wyodrębniła walkę z terroryzmem jako kluczowy obszar współpracy praktycznej jak również stworzyła nowe mechanizmy i procedury współpracy mające służyć jej lepszemu zrozumieniu oraz zbliżeniu pomiędzy państwami członkowskimi Sojuszu i Rosją. Kolejnym etapem umacniającym współpracę było przyjecie porozumienia w sprawie corocznego opracowywania planów działania w walce z terroryzmem podczas szczytu NATO w 2004 roku w Istanbule. Wyznaczono wszechstronny Plan Działania NATO-Rosja przeciwko Terroryzmowi, spójną strategię zapobiegania terroryzmowi, zwalczania działań terrorystów oraz radzenia sobie z konsekwencjami takich działań.
Tak wiec sojusz Północnoatlantycki od dłuższego czasu wypracowuje
„wszechstronne podejście” do wyzwań bezpieczeństwa, koncepcje propagującą podejmowanie wspólnych skoordynowanych działań przez różnorodne organizacje oraz państwa. Jest to współpraca opierająca się na wzajemnej symbiozie. Sojusz wnosi do niej pewne nie wojskowe zdolności cywilne zwłaszcza w dziedzinie planowania cywilnego na wypadek sytuacji nadzwyczajnych, obronnych aspektów reformy sektora bezpieczeństwa oraz programów współpracy partnerskiej. Nie będąc jednak zdolnym do podejmowania pełnego zakresu działań wymaganych do budowy państwowości oraz rozwoju społecznego i gospodarczego, potrzebuje on w swoich działaniach uzupełnienie przez chociażby ONZ , co daje umocowanie prawne działań na mocy orzeczenia Rady Bezpieczeństwa , oraz dodatkowe środki. Jak również cywilnych atutów Unii Europejskiej , jej zasobów finansowych , środków rozwojowych, mogących pomóc w uzdrawianiu ekonomicznym społeczności rozdartych wojną.
O ile została nawiązana i funkcjonuje współpraca NATO z innymi podmiotami stosunków międzynarodowych o tyle nie do pominięcia jest jego wewnętrzne rozerwanie miedzy dwa ścierające się ze sobą stanowiska dotyczące zwalczania terroryzmu, amerykańskie i europejskie. Pierwsze z nich opiera się na podejściu wojennym i zarządzaniu ryzykiem co bezpośrednio wiąże się z koniecznością mobilizacji znacznych środków w ramach przedsięwzięcia, wprowadzeniem ograniczeń indywidualnych swobód oraz dużego poświęcenia ze strony krajów członkowskich organizacji. Natomiast drugie podejście skupia się nie na militarnej określonej jako nieskutecznej metodzie ale na poszukiwaniu przyczyn terroryzmu ,uważając ze tylko ich zwalczenie może się przyczynić do wyeliminowania zjawiska. Koncepcje te wykluczają się wzajemnie , wskazując na brak jedności wewnątrz sojuszu , co w obliczu zagrożenia staje się jednoznaczne z jego słabością.
Organizacja paktu północnoatlantyckiego stanowi nie tylko forum na którym państwa członkowskie konsultują ze sobą możliwe działania antyterrorystyczne czy tez podejmują decyzje mające wpływ na ich bezpieczeństwo ale jest to również organizacja zapewniającą wspólna pomoc polegająca na zapewnieniu wszelkich środków umożliwiających odstraszanie i obronę przed jakakolwiek forma ataku w tym ataku terrorystycznego. Zagrożenie terrorystyczne o czym wspominałam już na wstępie pracy jest jakościowo odmiennym od dotychczasowych zagrożeń ,wymusza wypracowanie przez Sojusz nowych technik działania możliwych do zastosowania na szeroka skale. Pokonanie zjawiska jakim jest Terroryzm pomimo wszelkich przyjętych reform nie jest jednak dla sojuszu możliwe bez podjęcia współpracy z pozostałymi podmiotami działającymi na arenie międzynarodowej. Stad tez ze względu na to ze Sojusz wyszedł poza jego dotychczasowe terytorialne ramy działania istnieje potrzeba nawiązania globalnego partnerstwa z takim państwami jak np. Australia ,Japonia czy tez Indonezja.
Maksymalizacja oraz odpowiednie wykorzystanie potencjału jakim dysponuje sojusz w polaczeniu z możliwościami sojuszników może moim zdaniem przyczynić się znacząco do pokonania terroryzmu, najpoważniejszego zagrożenia, przed którym obecnie stoi świat.
Źródło:
http://www.nato.int/docu/review/2005/issue3/polish/art1.html
http://www.wojmos.com/texts/politics/NATO%20a%20terroryzm.pl.pdf
www.bbn.gov.pl/download.php?s=1&id=1022
http://rethoricum.pl/node/51
www.NATO.int/terrorism/index.htm
http://www.dt.wp.mil.pl/plik/file/Ojrzanowski.pdf
http://www.nato.int/cps/en/natolive/index.html
http://portalwiedzy.onet.pl/
Źródła PUW
Rada Północnoatlantycka-(North Atlantic Treaty Council - NACC), forum współpracy państw członkowskich NATO z krajami Europy Środkowo-Wschodniej.
Rada Bezpieczenstwa ONZ- jeden z głównych organów Organizacji Narodów Zjednoczonych ,odpowiedzialny za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
EAPC-Rada Partnerstwa Euroatlantyckiego
Partnerstwo dla pokoju-
MANPADS- to najprostsza i najpowszechniejsza wersja zestawu Mistral.
EUROCONTROL- europejska organizacja ds. bezpieczeństwa żeglugi powietrznej. W jej skład wchodzi 38 państw członkowskich (w tym Unia Europejska)