I rząd
Wyjaśnij pojęcia i podaj przykład: teoria naukowa, cele badań (jakościowych), przedmiot badań (ilościowych), cecha ilościowa, hipoteza zerowa.
Teoria naukowa - jest to system logicznie powiązanych zdań stanowiących próbę wyjaśniania faktów i procesów określonej kategorii czasem także ich przewidywania, np. Darwinowska teoria ewolucji, które maja bardzo dużą moc wyjaśniająca ale ich wartość prognostyczna jest niewielka.
Cele badań (jakościowych)- jest to rozumienie czyli podstawowa kategoria w metodologicznej koncepcji hermeneutyki; rozumienie różnych obszarów rzeczywistości (podstawy stworzył W. Dilthey)
Przedmiot badań (ilościowych)- procesy, zjawiska, właściwości, postawy, cechy instytucji o zasięgu czasowym
procesy: wychowanie, kształcenie na różnych etapach, socjalizacji, resocjalizacji; ich cele, przebieg, treści, metody, środki, rezultaty itd
zjawiska: pedagogiczne- niepowodzenia szkolne, społeczne- niedostosowanie społ, bezdomność, ubóstwo; ich geneza (źródła) przyczyny, struktura-złożoność, przebieg, zasięg, dynamika, skutki
instytucje pedagogiczne: geneza ich powstania , statut, wypełnianie założonych celów np. organizacja i funkcjonowanie placowek, zjawiska. On ma zasieg masowy.
Cecha ilościowa- (mierzalna w liczbach) ich wielkość czy stopień nasilenia wyróżnia się w liczbach (ilość).
W ramach cech ilościowych wyodrębnia się:
cecha ilościowa zmienna (cecha) ilościowa ciągła która ma nieskończenie wiele parametrów występowania np. średni dochód na osobę np. 500zł…nieskończenie wiele, np. waga wzrost, odległość
cecha ilościowa skokowa, która przyjmuje wartości całkowite (zmienia się skokowo)
Hipoteza zerowa- występujące różnice miedzy miarami charakteryzującymi 2 próby (średnimi, Me, D) nie są istotne tylko przypadkowe i badane próby pochodzą z tej samej populacji (Badacz może stosować test studenta dla prób niezależnych i dla prób zależnych). Badacz dokonuje weryfikacji stosując się taka zasadą.
Pojęcie i rodzaje wyjaśnień naukowych.
Wyjaśnienia naukowe to procedura rozumowania mająca na celu uzyskanie odpowiedzi na pytania dlaczego zdarzyło się A? Jaka jest przyczyna B? Co spowodowało C?
To rodzaj rozumowania polegający na wypowiedzeniu uznanego z góry zdania z innych zdań już uznanych.
RODZAJE WYJAŚNIEŃ NAUKOWYCH:
genetyczne to próba odpowiedzi na pytania Dlaczego A? Jak doszło do A? Jaka jest przyczyna A? Takie wyjaśnienie daje obraz przemian jakim podlega proces
funkcjonalne to odp na pyt Jak ? Jak zjawisko A? wpływ na zjawisko B? Pochodzą z przekonania ze zjawiska nie wywołują się wzajemnie lecz tylko wpływają wzajemnie na swoje zmiany. Dystans czasowy miedzy zjawiskami jest niewielki
teleologiczne funkcjonalne to odp na pyt Po co? Po co zaszło zdarzenie A? Zasada celowościowego wyjaśnienia polega na poszukiwaniu celu do którego zmierza jakiś proces lub jakiemu służy określenie zjawisko, instytucja
logiczne w/w są teŻ oparte na wnioskowaniu logicznym ale jest schemat wnioskowania, który przy pewnych warunkach gwarantuje niezawodność wniosków np. zastosowanie praw logicznych.
Wymień elementy koncepcji badań ilościowych.
ELEMENTY KONCEPCJI BADAŃ ILOŚCIOWYCH:
cele badań (wyjaśnienie)
sformułowanie hipotez badawczych (problem głów, hipoteza głów, problemy szczegół.) W badaniach diagnostycznych hipotez się nie stosuje
określenie zmiennych i ich wskaźnikowanie (często się określa ale nie zawsze)- zmienna zależna
metody, techniki i narzędzia badawcze
metody doboru próby badawczej.
Przedstaw założenia ontologiczne, epistemologiczne i metodologiczne orientacji humanistycznej (jakościowej) w metodologii badań społecznych.
badacz nie stoi „poza” badaną rzeczywistością, podmiot i przedmiot poznania są elementami wzajemnie uwarunkowanymi.
W badaniach niezbędne jest wartościowanie, a system przyjętych wartości ma znaczenie dla zrozumienia badanej rzeczywistości.
Wiedza nie jest tylko odkrywana, a także jest konstruowana, badacz jest nie ustawiony na analizowanie rzeczywistości tworzonej i przekształcanej przez aktywną działalność jednostek, nie odwołuje się do teorii.
Wyjaśnienie jest nie uzasadnione tylko do jednego miejsca i czasu, nie można uogólniać wyjaśnień na całą populację i na różne punkty w czasie.
Podstawowymi kategoriami badawczymi jest rozumienie i interpretacja faktów, zjawisk i procesów. W celu rozumienia sytuacji w taki sposób jak czynią to osoby badane, uwzględnia się kontekst badanych zjawisk (zachowania ludzkie mogą być rozumiane tylko w kontekście życia społecznego i jego otoczenia. Są to badania „rozumiejące”, związane z odkrywaniem znaczeń, jakie badani przypisują faktom, zjawiskom. Rozumienie jest pojmowane jako: „wczuwanie się w treści cudzych przeżyć, pragnień, motywów postępowania, świat wartości innych ludzi, związane ze skłonnością do uznawania ich słuszności”. Interpretacja to wyjaśnienie.
Użytecznymi „narzędziami” poznania są empatia, introspekcja, umiejętność wczucia się w sytuację badanej osoby, subiektywne podejście da badanej rzeczywistości, co wiąże się z wnikaniem i analizą doświadczeń, które jak sądzi badacz- przeżyła badana osoba.
Nie stosuje się standaryzowanych metod, narzędzi. Badacz nie przygotowuje narzędzi badawczych. Podstawowe metody badań jakościowych: obserwacja uczestnicząca, wywiad swobodny, analiza treści dokumentów osobistych, metoda biograficzna, badanie w działaniu.
Stosuje się nie matematyczne sposoby analizy badanych faktów, zjawisk i procesów, bada się je w toku ich przebiegu; stosuje się otwarte sposoby gromadzenia danych.
Nie formułuje się hipotez, nie narzuca się z góry przyjętych schematów postępowania, które wytaczają kierunek badań.
Podmiotowe relacje między badaczem i badanymi. Badany jest traktowany na równi z badaczem, prawo zadawania pytań posiadają obie strony.
Językiem badań i wyników może być język potoczny lub taki, jakim posługują się badani „badani mogą uczestniczyć przy opracowywaniu wyników badań”.
Badania jakościowe określane są również jako:
Naturalne, terenowe, etnograficzne, uczestniczące.
Fenomenologiczne, hermeneutyczne, interpretacyjne.
„miękkie”, „giętkie”, „wartościujące”
II rząd
Wyjaśnij pojęcia i podaj przykład: metodologia, paradygmat, cel praktyczny, cecha jakościowa, odchylenie standardowe.
Metodologia - to teoria sposobu zdobywania wiedzy o rzeczywistości, to nauka o metodach badan naukowych- metodach planowania badan, przeprowadzania badan oraz opracowywania ich wyników. To teoria doskonalenia metod poznawania rzeczywistości.
Paradygmat - o zbiór ogólnych i ostatecznych przesłanek w wyjaśnianiu jakiegoś obszaru rzeczywistości, przy-jętych w społeczności uczonych - przedstawicieli danej dyscypliny naukowej, a następnie upowszechniony jako wzór myślenia w normalnych zbiorowa ościach użytkowników nauki.
W kontekstach edukacyjnych paradygmat to zbiór przesłanek koniecznych do zdefiniowania edukacji, stanowiących punkt wyjścia do badań nad nią oraz budowania jej teorii.
Cel praktyczny - poprawa efektywności uczenia się ( o ile zakładana wydajność nie została osiągnięta)
Cecha jakościowa - Cecha jakościowa (kwalitatywna) jest to cecha, której realizacje wyrażają naturę obiektów.
Odchylenie standardowe- (Sx) informuje nas o ile średnio odróżniają się poszczególne wyniki od średniej albo w górę albo w dół. Jest to miara rozproszenia wyników od średniej matematycznej.
Pojęcie i rodzaje teorii naukowych w pedagogice.
Teoria naukowa - jest to system logicznie powiązanych zdań (praw, twierdzeń) stanowiących próbę wyjaśniania faktów i procesów określonej kategorii czasem także ich przewidywania, np. Darwinowska teoria ewolucji, które maja bardzo dużą moc wyjaśniająca ale ich wartość prognostyczna jest niewielka.
RODZAJE TEORII :
teorie generalizujące- ich twierdzenia zawierają opis i wyjaśnienie określonego wycinka rzeczywistości pedagogicznej np. koncepcje wyjaśniające mechanizmy zachowania się człowieka teorie osobowości, teoria zachowania się w warunkach stresu
teorie prakseologiczne- ich twierdzenia wyjaśniają strategie działań mające na celu usprawnienie szeroko rozumianej praktyki. Prakseologia- nauka o sprawnym działaniu np. teoria problemowego uczenia się, wielostronnego uczenia się, współdziałania uczniów w procesie dydaktycznym
teorie dedukcyjne- powiązanie twierdzeń jest rezultatem zastosowania zasady logicznych stosunków wynikania.
Wymień elementy koncepcji badań ilościowych.
ELEMENTY KONCEPCJI BADAŃ ILOŚCIOWYCH :
cele badan (wyjaśnienie)
sformułowanie hipotez badawczych (problem głów, hipoteza głów, problemy szczegół.) W badaniach diagnostycznych hipotez się nie stosuje
określenie zmiennych i ich wskaźnikowanie (często się określa ale nie zawsze)- zmienna zależna
metody, techniki i narzędzia badawcze.
metody doboru próby badawczej.
Przedstaw założenia ontologiczne, epistemologiczne i metodologiczne orientacji pozytywistycznej (ilościowej) w metodologii badań społecznych.
ZAŁOŻENIA ONTOLOGICZNE, EPISTEMOLOGICZNE, METODOLOGICZNE:
rzeczywistość jest jedna i istnieje rzeczywistość obiektywna, zewnętrzna wobec podmiotu poznającego, badacz jest w stanie ja poznawać badając elementy składowe
badacz może stać „poza” badaną rzeczywistością, być obserwatorem zewnętrznym, nie uczestniczącym w kontekście badanej rzeczywistości
możliwy jest do uzyskania obiektywizm poznawczy, a wiec można docierać do prawdy, dążenie do standaryzacji co ogranicza wpływ badacza a nawet badanego na wyniki
zachowania i działania ludzi i grup przebiegają wg stałych reguł, powtarzalnych schematów, czyli rzeczywistość społeczna, pedagogiczna jest podobna do przyrodniczej, gdzie występują stałe reguły i powtarzalność zjawisk. Wynika stad ze można do badania zjawisk, faktów i procesów społecznych, pedagogicznych stosować metody nauk przyrodniczych - eksperyment i obserwacje. Oznacza to ze akceptuje się stanowisko monizmu metodologicznego, podstawowa wartość maja metody badan stosowane w naukach ścisłych przyrodniczych
badacz np. pedagog, socjolog w poznawaniu rzeczywistości, faktów zjawisk procesów „zawiesza” wartościowanie nie stosujące oceniania jest neutralny aksjologicznie „stosuje tylko mędrca, szkiełko i oko”
istnieje możliwość generalizowania wyjaśnień uogólniania wyników na zdarzenia procesy, zjawisko dokonujące się w różnych miejscach i czasie, badania próby reprezentacyjnej pozwala na orzekanie o całej populacji (z określonym poziomem prawdopodobieństwa) grupa reprezentacyjna- grupa osób, zdarzeń która swą struktura powinna przypominać strukturę całej populacji.
celem badań jest (opis wyjaśnienie prognoza) opis i wyjaśnienie zjawisk i procesów, weryfikacja hipotez o związkach miedzy badanymi elementami (zmiennymi) weryfikacja stwierdzeń, wyjaśnianie (eksploracja) służyć powinno odkrywaniu prawidłowości:
przyczynowo-skutkowych np. związku miedzy stosowaniem problemowych metod nauczania a aktywnością poznawcza
korelacyjnyh np. zróżnicowania form spędzania czasu wolnego ze względu na płeć
przedmiot badań np. organizacja i funkcjonowanie placówek, zjawiska. On ma zasięg masowy.
badania prowadzone są wg określonych, szczegółowych projektów, zmienne precyzyjne zdefiniowane, problematyka podstawiona od ogółu do szczegółu, zoperacjonalizowana (dotyczy tego co obserwowalne i mierzalne), techniki i narzędzia wystandaryzowane
w organizowaniu procesu badawczego uwzględnia się potrzeby metod statystycznych, kategoryzacje narzędzi badawczych, statystyczny opis i analizę danych. Badacz dokonuje pomiaru interesujących go zjawisk, faktów procesów przy pomocy skali nominalnej, porządkowej interwałowej. Skala ilorazowa w badaniach społecznych i pedagogicznych nie ma zastosowania.
III rząd
Wyjaśnij pojęcia i podaj przykład: nauka, przedmiot badań (jakościowych), cele badań (ilościowych), mediana, populacja.
Nauka - jest to system uzasadnionych pojęć, twierdzeń i hipotez będących wytworem odkrywczej działalności badawczej i stanowiących najwyżej rozwiniętą postać świadomości społecznej. (W. Okoń) jest to system wypracowanych sadów o rzeczywistości, sadów dowiedzionych i sprawdzonych, słowem prawdziwych(W. Zaczyński). Np.
formalne: logika, matematyka
empiryczne: a)przyrodnicze: fizyczne, biologiczne, b)społeczne: pedagogika, psychologia, ekonomia, historia, nauki: polityczne, prawo, językoznawstwo.
Przedmiot badań (jakościowych )- procesy, zjawiska, właściwości osób (postawy, zachowania, opinie) cechy instytucji o zasięgu jednostkowym wymagające indywidualnego podejścia: stany emocjonalne, przezycia, motywy działania
Cele badań (ilościowych) - opis i wyjaśnienie zjawisk i procesów, weryfikacja hipotez o związkach między badanymi elementami (zmiennymi) weryfikacja stwierdzeń, wyjaśnianie (eksploracja) służyć powinno odkrywaniu prawidłowości:
przyczynowo-skutkowych np. związku miedzy stosowaniem problemowych metod nauczania a aktywnością poznawczą
korelacyjnyh np. zróżnicowanie form spędzania czasu wolnego ze względu na płeć.
Mediana - (Me) Medianą w danym szeregu liczb jest wartość która zajmuje centralne czyli środkowe miejsce. Medianą jest wartość która dzieli szereg na 2 części, na część dolną w której znajdują się wartości jej równe lub niższe lub górną- równe i wyższe.
Populacja -
Pojęcie i funkcje teorii.
Teoria jest to system logicznie i rzeczowo powiązanych zdań (praw, twierdzeń) stanowiących próbę wyjaśniania faktów, zjawisk, i procesów określonej kategorii czasem także ich przewidywania. Istnieją teorie np. Darwinowska teoria ewolucji, które maja b dużą moc wyjaśniająca ale ich wartość prognostyczna jest niewielka.
FUNKCJE TEORII:
Generalizująca - polega na odpowiednim połączeniu wchodzącym w jej skład twierdzeń w logiczną całość, ujmujący opis wyjaśnienie i uzasadnienie: a)tym skuteczniej spełnia te funkcje, im trafniej opisuje, wyjaśnia i uzasadnia badanie fakty, zjawiska b)opis jest bardziej pozytywistyczny teoretyczny i praktyczny jeśli stanowi próbę uchwycenia badanych faktów lub zjawisk w ich wersji uogólnionej wskazuje prawidłowości ich występowania c)o wartości tej funkcji decyduje ujawnienie różnic i podobieństw.
Komunikatywna - polega na dostarczaniu ważnych informacji o danym przedmiocie w sensownym języku tj zrozumiałym przynajmniej przez specjalistów
używane pojęcia powinny być jednoznaczne, to samo znaczenie w rożnych kontekstach, jasne, wyraźne, określające dokładnie swój zakres
pojęcia używane w teoriach ped nie są na ogół dostatecznie wyraźne. Dlatego potrzebne są: definicje kontekstowe- wskazujące znaczenie danego pojęcia poprzez włączenie go w rożne konteksty zadaniowe i definicje operacyjne- wyjaśniające znaczenie pojęcia poprzez przekształcanie abstrakcyjnego teoretycznego pojęcia.
Praktyczna - zakłada społeczną użyteczność twierdzeń głoszonych przez teorie
teoria nie miałaby korzyści gdyby nie zapewniała praktycznych korzyści np. sposobów doskonalenia praktyki pedagog, skutecznych i efektywnych metod kształcenia
funkcja psychologiczna i kulturowa pozwala człowiekowi poznać świat, zrozumieć rzeczywistość, jej pochodzenie, budowę
Predyktywna -pozwala na przewidywanie z mniejszym lub większym prawdopodobieństwem efektywności
Wymień elementy koncepcji badań ilościowych.
ELEMENTY KONCEPCJI BADAŃ ILOŚCIOWYCH:
cele badan (wyjaśnienie),
sformułowanie hipotez badawczych (problem głów, hipoteza głów, problemy szczegół.) W badaniach diagnostycznych hipotez się nie stosuje,
określenie zmiennych i ich wskaźnikowanie (często się określa ale nie zawsze)- zmienna zależna,
metody, techniki i narzędzia badawcze,
metody doboru próby badawczej.
Wskaż różnice między orientacją pozytywistyczną (ilościową) i humanistyczną (jakościową) w metodologii nauk społecznych.
ORIENTACJA POZNAWCZA I POZYTYWISTYCZNA (Badania ilościowe)
założenia ontologiczne: rzeczywistość jest jedna, istnieje rzeczywistość obiektywna (zewnętrzna) badacz jest w stanie ją poznać. Badacz może stać poza badaną rzeczywistością, nie uczestniczy w kontekście badanej rzeczywistości
istota: sposób badania empirycznego rzeczywistości społecznej i jednostkowej w którym dokonuje się czynności liczenia i mierzenia wykorzystuje się procedury matematyczne, statystyczne, w tym stosowane w naukach przyrodniczych
przedmiot badań: procesy, zjawiska, właściwości, postawy, cechy instytucji o zasięgu czasowym
procesy: wychowanie, kształcenie na różnych etapach, socjalizacji, resocjalizacji; ich cele, przebieg, treści, metody, środki, rezultaty itd
zjawiska: pedagogiczne- niepowodzenia szkolne, społeczne- niedostosowanie społ, bezdomność, ubóstwo; ich geneza (źródła) przyczyny, struktura-złożoność, przebieg, zasięg, dynamika, skutki
instytucje pedagogiczne: geneza ich powstania , statut, wypełnianie założonych celów
cele (określenie tego do czego zmierza badacz, co pragnie osiągnąć w swoim działaniu):
cel poznawczy: cel deskryptywny (opis), cel wyjaśniający, cel prognostyczny
cel praktyczny
teorie odwołuje się do teorii
problemy badawcze: 1 główny i kilka szczegółowych
hipoteza: 1 główna i kilka szczegółowych
zmienne i wskaźniki: określa się często ale nie zawsze (gdy nie mamy w problemie przyczyny i skutku)
metody i techniki badawcze np. wg T Pilcha: metody: eksperyment pedagogiczny, monografia, metoda indywidualnych przypadków, sondaż diagnostyczny oraz techniki: obserwacyjne, wywiad, analiza dok, ankieta
narzędzia badawcze: pomiar cech, zjawisk, stanów przy pomocy opracowanych narzędzi, skali nominalnej, porządkowej, interwałowej
relacje badacz-badany: anonimowość
przebieg badań: badacz zadaje pytania, dąży do obiektywizmu
opracowanie wyników: neutralność aksjologiczna, stosowanie statystyki opisowej i indukcyjnej, uogólnianie wyników.
II HUMANISTYCZNA (Badania jakościowe)
założenia ontologiczne: rzeczywistość jest jedna, istnieje rzeczywistość obiektywna (zewnętrzna wobec podmiotu) badacz jest w stanie ją poznać. Badacz nie stoi „poza” Bad rzeczywistością, unika w nią, podmiot i przedmiot poznania są wzajemnie uwarunkowane
istota: sposób empirycznego poznania świata powstały w rezultacie krytyki metodologii pozytywistycznej, negacje przydatności procedur badawczych nauk przyrodniczych
przedmiot badań: procesy, zjawiska, właściwości osób (postawy, zachowania, opinie) cechy instytucji o zasięgu jednostkowym wymagające indywidualnego podejścia: stany emocjonalne, przeżycia, motywy działania
cele celem jest rozumienie i interpretacja stanów, faktów. Uwzględnia się kontekst badanych zjawisk
teorie: nie odwołuje się, konstruuje teorię podczas badań
problemy badawcze: luźny układ problemów
metody i techniki badawcze: obserwacja uczestnicząca, wywiad swobodny, analiza treści dokumentów osobistych, met biograficzna, Badania w działaniu
narzędzia badawcze: nie przygotowuje się narzędzi. Empatia umiejętności współodczucia
relacje badacz-badany: podmiotowe relacje, bliskie kontakty, pozyskać zaufanie
przebieg badań: prawo zadawania pytań mają obie strony. Subiektywizm badacza i badanych
opracowanie wyników: wniknięcie w hierarchię wartości badanych aby zrozumieć go. Badanie w toku ich przebiegu. Brak uogólnień.