• Finanse i Prawo Finansowe wykład I

Finanse publiczne to publiczne zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami oraz normy prawne je regulujące.

Funkcje finansów publicznych:

W aspekcie ekonomicznym

• funkcja fiskalna ; polega na dostarczaniu państwu i innym podmiotom publiczno - prawnym dochodów przeznaczonych na realizację ich zadań

• funkcja redystrybucyjna (alimentacyjna); polega na przesuwaniu za pomocą pieniądza wartości materialnych w odniesieniu do różnych podmiotów i działów gospodarki np. przesuwanie środków ze sfery produkcyjnej do sfery budżetowej (zapewnianie środków na oświatę itp.)

• funkcja stymulacyjna; oddziaływanie przy pomocy rozwiązań, instrumentów finansowych na przebieg procesów gospodarczych, kształtowanie określonych zachowań podmiotów, może być:

• pozytywne - pobudzające podmioty do podejmowania określonych działań np. ulgi podatkowe, inwestycyjne dla pobudzenia produkcji, preferencyjne kredyty na budownictwo

• negatywne - prowadzić będzie do ograniczenia lub eliminacji pewnych zachowań np. wysokie cła, wysokie kary za nie zgłoszenie dochodów do opodatkowania (75% podatku od dochodów z nie ujawnionych źródeł przychodu, akcyza 1400%)

• funkcja kontrolna; zwana też informacyjną polega na kształtowaniu się przypływów finansowych

Podmioty finansów publicznych:

• państwo

• jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa) wraz ze związkami gminnymi a w stosunkach międzypaństwowych organizacje międzynarodowe

Władztwo finansowe państwa to:

• prawo do ustanawiania i emitowania pieniądza

• prawo do ustanawiania i pobierania w trybie publicznym dochodów

• prawo do dokonywania wydatków związanych z wypełnianiem funkcji publicznych

Część władztwa jest przekazywana:

-kompetencje w sferze stanowienia prawa (gmina)

-kompetencje w sferze stosowania prawa (pobór podatków)

Administracja finansów publicznych:

1. Aparat podległy Ministrowi Finansów

• Urzędy i Izby Skarbowe jako organy I i II instancji w postępowaniu podatkowym, egzekucyjnym, karne - skarbowe(II instancją tego postępowania jest sąd grodzki)

Kompetencje Urzędów Skarbowych:

• ustalanie i pobór podatków z wyjątkiem podatku od nieruchomości, psów, środków transportowych, podatek rolny i leśny

• rozkładanie na raty, zaniechanie ustalania i poboru podatku i umarzanie zaległości podatkowych

• przyjmowanie zgłoszeń obowiązku podatkowego (rejestracja podatkowa)

• wykonywanie czynności sprawdzających i kontrola podatkowa w toku postępowania podatkowego w zakresie niezbędnym do ustalania wysokości zobowiązania podatkowego

• Finanse i Prawo Finansowe Wykład II

Izby Skarbowe (16)

Kompetencje:

• nadzór nad Urzędami Skarbowymi

• orzecznictwo II instancji w postępowaniu podatkowym i egzekucyjnym

Egzekucja jest prowadzona na koszt Skarbu Państwa, 7% egzekwowanego roszczenia organ egzekucyjny może pobrać dopiero po wyegzekwowaniu należności.

Ministrowi Finansów podlega także aparat Kontroli Skarbowej organami są:

• Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej

• Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej

• Minister Finansów

Ministrowi Finansów podlega także Inspekcja Celna, organy to:

• Naczelnik Urzędu Celnego - I instancji

• Dyrektor Izby Celnej - jako organ odwoławczy

Poza resortem finansów nie podlega Ministrowi Finansów pozostają służby finansowe organów administracji samorządowej:

• I instancji wójt, burmistrz, prezydent

• II instancji jest Samorządowe Kolegium Odwoławcze

Organy państwowe Organy samorządowe

I instancji Urzędy Skarbowe Wójt, Burmistrz, Prezydent

Odwołanie odwołanie

14 dni 14 dni

II instancja Izba Skarbowa Samorządowe Kolegium Odwoławcze

Rewizja Nadzwyczajna do SN (6 m-cy), uprawniony organ to np. Rzecznik Praw Obywatelskich i Minister Sprawiedliwości

Skarga do NSA (30 dni od daty doręczenia)

Poza resortem finansów pozostają także Regionalne Izby Obrachunkowe (RIO); sprawują kontrolę budżetową i gospodarki finansowej oraz zamówień publicznych dokonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Poza resortem finansów pozostają także Rzecznicy Dyscypliny Finansów Publicznych i Komisje Orzekające w sprawie naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

Instytucje budżetu państwa łączy się z 3 elementami:

• zasoby pieniężne państwa

• plany dochodów i wydatków państwa

• nadawanie tym planom określonej formuły prawnej

System budżetowy to całość urządzeń organizacyjnych(norm prawnych instytucji i procedur) dotyczących gospodarki budżetowej czyli pobierania dochodów i dokonywania wydatków; składa się z dwóch podsystemów:

• system budżetu państwa

• system budżetowego samorządu terytorialnego

• STRUKTURA BUDŻETOWA

SZCZEBEL budżet państwa w tym budżet

CENTRALNY budżet wojewody scentralizowany

SZCZEBEL budżet województw

WOJEWÓDZKI (16)

SZCZEBEL budżet powiatów budżet

POWIATOWY (373) zdecentralizowany

SZCEBEL budżet gminny

GMINNY (2489)

Budżet państwa to roczny plan finansowy dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz administracji rządowej uchwalane w formie ustawy na okres roku kalendarzowego.

• Dochód budżetu państwa Budżet Gminy

- podatek od towarów i usług (VAT) - podatek od spadków i

- akcyza; podatek akcyzowy darowizn

- podatek od gier losowych i -podatek dochodowy od - podatek od czynności

zakładów wzajemnych osób fizycznych i prawnych cywilno-prawnych

- cło -podatek od nieruchomości

-podatek transportowy

- podatek od posiadania

psów

- karta podatkowa

- opłaty lokalne(targowa, miejscowa, skarbowa,

administracyjna)

• Finanse i Prawo Finansowe Wykład III

Podatek - jego cechy:

• świadczenie pieniężne

• świadczenie przymusowe (pobór podatku jest zagwarantowane przymusem państwa)

• świadczenie bezzwrotne - podatek zapłacony w prawidłowej wysokości nie podlega zwrotowi

• świadczenie nieodpłatne (nieekwiwalentne) - podatnik nie otrzymuje nic w zamian

• świadczenie o charakterze ogólnym - nakładane na abstrakcyjnie określonych adresatów

• świadczenie ponoszone na rzecz Skarbu Państwa lub gminy

• nakładane w drodze ustaw

Opłata jest ekwiwalentna i ta cecha odróżnia ją od podatku, podmiot otrzymuje coś zamiennie
(np. opłata paszportowa - PASZPORT)

Cło jest to świadczenie pieniężne, przymusowe, ogólne, bezzwrotne, jednostronnie ustalone przez państwo, którego przedmiotem jest:

• przywóz

• wywóz towarów

• przewóz

Podział podatków:

I dochodowe kryterium wyróżnienia to

przychodowe podstawa opodatkowania

*np. rolny, leśny

• II majątkowe

• obciążające posiadanie majątku (podatek od nieruchomości)

• obciążające przyrost majątku (od spadków i darowizn)

• obciążające obrót majątkiem (podatek od czynności cywilno - prawnych)

• III konsumpcyjne (od wydatków); materialny ciężar podatku ponosi konsument np. VAT na towarach płaci każdy kto kupuje

Obowiązek podatkowy to nieskonkretyzowana powinność poniesienia przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawie.

Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłaty podatku.

Podatnik to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej podlegająca obowiązkowi podatkowemu.

Płatnik to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej obowiązana do:

• obliczenia podatku

• pobrania podatku od podatnika

• wpłacenie podatku we właściwym terminie organowi podatkowemu

Inkasent to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej; obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go organowi podatkowemu we właściwym terminie.

Organy podatkowe dzielimy na:

• państwowe (Urząd Skarbowy, Izba Skarbowa i Minister Finansów)

• samorządowe (wójt, burmistrz, prezydent, Samorządowe Kolegium Odwoławcze)

• Powstawanie zobowiązań podatkowych

• z mocy prawa; z chwilą zaistnienia zdarzenia z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania

• z chwilą doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość tego zobowiązania(np. podatek od nieruchomości, od spadków i darowizn)

Decyzja wydana a nie doręczona nie wywołuje żadnych skutków.

• Finanse i prawo finansowe wykład IV

Rodzaje podatkowych decyzji wymiarowych:

• określające; mają charakter deklaratywny, potwierdzają fakt uprzedniego zobowiązania podatkowego określając jego prawidłową wysokość

• ustalające; maj charakter konstytutywny tworzą zobowiązania podatkowe - powstają z chwilą doręczenia decyzji, a podatnik ma 14 dni na zapłatę podatku

Zaległość podatkowa to podatek niezapłacony w terminie płatności, a także zaliczka na podatek lub rata podatku oraz nadpłata jeżeli w zeznaniu lub deklaracji została wykazana nie należnie lub w wysokości wyższej od należnej, a organ podatkowy dokonał jej zwrotu lub zaliczenia na poczet innych zobowiązań podatkowych.

Od zaległości podatkowych naliczane są odsetki za zwłokę, które podatnik powinien zapłacić bez wezwania organu podatkowego.

Jeżeli wpłata nie pokrywa kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami wpłatę tą zalicza się proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę.

Sposoby wygasania zobowiązań podatkowych:

1. sposoby efektywne:

• zapłata podatku

• potrącenie

• pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta i przejęcie majątku podatnika

2. sposoby nieefektywne:

• umorzenie zaległości

• przedawnienie zobowiązania podatkowego

Potrącenie jest możliwe na wniosek podatnika posiadającego wzajemną, bezsporną i wymagalną wierzytelność z określonego w ordynacji tytułu, w tym z tytułu dostaw lub usług wykonanych przez podatnika w trybie przepisów o zamówieniach publicznych pod warunkiem, że potrącenie dokonywane jest przez tego podatnika i z tej wierzytelności.

Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Stanowi dochód gminy, ale organem podatkowym jest Urząd Skarbowy

Forma ryczałtowa od osób fizycznych, którzy zatrudniają mniej niż 5 pracowników

---