MASAŻ SEGMENTARNY
Masaż klasyczny jest uzupełnieniem masażu segmentarnego. Masaż segmentarny jest masażem najbardziej leczniczym. Pozwala on nam na zdiagnozowanie zmian chorobowych w narządach wewnętrznych. Pomocny w diagnozie jest łuk odruchowy. Składa się on z: receptora, drogi dośrodkowej, ośrodka nerwowego, drogi ośrodkowej, efektora.
Receptor- to narząd odbierający sygnał z otoczenia, który dośrodkową drogą biegnie do ośrodka nerwowego np. mózgu. Od mózgu drogą ośrodkową do efektora np. mięśnia.
W masażu segmentarnym interesują nas i są nam potrzebne strefy unerwienia skórnego i mięśniowego. Strefy unerwienia mięśniowego to inaczej STREFY MACKENZIEGO. Strefy unerwienia skórnego to STREFY HEAD'a. Strefy Heada" związane z rozmieszczeniem nerwów rdzeniowych wzdłuż powłok całego ciała. W świetle takiego ujęcia - uciskanie skóry i mięśni wywołuje reakcje zarówno w nerwach obwodowych i lokalnie w uciskanej okolicy, jak i w centralnym układzie nerwowym.
Masażem segmentarnym możemy wykrywać zmiany chorobowe w narządach dzięki tym strefom diagnozując stan tkanek w tych strefach. Zmiany chorobowe możemy wykrywać dzięki ruchom, odruchom pomiędzy: trzewiami a skórą, trzewiami a mięśniami ( tkanką mięśniową) trzewiami a tkanką okostną, trzewiami a tkanką
podskórną, pomiędzy tkanką mięśniową a trzewiami, tkanką mięśniową a okostną, okostną a trzewiami.
W 1896 r angielski neurofizjolog H. Head jako pierwszy stwierdził, że w chorobach poszczególnych narządów wewnętrznych określone odcinki skóry tzw. dermatomy, wykazują szczególną wrażliwość na bodźce. Ponieważ żadna choroba nie ogranicza się do zmian miejscowych lecz zawsze dotyczy całego ustroju , każdy proces patologiczny powoduje objawy odruchowe w czynnościowo sprzężonych tkankach i narządach szczególnie unerwionych przez te same odcinki rdzenia kręgowego. Tym samym zmiany wywołane na drodze odruchowej będą oddziaływać zwrotnie na pierwotne ognisko choroby. Bodziec związany z chorym narządem wewnętrznym biegnie przez włókna układu autonomicznego i somatycznego do określonego dermatomu. Kolejnym odkryciem tym razem przez J. Mackenziego w 1917 r był fakt, że oprócz występujących w schorzeniach narządów wewnętrznych stref przeczulicy występuje jeszcze stwardnienie i niedokrwienie odpowiadających im fragmentów skóry. Pojawiają się w postaci jaśniejszych smug , białych plamek różnej wielkości wskazując tym samym dokładną strefę zaburzenia przewodnictwa nerwowego. Okazało się również , że wskutek likwidacji tego typu przebarwień niedokrwiennych odpowiednio stosowaną terapią ustępowały zaburzenia chorego narządu wewnętrznego.
Zlokalizowanie bólu nie oznacza znalezienia miejsca lub narządu chorego, ze względu na występowanie tzw. bólu przeniesionego np. ból serca odczuwany w przedramieniu, ból woreczka żółciowego pod łopatką. Biorąc pod uwagę lokalizacje rozróżnia się ból miejscowy- dobrze zlokalizowany, rozlany - trudny do zlokalizowania, zwykle głęboki i ból uogólniony. Inny podział to: ból powierzchowny i głęboki, ból skórny i narządowy.
Bardzo trudny do zlokalizowania jest ból pochodzący z narządów wewnętrznych, który rzutowany jest na powierzchnię ciała i odnoszony do poszczególnych narządów. Miejsca odnoszenia bólu zgodne są z segmentarnym unerwieniem narządów wewnętrznych i skóry, co zostało opisane przez Heada. Wg teorii Mackenziego narządy wewnętrzne nie mające unerwienia bólowego, więc impulsy z nich płynące są odczuwane tak, jakby pochodziły ze skóry unerwianej ze wspólnego segmentu rdzeniowego. Efektem wspólnego segmentarnego unerwienia skóry i narządów wewnętrznych jest odczuwanie przeczulicy na skórze w schorzeniach różnych narządów wewnętrznych. Działanie bodźcami zewnętrznymi na te miejsca może spowodować zmniejszenie lub nasilenie bólu odczuwanego z chorego narządu. Z drugiej strony działanie bodźcem bólowym na takie strefy może spowodować ból sugerujący chorobę narządu zupełnie zdrowego.
Fragment książki R.R. Ulmana:
Istotnym jest określenie strefy działania bodźcowego kierując się wiedzą o chory narządzie (badania lekarskie, opis pacjenta itd.) lub analizując reakcje odruchowe (skóry, mięśni, kości..) na działanie rozpoznawcze (dotyk, ucisk, drażnienie skóry) aby określić zaburzony narząd. Należy zwrócić uwagę na przesunięcia odruchowe - przy działaniu terapeuty kierowana jest uwaga na rekcje:
Skórne (dermatom)
Mięśniowe (miotom)
Kostne (sklerotom)
Narządy wew. (enterotom)
Nacz. Krwionośne (angiotom)
Wiedza medyczna (neurofizjologia) wskazuje na połączenie zmian chorobowych ze sprzężonymi tkankami i narządami a szczególnie z unerwionymi przez te same odcinki rdzenia kręgowego (metamery).
Wpłynięcie na strefy odruchowe (skóra), zmiana ich reakcji może nieść w konsekwencji prawidłowe zmiany w chorych narządach czy w określonym układzie (pokarmowym, płciowym, moczowym itp.).
Podstawą do dalszych rozważań będzie wiedza jaką uzyskali twórcy (odkrywcy zjawisk) koncepcji masażu segmentarnego. Postacią pierwszoplanową jest angielski neurofizjolog Sir H. Head, który w 1896r. jako pierwszy określił zależności zmian odcinków skórnych (dermatomów) od chorób narządów wewnętrznych. Odkrył, że odcinki te wykazują szczególną wrażliwość na bodźce (np. ucisk, drapanie, drażnienie, temperaturę) i mogą być bolesne. Nazwano je z czasem (te podległe obszary) strefami Heada a punkty szczególnie bolesne w odcinkach skórnych (segmentach) nazwano „punktami maksymalnymi”.
Chory narząd wewnętrzny otwiera drogę szczególnej reakcji na złączu narząd wew, układ autonomiczny ( współczulny i przywspółczulny) i somatyczny. Zależności między w.w. układami dają możliwość projekcji bólu na skórę. Zależności tych dróg mogą dać np. dolegliwości trzewne przy takich chorobach jak niedokrwienie mięśnia sercowego (włókna współczulne Th2-Th5), zapalenie wyrostka robaczkowego, zapal. pęcherzyka żółciowego, choroba wrzodowa, zapalenie jelita grubego, kolka nerkowa (włókna współczulne L1-L2).
Praca z pacjentem może być doskonalsza dzięki drugiemu odkrywcy, który niezwykłe odkrycie wprowadził do terapii a zwłaszcza do masażu segmentarnego. J. Mackenzi w 1917r. zauważył, że schorzenie narządów wewnętrznych przekazuje informację (napięcie ograniczone lub rozlane) do mięśni (miotom) powodując przeczulicę bólową, twardnienie i zaburzenia ukrwienia. Klinicyści E.Dicke, H.Leube i Kohlrausch określili również wpływ chorych narządów wew. na tkankę łączną czym przyczynili się do stworzenia masażu tkanki łącznej tj. masażu łącznotkankowego (1942) a w 1953r. P.Vogler stworzył na tej samej bazie masaż okostnowy jako kolejną terapię odruchową na sklerotomach.