PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA - PROF. J. MILUSKA - pytania na egzamin

57. OSOBOWOŚĆ MAKAWIELICZNA JAKO PODSTAWA ZACHOWAŃ

58. MAKIAWELIZM A ROLE SPOŁECZNE

MAKIAWELIZM

MAKIAWELIZM = UKRYTA TENDENCJA DO MANIPLUOWANIA

• (na wykładzie mieliśmy test R. Christie - MACH V, który badał zachowania makiaweliczne, konkretnie poziom, wskaźnik makiawelizmu)

• 3 grupy twierdzeń dotyczące makiawelizmu

1. negatywne

2. taktyki - zalecenia na temat postępowania

3. poglądy moralne

• R. Christie i F Geis zbudowali specjalną skalę, która miała mierzyć ten sposób myślenia. Pozycje skali pochodziły z pism Machiavellego, dlatego nazwano ją skalą makiawelizmu

• skala makiawelizmu od 0-20pkt.

• I - 0-5pkt II - 5-10pkt III - 10-15pkt IV - 15-20pkt

• I - osoby niskomakiawelistyczne

• IV - osoby wysokomakiawelistyczne

EKSPERYMENT - F. GEIS - badanie stopnia makiawelizmu a efektywność realizowania swego celu w relacjach z partnerem

• badani grali w karty (badanie sprawności)

• Badani mogli zawiązywać koalicje i je zrywać - grać w parach albo pojedynczo - jak chcieli

• Badano zachowania w warunkach jednoznacznych (zasady jasne, konkretne) i w warunkach niejednoznacznych (zasady ogólne, możliwość wielu interpretacji)

• Wyniki:

1. im wyższy wskaźnik machiavellizmu, tym wyższa wygrana

2. osoby wysoko machiavelistyczne (WM) uzyskały lepsze wyniki w warunkach niejednoznacznych, bo możliwości machlojek

3. osoby WM częściej nawiązywały koalicje korzystne i zrywały koalicje niekorzystne,

4. osoby nisko machiwavelistyczne (NM) działały odwrotnie

• wstępnie pojawiła się hipoteza o różnicy inteligencji między I a IV, lecz jest ona nie potwierdzona = inteligencja nie koreluje z machiawelizmem - więc dlaczego takie rozbieżności?? 2hipotezy:

1. motywacja - machiavelisci - wysoki cel osobisty, za wszelka cenę chcą go osiągnąć

2. postawy emocjonalne wobec innych ludzi - osoby NM częściej respektują normy współdziałania i częściej przeżywają konflikt miedzy dążeniem do wygranej a chęcią przestrzegania norm społecznych

EKSPERYMENT WYBORY - badanie stopnia makiawelizmu a efektywność w sytuacji w rozgrywce z partnerem w sytuacji konfliktu emocjonalnego i w sytuacji neutralnej

• badanie postaw osób wobec kwestii ważnych (służba wojskowa) i nieważnych (cena znaczków pocztowych)

• pacyfista, aby wygrać wybory nie może tego głośno mówić, musi być za wojskiem (po wygraniu wyborów może je znieść)

• Wyniki:

• W sytuacjach konfliktu emocjonalnego bardziej skuteczni były osoby WM

• W sytuacjach neutralnych nie było różnicy między osobami NM a WM

• Osoby WM postępują zgodnie z własnym interesem zarówno, gdy chodzi o sprawy ważne jak i błahe

• osoby NM działają wbrew własnemu interesowi (zarówno gdy działają zgodnie ze swoimi przekonaniami jak i przeciw nim)

• dla osób WM własny sukces ma dużo większe znaczenie, niż działanie zgodne z własnym przekonaniem

• osoby WM są zdolne do koncentrowania się na danym celu określonym przez sytuację, abstrahując od celu konfliktowego → hierarchia celów

• Machiavelisci lepiej funkcjonują w sytuacjach bezpośredniego kontaktu z partnerem, w warunkach improwizacji i w sytuacji konfliktu emocjonalnego

• Osoby niemachiavelistyczne funkcjonują lepiej w kontaktach pośrednich, sytuacjach jasnych, konkretnych

• Zespół cech Machiavelisty - tzw. syndrom chłodu

1. Odporność na wpływy społeczne = osoby niezależne

2. Przewaga orientacji poznawczej nad emocjonalna - bardziej racjonalne

3. Nastawienie na kontrolowanie sytuacji zewnętrznej

4. efekt projekcji - specyficzny obraz świata społecznego: przypisują innym cynizm, wyrachowanie, manipulacje

5. Specyficzny system norm - nie respektują ich w sytuacjach wieloznacznych

6. Postawa wobec innych ludzi: instrumentalna, wroga, patrzy pod kątem, co można mieć z innych

7. nastawienie motywacyjne - wyjątkowe znaczenie celu osobistego

8. odporność emocjonalna

POSUMOWANIE:

Osoby o WM cechują się syndromem chłodu: są to ludzie zachowujący dystans emocjonalny wobec innych (niski poziom empatii), niepoddający się naciskom i prośbom, chyba że widzą w tym jakąś korzyść. Lubią rywalizować i manipulować innymi, przy czym lepiej niż inni potrafią odczytywać potrzeby partnerów i wykorzystywać tę wiedzę do własnych celów. Szczególnie dobrze radzą sobie z innymi w sytuacji niejasnej i nieokreślonej.

MAKIAWELIZM A ROLE SPOŁECZNE

• machiavelisci sprawdzają się np. w zarządzaniu, polityka

• Motywacja egocentryczna makiawelistów w działaniach prospołecznych

• Gorzej radzą sobie w rolach, gdzie wymagany jest bezpośredni kontakt z innymi ludźmi, gdzie wymagana jest tolerancja, empatia

• Polityka - Nie ma podstaw, by twierdzić, że charakteryzuje on wszystkich polityków, choć zapewne jest wśród nich dość częsty.

• Jednak makiawelizm może ułatwiać osiąganie celów politycznych.

• Badania zależności między funkcjonowaniem politycznym 39-ciu amerykańskich prezydentów, a ich osobowością wykazały, że istnieje pozytywny związek między poziomem makiawelizmu, a sukcesami legislacyjnymi, to znaczy zdolnością przeprowadzenia przez procedury legislacyjne swoich projektów.

• Pewien poziom zdolności manipulacyjnych zdaje się być cechą przydatną przy pełnieniu ról przywódczych i kierowniczych. Trudno być efektywnym w tych rolach, jeśli nie ma się zdolności przeprowadzenia swojej woli w sytuacji rozbieżności dążeń i interesów, co w polityce jest typowym stanem rzeczy. Istnieją politycy, u których ta zdolność staje się dominującym rysem osobowości. Nadaje to ich działalności politycznej cechy bezwzględności. Osobowość taką opisał L. Etheredge (1993), używając do jej charakterystyki określenia „bezwzględny gracz”.

• cechy „bezwzględnego gracza”:

1. człowiek o wyolbrzymionych ambicjach. Pracy polityka nie traktuje on jako służby publicznej, której człowiek się poświęca (choć tak ją oficjalnie przedstawia). W rzeczywistości ważne są dla niego prestiż, potęga, pławienie się w blasku i chwale. Myśląc o celach, nie odróżnia tego, co jest dobre dla niego, od tego, co jest dobrem publicznym - w jego pojęciu są to wartości tożsame.

2. z ludźmi, z którymi współdziała, nie tworzy związków emocjonalnych i nie ma poczucia lojalności wobec nich. Za fasadą kordialności i umiejętnej ingracjacji (schlebiania innym) zachowuje całkowicie chłodny, instrumentalny stosunek do ludzi. Każdy - nawet najwierniejszy - współpracownik lub sojusznik zostanie porzucony w dowolnym momencie, jeżeli „bezwzględny gracz” uzna to za korzystne dla siebie.

3. ma raczej cyniczny pogląd na ludzką naturę. Zakłada, że jego oponenci czy przeciwnicy - tak samo, jak on - dążą do władzy i prestiżu; że dobro publiczne to pozory, które nie mają dla nich większego znaczenia; że dbają tylko o własny - osobisty lub polityczny - interes.

4. nie kieruje się jakimiś określonymi moralnymi pryncypiami, ale może być gorliwym obrońcą demokracji, jeżeli mniema, że popierają ją ci, od których zależy jego władza. W wyborze metod będzie bardzo elastyczny - nie będzie się wahał przed naginaniem faktów czy prawa, jeżeli tylko ma to służyć jego celom.

5. próżność, a przede wszystkim przekonanie o własnej wielkości i wyjątkowej misji

6. agresywność - w szczególności tendencję do bezwzględnego rozprawiania się z przeciwnikami, do używania gróźb, brutalnego języka

2

---