Katedra Geodezji i Fotogrametrii

15.04.2002

SPRAWOZDANIE

Nr 16

Koło pionowe teodolitu.

Budowa koła pionowego teodolitu.

Koło pionowe składa się z limbusa z naniesionym podziałem, alidady z indeksem zerowym i urządzeniami odczytowymi. Alidada, na której umieszczone są urządzenia odczytowe, pozostaje nieruchoma podczas pomiaru. Limbus jest na stałe połączony z lunetą, a więc obrót lunety powoduje obrót limbusa. Warunkiem otrzymania bezbłędnej wartości kąta pionowego jest położenie linii odczytów zerowych w płaszczyźnie poziomej.

Teodolit z libelą kolimacyjną -w takich teodolitach na kole pionowym znajduje się libela.

Dopiero po spoziomowaniu libeli koła pionowego wykonujemy odczyt.

Teodolit kompensacyjny -w tych teodolitach nie ma libeli kolimacyjnej, lecz występuje

urządzenie kompensujące automatycznie wpływ pochylenia osi obrotu na wartość kąt

pionowego. Pochylenie to nie może przekroczyć pewnej granicy, powyżej której

kompensator przestanie działać.

Błąd indeksu koła pionowego.

Przy libeli kolimacyjnej w górowaniu lub sprawnym urządzeniu kompensacyjnym oraz przy

poziomym położeniu osi celowej odczyt koła pionowego powinien być okrągły zgodnie z

systemem odczytowym (100^g w systemie zenitalnym lub 0^g w systemie horyzontalnym).

Jeżeli odczyt nie jest okrągły, to koło pionowe jest błędne. Występuje wtedy błąd indeksu i.

Wartość kąta pionowego pozbawioną błędu indeksu otrzymuje się obliczając średnią

arytmetyczną wyników pomiarów wykonanych na kole lewym i prawym.

0_l= z+ i

O_p = 400 -z+ i

i= (0_l + O_p- 400)/2

Wyznaczanie błędu indeksu:

Teodolit Dahlta 010A Zeiss:

0_l = 92,6245

O_p= 307,2725

i= -0,0515

Teodolit T -6 PZO

01 = 92,8019

Op= 307,1835

i= -0,0073

Ustawienie osi teodolitu na odpowiedni kąt.

Kąt = 120,0000^g

O_l=z+i

0_l= 120,0000+(-0,0515)= 119,9485

---