Dr T. Zalega Płock 09.02.03.

I wykład

EKONOMIA DOBROBYTU

ANALIZA

Konsum. - jest to podmiot gospodarczy wyodrębniony w sensie ekonomicznym, na podstawie własności osobistej i podejmowania decyzji odnośnie konsumpcji w oparciu o własne preferencje oraz ograniczenia obiektywne budżetu, ceny dóbr i usług.

Konsument - przy danych cenach , budżecie, dóbr i usług starają się dokonać takiego wyboru, aby osiągnąć użyteczność.

Użyteczność - utility - zadowolenie konsumenta z tytułu konsumowania lub posiadania danego dobra.

2 rodzaje użyteczności

1. Użyteczność całkowita - ( TU )

2. Użyteczność marginalna - ( MU )

UC - jest to suma konsumpcji dobra lub usług

Gdzie i = 0,1,2,3,.........m

UM - zadanie kons. , zwiększenia lub zmniejszenia ilości konsumowanego dobra

TU

MU =

Q

TU

Użyteczność całkowita

Wraz za wzrostem konsumpcji użyteczność całkowita rośnie. Po osiągnięciu

punktu maleje.

Q₁

MU Użyteczność marginalna

Posiada negatywne nachylenie, wzrostowi X towarzyszy spadek y

i odwrotnie

Q₁

Pierwsze prawo Cossena - prawem użyteczności marginalnej

Zadowolenie z pierwszej jednostki dobra niż z drugiej

Prawo Mat. Użyteczności Marginalnej, głosi , że zadowolenie konsumenta z pierwszej konsumowanej jednostki dobra jest większe niż z kolejnej jednostki II.

W wyniku tego przyrost z zadowolenia z konsumpcji, które mierzone są jako użyteczność marginalna, zmniejsza się wraz ze wzrostem, i zwiększa się wraz ze spadkiem ilości konsumowanego dobra. Po przekroczeniu pewnej wielkości konsumowanej konsumpcji, dalsze jej zwiększenie może przynieść konsumentowi negatywne zadowolenie (niezadowolenie). W wyniku czego użyteczność zaczyna spadać. Użyteczność marginalna - przyjmuje wartości ujemne, a za tym konsument chcąc osiągnąć zadowolenie z konsumpcji będzie ją zwiększał aż do momentu , gdy Użyteczność Marginalna będzie równa 0 .

Zachowanie konsumenta, o decyzji podejmowania decyzji konsumpcyjnej można również wytłumaczyć za pomocą renty albo nadwyżki konsumpcyjnej której twor. był A .(Ma rys hall.)

Rentowność konsumpcyjna - opiera się na pojęciu Użyteczności, oraz na I pierwszym prawie Cossana.

Nadwyżkę konsumpcyjną - oblicza się w jednostkach pieniężnych, jest ona różnicą pomiędzy najwyższą ceną jaką konsument skłonny byłby zapłacić za pewne ilości dobra, ceny rzeczywiście za nie płacą tzn

• za I jednostkę konsumowanego dobra - konsument jest skłonny zapłacić najwyżej

• za II jednostkę jest skłonny zapłacić

• za III jednostkę jest skłonny zapłacić jeszcze

• natomiast za ostatnią krańcową dobra konsumpcyjnego jest skłonny zapłacić tylko tyle ile wynosi cena rynkowa. Oznacza to, że ocenia każda jednostkę nabywanego dobra , płacąc za każdą z nich jednakową cenę równą cenie ostatniej zakupionej jednostki dobra

Konsument realizuje rentę

Wielkość nadwyżki konsumpcyjnej - można wyznaczyć graficznie przyjmując za podstawę daną krzywą popytu przy założeniu stałego realnego dochodu .

Graficzna prezentacja renty , czyli nadwyżki konsumpcyjnej

Cena użyteczności

Marginalnej danego

Dobra

RK

C A

Użyteczność wyda.

O B popyt na dane dobro (Q)

QA - ilość zak. Dobra

OC = AB - cena rynkowa dobra

OC, BA - wydatki poniesione w rzeczywistości na zakup ilości OA danego

OD, BA - użyteczność jaka osiąga konsument z tytułu zakupu danego dobra .

OD BA - OC BA = RK

ZADANIE

Konsument cały swój dochód przeznacza na konsumpcję jabłek , których 1 kg kosztuje 2 zł . Funkcja opisująca UC wynikająca z konsumpcji jabłek przyjmuje postać

TU = 10Q - Q²

1. Wyznacz funkcję użyteczności marginalnej

2. Wykreśl krzywą Użyteczności Marginalnej

3. Ile wynosi optymalna wielkość konsumpcji jabłek ?

4. Ile wynosi Użyteczność Całkowita przy optymalnej wielkości konsumpcji

MU = TU¹ = 10 - 2Q

Q 1 2 3 4 5

MUQ 8 6 4 2 0 TU = 6 + 4 + 2 + 0 = 12

UM

2 zł

Q

0 1 2 3 4 5

optymalna konsumpcja wynosi 4

Teoria wyboru konsumenta

Teoria wyboru konsumenta opiera się na pewnych założeniach dotyczących preferencji, z których do najistotniejszych zaliczamy

1. Założenie komple. Preferencji, która polega na tym, że konsument dokona wyboru między różnymi kombinacjami konsumpcyjnych dóbr. Może określi swoje preferencje w stosunku do nich, czyli potrafi uporządkować wszystkie kombinacje.

A > B B ≥ D

Założenie zwrotności, refleksywności, preferencji, każdy koszyk dóbr, uznawany jest za niższy od siebie samego.

A ≥ A

III Założenie przeciwności preferencji

A > B A ≡ B

B > C B ≡ C

A > C A ≡ C

IV . Założenia nienasycalności zadowolenia, konsumpcja polega na tym, że konsument zawsze woli więcej niż mniej, dlatego preferuje kombinacje dóbr.

Krzywa obojętności przedstawia wszystkie kombinacje konsumpcji dóbr, które są dla konsumenta obojętne, czyli dostarczają mu takiego samego zadowolenia co oznacza , że dana krzywa obojętności charakteryzuje się stałym poziomem zadowolenia.

Załóżmy, że rozpatrujemy tygod. Konsumpcji jabłek i pomidorów, które dostarcza konsument takiego samego zadowolenia.

Nazywamy szeregiem obojętności

Graficzne odzwierciedlenie przedstawienie krzywej obojętności

Kilogram Jabłek w tygodniu	Kilogram pomidorów w tygodniu	Konsument
1	5	A
2	3	B
3	2	C
4	1,5	D

Tygodn. Zmienna

Zależna. Ilości pomid.

4 • A Krzywa obojętności

3 • B konsumpcji jabłek i pomidorów

• C

• •D

0 tygodn. Zmienna niezależna

ilości jabłek

Cechy krzywych obojętności

1. Posiadają negatywne (Ujemne) nachylenie

2. Nigdy się ze sobą nie przecinają

3. Jest ich nieskończenie wiele

4. Są wypukłe od początku układów współrzędnych

Ad.1. Z im większości ilości jednego dobra konsument rezygnuje , tym więcej drugiego dobra potrzeba, aby zaakceptował on daną kombinację

Ad.2. Dlatego, jest zgodne założenie przechodności

Ad.3. Może być nieskończenie wiele.

Dobra

Y

J3

J2 Krzywe obojętności

J1 Konsumenta

Dobra X

Krzywych obojętności może być nieskończenie wiele, a ich wzajemne położenie wskazuje na różnice w poziomach zadowolenia konsumenta. System K.O. nazywamy mapą obojętności , które przedstawia gusta konsumenta . W miarę wzrostu dochodu , które decydują o możliwości zakupów . Konsument może przechodzić na coraz to wyższe krzywe obojętności. Poziom zadowolenia konsumenta wzrasta w miarę przesuwania się konsumpcji na coraz to wyższe krzywe obojętności.

Między dwoma dobrami istnieje stosunk. Substytujności. Analiza krzywej obojętności pozwala określić rozmiary substytucji jednego dobra przez drugie. Miernikiem efektu substytucji dobra x przez dobro y jest marginalna stopa substytucji. (MRSxy), która informuje jaką ilość dobra y należy poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji dobra x o jednostkę w sytuacji gdy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności, czyli nie zmieni zadowolenia z konsumpcji.

Marginalna stopa substytucji jabłek za pomidory.

Kilogram jabłek w tygodniu	MSS jabłek za pomidory	Kilogram pomidorów w tygodniu
1>----- 2>----- 3>----- 4>-----	2 : 1 = 2 1 : 1 = 1 ½ : 1 = 1/2	3 ---- < 3 ----< 2 ----< 1,5
1 > -- 2 > --- 3 > --- 4	1 kg jabłek 2 kg pomidorów 1 kg jabłek 1 kg pomidorów 1 kg jabłek 1 kg pomidorów	5 ---- < 3 ---- < 2 --- < 1,5

Marginalna stopa substytucji jabłek za pomidory

Kg pomidorów

W tygodniu

5 • A MSS jabłka, pomidory = 2 : 1 = 2

4 Δ = 2

3 • B

Δ = 1 MSS = 1 : 1 = 1

2 •C MSS = ˝ : 1 = 1/2

1,5 Δ=1,2 • D

1

Δ = 1 Δ = 1 Δ = 1

0 1 2 3 4 kilogram jabłek w tygodniu

Wnioski:

1. przy niższym konsumowaniu dobra X , konsument skłonny jest poświęcić większą ilość dodatkowych jednostek dobra Y w celu zwiększenia konsumpcji dobra X o jednostkę

2. przy wyższym poziomie dobra X konsument jest skłonny poświęcić mniejszą ilość dobra Y innemu dobru w celu zwiększenia dobra X o jednostkę

3. W każdym punkcie krzywej obojętności można wyznaczyć MS sub.. W tym celu do dowolnie wybranego punktu na krzywej obojętności przeprowadzamy linię styczna obliczamy jej nachylenie

Wielkość Marginalna stopa

Dobra Y substytucji

-Δ Y •E

Δ X

• x wielkość kr dobra X

Nachylenie krzywej obojętności zmniejsza się w miarę przesuwania w dół i rośnie w miarę przesuwania w górę . Dlatego , też cechą charakterystyczną każdej krzywej obojętności jest malejąca marginalna stopa substytucji

Prawo marginalnej stopy substytucji można przedstawić następująco

Wielkość konsum.

Dobra Y Δy •

Δx

Δy • E Prawo malejącej MSS

Δx •

Δy

Δx

• wielkość konsumpcji

dobra x

Ograniczenie budżetu konsumenta

M = Px ⋅ Qx + Py ⋅ Py

M - dochód konsumenta budżetu którym dysponuje

Px - cena dobra x

Qx - ilość dobra x

Py - cena dobra y

Qy - ilość dobra y

M = 150 możemy wyznaczyć linię dobra

Px = 30 150 : 30 = 5 - jednostek dobra x

Py = 50 150 : 50 = 3 - jednostek dobra y

M Qy

Py linia budżetowa konsumenta, ścieżka cen, informacje

3

2

1

0 1 2 3 4 5 Qx M

Px jaką ilość dobra x i dobra y może nabyć konsument przydanych cenach i wielkości dochodu jakim dysponuje konsument . Oddziela kombinacje osiągalnych od nieosiągalnych. Poniżej jest osiągalna, powyżej jest nieosiągalna.

Linie - ścieżkę cen można wyprowadzić wychodząc ze wzoru ograniczenia budżetowego

M = Px ⋅ Qx + Py ⋅ Qy Py

M Px ⋅ Qx Py ⋅ Qy M Px ⋅ Qx M Px ⋅ Qx

= + = + Qy Qy = -

Py Py Py Py Py Py Py

Relacja wyznacza nam nachylenie ścieżki obojętności. Linia budżetu konsumenta ulega zmianom w wyniku zmian dochodu konsumenta oraz zmian dóbr i usług.

Zmiany dochodu powoduje równoległe przesunięcie

Qy

M₂

Wzrost dochodu

Px

• Qx M₂

Px

Zmiana ceny dobra x i dobra y M

Qy Py

M M

Py Py₁

M

Py₂

0

M M M Qx M

Px₁ Px₂ Px Px

Zmienia się cena do dobra x zmienia się cena dobra y

Podejmując decyzje zakupu konsument wybierze taki punkt na ścieżce cen, który jest jednoznacznie punktem na najwyższej dostępnej krzywej objętości. Punkt S linii budżetowej konsumpcji z krzywa obojętności nazywamy optimum konsumpcji, lub punkt równy konsumpcji. Jest to jedyny punkt w którym marginalna stopa substytucji jest równa relacji dobra x do dobra y.. Przyrostu użyteczności dobra x do dobra y.

Px Qy MUx

MRSxy = = =

Py Qx Muy

Qy

J₃

E J₂

Linia budż.

0 J₁ Qx

Zadanie 1

Linia budżetowa Jasia dla dobra x i y ma postać

U(x,y) 10x + 2y = 80

Obecnie Jaś konsumuje cztery jednostki dobra x i 20 jednostek dobra y. Z ilu jednostek dobra y musiałby zrezygnować by otrzymać o 3 jednostki dobra x.

4 + 3 = 7 ; U (7,y) = 10 ⋅ 7 + 2y = 80; 2y = 80 - 70 ; 2y = 10 ; x = 5 ; 20 - 5 = 15

Zadanie 2

Andzia bardzo lubi jeść , przepada za dobrem x i dobrem y . Zawsze zjada 2x więcej dobra y niż dobra x . Cena dobra x jest 3 razy wyższa niż cena dobra y. Andzia nie ma żadnych dochodów pieniężnych, ale dostała od taty 20 jednostek dobra x i 10jednostek dobra y . Może je zjeść, albo wymienić po cenach rynkowych. Ile wynosi popyt rynkowy dla dobra x.

Px = 3 y 2

Px = 1 = ⇒ y = 2x

Qx = 20 x 1

Qy = 10 Mm = Px ⋅ Qx + Py ⋅ Qy ; M = 3 ⋅ 20 + 1 ⋅ 10 = 70 ; 3x + y = 70 ; y = 2x ; x = 14

Zadanie 3

Krzywe objętości Basi są wypukłe i ciągłe i jej funkcja użyteczności jest zróżniczkowana. Basia otrzymuje od rodziców100 zł tygodniowo i wydaje wszystkie pieniądze. Kupując 20 butelek wina (x) i kasety video (y). Ile kaset wideo kupuje tygodniowo i jaka cene płaci za nie, jeśli butelka wina kosztuje 2 zł. A w punkcie równowagi Basi marginalna stopa substytucji jest równa - 1 - MRS. Jest jeden zwarunków dla punktu równowagi konsumenta.

MRSxy = Px/Py = ⇒ Px/Py

M =Px ⋅ Qx + Py ⋅ Qy

100 = 2 ⋅ 20 -+2y ; 100 = 40 + 2y; 60 = 2y; y = 30

zadanie 4

Smok wawelski zjada codziennie 16 owiec (x) i dwie mieszczanki (y). Jego funkcja użyteczności ma postać

+ y Ile owiec powinien zjeść smok, jeśli radcy miejscy chcieliby uchronić przed

gwałtowną śmiercią wszystkie mieszczanki grodu, nie wywołując gniewu zadowolenia smoka

x =25

Zadanie 5

Agnieszka ma do przyjęcia banknot 300 zł. Wydając go na zakup dobra x i y. Dobro x kosztuje 3 zł, a dobro y 30gr. Ogólna postać krzywej obojętności przedstawiona jest za pomocą równania

α

Qx =

Qy

Wyznacz optymalna kombinacje dobra x i dobra y przy danych ograniczeniach

• obliczyć punkt optymalny konsumenta

• linie budżetową

• krzywe obojętności

ścieżka cen - Px ⋅ Qx +Py ⋅ Qy = m

α

krzywa obojętności - Qx =

Qy

3Qx + 0,3Qy = 300

α

3 +0,3y = 300 ⋅ Qy 3α + 0,3Qy² = 300Qy; 0,3Qy² - 300Qy + 3α = 0;

Qy Δ = b² - 4ac

Δ= 300² - 4 ⋅ 0,3 ⋅ 3α

90000 = 3 ⋅ 6/10α

α = 25000

-b -300 -300 α 2500

Qy= = = = -500; Qx = = = 50

2a 2 ⋅ 0,3 0,6 Qy 500

m = Px ⋅ Qx + Py ⋅ Qy

m = 3 ⋅ 50 = 0,3 ⋅ 500

300 = 300

Qy krzywa obojętności

(50,500)

• •Δ = 0

ścieżka cen - k

0 50 Qx

Płock 09.03.2003 r.

II wykład

Przedsiębiorstwo

Producent podmiot gospodarczy wyodrębniony ekonomicznie prowadzący działalność usługową na własny rachunek w celu osiągnięcia korzyści (maksymalizacja zysku)

Postępuje zgodnie z zasadą optymalizacji

Zysk przed - kiedy występuje różnica między przychodem , a kosztami jakie przekazane są na produkcje

Zasoby - czynniki produkcji

Dostawcy - produktów i usług wg własnej firmy

Produkcja - przetwarzanie zasobów od przetwarzania technologii produkcji

Współczynniki technologiczne - jakie czynniki należy użyć w celu wytwarzania produktu

Czynniki produkcji - nakłady w celu uruchomienia , zwiększenia produkcji

Koszty ekscynite - związane z kosztami

Koszty impicyte - koszty alternatywne nie są związane z wydatkami wytwarzania

Nakłady oraz wyniki procesu produkcji

Nakłady Wyniki

- zasób produkcji występuje w formie efekty procesu produkcji

- surowce , półfabrykaty - dobra pośrednie, które są nabywane dla innych

- maszyny, urządzenia, usługi innych Przedsiębiorstwo dobra (mąka, gwoździe)

czynników produkcji dobra finalne - dobra konsumpcyjne przez gosp.

- siła robocza dobra inwestycyjne,

- ziemia konsupmpcje finalne

(Koszty produkcji)

PN1 - suma pieniędzy wydatkowana przez producenta w fazie I

(Utargi przychody)

PN2 - suma pieniędzy uzyskana przez producenta w fazie III

PN2 - PN1 > 0 zysk działalności produkcji

PN2 - PN! < 0 strata z działalności produkcji

PN2 - PN! = 0 zysk wynosi 0

Strata to też zysk. Zysk decyduje

Osiągnięci zysku jest podstawowym warunkiem

• na możliwości inwestycyjne

• samofinansowanie - przed podjęciem decyzji z jakich środków będzie finansowane

• zatrudnienia

• spełnia funkcję motywacyjnej - jak największych rezultatów ekonomicznych

Zysk duży

• trafny wybór struktury produkcji

• nie było zapasów

• wytwarzano po najniższych kosztach

Funkcja produkcji - zależność między wielkością produkcji, a rozmiarem nakładów czynników produkcji

Mają charakter przyczynowo - skutkowy.

Przyczyny procesu produkcji - są nakładem bądź zmiana

Skutkiem - wytwarzania bądź zmiana

Q = f (n₁ n₂ .......n_n )

Wielkość produkcji nakłady czynników produkcji

Skutek produkcji przyczyny procesu produkcji

Czynniki produkcji stałe - nie ulegają zmianie wraz ze zmiana rozmiaru produkcji

Czynniki produkcji zmienne - ulegają zmianie wraz ze zmianą rozmiaru produkcji

Długi okres - jest procesem uzytym perametnym - wszystkie czynniki sączynnikami zmiennymi

Producent zakupuje - zasoby ludzkie

Producent zakupuje - zasoby kapitałowe

Funkcje czynnikowe

Q = f (K) - nakład kapitałowy - rozmiary produkcji uzależnione są od czynnika kapitału - L jest stały

Q = f (L) - nakład siły roboczej - rozmiar produkcji jest ściśle powiązany z ilością zatrudnionych

Pracowników

Q = f(L,K) - rozmiary produkcji uzależnione są od ilości zatrudnienia i od ilości kapitału

Funkcja dwuznacznikowa odnosi się do długiego ilości czasu

Podstawowe założenia funkcji produkcji w krótkim okresie

1. istnieje tylko jeden czynnik zmienny - siła robocza

2. istnieje tylko jeden czynnik stały - kapitał

3. dana jest technologia produkcji

4. czynniki produkcji mogą łączyć się z sobą w różnych proporcjach

5. produkt jest jednorodny

Rozmiary produkcji są uzależnione od ilości zatrudnionych

Przeciętny produkt pracy - ile przeciętnie wytwarza jeden pracownik

Podstawą ekonomii jest różniczka

Produkt marginalny - przyrost produktu całkowitego przez przyrost zatrudnienia

Przyrost produkcji wynikający przez kolejnego pracownika

Produkt całkowity

6 pracowników

Długi okres

Wszystkie czynniki produkcji są czynnikami produktu zmiennego

Izokwanta produkcji

Krzywa obrazująca różne kombinacje zasobów jakie mogą być użyte do osiągnięcia tego samego poziomu produkcji

K

Q₃

Q₂

Q₁

L

1. Wszystkie kombinacje czynnika pracy i czynnika kapitału na tej samej krzywej Q1 - wytwarzają ten sam poziom produkcji Q1.

2. Im wyższy poziom produkcji , tym wyżej położona izokwanta do współrzędnych

3. Przemieszczanie się wzdłuż krzywej izokwanty , zmieniają się zasoby pracy i kapitału. Nie zmieniają się wielkości produkcji

4. Oznacza wzrost jednego i spadek drugiego czynnika produkcji

5. Jest ona wypukła i jest ujemna

Cechy izokwant Produkcji

1. jest ich nieskończenie wiele

2. nigdy się ze sobą nie przecinają

3. są wypukłe w stosunku do początku układu współrzędnych

4. posiadają negatywne ujemne nachylenie

Nachylenie izokwant , które ulega zmianom można odniś do produktu marginalnego pracy i produktu marginalnego kapitału

Δ Q

PML = gdy K = const

Δ L

Δ Q

PMK = gdy L = const

Δ K

K- zmienna zależna

L - zmienna niezależna

K

A B

Q1

• L

Δ L ⋅ PML = -Δ K ⋅ PMK

PML -Δ K

=

PMK Δ L

Wartość izokwant jest równa czynników

Relacja marginalnego pracy - do marginalnego czynnika kapitału

Oznacza to , że wartość liczbowa nachylona izokwant w każdym jej punkcie jest wycena relacji produkcji marginalnej pracy do produktu marginalnego kapitału.

Stosunek , zgodnie z który, można zastąpić jeden czynnik produkcji drugim tak, aby w rek produkcji nie uległy zmianie, nazywamy marginalna stopą technicznej substytucji

PML = MSTS _KL = Δ K wartość bezwzględna

PMK Δ L

W kazdym punkcie izokwanty produkcji można wyznaczyć marginalna stopę technicznej substytucji. W tym celu do dowolnego wybranego punktu na izokwancie przeprowadzamy linię styczna i obliczamy jej nachylenie

K

•

L

Nachylenie izokwanty maleje w miarę przesuwania się w dół i rośnie w miarę przesuwania się w górę dlatego tez cechy charakterystyczne każdej izokwanty jest malejąca marginalna stopa technicznej substytucji oznacza o niej , że w miarę zastępowania czynnika kapitału przez coraz większą ilość czynnika pracy zmniejsza się ilość kapitału, który może zastąpić przez każdą dodatkową jednostkę czynnika pracy

Prawo malejącej marginalnej stopy technicznej substytucji kapitału przez prace możnqa zilustrować w następujący sposób

K

ΔK

•

ΔL

ΔK •

ΔL

ΔK •

ΔL

L

Trzeba brać pod uwagę ceny.

- Oznaczając przez L ilość zatrudnionych pracowników,

• przez P_L - cena czynnika pracy

• K - ilość jednostek kapitału

• P_K - cena czynnika kapitału

• N - całkowity wydatek produktu - na zakup czynnika produkcji.

Otrzymujemy tzw. Równanie kosztów, które można przedstawić w postaci linii prostej i której to linia nosi nazwę izokoszty lub jednakowego kosztu.

N = L ⋅ P_L + K ⋅ P_K

N = L ^(B)

PL

N = K ^(A)

PK

K N

N A PK₁ Izokoszta linia jednakowego kosztu

P_K

Czynnik nieosiągalny

czynnik

osiągalny N

PL₁

0

N B L

PL

Izokoszta obrazuje różne kombinacje czynnika pracy i kapitału jakie mogą być zaangażowane przy danym poziomie nakładów i danych cenach zasobów

Oddziela kombinacje czynników produkcji osiągalnych od nieosiągalnych

Nachylenie izokoszty jest równe ujemnej relacji OA do OB.

-N

PK - N ⋅ PL -PL

AB = N = PK N = PK nachylenie izokoszty jest równe ujemnej relacji ceny czynnika

PL pracy do czynnika kapitału. Nachylenie izokoszty można również wypra. wychodząc z równania kosztów.

N = L ⋅ PL + K ⋅ PK : PK

N L ⋅ PL N PL

PK = PK + K K = PK ⋅ PK ⋅ L

Każdemu wskaźnikowi produkcji odpowiada inna izokoszta

Im wyższa produkcja tym izokoszta będzie dalej w stosunku do współrzędnych

Położenie izokoszty zależy:

• od środków budżetu jakim dysponuje producent

• ceny czynnika pracy i kapitału jakie są zaangażowane w produkcję

• jeśli zwiększa się zysk przedsiębiorstwa to cała izokoszta przesuwa się w górę

• jeśli zmniejsza się zysk przedsiębiorstwa to cała izokoszta przesuwa się w dół

N₂ ⋅ LN_L ⋅ LN₁

Cena czynnika pracy

Cena czynnika kapitału

M = const

PL = const

PK_L < PK₁

K N

PK₂

N

PK

N L

PL

Obniżenie czynnika kapitału powoduje przesunięcie w górę ceny czynnika

Podwyższenie ceny czynnika kapitału powoduje przesunięcie w dół ceny czynnika

N = const

P = const

P_L2 < P_L < P_L1

Cena czynnika pracy maleje , następuje wzrost ilości pracowników, izokoszta przesuwa się w górę

K

N

P_K

N N N L

P_L1 P_L P_L2

1. Producent podejmując decyzje produkcji posiada informację dotyczące techniki produkcji (izokwanty

1. produkcji) oraz informacje o cenach czynników produkcji

2. Łącząc ze sobą izokwanty i izokoszty producent poszukuje takiej kombinacji czynników produkcji, które przy danych ograniczeniach kosztów umożliwia osiągnięcie max produkcji

3. Przy danym koszcie produkcji istnieje tylko jedna kombinacja przy której produkcja jest max.

4. Punkt styczności izokoszty z możliwie najwyżej położoną izokwantą produkcji wyznacza optimum równości przedsiębiorstwa w którym firma maksymalizuje produkcję

5. 
   W punkcie równowagi przedsiębiorstwa nachylenie izokwanty jest równe nachyleniu izokwanty. W związku z czym punkt równowagi przedsiębiorstwa charakteryzuje się w następującej zależności

K

K₁ •E (L₁K₁)

Q₃

Q₂

Q₁

L₁ L

Nachylenie izokwanty -ΔK = MSTS_KL = P_NL ⇒

Δ L P_NK

Nachylenie izokoszty K = - P_L P_ML = P_L - nachylenie izokoszty

L P_K ⇒ MSTS_KL = P_MK P_K

Stopa substytucji jest malejąca

Zadanie

Funkcja produkcji przedsiębiorstwa elegant produkującego skarpety męskie ma następującą postać

Q = 40L - L²

Q - pary skarpet na godzinę

L - liczba roboczo godzin

Skarpety produkowane przez przedsiębiorstwo sprzedaje się po 4 zł za parę , a koszt pracy (P_L) wynosi 10 zł za godzinę . Oblicz:

a). - ilu pracowników powinno zatrudnić przedsiębiorstwo

b). - optymalna wielkość produkcji

c). - zysk przedsiębiorstwa

Wartość max czynnika pracy jest równa cenie

WP_ML = P_L

WP_ML = P cena ⋅ P

Δ Q dQ - różniczka wielkości produkcji

P_ML = Δ L ; dL = 40 -2L

WPM_L = P ⋅ PM_L = 4(40 - 2L) = 160 - 2L

160 - *L = 10

L = 18,75 18 osób na cały etat, 1 osoba na ¾ etatu

Optymalna wielkość produkcji

Q = 40_L - L² = 40 *18,75 - (18,75)² = 398,44 zł

Zysk - Π = P * Q/TR * L * P_L = 4 * 398,44 - 18,75 *10 = 1406,26

Zadanie

Przedsiębiorstwo produkujące nierdzewne zlewozmywaki ma następującą postać funkcji produkcji

Q - 20L - L₂ + 32K - 2K

Gdzie L - jednostka pracy

K - jednostka kapitału

Koszt pracy wynosi - 10 zł

Koszt kapitału wynosi - 15 zł

a). wyznacz optymalną kombinacje czynników pracy i kapitału

b). oblicz wielkość produkcji

c). oblicz całkowite koszty czynników produkcji w przedsiębiorstwie

optymalny czynnik pracy i kapitału

PML = PL

PMK PK

PML = PMK

PL PK

dQ

PML = = 32 - 4K

DK

Podstawiamy

PML = PMK

PL PK

20 - 2L = 32 - 4K = 60 - 6L = 0 64 -8K = 0

10 15 6L = 60 8K = 64

L = 10 K = 8

K

M

K

• 
  
  • C

Q1

0 10 M L (będzie na tekście)

L

Optymalna wielkość produkcji

fun Pr - Q = 20L - L² + 32 - 2K² = 2010 - 10(10)² +32 * 8 - 2(8)² = 228

koszty całkowite w przedsiębiorstwie

KC = PL * L + PK * K = 10 * 10 + 15 * 8 = 220

EKONOMIA DOBROBYTU

1. Dobrobyt

2. Dobrobyt ekonomiczny jednostki

3. Optimum Pareta.

4. Diagram pudełkowy - Edyewortha

5. Krzywa kontraktowa

Ekonomia pozytywna - jak funkcjonuje gospodarka

Ekonomia normatywna - jak powinny funkcjonować

Ekonomia dobrobytu jest działem ekonomii w którym analizy pozytywne łącza się z analizami normatywnymi tzn. wartościująco

Przed. Ekonomii dobrobytu jest nie tylko opis i wyjaśnienie zjawisk gospodarczych, lecz także ocena.

Podstawowa płaszczyzna odniesienia dla ekonomii dobrobytu w celu oceny efektów funkcjonowania gospodarki jest tzw. Optimum Pareta.

Optimum Pareta jest to taki stan równowagi konkretnej gospodarki, w których dostęp na społeczne zasoby zostały rozdzielone pomiędzy alternatywne zastosowania w sposób optymalny, czyli taki, który daje społeczeństwu max poziom dobrobytu ekonomicznego .

Dobra ekonomiczne jednostki można określić jako użyteczność całkowitą osiąganą z konsumpcji dóbr i usług. W takim ujęciu zwiększenie dóbr oznacza przejście na wyższą krzywe obojętności, zmniejszenie dobra bytu na niższą. Natomiast ogólny dobrobyt ekonomiczny traktowany jest jako suma dobrobytu poszczególnych członów społeczeństwa.

*** W punkcie optimum Pareta ,przestaje być możliwe dalsze zwiększenie optimum Pareta jakiejkolwiek jednostki bez konieczności równoczesnego zmniejszenia dobrobytu innej jednostki lub innych jednostek.

Z tego też względu podstawowa jednostka dobrobytu sprowadza się do stwierdzenia, że jeżeli wszystkie rynki w gospodarce są doskonałe konkurencyjnie, to powstaje w wyniku ich działania stan równowagi ogólnej jest w efektywny w rozumieniu optimum Pareta ( II prawo ekonomii Dobrobytu)

Optimum Pareta jako kryterium efektywności gospodarki dla strefy konsumpcyjnej produkcji można przedstawić za pomocą diagramu pudełkowego zwanego prostokątem Edgewortha

X Y Lm B

• mapa konsumentu B (krzywa obojętności)

mapa konsumetu B

• S

Km

• T Km

•

O punkt wyjściowy

•

x Ko

A Lm xo Y X

Lo

Diagram pudełkowy i krzywa kontraktowa dla sfery konsumpcji

• - punkt styczności dla konsumpcji A i B nazywamy krzywa kontraktową

ΔUMx^(A) = ΔUMy^(A) = ΔUMmx^(B) = ΔUmy^(B)

Px Py Px Py

Diagram pudełkowy - tworzymy wychodząc od układu krzywych obojętności dwóch konsumpcji A i B , a następnie odwracając jeden z nich o <) 180⁰

Krzywe obojętności dla obu konsumpcji są wypukłe w stosunku do układu współrzędnych, co oznacza , że paretowska użyteczność zwiększa się w miarę oddalania się od początku układu współrzędnych, a zatem użyteczność konsumpcji A będzie wzrastała w miarę przesuwania się w kierunku północno - wschodnim od układu współrzędnych, zaś krzywa B w kierunku południowo - wschodnim.

Wzdłuż osi wykresów mierzone są ilośc9i dwóch dóbr x i y , które są podmiotem wymierny. Każda krzywa obojętności wykreślona dla konsumpcji A będzie styczna do jakiejś krzywej obojętności wykreślonej dla konsumpcji B. Jeżeli połączymy te wszystkie punkty styczne , wówczas otrzymamy krzywą kontraktową.

*** Ponieważ w każdym punkcie na krzywej kontraktowej dwie krzywe obojętności przechodzą przez ten sam punkt , mając jedna krzywą styczna, której współ. nachylenia wyraża stosunek użyteczności marginalnej dwóch dóbr oraz stosunek ich cen , dlatego tez w każdym punkcie spełnione jest równanie.

Diagram pudełkowy, oraz krzywą kontraktową można również wykorzystać do określenia warunku max dobrobytu w sferze produkcji.

K Lm Ov

L W • •

• S

Km

• T Km

•

O Ko

•

Ox Lm Lo K L

Każdy punkt krzywej kontraktowej dla sfery produkcji reprezentuje optymalny wizerunek Pareta alokacją zasobów pracy i kapitału w gospodarce pomiędzy produkcją dobra X i dobra Y. W każdym takim punkcie jest osiągany max poziom jednostki dóbr np. X przy danym poziomie produkcji drugiego dobra Y i nie istnieją możliwości dalszego zwiększania produkcji np. dobra X, bez konieczności zmiany produkcji dobra np. Y. Ponieważ w każdym punkcie na krzywej kontraktowej dwie izokwanty mają wspólną styczną, a marginalna stopa tych substytucji kapitału pracy wyrażają współczynnik kierunkowy tej stycznej , dlatego tez w każdym punkcie krzywej kontraktowej spełnione jest równanie.

MSTKL^(x) = MSTSKL^(y)

Warunki optimum Pareta dla całej gospodarki

Pełen zestaw warunków potrzebnych do osiągnięcia optimum Pareta zarówno w sferze produkcji jak i konsumpcji przedstawia się następująco

PIERWSZY PODSTAWOWY WARUNEK

1. Marginalne stopy substytucji pomiędzy dwoma dowolnymi dobrami powinny być jednakowe w odniesieniu do wszystkich konsumentów

MSSxy^(A) = MSSxy^(B) = MSSxy^(D)

Lub Umx^(A) = Umx^(B)

UMy Umy

2. Marginalne stopy technicznej substytucji czynników produkcji muszą być sobie równe w odniesieniu do wszystkich przedsiębiorstw wykorzystując te czynniki w produkcji.

MSTS_KL^(A) = MSTS_KL^(B) = MSTS_KL⁽ⁿ⁾

3. produkt marginalny danego czynnika produkcji zatrudnionego w wytwarzaniu pewnego dobra musi być jednakowy we wszystkich przedsiębiorstwach wytwarzających dane dobro

PM_L^(A) = PM_L^(B) = PM_L⁽ⁿ⁾

4. Marginalna stopa transformacji dwóch dóbr musi być jednakowa we wszystkich przedsiębiorstwach wytwarzających te dobra

MSTxy^(A) = MSTxy^(B) = MSTxy⁽ⁿ⁾

5. Marginalna stopa substytucji czasu wolnego dowolnym dobrem konsumpcyjnym powinna być równa marginalnej produkcyjności pracy zatrudnionej w produkcji każdego dobra

MSSxy^(A) = MSSxy^(B) = MSSxy⁽ⁿ⁾ - PML

6. Marginalna stopa substytucji (równa dla wszystkich konsumentów) powinna być równa marginalnej stopie transformacji tych dóbr w produkcji (takiej samej we wszystkich przedsiębiorstwach wytwarzających dobra)

MSTxy^(A) = MSTxy^(B) = MSTxy⁽ⁿ⁾

Ad 1). Gdyby równość ta nie była spełniona wówczas możliwa byłaby dalsza wym. Korzystna dla jednej lub obu dóbr. Jeżeli dla konsumenta A MSSxy = 1/3, a dla konsumenta B MSSxy = 1/2to wówczas oznacza , że konsument A bez szkody dla swoich inter. Pozbędzie się 3 jednostek dobra xw zamian za jedno dobro y , a konsument B zażąda za 2 jednostkę y tylko dwóch jednostek dobra x. Pojawi się zatem jedna wolna jednostka dobra x , która może przypaść jednemu z konsumentów zwiększając tym samym poziom jego dobrobytu.

Ad 2). Gdyby to równanie nie było spełnione wówczas pojawiło by się w gospodarce wiele czynników produkcji podobnych jak w przypadku dóbr konsumpcyjnych.

Ad 3). Warunek ten ma na celu osiągniecie efektywnej alokacji czynnika. Jeżeli zatrudnienie dodatkowo pracowników w przedsiębiorstwie A zwiększy produkcję dobra x o 3 jednostki, zaś w przedsiębiorstwie B zaowocowało ogólny wzrost produkcji dobra A co świadczy jednoznacznie o tym , że alokacja czynnika A nie była efektywna.

Ad 4). Warunek ten oznacza równość kosztów marginalnych produkowanego dobra we wszystkich przedsiębiorstwach. Gdyby koszty alternatywne (koszt alternatywny korzyści) wytwarzanych dóbr w przedsiębiorstwie nie były sobie równe . Wówczas przesunięcie produkcji określonego dobra z przed. o wyższym koszcie alternatywnym, do przedsiębiorstwa o niższym koszcie alternatywnym korzyści jego wytwarzania dałoby, wstęp dobra który zaowocuje wzrostem obu dóbr.

Ad 5). Jeżeli zauważymy, że konsument jest skłonny poświęcić 1 godzinę czasu wolnego w celu uzyskania dodatkowej jednostki dobra x, a marginalna prod. Pracy wynosi 3 j4ednostki dobra x na jedna godzinę wówczas zwiększy zatrudnienie czynnika pracy o jedna godzinę uzyskaną, by przyrost produkcji dobra x o 3 jednostki. Jedna z tych jednostek wystarczyłaby by do zrekom. Z przykrości związanej z czasu wolnego konsumenta. Pozostałe 2 godziny dobra x przypadłyby któremuś z konsumentów przyczyniając się tym samym do zwiększenia ogólnego poziomu dobrobytu.

Ad 6). Gdyby marginalne styczne substytucji były równe ½ , Marginalna stopa transformacji była by równa 1/3 , wówczas ograniczenie produkcji dobra y o jednostkę było by zwiększeniem produkcji dobra x o 3 jednostki z których 2 wynagrodziłoby straty wynikające z ograniczenia konsumpcji dobra y o jednostkę , a jedna przyczyniłaby się do wzrostu konsumpcji któregoś z konsumentów, a zatem do wzrostu ogólnego poziomu

dobra y.

Zadanie 1

Zakładamy, że gospodarka wytwarza tylko z dobra x i y , które są nabywane tylko przez 2 konsumentów A i B. Aktualny podział dobra x i y między konsumentami A i B powoduje, że marginalna stopa substytucji dobra y, dobra x dla konsumenta A równa się 1/3, a do konsumenta B równa się ½.

1. Ile jednostek dobra x skłonny jest wymienić na jednostkę dobra y konsument A.?

2. Ile jednostek dobra x konsument B zrezygnuje z jednostki dobra y ?

3. Czy taka lokacja dóbr w gospodarce spełnia warunki optimum Pareta

Zadanie 2

Zakłady z gospodarki wytwarzają 2 dobra x i y, które rozdzielone są między dwóch konsumentów A i B. Wykres pudełkowy powstał w wyniku nałożenia na siebie dwóch układów współrzędnych na których wykreślono marginalną krzywą obojętności dla konsumenta A i B. Użyteczność całkowita w każdym punkcie zaznaczonym na rysunku jest suma użyteczności osiągana przez konsumenta B.

a). porównaj użyteczności całkowite wynikające z konsumpcji dóbr x i y w punktach

a₁). a, b, c, d, e.

a₂). a, i, h, g, e.

a₃) a, f, e.

b). Jak nazywa się krzywa łącząca te punkty

Wskaż punkt optimum Pareta na wyjściowej alokacji dobra x i y wyznaczone współrzędnymi.

. .

Y OB

X • g

• e h

•

• i

• d • f

• c

• a

• b

OA Y X

a₁ - Uca < Uce < Ucd

a₂ - Uca = Uce > Ucg = Uci < Uch

a₃ - Uca = Uce < Ucf

b) c -f , h

c) krzywa kontraktowa

Rozwiązanie zadania 1

Konsument A- dobra x 3 jednostki na jednostkę dobra y

Konsument B 2 jednostki

x

A x B

x

y

taka alokacja dobra x i y pomiędzy konsumentów nie spełnia warunków optimum Pareta ponieważ pozwala na podniesienie ogólnego dobrobytu bez konieczności zmian dobra od któregokolwiek z konsumentów. Pojawi się wolna jednostka dobra x, która może zostać podzielona przez konsumentów, zwiększając ogólny poziom dobrobytu końcowego.

Płock 27.04.2003r.

TEORIA GIER

Dążenie do osiągnięcia max korzyści:

• od liczby graczy

• czy mogą się ze sobą porozumiewać

Teoria gier zajmuje się badaniem zachowań w pewnych sytuacjach

KONFLIKT

-polega na tym, że wybór jednego z możliwych zachowań przez danego uczestnika gry może przynieść mu zysk, zaś pozostałym graczom stratę. Podstawowym celem każdego gracza uczestniczącego w grze jest dążenie do osiągnięcia max korzyści.

Rodzaje gry zależą od 2 podstawowych determinantów

1. Liczby graczy

2. Czy gracze mogą się z sobą porozumiewać, czy nie.

Każda gra jest analizowana za pomocą tzw. macierzy płaskiej w której są podawane określone korzyści, np. zyski. Analizujemy grę w której uczestniczy 2 graczy (2 firmy), które wytwarzają 2 strategie polegające na wyborze ceny wyższej P = 20 zł i ceny niższej (10zł)

Firma 1

P1 = 20 P2 = 10

P1 = 20 6 9

Firma 2

P2 = 20 6 -2

-2 0

9 0

po cenie 10 zł nie ma zysku ekonomicznego . (zysk 0 normalny dla konkurencji doskonałej). Firmy mogą się dogadać , popyt jest doskonale elastyczny. Jest to RÓWNOWAGA „NASHA”. Nie są ponoszone straty, można zastosować strategię wyższej ceny.

Nadużywanie zaufania w niektórych kartelach i jego skutek wyjaśnia gra „dylemat więźnia”.

Załóżmy , że mamy 2 osoby podejrzane o napad na bank i aresztowane. Nie można ich jednak straszyć, ponieważ nie ma wystawionego dowodu napadu. Warunkiem wydania wyroku przez sąd jest więc przyznanie się jednego z aresztantów.. Z tego tez względu śledczy rozmawia z podejrzanym oddzielnie i każdemu przedstawia pewne propozycji.

1. Jeżeli przyznasz się , a wspólnik będzie się wypierał , to ciebie wypuszczę na wolność, a twojego wspólnika zamkniemy na 10 lat.

2. Jeżeli twój wspólnik się przyzna , a ty wyprzesz się , to jego zwolnimy, a ty zostaniesz skazany na 10 lat.

3. Jeżeli obaj się przyznacie , to obaj dostaniecie po 5 lat więzienia.

4. Jeżeli żaden się nie przyzna , to pod innym pretekstem wsadzą was na rok

Podejrzany 1

Przyznanie nie przyznanie

5, 5 0, 10

Przyznanie

podejrzany 2

nie przyznanie 10, 1 1, 1

• *** wybór strategii zależy od tego, czy podejrzani maja do siebie zaufanie, jeśli tak jest obaj nie przyznają się do winy i trafią do więzienia na 1 rok

• gdy sobie nie ufają, każdy z nich wybiera stronę egocentryczną dominująca , przyznanie się nie tylko w celu samoobrony, przed ewentualnym wydaniem go przez wspólnika, ale również spodziewa się korzyści w przypadku jego lojalności.

Gra D. W. potwierdza niestabilność Kartera podobnie jak i gra Nasha.

Obie te gry wskazują na korzyści z czystej konkurencji

Zadanie 1

**** Dwie firmy X i Y konkurują ze sobą za pomocą cen i wytwarzają produkty po kosztach równych 10 zł. Firmy te maja dwie możliwości wyboru. Ustalili wysoka cenę równą 20 zł., lub niską 14 zł. jeżeli zarządzą wysokie ceny wówczas należy się spodziewać, że ich roczna sprzedaż wyniesie po 5ml szt. W przypadku wyznaczenia niskiej ceny, sprzedaż każdego wzrośnie o 2 ml. szt. Natomiast jedna firma zażąda wysoką cenę, zaś druga niskiej ceny, wówczas pierwsza osiągnie wielkość sprzedaży równe 3,5 ml szt., a druga o 2 ml szt. więcej w przypadku , gdy obie wyznacza niską cenę sprzedaży produktu. Jaka cenę powinna wystawić każda z firm.

1. Π = ( P - KM ) * Q = ( 20 - 10 ) * 5 = 50 ; cena - koszt * ilość

2. Πx = ( 14 - 10 ) * 9 = 36

Πy = ( 20 - 1- ) * 3,5 = 35

3. Πx,y = ( 14 - 10 ) * 7 = 27

4. Πx = ( 20 - 10 ) * 3,5 + 35

Πy = ( 14 - 10 ) * 9 = 36

powinny firmy zastosować niską cenę w cenie 14 zł

firma y

wysoka cena niska cena

wysoka 50 36

cena 50 35

firma x

niska 35 28

cena 36 28

Zadanie

Dwie firmy A i B produkujące rowery walczą o rynek i niezależnie od siebie musza podjąć decyzje o wielkości wydatku przeznaczonego na reklamę. Każ da z firm jest w stanie przeznaczyć na ten cel 5 ml zł i 10 ml zł. W przypadku gdy obie firmy zdecydują się wydać na reklamę tyle samo, wówczas podzielą się po równo rynkiem rowerów o wielkości 100 ml zł. jeżeli jedna z firm zdecyduje ssie wydać 10 ml na reklamę, a druga 5 ml, to ta pierwsza przejmie 3/5 rynku, a druga 2/5 . W oparciu o powyższe dane uzupełnij poniższą macierz wypłat wstawiając opisujące liczby wysokości zysku.

1. A = 50 - 5 = 45

B = 50 - 5 = 45

2. A = 2/5 * 100 - 5 = 35

B = 3/5 * 100 - 10 = 50

3. A = 50 - 10 = 40

B = 50 - 10 = 40

4. A = 3/5 * 100 - 10 = 50

B = 2/5 * 100 - 5 = 35

Wydatki na reklamę

Firma A w ml zł

5 10

wydatki

na rekl. 5 45 50

Firma B 45 35

w ml zł 10 35 40

50 40

Dobra publiczne i efekty zewnętrzne:

• dobra nabywane przez obywateli danego kraju, są podmioty fizyczne., obywatele nie zależy od płci, miejsca zamieszkania

• nie rywalizujące dobra - konsumpcja występuje wtedy , gdy konsumpcja jego dodatkowej jednostki odbywa się przy marginalnym krańcowym społecznym koszcie produkcji (programy radiowe, telewizyjne, mosty, drogi, wymiar sprawiedliwości)

• niewykluczalność dobra - bardzo kosztowne jest wykluczenie kogokolwiek z korzystania z niego , gdy zostanie ono wyprodukowane

• konsumować mogą zarówno ci którzy płaca i nie płacą

Efektywne dostarczenie dóbr publicznych

Analiza porównawcza marginalnych korzyści z marginalnymi kosztami

Aby ustalić efektywny poziom produkcji dobra publicznego należy porównać marginalne korzyści z marginalnym kosztem

650

jed T krzywa kosztu margin.

• MC

• dA

325

D1

250 dA

175

dB

0 10 30 QX

Na powyższym rysunku pokazano wyprowadzenia społecznej krzywej popytu na dobro publiczne X, która to krzywa przedstawia równe społeczne marginalne korzyści tego dobra.. Dla uproszczenia zakładamy, że społeczeństwo składa się z konsumentów A i B , którzy konsumują to dobro społeczne. Krzywa popytu wyznaczona jest przez pionowe zsumowanie krzywych popytu A i B.

Dla wyznaczenia społecznej krzywej popytu dla dobra x, dodaje się marginalne korzyści obu konsumentów. Korzyści 10 jednostek (175 + 325 = 500 ). Przy każdym poziomie produkcji na dobra gdzie SKP (D1) leży powyżej krzywej kosztu marginalnego, obaj konsumenci chcą płacić więcej na dodatkową jednostkę produkcji, niż wynosi jej koszt marginalny.

Natomiast krzywa kosztu marginalnego leży powyżej społecznej krzywej na dobro publiczne produkcja jest zbyt duża. Łączna marginalna korzyść jest wówczas mniejsza od marginalnego kosztu i i wówczas produkcje należy zmniejszyć. Koszty przewyższają korzyści.

ZEWNĘTRZNE EFEKTY

Efektem procesu produkcji lub konsumpcji są uboczne efekty zwane zewnętrznymi efektami, które odbierane są przez ludzi nie uczestniczącej bezpośrednio w wymianie rynkowej. Te uboczne efekty działań gospodarczych są nazywane zewnętrznymi korzyściami jeśli są dodatnie, lub zewnętrznymi kosztami gdzie są ujemne . Przykładem jest zaszczepienie , jest nie przeciwko grypie

Zanieczyszczenie środowiska - nałożenie - kosztów zewnętrznych. Na formalnej płaszczyźnie efekty zewnętrzne są podobne do dóbr publicznych. Jeśli ktoś podda się szczepieniu powstają nie rywalizujące i nie wykluczające korzyści dla innych

Jeśli ktoś zanieczyszcza środowisko , powstają niewymierne koszty , ponieważ wszyscy w zasięgu zanieczyszczenia ponoszą koszty.

Różnica pomiędzy efektem zewnętrznym a dobrem publiczny polega na tym, że te pierwsze nie są zamierzonymi efektami ubocznych działań gospodarczych podejmowanych w innym celu. Podczas gdy dobra publiczne nie są wynikiem całego działania.

EFEKTY ZEWNĘTRZNE

Zewnętrzne koszty

Firma działa w warunkach wolnej konkurencji o stałych kosztach i może wytwarzać pewne odpady. Pozbywa się ich wyrzucając do pobliskie rzeki, a zatem firma ta nakłada koszty zewnętrzne na mieszkańców ponieważ koszty te nie sa brane pod uwagę w rachunku ekonomicznym firmy dokonana przez nią alokacja wykorzystania zasobów jest nieefektywna.

PC

D Sc

Pn S” • E S”

Sc

Pm S A S

•

Cn MEC

Cm

0 qn qm Q

Warunek konkurencyjnego rynku punktem równowagi E jest punkt A. Ustalona wielkość produkcji na poziomie qm przy cenie pm . Każda wytworzona jednostka wytwarza określone ilości odpadów, a zatem im większa produkcja tym większe zanieczyszczenie. Szkody wywołane zanieczyszczeniem ilustruje krzywa MEC (marginalnego kosztu zewnętrznego). Posiada ona dodatkowe nachylenie ponieważ dodatkowa ilość nakłada na ludzi rosnące koszty zewnętrzne Krzywa marginalna kosztów zewnętrznych powstaje z pionowego dodawania kosztów każdej poszkodowanej osoby. A zatem przy produkcji qn koszt wynosi cm zmiany produkcji obniżało by zewnętrzne koszty. Firma ustala produkcje na poziomie , na którym cena pokrywa ją koszty. (należy jednak pamiętać, że cena nie uwzględnia wszystkich kosztów, ponieważ nie uwzględnia kosztów zewnętrznych). Społeczną marginalną krzywa kosztów przedstawia krzywa Sc, którą otrzymujemy poprzez zsumowanie krzywej S z krzywą MEC. Wyznaczony jest w ten sposób punkt E. Jest punktem równowagi E spełniającym wymagania efektywności uwzględniając koszty zewnętrzne i informując, że należy ograniczyć produkcje do qn , a cenę podwyższyć do pn . Konkurencyjny rynek prowadzi jednak do produkcji qm, czyli większy niż efektywny , w takiej sytuacji niezbędna jest interwencja rządu, który może wprowadzić np. opłatę od sztuki produktu na ochronę środowiska w wysokości odpowiadającej różnicy między pn a pm. Spowoduje to wzrost kosztów produkcji E i przesunie krzywa pod w góre zmieniając jednocześnie wielkość produkcji i cenę.

KORZYŚCI ZEWNĘETRZNE

PB D Db

Pm S • A • E S

Pn S” • S'

Db

MEB

D

Cm

Cn

0

qm qn Q

Konsumpcje określonego produktu można tworzyć zewnętrznych korzyści, co oznacza , że również inni ludzie , a nie tylko bezpośredni konsumenci będą korzystać z jego konsumpcji. Krzywa D ilustruje marginalne korzyści konsumpcji dobra . Przyjęcie jej z krzywa podaży S wyznacza punkt równowagi A i odpowiednia produkcje qm i cenę pm. Krzywa marginalnych korzyści zewnętrznych pokazuje zewnętrzne korzyści na jednostkę konsumpcji. Otrzymuje się poprzez pionowe zsumowanie popytów na korzyści innych ludzi nie będących bezpośrednimi konsumentami dobra. Gdy występują zewnętrzne korzyści , wówczas konkurencyjna produkcja jest nieefektywna , również i inne osoby nie będące bezpośrednimi konsumentami. Przy wielkości qm marginalnej korzyści z konsumpcji dodatkowej jednostki dobra wynosi dla bezpośredniej konsumpcji pm, ale również uzyskując marginalną korzyść pm. Wobec tego korzyść wszystkich na których ma wpływ konsumpcja pm + cm. Wielkość ta przewyższa marginalna wielkość produkcji = pn, co sugeruje jednoznacznie wzrost produkcji, społeczna korzyść przedstawiona przez krzywa Db, która została wyprowadzona przez pionowe zsumowanie krzywej D z krzywa MEB. Punkt przecięcia krzywej DB z krzywa S wyznacza punkt równowagi E, który pozwala określić wielkość efektywności produkcji qn , sprzedawanej po cenie pm.

Zewnętrzne efekty a sprawa własności

Prawa własności określają prawnego właściciela zasoby i sposoby w jaki zasób może być używany

1. Własność wspólna - należy do społeczeństwa w całości co oznacza, że nikt nie może wziąć takiej własności na własny użytek.

2. Własność prywatna - jest bezpośrednio posiadana przez jednostkę . może być wymienialna lub niewymienialna.

Gdy firma zanieczyszczenia powietrza obciąża innych kosztem. Kolei gdy idzie się do pracy - poświęca się swego czasu w inny sposób . Różnica polega na tym, że firma płaci za wykonana w niej pracę zgodnie z warunkami umowy.. W drugim przy. - nie ma wynagrodzenia za zanieczyszczone powietrze, firma musi płacić za prace , a za tym ma będzie do uwzględniania tego kosztu w swoim rachunku przy podejmowaniu decyzji odnośnie zatrudnienia pracownika. Jeżeli firma może wykorzystać atmosferę do bezkompensacji zanieczyszczenia, nie ma powodu do uwzględnienia tego jako kosztu. Dlatego traktuję atmosferę jako nakład o 0 wartości. Dlatego pojawia się pytanie, dlaczego firma musi płacić za pracę , a nie musi płacić za zanieczyszczenie powietrza - wynika to z praw własności do pojęć ekonomicznych. Istnieją dobrze wykorzystane prawa, do wykorzystania usług pracy . Nie ma jednak określonych praw własności do atmosfery, ponieważ nie jest pewne kto posiada atmosferę , kto ma prawo decydować jak będzie użytkowana, w konsekwencji tego firma może użyć jej jako wygodność do emisji zanieczyszczeń.. Gdyby ktoś miał prawo do czystej atmosfery , firma musiałaby kupić prawa do wyrzucania odpadów do atmosfery . Firma mogłaby dalej zanieczyszczać atmosferę , ale robiła by to tylko wtedy , gdyby korzyść z tego powodu była większa od wymaganej płatności . Reasumując - można powiedzieć , że efekty zewnętrzne sa skorelowane ze sposobem jakie sa określone prawa własności . źródłem większości problemów z efektywności zewnętrznej jest brak lub niewłaściwe określenie praw własności.

Twierdzenie COASEA - np. rolnika i hodowcy.

1

21

---