1. Początek nowoczesnej myśli organizatorskiej.
Powstaje z 2 powodów:
a) zmiany w sferze produkcji:
l. 60-90 XIXw.
Utrwalenie się fabrycznego sposobu produkcji
Zmiany w sferze produkcji:
-indywidualizm upowszechnia się (społeczeństwo przemysłowe)
-zasady wg Tofflera:
*standaryzacja
*specjalizacja- robi się to, co się umie
*synchronizacja - wzajemne uzgodnienie
*koncentracja - tworzą się coraz większe podmioty skoncentrowane w jednym miejscu. Mnożą się czujność z zarządzaniem
*maksymalizacja - skala działalności
*centralizacja - podmioty są zarządzane w sposób centralny
*kompetencje decyzyjne
b) zmiany w charakterze władzy państwowej:
państwa liberalne zastępowane SA przez państwa administrujące, gdzie realizowany jest interwencjonizm państwowy (państwo zaangażowane)
c) zmiany w zakresie władzy państwowej
l. 60-90 pojawiły się nowe koncepcje domagające się, by w oparciu o nie stworzyć jeszcze nowsze koncepcje
2. Co stanowi treść koncepcji „społeczeństwa organizacyjnego”
Prekursorzy: Herbert Spencer i Karl Manhheim
Cechy:
- wzrost liczby organizacji
- sposób zaspokajania potrzeb jednostki - kiedyś funkcje przez rodzinę, sąsiadów itp. Potem funkcje zwolnione do wyspecjalizowanych organizacji
Pojawiają się głosy aprobaty, ale tez krytyki, bo to prowadzi do:
1) człowiek staje się uzależniony od organizacji
2) organizacja przekształca ludziom psychikę. Stają się społeczeństwem urzędniczym
5. Wymień główne tradycje myśli organizatorskiej
1) klasyczna: od końca XIX w. bada zależności demokracja- biurokracja.
Do jakiego stopnia umacniająca się biurokracja zagraża tradycyjnej demokracji.
Marks: optymistyczna wizja- biurokratyzm to efekt walki klas
Weber: ani pesymistyczna, ani optymistyczna- tak długo jak będzie istniało państwo prawa to będzie demokracja
2) menedżerska: kwestie uprawnienia organizacji biurokratycznej
Nurty:
-formalny- punkt wyjścia to potrzeba doprecyzowania przepisów
3 podejścia:
*szkoła naukowego zarządzania:
Taylor: praca na kawałki, regulaminy, procedury, by wiedzieli, co mają robić i nie musieli o tym myśleć
Mayo: l.20-30 XX w. szkoła stosunków międzyludzkich - ludzie mają skłonności do sentymentów, należy do nich podchodzić w sposób bezpośredni, stwarzać im lepsze warunki itd.
Bernard: teoria systemu kooperacyjnego l.30
Ludzie powinni ze sobą kooperować, trzeba by człowiek się zgodził np. by nim kierowano
Parsons: organizacja jako system społeczny
Funkcje:
^adaptacyjna
^osiągania celów
^integracyjna
^kulturowa
Płaszczyzny analizy:
^ekologiczna: relacje z otoczeniem
^strukturalna: integracja wewnątrz
^socjo-psychologiczna: zdolność do wykonywania funkcji
-naturalny
Fayol i Weber
Szkoła administrowania
Trzeba formalne sposoby działanie, usprawniać wiadomości
-systemowy
Simon- podejście decyzyjne
Teza:
Najlepszym sposobem podejmowania decyzji jest biurokracja.
Von Bertalnfly 1950
Modele:
^rzeczywiste
^wyabstrahowane
Cechy podejścia systemowego:
^holizm- cała rzeczywistość jest całością (wszystkie procesy są powiązane)
^kompleksowość- nie pojedyncze zjawiska tylko całość
^esencjalizm- odrzucenie drugorzędnych cech
^strukturalizm- badanie właściwej wewnętrznie struktury
^kontekstowość- brak konkretów
^teologizm- związane z pojęciem celu, w jakim celu coś się robi
Tryumf tego podejścia l. 60-70
-sytuacyjne: najważniejsze
uczymy się z doświadczenia organizacji. Trzeba wyciągać z nich syntezę (studia przypadków)
6. Tradycja klasyczna myśli organizatorskiej (K. Marks, M. Weber, teorie oligarchiczne)
klasyczna: od końca XIX w. bada zależności demokracja- biurokracja.
Do jakiego stopnia umacniająca się biurokracja zagraża tradycyjnej demokracji.
Marks: optymistyczna wizja- biurokratyzm to efekt walki klas
Weber: ani pesymistyczna, ani optymistyczna- tak długo jak będzie istniało państwo prawa to będzie demokracja
Teorie oligarchiczne:
Michels:
Organizacje biurokratyczne zagrażają demokracji i będzie tak nadal (żelazne prawo oligarchii- dojdą do władzy ludzie, którzy już jej nie oddadzą)
Mosca, Pareto:
Demokracja nieefektywna
Wyraża idee, że powinna rządzić elita
Burnham:
Nowy ład w USA Roosvelt w państwie, nie rządzi suweren tylko rząd, a w korporacjach te co podejmują decyzje, a nie te co mają tytuł prawny.
Schumpeter:
Teorie demokratycznego elitaryzmu: porównanie wyborów do rynku, np., że jak w sklepie; wybory- to wrzucają kartkę, kupujemy program
7. Omów teorie oligarchiczne (w obrębie tradycji klasycznej)
pyt. 6
11. Tradycja managerska myśli organizatorskiej.
pyt. 5
12. Podstawowe nurty badawcze tradycji managerskiej.
pyt. 5
13. Główni przedstawiciele nurtu formalnego (F.W. Taylor, H. Fayol, M. Weber, H. Simon)
pyt. 5
20. Podstawowe założenia idealnego typu biurokracji wg M. Webera.
-bezosobowy porządek prawny - układ funkcji bez względu na to, kto te funkcje będzie wykonywał, czyli nie tworzy się tu stanowisk dla osoby:
*wyłączność kompetencyjna
*przejrzystość kompetencyjna
*ograniczone kompetencje
-podział kompetencji:
*pionowy
*poziomy
istnieją stanowiska uporządkowane wg znaczenia i określonego sposobu rekrutacji
-hierarchia
-oddzielenie własności interesów
urzędnik wykonuje funkcję posługując się przedmiotami należącymi do organizacji;
konflikt interesów indywidualnych: nie może być konfliktów
np. małżonkowie nie powinni być zatrudniani w 1 firmie, aby nie było konfliktu interesów
-zawodowy charakter zatrudnienia tzn. praca nie jest dorywcza
-wynagrodzenie
-dokumentacja pisemna - sprawdzenie tego, co robią
Wg Webera władza ma być legalna, gdy ona istnieje pojawia się mechanizm biurokracji.
21. Problem racjonalności zewnętrznej i racjonalności wewnętrznej organizacji wg M. Wezera
- wewnętrzna (formalna) - zgodność działań pracowników z wewnętrznymi przepisami organizacji
-zewnętrzna (substantywna, materialna)- różnią się kryterium
34. Teoria X i teoria Y wg McGregora
pyt. 55
39. Pojęcie organizacji (znaczenie rzeczowe, czynnościowe, atrybutowe)
wg Zieleniewskiego organizacja nie ma jednorodnego znaczenia. Może przybierać znaczenia:
a) czynnościowe:
organizacja to czynność organizacyjna
- ukierunkowanie na instytucjonalizację, zbiera się środki, prowadzi środki, które mają uporządkować fragmenty rzeczywistości o charakterze krótkotrwałym np. wycieczka
- ukierunkowanie na utrwalenie np. tworzenie fundacji,szkół wyższych
b) przedmiotowe (rzeczowe):
to rzeczowo zorganizowana (rzeczywiście uporządkowana - cel ,zasady materialne, zatrudnianie ludzi) już to jest sposób jej działania np. instytucja
Podział na elementy:
I -społeczne: ludzie, ich cele, zamiary
-techniczne
II Składniki:
-cele: ma każda organizacja są one tworzone w różny sposób
-personel: mogą mieć różne związki z organizacją
-składniki majątkowe (zasoby)służą do realizacji celów
-sposób funkcjonowania (procedury, technologia) np. reguły
c) atrybutowe
zależność między częściami, a całościami. Opisywane jest przez dodatkowe słowo znajdujące się przy słowie „organizacja”
*ustrój albo układ powiązanych ze sobą elementów składających się na określoną całość
44. Podstawy instytucjonalizacji.
(proces tworzenia instytucji, utrwalania się czegoś w organizacji)
1)formalne:
a) akty prawne powszechnie obowiązujące
b) akty wewnętrzne
Punkt oparcia w:
-Konstytucji
-ustawie
-akt indywidualny (akt o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego, umowa, akt założycielski)
-statuty
-regulaminy
-zarządzenia wewnętrzne
-indywidualne decyzje (umowy)
2) nieformalne: wykonywane z innych systemów norm niż system prawny
a)reguły moralne, obyczajowe, zwyczajowe
b) sytuacje z których wynika dążenie człowieka pr. do siebie
Więź organizacyjna wynika z instytucjonalizacji takiej organizacji.
Mówi, że jest to:
-szczególny przypadek więzi społecznej (socjologicznie)
-każdy wyróżniony rodzaj stosunków pomiędzy częściami organizacji 9instytucji0, który wpływa na powodzenie całości (J. Zieleniewski)
-związek pomiędzy obiektami, polegający na oddziaływaniu (Marian Mazur)
45. Więzi organizacyjne.
Podziała więzi organizacyjnej:
1) tradycyjna: odnosi się do treści tych więzi
a) liniowe: przebiegają w pionie w organizacji, związane są z kierowniczymi lub służbowymi więziami. Definiują stosunki nadrzędności i podporządkowania w organizacji. Określa, który podmiot jest nadrzędny i podrzędny, kto jest przełożonym, a kto podwładnym. Związana z władzą organizacyjną, jakkolwiek ona się nazywa. Ktoś ma to prawo jednostronnie rozstrzygać, tworzy linie, suma stosunków o charakterze władczym. Nie ma organizacji, w której nie byłoby więzi liniowych.
b)funkcjonalne: odnoszą się do podziału pracy w płaszczyźnie poziomej na poszczególne rodzaje zajęć. Nie mają charakteru władczego, tylko ekspercki. To jest taka zależność, która zachodzi pomiędzy dwiema osobami w organizacji, które wykonują te same funkcje. Łączy ona bez względu na przebieg, czy poziomy, czy pionowy, czy poprzeczny. Akcentuje się tu specjalizację, wspólną wiedzę, charakter możliwości współpracy w ramach wykonywania tej samej funkcji.
c) techniczne: w każdej organizacji sposób jej wykonywania oznacza sposób wykonywania jakiejś czynności (realizacja pewnego procesu technicznego), związki są wtedy czynnościami organizacji w ramach procesu technicznego
d) informacyjne: mają charakter informacyjny, gdy trzeba przekazać pewną informację w organizacji. Są w organach dokumenty - procedury przekazu informacji. Istnieją formy i obowiązki przekazywania dokumentów.
Podstawy;
*formalna
*nieformalna
e)społeczne: zmierza do tego treść, że to w organizacji jest widoczny typ. Klimat, podstawowe założenia organizacji, fizyczne oznaki przynależności do jakiejś organizacji (wystrój, język, ubiór ludzi)
2) kryterium prawne: (Marian Zdyb)
Typy stosunków prawnych:
a)zobowiązaniowe (przypominają cywilno-prawne)
zasada autonomii stron i równości w granicach zobowiązań przyjętych przez uczestników istniejących więzi
b) administracyjne (przypominają administracyjno -prawne)
brak równości stron i swobody umów. Jeden podmiot nadrzędny - jemu przysługują kompetencje do wydawania rozstrzygnięć.
46. Tradycyjna klasyfikacja więzi organizacyjnych.
pyt. 45
47. Klasyfikacja więzi organizacyjnych ze względu na kryterium prawne.
pyt. 45
48. Więzi zobowiązaniowe.
pyt.45
49. Więzi administracyjne.
pyt. 45
50. Pojęcie struktury organizacyjnej.
(układ elementów powiązanych więziami organizacyjnymi)
a) elementy i ich układ
1)jednostki organizacyjne
względnie samodzielna całość organizacji. Przypomina z zewnątrz samodzielną organizację. Sporządza ona bilans np. centrala spółki i każdy oddział
2) komórki organizacyjne
z punktu widzenia ich samodzielności:
-samodzielne
-niesamodzielne: części komórki organizacyjnej np. lp osób zatrudnionych wewnątrz części jednostek organizacyjnych
w Ministerstwie - komórki organizacyjne- ministerstwa:
*departamenty
*biura
*wydziały
*sekretariaty
Podobna organizacja w urzędach centralnych
3)stanowiska pracy
-jednoosobowe
-wieloosobowe
b) relacje to więzi organizacyjne klasyfikowane na sposób tradycyjny i podobieństwo do stosunków administracyjno - prawnych i cywilno - prawnych
55. Determinanty struktury organizacyjnej.
Czynniki przesądzają, jaka ma być struktura organizacyjna ( powinna być na jej potrzeby)
1)strategia: Chandler 1962 r. „the structure follows the strategy”- struktura następuje za strategią
-pojęcie strategii - strategia wyznacza podstawowe cele organizacji i mówi jak je zorganizować i wykonać
misja
cele warunkujące
cele niższego rzędu
czynności
działania
-proces tworzenia struktury(specjalizacja, koordynacja, departamentalizacja)
-zakres struktury (Mintzberg) różne funkcje mają być wewnątrz technostruktur
2) personel: Daglas McGregor 1960 r. orientacje pracowników
Teorie:
-X - zachowania ludzi nieskie, nie lubią pracować, ale muszą, bo chcą zarobić pieniądze i zrobią wszystko, by mieć pieniądze, ale nie pracować
-Y - ludzie lubią pracować, mają taką potrzebę, trzeba dać im możliwości by się wypracowali
J.A.C. Bron 1968 r. klasyfikacja stylów kierowania:
-autokratyczny: nie pyta nikogo, podejmuje decyzje jednoosobowo, więzi o charakterze liniowym
-demokratyczny: konsultuje się, ciała o charakterze kolegialnym
-laissez fair: nie ingeruje, stawia zadania i czeka, co z tego wyniknie, tutaj pracownicy Y
57. Wymiary struktury organizacyjnej
-podejście jednowymiarowe: jedna konstrukcja. Zespół cech struktury traktowany łącznie, ogólnie
- podejście wielowymiarowe: zbiór zmiennych, złożona konstrukcja, wielość kryteriów (coś indywidualnego)
Wymiary struktury organizacyjnej wg Aston University Birmingham 1968
konfiguracja:
fizyczna budowa organizacji
rozpiętość kierowania- liczba pracowników, która bezpośrednio podlega jednemu kierownikowi
- prosty układ kierowania
- podejścia do wyznaczania rozpiętości
Rozpiętość kierowania:
*formalna
*nieformalna
*optymalna
Czynniki określające rozpiętość kierowania:
*umiejętności przełożonych i podwładnych
*fizyczne rozproszenie podwładnych
*zakres pracy kierownika innej niż nadzór
*zakres pożądanej interakcji - ile kierownik i podwładny muszą ze sobą rozmawiać
*zakres standardowych procedur
*podobieństwo nadzorowanych zadań
*częstotliwość występowania nowych problemów
2)centralizacja i decentralizacja:
delegacja uprawnień decyzyjnych; dec. dewolucja centralnych
-różny stan w poszczególnych procedurach, formach rozwoju organizacji, szczeblach hierarchii
-korzyści i zagrożenia związane z decentralizacją
-techniczny aspekt decentralizacji
-centralizacja w administracji publicznej (koncentracja i dekoncentracja)
3) specjalizacja:
3 elementy:
-istnieje w wymiarze centralnym lub horyzontalnym
-wymiar specjalizacji stanowi jej odzwierciedlenie
-
4)standaryzacja
bada się czy wyróżnione elementy są:
-podobne czy nie
-mają pożądany stan
-trudności w realizacji
5) formalizacja
problem reguł na których zbudowana jest organizacja (problem biurokracji)
59. Klasyfikacja struktur organizacyjnych
1) kształt
płaskie i wysmukłe struktury, decyduje o tym liczba hierarchicznych szczebli w strukturze
płaskie - mniej szczebli
wysmukłe - więcej szczebli
2) przewaga więzi organizacyjnych
jakie więzi przeważają:
-liniowe - struktura charakter liniowy
więzi liniowe przeważają w strukturze liniowej
zasady:
*dominują więzi liniowe
*zasada jednoosobowego kierownictwa, jednoosobowe rozkazodawstwo
*małe organizacje, nieskomplikowany i jednorodny przedmiot działalności
ma ogromny zakres zastosowanie - prosty przedmiot działalności
-funkcjonalne - struktura charakter funkcjonalny
struktura funkcjonalna - przewaga więzi funkcjonalnych
opiera się na wyodrębnieniu
funkcji z organizacji (stanowisk kierowniczych) na różnych szczeblach
Typy struktur funkcjonalnych:
*hierarchiczny:
^kierownik funkcjonalny jest też kierownikiem liniowym
^więzi liniowe przebiegają z więziami funkcjonalnymi
*doradztwa:
^kierownicy funkcjonalni w roli doradców
^więzi liniowe i funkcjonalne rozdzielone
-kombinowane - różne
struktura kombinowana:
*prosta kombinowana (ilościowe)
*złożona kombinowana (nowa jakość)
polega na zastosowaniu struktury liniowo - sztabowej, polega na tym, że:
Koncepcja Jermakowicza:
*liniowa: sztabowo - liniowa
wydziałowo - liniowa
quasi funkcjonalna
*funkcjonalna: priorytetowa
macierzowa
jednofunkcyjna, podzielona
*funkcyjna: zinterpretowana
krzyżowa
sztabowo - liniowa
Przejścia z funkcjonalnej do liniowej itd.
Łamane jest to poprzez sztaby.
Każda struktura istniejąca w realnej organizacji to wypadkowa między pierwiastkiem z L, J i F nie ma struktur czysto L, J lub F.
3)dominuje kryterium wyodrębnienia podstawowych układów organizacyjnych
64. Struktura dywizjonalna.
Należy do struktur jednowymiarowych.
Wyodrębnienie wewnętrzne jednostek organizacyjnych o względnie dużej autonomii, z dużego przedsiębiorstwa dywizje tworzą mniejsze
Cechy dywizji:
-wielkość: mogła by być osobnym przedsiębiorstwem
-redukcja powiązań poziomych ( nie ma zależności poziomej)
-duża samodzielność (różny przedmiot działalności)
65. Struktura macierzowa.
Dzieli się ze wzgl. na liczbę dominujących kryteriów dominacji.
Struktury macierzowe są 2 wymiarowe:
funkcjonalno - obiektowe: w grę wchodzi produkt albo klient.
2)funkcjonalno - regionalne:
3)regionalno - obiektowe
66. Struktury tenzorowe
67. Struktury organizacyjne ugrupowań kapitałowych.
Wchodzą tu samodzielne podmioty
Przyczyny tworzenia:
-dążenie do wzrostu (skala działania i pozycja rynkowa)
-konieczność (potrzeba) skutecznego zarządzania podmiotami o wielkich rozmiarach i znacznym stopniu dywersyfikacji
Struktury kapitałowe mogą być porządkowane wg kryteriów:
1) funkcyjne: wewnętrzne spółki, zależne ugrupowania powoływane w celu wykonywania w skali całego ugrupowania określonej funkcji i przedsiębiorstwa
2) przedmiotowe: (obiektowe) wewnętrzne spółki, aby w skali całego ugrupowania mają wytwarzać określony produkt i obsługa określonych grup
3) terytorialne: spółki mają wymiar obsługi działalności (kto gdzie działa) określa regiony działania
69. Pojęcie kultury organizacyjnej.
Pojawiła się w l. 50-60
-pojęcie wieloznaczne i słabowymierne
- „osobowość organizacji”
-definicja: system wartości, norm, symboli typowych dla danej organizacji, rozwijających się w czasie, w wyniku których powstają wzory postępowania dla całej instytucji oraz hierarchia wartości
71. Typowe sfery aktywności w organizacjach i przeważające tam typy kultury organizacyjnej ( wg Ch. Handy'ego)
Wyróżnił 4 rodzaje biorąc pod uwagę zależności przełożony - podwładny
1) władczy
ostatnie zdanie należy do przełożonego, on ma zawsze rację
2) kulturowe
przełożony i podwładny ma rolę do odegrania, jest ona zapisana w przepisach prawnych
3) zadań
najważniejsza wartość to wykonanie zadania osiągnięcie efektu bez względu, czy przestrzega się dyscypliny, przepisów itd.
4) zorientowana na jednostkę
w małych organizacjach, które są utworzone by promować indywidualny sukces założyciela
77. Pojęcie planowania.
Proces wyboru celów i odpowiednich działań, aby je osiągnąć. Kierownicy z góry ustalają pewne cele zaś działania zmierzające do ich osiągnięcia oparte są na pewnym planie, logice. Ponadto plan zawiera wytyczne, co do podziału i pozyskiwaniu zasobów, wytyczaniu celów poszczególnym jednostkom, pozwala na pomiar postępów w realizacji celu i podjecie działań korygujących. Pierwszym krokiem w planowaniu jest wybór celów, podział zadań na jednostki, opracowanie programu pozwalającego na systematyczne realizowanie celu ważną role odgrywa czas i stos. m ludźmi
82.Poziomy strategii.
1) cała organizacja
2)strategia jednostki gospodarczej- cześć organizacji w wyniku strukturalnych przemian jest jednostką organizacyjną
3) strategia funkcjonalna - układana dla poszczególnych dziedzin funkcjonalnych, część organizacji posiadająca własny rynek, wyodrębnienie konkretów, jest częścią większej całości, część jednolitego pomiotu gospodarczego.
84. Sposoby tworzenia strategii na poziomie całego przedsiębiorstwa.
1) struktura wyłaniająca się - nie jest świadomie tworzona, wyłania się z decyzji organizacyjnych
2) struktura zamierzona:
- charakter planowy: plan strategiczny
-przedsiębiorcza: gdzie przedsiębiorca wg swej ambicji określa cele strategii i jak je wykonać (małe firmy)
97. Alternatywne kierunki rozwoju struktury strategii.
(konkretyzacja strategii)
-wycofanie się z rynku
-rozwój produktu- robi się coś lepsze, coś więcej za taką samą cenę, wmawia się, że jest to lepsze
-rozwój rynku- znaczenie geograficzne lub nowe kategorie nabywców
-penetracja rynku - zabieg stosowany, co jakiś czas np. przed świętami
-konsolidacja - dostosowanie działalności do rynku
-dywersyfikacja - poszukanie innego rodzaju działalności (dodanie) nowa do poprzedniej
-związana z poprzednią (wiąże się z horyzontem, producent sam kupuje drugą)
- niezwiązana z poprzednią:
*wertykalna
^wstecz (kupuje fabrykę z zaopatrz do aut)
^naprzód ( samochody do transportu aut kupuje sobie, idzie w inną stronę rynku)
Pobrane z umcs.net.pl