NEOFUNKCJONALIZM
Funkcjonalizm tendencja w socjologii, stawiająca jako centralne zagadnienie równowagę systemu społecznego, zapewniającąjego trwanie i sprawne funkcjonowanie; za podstawowe zadanie socjologii uważa analizę wymogów niezbędnych dla zachowania równowagi systemu. Pojmując system społeczny jako organiczną całość, socjolog rozpatruje zjawiska społeczne z punktu widzenia funkcji, jakie one spełniają w ramach całości. Główni przedstawiciele kierunku: E. Durkheim V.Pareto, B. Malinowski, A.R. Radcliffe-Brown, T. Parsons, R.K. Merton kierunek we współczesnej architekturze polegający na uznawaniu funkcji za najważniejszy czynnik kształtowania obiektów i zespołów architektonicznych, czemu podporządkowane są forma i konstrukcja. Zasady f. zostały sformułowane pod koniec XIX w.
Robert Merton, dokonując próby analizy społecznych i kulturowych źródeł zachowań dewiacyjnych, starał się udzielić odpowiedzi społeczne wywierają wyraźną presję na niektóre jednostki w społeczeństwie, skłaniając je do podjęcia zachowań raczej no nkonformistycznych niż zgodnych z przyjętymi wzorcami. Jego zdaniem spośród wielu elementów struktury społecznej czy kulturowej
tylko dwa mają w owej analizie bezpośrednie znaczenie. Najważniejszym z nich są cele kulturowe, czyli kulturowo zdefiniowane zamierzenia i zainteresowania, wytyczone jako usankcjonowane cele dla wszystkich członków społeczeństwa, różnie umiejscowionych w strukturze społecznej. Są to nie tylko cele „warte zabiegów", ale też składniki „wzorów życia grupowego". Chociaż niektóre cele kulturowe wiążą się z biologicznymi popędami człowieka, nie są one jednak przez te popędy zdeterminowane.
Drugi element struktury kulturowej określa, reguluje i kontroluje sposoby zdążania do owych celów. Każda zbiorowość kojarzy swoje cele kulturowe z przepisami zakorzenionymi w obyczajach czy też w instytucjach społecznych, określającymi, jakie powinny być te sposoby. Jednocześnie każda zbiorowość wyklucza stosowanie takich skutecznych środków przymusu jak przemoc, oszustwo czy siła. Za kryterium przyzwolenia w większości zbiorowości uważa się nie skuteczność działania, lecz przepojone wartościami emocje, które są podtrzymywane przez większość członków zbiorowości. Jednym słowem, dobór środków wiodących do realizacji zadań kulturowych jest ograniczony przez zinstytucjonalizowane normy.
Cele kulturowe i zinstytucjonalizowane normy łącznie wpływają na kształtowanie zachowań dominujących w danej zbiorowości. Nie pozostają one jednak w ciągłym wzajemnym związku. Intensywność nacisku kulturowego na określone cele nie zależy od siły nacisku na zinstytucjonalizowane środki. Do faktycznej równowagi między tymi aspektami struktury społecznej dochodzi wówczas, gdy jednostki poddane ograniczeniom kulturowym osiągają zadowolenie. Jeśli reguły współzawodnictwa, tj. dążenia do osiągnięcia celów, mają być utrzymane, to zadowolenie jednostek powinno wynikać zarówno z samego w nim udziału, jak i z faktu prześcigania rywali. Gdy zaś zainteresowanie skupia się wyłącznie na rezultatach współzawodnictwa, ci, którzy ciągle ponoszą porażki, mogą podjąć próbę zmiany reguł gry. Poświęcenie, które jest następstwem konformizmu, musi być rekompensowane społecznie uznanymi nagrodami. Właściwy dla każdej jednostki status społeczny musi wyzwolić w niej pozytywne bodźce, by wykonywała czynności nakazane tym statusem.
Współczesność jawi się nam jako rzeczywistość zdominowana przez przesadny kulturowo nacisk na cel, jakim jest sukces. Dążenie do tego celu skłania coraz częściej ludzi do emocjonalnego odrzucania obowiązujących przepisów.
W czasie gdy większość przedstawicieli teorii miała wysoce krytyczny stosunek do teorii funkcjonalnej, to Jeffrey C. Aleksander zaczął wysuwać argumenty na rzecz neofunkcjonalizmu, który był związany z „ intelektualnymi dążeniami" szerokiego grona uczonych do zachowania użytecznych elementów podejścia analitycznego Talcotta Parsonsa,
J. Aleksander i N. Luhmannf funkcjonalizm traktuje ład społeczny nie tyle jako fakt, ile jako problem -dąży do skazania, w jakich warunkach harmonia i równowaga są możliwe; dostrzega również zjawiska.
procesy przyczyniające się do zakłócenia równowagi ( dysfunkcja ); kładzie większy nacisk na pojęcia systemu ( każda struktura relacyjna, tworząca określoną całość złożoną ze skoordynowanych elementów połączonych pewnymi stosunkami (relacjami), które opierają się na relatywnie stałych prawidłowościach i prawach ) i podsystemu, bagatelizując jednocześnie pojęcie wymogów funkcjonalnych.
Aleksander skupił się na dwóch analizach; zmiany i kultury. Jest zdania, że zmiana społeczna pociąga za sobą wyłanianie się jeszcze bardziej odrębnych podsystemów instytucjonalnych, wyjaśniał przejście od struktur prostych i niezróżnicowanych do bardziej wyspecjalizowanych i stwierdził, iż instytucjonalizacja bardziej wyspecjalizowanych jednostek znacząco zwiększa efektywność i wydajność systemu społecznego i jego składowych podsystemów.
Program badawczy kultury Aleksandra utrzymuje, ze kultura jest częściowo autonomicznym wymiarem życia społecznego. Odrzuca on konkurencyjne programy, które albo redukują kulturę do zwykłej ekspresji klasy, władzy lub innych rzeczywistych struktur i interesów społecznych, albo traktują ją jako synonimiczną z wartościami.
Lehmann posługiwał się podejściem ogóinosystemowym, aby podkreślić, ze działanie ludzkie zostaje zorganizowane i ustrukturyzowane w systemy. System społeczny istnieje, kiedy działa kilka osób i zostaną wzajemnie powiązane. Podstawowym mechanizmem, dzięki któremu działania zostają wzajemnie powiązane, by utworzyć systemy społeczne, jest komunikacja za pomocą kodów symbolicznych, takich jak słowa i inne środki.
System społeczny istnieje zawsze, gdy działania jednostek są odniesione wzajemnie i związane ze względu na znaczenie", tym samym wyodrębniając te działania ze środowiska temporalnego, materialnego i symbolicznego dzięki sekcji, jaką przeprowadzają mechanizmy funkcjonalne. Z takich procesów wywodzą się:
1.systemy interakcyjne - kiedy jednostki są współ obecne i postrzegają się nawzajem,
2.systemy organizacyjne- koordynują działania jednostek pod względem określonych warunków,
takich jak praca nad określonym zadaniem, wiążącą się z wymianą na określoną ilość pieniędzy,
3.systemy społeczeństwa - przecinają się z systemami interakcyjnymi i organizacyjnymi.
Luhmann uważa, ze podstawą budowy systemów jest komunikacja, podkreśla, iż między ludźmi nabiera cechy refleksyjności oraz że refleksyjność ta prowadzi do autotematyzacji, zatem rozwija teorię komunikacji, która obraca się wokół kodów i środków komunikacji, jak i refleksyjności i autotematyzacji.
Wg Luhmanna gospodarka to „odraczanie decyzji o zaspakajaniu potrzeb z jednoczesną gwarancją, że zostaną, one zaspokojone i zużytkują w ten sposób uzyskany czas"
Luhmann ostrzega, że sama kompleksowość gospodarki i jej znaczenie dla innych podsystemów tworzy naciski na inne mechanizmy redukowania ryzyka.
Jednym z nich jest interwencja ze strony rządu, co sprawia, że władza zostaje wykorzystana do podejmowania wiążących decyzji w kwestii produkcji, konsumpcji i dystrybucji, jak też dostępności p[pieniądza jako środka komunikacji.
2