Wykład II

Immunologia 17.10.2009

Limfocyty T i B

• stanowią 20% wszystkich leukocytów;

• dojrzałe funkcjonują jako komórki pamięci;

• żyją przez wiele lat;

• mają na swojej powierzchni charakterystyczne cząsteczki rozpoznawane przez swoiste przeciwciała CD (zgrupowanie przeciwciał monoklinalnych skierowanych przeciwko leukocytom).

CD (Cluster Designation) - zgrupowania przeciwciał

Markery CD

• pozwala na określenie populacji;

• określają główne linie komórek np. CD3-na limfocyty T;

• etapy dojrzewania komórek np. CD1 tylko na limfocytach dojrzewających w grasicy(ale nie na obwodzie);

• etap aktywizacji limfocytu np. CD25 - receptor dla czynnika wzrostu obecny jest tylko w czasie stymulacji limfocyta T przez antygen;

• nie raz ten sam marker np. CD10 występuje na niedojrzałych markerach;

Limfocyty T

Receptory TCR dla antygenów; zbudowany jest z podjednostek alfa, beta, gamma. Obydwa połączone są z zestawem pięciu polipeptydów- CD3 tworząc kompleks TCR-CD3.

W obrębie populacji wyróżnia się 2 podgrupy:

CD4- limfocyty T pomocnicze

CD8- limfocyty T cytotoksyczne

Rozróżnianie:

Wspólny antygen: receptory na limfocycie T; zbudowany z podjednostek alfa i beta w kompleksieCD3(TCR-CD3)

Antygen swoisty: CD4+ (Th) lub CD8+ (Tc)

Profil wydzielania cytokin przez limfocyt T alfa, beta CD4+:

• limfocyty Th1 produkują cytokiny I L - 2 i I FN gamma pośredniczą w reakcjach związanych z cytotoksycznością i reakcji zapalnych (np. wirusy)

• limfocyty Th2 produkują cytokiny IL-4, IL-5, IL6, IL10 Biorą udział w stymulacji limfocytów B do poliferencji i produkcji przeciwciał

Limfocyty B

• rozróżniane na podstawie ich powierzchniowych immunoglobulin (przeciwciał rozpoznających antygen, Ig)

• Ig są produkowane przez daną komórkę, a następnie wbudowywane w błonę komórkowa

• Większość limfocytów B we krwi obwodowej wykazuję ekspresję IgM i IgD

• Mniej niż 10% limfocytów B we krwi obwodowej wykazuję ekspresję IgE, Iga, IgG

• Kompleks BCR- Limfocyt B + antygen, aktywny limfocyt B

Limfocyty B (2)

• Większość limfocytów B jest nośnikiem antygenów MHC kl II

• Na powierzchni limfocytów B występują receptory dla składowych dopełniacza: CD35, CD21

• CD40 ważny receptor wchodzący w interreakcje z limfocytem T

Komórki NK:

• Większość antygenów powierzchniowych na komórkach NK występuje również na limfocytach T lub monocytach i makrofagach.

• Do identyfikacji komórki NK w wyizolowanej populacji limfocytów wykorzystuje się marker CD 16

Fagocyty jednojądrzaste (monocyty, makrofagi):

• Profesjonalne makrofagi fagocytujące, prowadzące do usunięcia antygenu,

• Komórki prezentujące antygen (APC), których zadaniem jest pobranie, przetworzenie i prezentacja antygenu.

Markery fagocytów jednojądrzastych:

• Receptory mamozylo-fukozylowe (MFR) wiążące się z cukrami na powierzchni mikroorganizmów i zużytych komórek ciała ( np. starych limfocytów)

• Receptory dla fosfodyloseryna ( fagocytoza komórek apoptycznych )

• Receptory dla białka wiążącego lipopolisacharydy (CD14), białka te obecne są naturalnie w surowicy,

• Receptory Fc dla IgG:

- CD64 - wysokie powinowactwo

- CD32 - średnie powinowactwo

- CD16 - niskie powinowactwo

• Receptory dla cytokin I 1-1, IFN gamma, TNF alfa

Fagocyty wielojądrzaste (PMNs):

• Uwalniane są ze szpiku ( 7mln/min)

• Żyją 2-3 dni

• Stanowią 60-70% wszystkich leukocytów

• Przechodzą przez ściany naczyń do tkanek

• Zaliczamy do nich neutrofile, bazofile, eozynofile

Neutrofile:

• 90% krążących granulocytów;

• Posiadają białka (enzymy) magazynowane w ziarnistościach

- pierwotnych (azurochłonnych - barwią się azurem na fiolet): hydrolazy, meloperyksydaza, muromidaza

-wtórne: laktoferyna

• W ziarnistościach znajdują się antybiotyki

STRAWIONE MIKROORGANIZMY FAGOSOM FAGOLIZOSOM

• Uwolnione ziarnistości z wnętrza neutrofila następuje z chwilą aktywacji przez receptory Fc gamma

Eozynofile:

• Mają dwupłatowe jądro

• Stanowią ok. 5% leukocytów

• Zawierają dużo ziarnistości barwiących się eozyną na czerwono (z czerwonym rdzeniem)

• Zabijają patogen przez wyrzucenie zawartości ziaren na zewnątrz, poza komórkę. Dzieje się to przy dużych pasożytach

Bazofile

• Stanowią mniej niż 0.2 % leukocytów w krążeniu

• Zawierają nieregularnie rozmieszczone ziarnistości

• Zawierają heparynę

• Odpowiadają za reakcje alergiczne ( degranulacja )

• Alergen musi się związać poprzez IgE z receptorem FceRI na powierzchni bazofila

• Cechą charakterystyczną jest uwalnianie jednocześnie wszystkich ziarnistości, poprzez wewnątrzplazmatyczną fuzję ziarnistości i szybkiemu wydaleniu ich na zewnątrz

Płytki krwi:

• Udział w krzepnięciu

• Wywodzą się ze szpiku- megakariocytów

• Wykazują ekspresję MHCII i receptorów dla IgG (CD32, FcgammaII) oraz dla IgE(CD23, FC e II)

• Rola w odpowiedzi immunologicznej

• Uwalniając czynniki, które przyciągają leukocyty i aktywują dopełniacz, w przypadku uszkodzenia komórek śródbłonka

Układ limfatyczny :

Pierwotny (centralny): Wtórny (obwodowy)

- grasica - węzły chłonne

- szpik - śledziona

- tkanka towarzysząca śluzówce

- migdałki

- kępki Peyera jelita krętego

• Limfocyty różnicują się z komórkach macierzystych w narządach pierwotnych, następnie migrują i funkcjonują w narządach wtórnych.

• MALT- tkanka limfoidalna towarzysząca błonom śluzowym

• Kępki Peyera- miejsce pobudzenia limfocytów przez antygeny dostające się przez śluzówke

• Śledziona- antygeny dostarczone z krwią

• Węzły chłonne - antygeny dostarczone z limfą

Grasica:

• Składa się z 2 płatów ( płacików przedzielonych tkanką łączną)

• Płaty dzielą się na rdzeń i korę

• Charakterystyczną cechą jest zjawisko inwolucji (odkładania się tk. Tłuszczowej)

Szpik kostny:

• Żółty i czerwony

• Silnie ukrwiona tk. We wnętrzu kości

• Zawiera dużą ilość tkanki tłuszczowej (szpik żółty)

• Z wiekiem więcej jest szpiku żółtego

• Masa = 2.5 kg u dorosłego

• Żółty jest we wszystkich kościach

• Ze szpiku czerwonego powstaje krew

U dorosłych osób szpik czerwony występuje w kościach płaskich i nasadach kości długich.

Śledziona

• Otoczona torebką włókien kolagenowych; Wewnątrz znajduje się siateczkowaty zrąb zbudowany z tkanki:

- miazgi białej-posiada okołotętniczkowe pochewki; odpowiada za rozmnażanie określonych limfocytów B i T, komórek dendrytycznych

- miazga czerwona składa się z zatok zawierających makrofagi, erytrocyty, limfocyty

Węzły chłonne

• Filtrują antygeny wskutek limfy zbierającej mikroorganizmy, umożliwiając zareagowanie w węzłach

• Węzły chłonne powierzchniowe: szyja, pachwiny, pachy,

• Węzły chłonne głębokie (trzewne): śluzówka układu oddechowego, pokarmowego, moczowo płciowego

• Średnica 2-10 mm

• Chłonka wpada wieloma naczyniami wypływa 1 naczyniem

• Węzeł chłonny składa się z e strefy:

-limfocytów B (kora)

-rdzenia

Śluzówkowy układ limfatyczny:

• Zgrupowania nieotorbielonej tkanki limfoidalnej

• Błona śluzowa i podśluzowa przewodu pokarmowego, oddechowego, moczowo-płciowego

• Migdałki: podniebienne, gardłowe, językowe

Przeciwciała :

• Immunoglobuliny Ig

• Występują w płynach tkankowych i całym ciele

• Produkowane przez limfocyty B i działają w kompleksie lub w formie wolnej

• Należ do odpowiedzi immunologicznej swoiste

Budowa przeciwciała:

• Wyróżniamy 5 klas immunologicznych (przeciwciał):

IgG, IgA, IgM, IgD, IgE

• Podstawowa jednostka immunoglobuliny składa się z 2 łańcuchów polipeptydowych ciężkich oraz 2 lekkich połączonych wiązaniem dwusiarczkowym

• Łańcuch lekki zbudowany jest z 2 domen a ciężki z 4 do 5 w zależności od klasy

• Klasy różnią się ładunkiem, składem aminokwasów i zawartością węglowodorów

Klasa IgG

• Składa się z 4 podklas : IgG1- IgG4, posiadających różne łańcuchy ciężkie: g1, g2, g3, g4

• IgG stanowi 60-70% wszystkich Ig w surowicy

• Wszystkie podklasy IgG przechodzą przez łożysko do płodu

Klasa IgM

• Stanowi 10% Ig w surowicy

• Wyróżniamy 1 podklasę

• Występuje głównie w puli śródnaczyniowej

• Jest pentomerem złożonym z podjednostek czterołańcuchowych

Klasa IgA

• Kl. Iga stanowi 15-20% Ig w surowicy

• Wyróżnia się 2 podkl. Ig A1 i Ig A2

• Występuje jako dimer

• Fragment wydzielniczy syntetyzowany jest przez komórki nabłonka

• dimer wiąże fragment wydzielniczy, co ułatwia transport s Iga do wydzielin

Klasa IgD

• stanowi mniej niż 1% Ig

• posiada 1 podklase

• jest bardziej wrażliwa na proteolizę IgG, IgM, Iga

Klasa IgE

• bierze udział w reakcjach alergicznych, zlokalizowana jest na komórkach tucznych i bazofilach;

• wyróżniamy 1 podklasę

• występuje w niewielkiej ilości w surowicy

Dopełniacz - dopełnienie reakcji immunologicznej

Drogi:

-klasyczna związana z odpowiedzią nabytą ( swoistą) wiąże się z kompleksem antygen-przeciwciało

-alternatywna

Droga klasyczna:

- przeciwciało rozpoznaje tylko 1 antygen ale nie jest w stanie go zwalczyć

- składnikiem dopełniacza są enzymy wymagające rozkładu są enzymy wymagające rozkładu proteolitycznego do aktywacji

C1r - funkcja aktywna

C1r - funkcja nie aktywna

- charakter łańcuchowy aktywacji składników dopełniacza

---