Konspekt wiedzy niezbędnej do zaliczenia przedmiotu

organizacje międzynarodowe

• Zagadnienia teoretyczne

1. pojęcie organizacji międzynarodowej

1. definicja W. Morawieckiego - znać definicję

2. definicja R. Bierzanka - znać definicję

2. klasyfikacje organizacji

1. ze względu na charakter prawny członków

• organizacje międzyrządowe

• cechy organizacji:

• stałe organy - wskazać funkcje organów (np.: tworzą strukturę organizacji)

• stała podstawa prawna - przedstawić charakter prawny statutu

• trwały czas funkcjonowania - wskazać co to oznacza

• określony w statucie proces podejmowania decyzji - wskazać, jakie zapisy, regulujące decydowanie, powinny znajdować się w statucie

• niezorientowanie na zysk - wiedzieć czy to oznacza, że organizacja nie może zarabiać

• organizacje pozarządowe

• cechy organizacji:

• stałe organy - wiedzieć, jakie organy powinna posiadać organizacja

• podstawa prawna - znać charakter prawny aktu konstytuującego organizację

• trwały czas funkcjonowania

• określony w statucie proces podejmowania decyzji

• niezorientowanie na zysk

• organizacje transnarodowe

• znać definicję A Dumały (czyli uczestnicy pozapaństwowi, pozarządowi …)

• wymienić 4 rodzaje uczestników transnarodowych (np.: korporacje transnarodowe)

• ze względu na kryterium zasięgu członkostwa - wymienić 2 rodzaje

• ze względu na stopień władzy - wymienić 2 rodzaje

• ze względu na przedmiotowy zakres kompetencji - wymienić 2 rodzaje

• funkcje organizacji

1. regulacyjne - wskazać, na czym polegają i wymienić rodzaje norm

2. kontrolne - wskazać, na czym polegają i wymienić etapy procesu kontroli

3. operacyjne - wskazać, na czym polegają i wymienić 3 przykłady funkcji operacyjnych

• struktura organizacji

1. organy międzyrządowe

• plenarna (naczelne) - wskazać skład, kompetencje i rodzaje sesji na jakich spotykają się organy plenarne

• zarządzająco-wykonawcze - wskazać skład, kompetencje i sposób pracy tych organów

• organy parlamentarne - wskazać skład, kompetencje i rodzaje obrad, na jakich zbierają się

• organy administracyjne funkcjonariuszy międzynarodowych - wskazać przez kogo jest wybierany przewodniczący takich organów oraz wymienić kompetencje tych organów

• organy pokojowego rozstrzygania i załatwiania sporów

• organy pokojowego rozstrzygania sporów - wymienić 3 rodzaje i wskazać czym kończy się postępowanie przed tym typem organów

• organy pokojowego załatwiania sporów - wymienić 3 rodzaje i wskazać, jaki jest efekt działania tych organów

• członkostwo organizacji

1. nabycie członkostwa

• członkowie pierwotni (założycielscy) - wskazać, jakie warunki trzeba spełnić, aby być uznanym za członka pierwotnego

• członkowie wtórni (normalni) - wskazać skąd wiadomo, jak wyglądają warunki i procedura zostania członkiem

• zawieszenie w prawach członka - wskazać, za co można zostać zawieszonym

• wykluczenie z organizacji - wskazać, za co można zostać wykluczonym

• wystąpienie z organizacji - wskazać jak wygląda najczęściej statutowy zapis dotyczący wystąpienia oraz określić jak należy postąpić, gdy nie ma takiego zapisu (co i jak reguluje taką sytuację)

• statusy członkowskie - wymienić jakie występują rodzaje statusów członkowskich i określić co charakteryzuje dany status

Organizacja Narodów Zjednoczonych

1. cele ONZ - wymienić cele ONZ

2. zasady ONZ:

1. suwerenna równość członków

2. wykonywanie w dobrej wierze zasad wynikających z Karty Narodów Zjednoczonych

3. załatwianie sporów środkami pokojowymi

4. powstrzymywanie się od stosowania groźby lub użycia siły

5. wszelka pomoc dla ONZ w jej akcjach oraz powstrzymywanie się od działań wspierających państwo, przeciw któremu ONZ podjęła działania

6. zapewnienie przez ONZ, aby państwa niebędące jej członkami postępowały zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych w stopniu koniecznym do zachowania pokoju i bezpieczeństwa

7. nieingerencja w wewnętrzne sprawy państw

3. członkostwo

1. pierwotni - wiedzieć, jakie zasady musiały spełnić państwa, aby zostać członkami pierwotnymi

2. zwykli - wiedzieć, jakie wymagania stawiane są państwu kandydującemu i kto decyduje o przyjęciu państwa do ONZ

3. zawieszenie - wiedzieć, za co można zawieść państwo

4. wykluczenie - wiedzieć, kiedy można wykluczyć państwo

4. organy

1. Zgromadzenie Ogólne - wiedzieć kto może brać udział w Zgromadzeniu Ogólnym, wskazać jak ono pracuje i jakie ma kompetencje oraz określić, w jaki sposób (jaką większością) podejmuje decyzje, znać kogo i za jakie przewinienia można pozbawić prawa głosowania

2. Rada Bezpieczeństwa - wiedzieć kto wchodzi w skład organu (wymienić stałych członków i określić, jak i na ile lat są wybierani niestali członkowie), wskazać jak ona pracuje i jakie ma kompetencje oraz określić, w jaki sposób (jaką większością) podejmuje decyzje

3. Rada Gospodarczo-Społeczna - wiedzieć kto wchodzi w skład organu, wskazać jak on pracuje i jakie ma kompetencje oraz określić, w jaki sposób (jaką większością) podejmuje decyzje

4. Rada Powiernicza - wiedzieć czym się zajmowała

5. Sekretariat i Sekretarz Generalny

• Sekretarz Generalny - wskazać kto i na ile lat go wybiera, wiedzieć czym się zajmuje

6. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości - wskazać ilu jest sędziów oraz kto, co jaki czas i na ile lat ich wybiera, znać zakres jurysdykcji (kompetencje) Trybunału

3. Sojusz Północnoatlantycki

1. geneza

1. Etapy dążenia do integracji:

• marzec 1947 roku - Traktat z Dunkierki o sojuszu i wzajemnej pomocy (Francja,Wielka Brytania)

• marzec 1948 roku - Traktatu Brukselskiego powołujący Unię Zachodnią - współpraca obronna , ekonomiczna, socjalna i kulturowa (Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg i Wielka Brytania)

• czerwiec 1948 roku - Rezolucja Vandenberga (zgoda Senatu USA na uczestnictwo w regionalnych systemach bezpieczeństwa)

• 14 kwietnia 1949 - podpisanie Traktatu Waszyngtońskiego

2. główna idea przyświecająca podpisaniu traktatu:

• trzymać Amerykanów w Europie

• trzymać Rosjan poza Europą

• trzymać Niemców pod butem

cel NATO

1. ochrona wolności

2. umacnianie stabilizacji i dobrobytu

3. wspólna obrona oraz zachowanie pokoju i bezpieczeństwa

artykuł 5 - wiedzieć jakie zapisy zawiera

artykuł 6 - artykuł 5 wchodzi w życie, gdy zostaną zaatakowane - wiedzieć co może zostać zaatakowane, aby pociągnąć za sobą uruchomienie procedury z artykułu 5

członkostwo - wiedzieć jakie warunki musi spełnić państwo, aby zostać zaproszone do Sojuszu

zadania NATO - wymienić zadania

działalność Sojuszu

1. Północnoatlantycka Rada Współpracy - wiedzieć kto wchodzi w skład i czym się zajmuje

2. Partnerstwo dla Pokoju - wiedzieć, jaki jest cel, kto uczestniczy i znać obszary zainteresowań (określone w dokumencie ramowym)

3. Współpraca NATO-Rosja - wiedzieć czego dotyczy

4. Współpraca NATO-Ukraina - wiedzieć czego dotyczy

5. Współpraca z Państwami regionu Morza Śródziemnego

• państwa współpracujące

• Egipt

• Izrael

• Mauretania

• Maroko

• Tunezja

• obszary zainteresowań

• dialog polityczny

• obrona cywilna

• misje pokojowe

• rozbrojenie

• ochrona środowiska

Organy NATO

1. polityczne organy kierowania

• Rada Północnoatlantycka

• Komitet Planowania Obronnego

• Grupa Planowania Nuklearnego

• Sekretarz Generalny

• Sekretariat Międzynarodowy

organy wojskowe

• Komitet Wojskowy

• Międzynarodowy Sztab Wojskowy

• Głównodowodzący NATO (system dowodzenia)

• Ewolucja

1. do 1989 roku

• 1950 - „Strategiczna koncepcja obrony obszaru północnoatlantyckiego”

• 1952 - przyjęcie Grecji i Turcji

• 1955 - przyjęcie RFN

• 1955 - strategia zmasowanego odwetu

• lata 60 - strategia elastycznego reagowania

• 1982 -przyjęcie Hiszpanii

• po 1989 roku

• 1991 rok - pierwsze zastosowanie artykułu 5

• 1991 rok - szczyt w Rzymie - nowa koncepcja strategiczna dostępna dla wszystkich (bezpieczeństwo oparte na dialogu, współpraca z Europą Środkową, utworzono Północnoatlantycką Radę Współpracy (NACC))

• 1994 rok - szczyt w Brukseli - Partnerstwo dla Pokoju, poparcie rozwoju EPBiO i CJTF

• 1997 rok - Paryż - „Fundamentalny Akt o Wzajemnych Stosunkach, Współpracy i Bezpieczeństwie między NATO a Federacją Rosyjską”

• 1997 rok - szczyt w Madrycie - „Karta Szczególnego Partnerstwa między NATO a Ukrainą”

• 1999 rok - szczyt w Waszyngtonie - przyjęcie nowej koncepcji strategicznej sojuszu, przyjęcie nowych członków Polski, Czech, Węgier

• 2002 rok - szczyt w Pradze - utworzenie Sił Odpowiedzi NATO, przyjęcie Zobowiązań Praskich w sprawie Zdolności Wojskowych, misje out 5 article

• 2004 rok - szczyt w Stambule - przyjęcie Litwy, Łotwy, Estonii, Rumunii, Bułgarii, Słowacji, Słowenii

• 2006 rok - szczyt w Rydze - zajęcie się bezpieczeństwem energetycznym, systemem antyrakietowym, przyjęto dokument Wszechstronnego Doradztwa Politycznego (kierunki transformacji politycznej Sojuszu)

• 2009 rok - szczyt w Strasburg Kehl - szczyt rocznicowy (60 lat), przyjęcie Albanii i Chorwacji

• 2010 rok - szczyt w Lizbonie - nowa Koncepcja Strategiczna Sojuszu

Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie

1. obszary zainteresowań Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (koszyki)

1. bezpieczeństwo w Europie

2. współpraca gospodarcza, naukowa, techniczna, odnośnie środowiska naturalnego

3. współpraca w dziedzinie humanitarnej i pokrewnych

4. instytucjonalizacja KBWE

2. ewolucja KBWE

1. 1990 - „Paryska Karta Nowej Europy” (prawa człowieka, przyjazne stosunki między państwami, jedność Europy, współpraca kulturalna bezpieczeństwo w Regionie Morza Śródziemnego, nowe organy)

2. 1991 - Madryt - powołanie organu parlamentarnego

3. 1991 - Berlin - przyjęcie mechanizmów z La Valletty (pokojowe rozstrzyganie sporów) oraz berlińskiego (konsultacje w sytuacjach kryzysowych)

4. 1992 - Helsinki - powołanie Wysokiego Przedstawiciela ds. Mniejszości Narodowych, określono ramy współpracy z NATO UZE i WNP

5. 1994 - Budapeszt - „Ku prawdziwemu partnerstwu w nowej erze” zmiana nazwy na OBWE, zmiana nazw organów, określenie OBWE jako struktury bezpieczeństwa od Vancouver po Władywostok

3. organy OBWE

1. polityczne

• Spotkania Szefów Państw i Rządów (szczyty)

• Konferencje przeglądowe

• Rada Ministerialna

• Wysoka Rada

• Stała Rada

• Urzędujący Przewodniczący

2. administracyjne

• Sekretariat

• Sekretarz Generalny

• Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka

inne

• parlamentarne - Zgromadzenie Parlamentarne

• autonomiczne - Forum ds. Współpracy w Dziedzinie Bezpieczeństwa

• wyspecjalizowane - Wysoki Komisarz OBWE ds. Mniejszości Narodowych, Trybunał OBWE ds. Koncyliacji i Arbitrażu

• działalność

1. problemy bezpieczeństwa europejskiego

2. pokojowe rozstrzyganie sporów

3. wymiar ludzki

Rada Europy

1. cel - ochrona i wcielanie w życie ideałów i zasad stanowiących wspólne dziedzictwo oraz wspomaganie postępu ekonomicznego i społecznego

2. członkostwo - każde państwo, praworządne, podpisane konwencje

3. organy polityczne

1. Komitet Ministrów

2. Zgromadzenie Parlamentarne

3. Sekretariat

4. Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych

5. Sekretarz Generalny

4. Działalność

1. prawa człowieka

2. kultura i dziedzictwo kulturowe

3. problemy społeczne

4. środki masowego przekazu

5. edukacja

6. sport

7. środowisko

8. władze lokalne

9. kwestie prawne

10. pomoc państwom europy Wschodniej

6. Organizacja Państw Amerykańskich

1. cele - umacnianie pokoju i bezpieczeństwa, rozwiązywanie zagadnień politycznych, prawnych i gospodarczych między państwami

2. członkostwo - państwa półkuli zachodniej

3. organy:

1. Zgromadzenie Ogólne

2. Konferencje Ogólne Ministrów Spraw Zagranicznych

3. Konsultacyjny Komitet Obrony

4. Rady ( Stała Rada, Międzyamerykańska Rada Gospodarczo-Społeczna, Międzyamerykańska Rada Oświaty Nauki i Kultury)

5. Międzyamerykański Komitet Prawny

6. Międzyamerykańska Komisja Praw Człowieka

7. Sekretariat Generalny

4. działalność

1. polityczna (rozstrzyganie sporów międzynarodowych operacje militarne)

2. problematyka ekonomiczna i społeczna

7. Liga Państw Arabskich

1. cele - zacieśnianie stosunków między państwami i koordynacja współpracy

2. członkostwo - niepodległe państwa arabskie (północna Afryka i półwysep Arabski)

3. organy:

1. Rada Ligi

2. Rada Gospodarcza

3. Rada Wspólnej Obrony

4. Stały Komitet Wojskowy

5. Sekretariat Generalny

6. Komitet Kontroli

4. działalność

1. aspekty polityczne

• próby zjednoczenia świata arabskiego

• pomoc w uzyskiwaniu niepodległości

• problematyka Palestyny i Izraela

• konflikty zbrojne w regionie

2. współpraca gospodarcza

3. współpraca w zakresie społecznym i kulturalnym

8. Unia Afrykańska

1. cele - budowa wspólnych instytucji dla kontynentu (parlamentu, banku, sądu, waluty, sił pokojowych)

2. członkostwo - państwa Afryki

3. organy: Zgromadzenie Unii, Rada Wykonawcza, Parlament Panafrykański, Trybunał Sprawiedliwości, Komisja, Komitet Stałych Przedstawicieli, Rada Ekonomiczna Społeczna i Kulturalna, Rada Pokoju i bezpieczeństwa

4. działalność - całe spektrum stosunków międzynarodowych skrzyżowanie UE z ONZ








9

---