WYKŁAD 11
Moralnościowe i sprawnościowe kategorie percepcji i ocen:
- są powszechne i ważne ( badanie Rosenberga, Nelsona, 1986, Wojciszke 1990)
- są alternatywne (zachowanie analizujemy z obu kategorii)
- moralne:
identyfikacja celu, intencji
- sprawnościowe
stopień skuteczności realizacji celu
Wtedy, gdy, mamy możliwe 2 interpretacje tego samego zachowania -> wybieramy jedną.
moralne
Zachowania:
Sprawnościowe,
a proces atrybucji cech (Reeder Messick 1982
Zachowanie nie inteligentne, moralne -- częściej wyjaśnianie sytuacje
Zachowanie inteligentne niemoralne - częściej wyjaśniane cechami osobowości ( intelektu)
RODZAJE DZIAŁAN
Wm
Yor CNOTLIWA PORAŻKA CNOTLIWY SUKCES
Mal
Ian GRZESZNA PORAŻKA GRZESZNY SUKCES
r y
wymiar sprawiedliwościowy
chciał oszukać wpał
udało się włamanie/oszustwo
realizuje wartości, ale niczego nie osiąga
- wybieramy jedną ramę interpretacyjną dla zachowania, co hamuje inny punkt widzenia
- w percepcji:
- innych - dominuje kategoria moralności
- siebie - dominuej kategoria skuteczności
Różnice międzykulturowe
Podstawowy błąd atrybucji silniejszy w USA i Europie niż w Azji
Bad. Morris i Peng (1994)
Przypadki masowych morderstw - inaczej wyjaśniane w USA (b. osobowościowo) niż w Chinach (b. sytuacyjnie)
Preferencje Amerykanów do atrybucji dyspozycyjnych rosną z wiekiem ( w procesie socjalizacji i od dzieciństwa do dorosłości)
U Hindusów wraz z wiekiem rosną preferencje do atrybucji sytuacyjnych -> w procesie socjalizacji uczą się swojej kultury
Atrybucje międzygrupowe
1 badanie - Indie, lata 70 ( Taylor, Jaggi, 74)
( Deux, Emsmiller' 74)
2 grupy: 1. wyznawcy Hinduizmu
2. wyznawcy Islamu
Oceniali i wyjaśniali przyczyny zachowań pozytywnych i negatywnych osób z własnej/obcej grupy religijnej
(np. czemu członek mojej/obcej grupy pomógł komuś, czemu członek mojej/obcej grupy pobił kogoś?)
Społecznie pożądane zachowanie członka własnej grupy -> bardziej wewnętrzna atrybucja niż to samo zachowanie członka grupy obcej
( „nasz” - bo jest taki dobry …
„obcy” -> przypadek, tylko wyjątek -> sytuacja)
Społecznie niepożądane zachowania członka grupy obcej -> bardziej wewnętrzna atrybucja, niż gdy to samo zrobi człowiek naszej grupy
(„obcy” - bo jaki jest
„nasz” - przypadek, taka była sytuacja)
Gdy grupa czuje się społecznie upośledzona lub czuje się gorszą mniejszością:
Atrybucje są mniej faworyzujące członka własnej grupy ( Hewstone, Ward 1985)
Zewnętrzne grupowe i wewnętrzne grupowe atrybucje mają ważne konsekwencje emocjonalne:
- duma / wewnętrzna atrybucja własnych sukcesów
- konflikty międzygrupowe ( szczególnie, gdy czyn negatywny -> zostanie przypisany złym intencjom
Atrybucje a emocje, optymizm - pesymizm
Weiner: doświadczenie porażek obniża subiektywne prawdopodobieństwo/, czyli obniża nadzieję na sukces, / gdy przypisze się przyczyny porażek czynnikom stabilnym ( na wymiarze stałości niezmienność)
Seligman optymizm
(teoria wyuczonej bezradności ) przyczyny
pesymizm
Traktuje optymizm jako sposób wyjaśniania sukcesów i porażek
Piotr Gasparski: schematy atrybucji a sukces w życiu
wyjaśnianie porażek czynnikami:
Dochody - przyczyny osobiste, czyli zmienne
Wyjaśnienia kobiety - przyczyny stałe, osobiste cechy jednostki
Porażek płeć
mężczyźni - przyczyny zmienne, środowiskowe
Atrybucyjny model wyjaśniania bezradności i depresji:
(Abramson 1978)
- Jednostki depresyjne charakteryzuje specyficzny styl atrybucji:
„ złe zdarzenia” - wyjaśniane przez wewnętrzne, stabilne, ogólne czynniki
„pozytywne zdarzenia” przypisywane czynnikom zewnętrzny, zmiennym, specyficznym
Atrybucyjne przeuczanie (retraining) i terapia
Typowe interwencje z „ratrainig”
- diagnoza niepożądanych reakcji i atrybucji
- trening:
wskazywanie na konsensus społeczny pewnych niepowodzeń
„ wszyscy mają problemy z przekonywaniem” czy z nową pracą - co zmienia lokalizację przyczyny
Nie ja się nie nadaję, tylko zawód jest taki, że powoduje szybkie wypalenie zawodowe
Sprawdzanie skuteczności interwencji (badanie ewaluacyjne)
Terapia atrybucyjna:
Jest terapią poznawczą wywodzi się z prób integracji teorii i badań atrybucyjnych z teoriami poznawczymi terapii. Ma prowadzić do zmiany „nierealistycznych atrybucji” a w związku z tym emocji (rekacji) i zachowań
Pacjentowi nowych interpretacji jego doznań oraz informacji o czynnikach- przyczynach tych doznań
Komunikowanie czynników (wyników) atrybucji:
- pośrednie, nie intencjonalne: poprzez zachowania, które dowodzą, że obwiniamy kogoś za jego grzechy/ atrybucje wewnętrzne/ lub szukamy zewnętrznych usprawiedliwień /pomagam
- strategiczne, manipulacyjne: zachowania i wypowiedzi