Wykład VII - 22.01.2011
SAMORZĄD PRACOWNICZY ( kategorie regulacji):
1) przedsiębiorstwa państwowe
2) oparte o regulacje organów UE
Ad. 1)
Przedsiębiorstwo państwowe - 100 % praw należy do Skarbu Państwa, odrębny typ osoby prawnej, która prowadzi działalność gospodarczą na zasadach ogólnych.
Cechy: z mocy prawa obligatoryjnie musi działać samorząd pracowniczy.
Organy:
1. Dyrektor - kieruje, zarządza, ponosi odpowiedzialność za przedsiębiorstwo.
2. Rada Pracownicza
3. Ogólne Zebranie Pracowników (organy samorządu załogi)
Rada Pracownicza Ogólne Zebranie Pracowników - nie ponoszą odpowiedzialności za działalność przedsiębiorstwa.
Kompetencje Organu Samorządu Załogi (Ogólne Zebranie Pracowników/ Delegatów):
- podział zysku wypracowanego przez przedsiębiorstwa państwowe na rzecz pracowników
- zatwierdzanie ogólnego planu funkcjonowania przedsiębiorstwa
- uchwalenie statutu przedsiębiorstwa państwowego
- przyjmowanie statutu samorządu załogi przedsiębiorstwa państwowego
- ocena pracy Dyrektora, Rady
Rada Pracownicza
Skład: 15 pracowników wybieranych na 2 lata (czasami jest inna ilość, zależy to od samorządu załogi). Do Rady Pracowniczej mogą należeć wszyscy pracownicy, z wyjątkiem osób pełniących funkcje kierownicze (np. dyrektor, zastępca, główny księgowy).
Kompetencje:
a) stanowiące - do ich podjęcia potrzebna jest zgoda Rady Pracowniczej (np. utworzenie spółki, ustalenie zmian z zakresu prowadzonej działalności, podział zysku)
b) opiniodawcze - w każdej kwestii mającej znaczenie dla przedsiębiorstwa Rada Pracownicza ma prawo wyrazić swoje stanowisko (np. gdy dyrektor nie zasięgnie opinii Rady Pracowniczej, to jego decyzja jest wadliwa i zostanie uchylona przez właściwy organ).
Tryb rozstrzygania sporów między Radą Pracowniczą a Dyrektorem
Dyrektor może wstrzymać wykonanie uchwały Rady, gdy jest ona niezgodna z prawem.
Rada Pracownicza może wstrzymać decyzję Dyrektora:
- jest niezgodna z prawem
- bez rozstrzygnięcia opinii Rady Pracowniczej
- bez zgody Rady Pracowniczej, gdy jest to zakres kompetencji stanowiącej
- bez uzyskania opinii Ogólnego Zebrania Pracowników.
W ciągu 7 dni Rada Pracownicza ma obowiązek zwrócić się do Dyrektora w drodze sprzeciwu i wskazać, że jego decyzja jest wadliwa oraz żeby doszedł do innego stanowiska. Dyrektor ma na to 3 dni i albo zmienia decyzje i wydaje nową, albo utrzymuje swoją decyzję, albo też nie podejmuje żadnej decyzji (nic nie robi).Gdy po 3 dniach nie zajął stanowiska, wówczas Rada pracownicza albo Dyrektor mogą się zwrócić do Komisji Rozjemczej (3 osoby, jedną wskazuje Dyrektor, drugą Rada Pracownicza, a trzecią wybierają dwie osoby już wybrane). Komisja Rozjemcza w ciągu 14 dni musi wydać orzeczenie, rozstrzygnięcie. Aby ono obowiązywało wymagana jest zgoda Dyrektora lub Rady Pracowniczej. Jeśli któraś ze stron nie wyrazi zgody, to mogą wnieść sprawę do Sądu Powszechnego.Od postanowienia Sądu okręgowego służy skarga do Sądu Rejonowego.
Gdy Dyrektor wstrzymuje uchwałę Rady Pracowniczej, to nie wnosi sprzeciwu do Rady Pracowniczej, tylko od razu do Komisji Rozjemczej, która w ciągu 14 dni wydaje rozstrzygnięcie. Jeżeli któraś ze stron nie wyrazi zgody, to można wnieść sprawę do Sądu Powszechnego.
Do 1956 roku pracownicy nie mieli wpływu na funkcjonowanie przedsiębiorstwa.
Samorząd załogi - od 1957 Rady robotnicze
Przypadki likwidacji przedsiębiorstwa państwowego:
- postawienie w stan likwidacji przedsiębiorstwa państwowego
- wszczęcie postępowania naprawczego(zatwierdza Minister właściwy ds. publicznych)
- zawarcie umowy o zarządzanie (umowy menedżerskie) - organy ulegają rozwiązaniu, powołuje się Radę Nadzorczą).
Samorząd pracowników - formy organizacyjne:
Udział pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem w zakresie informowania, konsultacji z pracownikami.
Rada Pracowników:
- powinna być w każdym przedsiębiorstwie, które zatrudnia co najmniej 50 pracowników (pozytywna)
- nie jest to przedsiębiorstwo państwowe, w którym funkcjonuje samorząd załogi (negatywna)
- nie jest państwową instytucją kultury (negatywna)
- nie jest przedsiębiorstwem mieszanym (negatywna)
Skład Rady Pracowników
- zależy od ilości zatrudnionych pracowników:
od 50 - 250 - 3 pracowników
od 251 - 500 - 5 pracowników
od 501 - nieskończoności - 7 pracowników
Tryb wyboru pracowników do Rady pracowników
Jeżeli w przedsiębiorstwie działają organizacje związków zawodowych, wówczas ma ona prawo wyboru członka do Rady pracowników. Gdy jest jeden organizacja zawodowa, to ona dokonuje wyboru pracowników, a jeśli nie ma organizacji związku to wyboru dokonuje załoga pracowników. Pierwszeństwo wyboru ma organizacja związków zawodowych.
Kompetencje Rady Pracowników:
Prowadzi negocjacje z Zarządem celem zawarcia porozumienia, które określa:
- tryb/ sposób przekazywania informacji i konsultowania
- sposób rozstrzygania sporów
- koszty funkcjonowania.
Jeśli Rada nie dogada się z Zarządem, wtedy stosuje się regulacje ustawowe.
Informacje przekazywane przez Zarząd, jeśli nie ma porozumienia:
- o stanie finansowym i ekonomicznym przedsiębiorcy
- informacje dotyczące struktury zatrudnienia i zmiany w tym zakresie
- informacje dotyczące działań, które zamierza podjąć Zarząd, i które będą miały wpływ na zatrudnienie.
Konsultowanie z Radą Pracowników:
- spraw dotyczących zatrudnienia i zmiany w zatrudnieniu
- zdarzeń, które mają wpływ na poziom zatrudnienia
Aby zwolnić pracownika z Rady Pracowników wymagana jest zgoda Okręgowego Inspektora Pracy.
Spółka Europejska
- jest jedną osobą prawną; forma organizacyjna, która pozwala na prowadzenie działalności w kilku krajach UE.
Etapy udziału pracowników w spółce europejskiej:
Negocjacje - powołanie specjalnego zespołu negocjacyjnego z grona pracowników ( w każdym kraju, w którym ma swój oddział jest zatrudnionych 10 % pracowników i spośród nich wybiera się jedną osobę do specjalnego zespołu pracowników - skład to ok. 10 osób). Jeżeli w takim oddziale istnieje związek zawodowy, który wybiera tą jedną osobę do specjalnego zespołu pracowników. W przypadku, gdy nie ma związku to tą osobę wybierają pracownicy z poszczególnych państw. Nie jest to wybór ostateczny. Formalnie wybiera Organ Zarządzający Spółką Europejską. Gdy nastąpi wybór, to w ciągu 14 dni po wyborze, Zarząd Spółki Europejskiej zwołuje pierwsze posiedzenie specjalnego zarządu pracowników, na którym wybiera się Przewodniczącego, Prezydium i podejmuje się próbę zawarcia porozumienia między specjalnym zespołem pracowników a Zarządem Spółki Europejskiej.
Zasady reprezentowania pracowników w spółce - formy:
1. Informowanie
2. Konsultowanie
3. Udział pracowników w organach spółki europejskiej.
Reguła: negocjacje mogą trwać przez 6 miesięcy z możliwością przedłużenia do roku.
W tym czasie specjalny zespół negocjacyjny podejmuje uchwałę o zaprzestaniu negocjacji lub nie podejmuje wcale negocjacji i kiedy tak się dzieje stosowane są standardowe zasady udziału pracowników w spółce europejskiej.
Standardowe zasady udziału pracowników w spółce europejskiej:
powołuje się organ przedstawicielski spośród zatrudnionych pracowników. Sami pracownicy ustalają nazwę organu przedstawicielskiego. Wyboru do tego organu dokonują organizacje związkowe na zasadach wyboru do specjalnego zespołu pracowników. Raz do roku organ zarządzający musi zwołać zebranie organu przedstawicielskiego.
Sprawy podlegające informowaniu:
- sprawy dotyczące struktury spółki europejskiej
- sprawy dotyczące finansowania spółki europejskiej
- sprawy dotyczące zatrudnienia w spółce europejskiej
- sprawy dotyczące istotnych zmian organizacyjnych w spółce europejskiej
- sprawy dotyczące nowych metod produkcji, nowych procesów produkcji
- sprawy dotyczące podziału, łączenia, reorganizacji spółek od niej zależnych.
Ten sam zakres dotyczy również konsultowania.
Obowiązek przekazania kopii dokumentów, z których te dane wynikają, są przekazywane organom spółki, które podejmują decyzje w tym zakresie.
Uczestniczenie pracowników w organach spółki (wynika to ze standardów)
- pracownicy mają prawo wyboru pracownika do Rady Nadzorczej lub Rady Administrującej w spółce europejskiej (właściciel, organ kontrolujący zarząd, zarząd):
- prawo wyrażania zgody na wybór członka do Rady Nadzorczej lub Rady Administrującej
- prawo wyrażania sprzeciwu wobec osoby wybieranej do Rady Nadzorczej lub Rady Administrującej.
Kiedy te standardowe rozwiązania wchodzą w rachubę?
Gdy przynajmniej w jednym kraju funkcjonują zasady uczestnictwa. Standardem wypiera się te najlepsze.
Tryb wyboru do organu spółki europejskiej
Jest taki, jaki stosuje się w jednym kraju, gdzie spółka ma swój oddział. Trzy formy nie wykluczają się nawzajem.
Europejskie Rady Zakładowe
- są formą udziału pracowników w przedsiębiorstwie o zasięgu wspólnotowym:
a)zarząd główny ma siedzibę w Polsce, ale prowadzi działalność w innym państwie, a ilość pracowników przekracza generalnie to 1000, a w Polsce jest co najmniej 150
b) jeżeli taki przedsiębiorca zatrudniający ogólnie 1000 pracowników nie ma siedziby zarządu w państwie UE, a w Polsce ten zarząd wyznaczył swojego przedstawiciela
c) przedsiębiorca zatrudnia co najmniej 1000 pracowników generalnie, a w Polsce co najmniej 150, a ani w Polsce ani w UE nie ma siedziby zarząd, w Polsce jest zatrudniona większa część pracowników w porównaniu z innymi krajami.
Etapy:
- powołanie specjalnego zespołu negocjacyjnego (z każdego państwa członkowskiego UE wybierany jest co najmniej 1 przedstawiciel do specjalnego zespołu negocjacyjnego, gdy jest 25 %- 2 osoby, 50 % - 3 osoby a gdyby było 75 % pracowników to są to 4 osoby).
Niezależnie od ilości pracowników, z każdego państwa wybierana jest jedna osoba do specjalnego zespołu negocjacyjnego.
Sposób wyboru do specjalnego zespołu negocjacyjnego:
- organizacje związkowe, jeśli nie ma ich to wybierają wtedy pracownicy (załoga danego zakładu). Zarząd organizuje wybory do specjalnego zespołu negocjacyjnego.
W ciągu 30 dni od dokonania wyboru, zarząd zwołuje pierwsze posiedzenie specjalnego zespołu negocjacyjnego. Celem tego zespołu jest zawarcie porozumienia o informowaniu, konsultowaniu lub powoływaniu europejskiej rady zakładowej.
Zakres uprawnień/ informacji przekazywanych:
Może być tak, że specjalny zespół negocjacyjny nie zawiera porozumienia - 2/3 głosów może podjąć w tym zakresie uchwałę.
Co ustala porozumienie?
1) zakres informacji, konsultacji
2) tryb i ilość członków zarządu
3) procedura funkcjonowania europejskiej rady zakładowej.
W przypadku braku porozumienia stosowane są standardowe zasady dotyczące funkcjonowania europejskiej rady zakładowej.
Standardowe zasady:
- rada zakładowa liczy od 3 do 30 członków
Jedna osoba jest wybierana do europejskiej rady zakładowej. 25 % pracowników - dodatkowo jedna osoba, a gdy jest 90 % dodatkowo wybiera się 8 osób.
Co lata zarząd informuje europejską radę zakładową o zatrudnieniu.
Uprawnienia europejskiej rady zakładowej:
1) informacje dotyczące sytuacji gospodarczej i perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa
2) informacje dotyczące struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa
3) informacje dotyczące zasad możliwości rozwoju działalności
4) informacje dotyczące zatrudnienia i zmian w zatrudnieniu
5) informacje dotyczące przenoszenia działalności produkcyjnej
6) informacje dotyczące każdej nadzwyczajnej decyzji Rady, mającej istotne znaczenie.
Są one przedmiotem informowania. Europejska rada zakładowa po otrzymaniu informacji ma obowiązek poinformowania pracowników.
Europejska rada zakładowa wybiera w trybie standardu przyjętego po 4 latach funkcjonowania, ma obowiązek podjęcia uchwały czy rozpocząć nowe negocjacje czy podtrzymywać dotychczasową Europejską Radą Zakładową. Ma na to 6 miesięcy.
Prywatyzowane/ komercjalizowane przedsiębiorstwa państwowe
- są przekształcane w jednoosobowe spółki, pracownicy mają zagwarantowane prawo udziału w spółce nadzorczej.
Samorząd uczniowski
Kto może być członkiem samorządu uczniowskiego?
Każdy uczeń szkoły podstawowej.
Czy samorząd uczniowski występuje w każdej placówce oświaty?
NIE!
1. Nie może być tworzony - w przedszkolach, w szkole, schroniskach młodzieżowych, poradniach psychologiczno - pedagogicznych, w bibliotekach pedagogicznych, w szkołach dla dzieci i upośledzonych w stopniu znacznym lub umiarkowanym, w zakładach poprawczych i zakładach dla nieletnich, szkołach przy zakładach karnych
2. Nie musi być tworzony - w szkołach średnich prywatnych
Żłobek - placówka ochrony zdrowia, nie jest placówką oświaty.
Uprawnienia samorządu uczniowskiego:
Może wyrażać opinie w sprawach:
- jednolitego ubioru uczniów szkoły
- zapoznania się z programem nauczania i wymaganiami stawianymi uczniom
- wyraża stanowisko dotyczące jawnej i uzasadnionej kryterii wystawiania ocen
- organizowanie życia szkolnego
- organizowanie imprez kulturalnych, sportowych, rozrywkowych
- wydawania gazetki szkolnej
- wyboru nauczyciela będącego opiekunem samorządu uczniowskiego
- podjęciem decyzji dyrektora o skreśleniu ucznia z listy uczniów wymaga opinii samorządu uczniowskiego
- opinii samorządu uczniowskiego wymaga uchwała Komisji Stypendialnej dotyczącej sposobu liczenia średniej ocen do stypendium
- mogą być tworzone Rady Szkoły (zastępuje Radę Rodziców i Radę Pedagogiczną; w skład wchodzą nauczyciele i rodzice), wymaga to opinii samorządu uczniowskiego
Samorząd akademicki/ studentów
Kto należy do samorządu studentów?
Każdy z chwilą wpisu na listę staje się członkiem samorządu studentów.
Samorząd studentów został utworzony w 1990 roku.
Regulacja ustawowa o szkolnictwie wyższym
Sąd koleżeński - organ samorządu studentów.
Z mocy ustawy tworzony jest Parlament Studentów RP.
Skład: studenci samorządów z uczelni wyższych
Zjazd Delegatów
Parlament Studentów RP - kompetencje:
- wyraża opinie i wnioski dotyczące aktów normatywnych dotyczących studentów w ciągu 1 miesiąca
- może podjąć akcję protestacyjną (może dotyczyć każdej istotnej sprawy dotyczącej studentów).
Etapy akcji protestacyjnej:
Tryb negocjacji - Parlament Studentów z ministrem, kończą się gdy wyczerpał się limit ustępstw. Zjazd podejmuje uchwałę wszczęcia akcji protestacyjnej.
Zasady: wciągu 3 dni poinformowanie zainteresowanych osób (ministra + rektorów tych uczelni).
Polega ona na tym, że studenci nie przychodzą na zajęcia lub przychodzą i okupują budynki, utrudniając pracę uczelni.
Uprawnienia samorządu studentów:
- opiniowanie programów studiów
- opiniowanie planów studiów
- zgoda na wybór Prodziekana ds. studenckich
- odwołanie Prorektora ds. studenckich
- przyznawanie pomocy materialnej (stypendia, zapomogi)
Rektor w porozumieniu z samorządem studenckim dokonuje podziału dotacji z budżetu centralnego
- odwoławcza komisja stypendialna - może utworzyć Odwoławczą Komisję Stypendialną
- wysokość dochodów dokonuje Rektor w porozumieniu z samorządem studenckim
Odwołanie od orzeczenia sądu koleżeńskiego do rektora lub wyższego sądu koleżeńskiego.
Każda uchwała samorządu studentów podlega nadzorowi Rektora uczelni, który może ją unieważnić. Służy odwołanie do ministra ds. szkolnictwa wyższego.
Samorząd studentów UJ
Kto jest członkiem?
Każdy.
Ile trwa kadencja organów samorządu?
- 2 lata
wyjątki:
- sądu koleżeńskiego - 1 rok
- członków komisji rewizyjnej - 2lta, a co roku jest zmiana ½ składu.
Organy samorządu:
1. Ogólnouczelniane:
a) Uczelniana Rada Samorządu Studentów
b) Prezydium Samorządu Studentów
c) Przewodniczący Samorządu Studentów
d) Komisja Rewizyjna
2. Wydziałowe:
a) Wydziałowe Rady Samorządu Studentów
b) Rady Mieszkańców Domów Studenckich
Kompetencje:
1. Uczelniana Rada Samorządu Studentów - jest organem uchwałodawczym, wybiera członków podstawowych organów ogólnouczelnianych.
Skład: Przewodniczący, 3 studentów z każdego wydziału.
2. Prezydium Samorządu Studentów - jest organem uchwałodawczym, w sprawach niezastrzeżonych na rzecz Uczelnianej Rady Samorządu Studentów.
Skład: Przewodniczący i po 1 studencie z każdego wydziału.
3. Przewodniczący - organ wykonujący uchwały, reprezentuje samorząd studencki na zewnątrz.
4. Zarząd Samorządu Studentów - organ opiniodawczo - doradczy Przewodniczącego.
5. Komisja Rewizyjna - bada sprawy finansowe dotyczące celowości wydatków, rozstrzyga spory kompetencyjne, organ odwoławczy od sądu koleżeńskiego, rozpatruje protesty od organu …, bada zgodność z prawem.
Skład: 8 osób, co roku 4 osoby są zmieniane.
6. Wydziałowa Rada Samorządu Studentów - proponowanie Dziekanowi członków do Wydziałowej Komisji Ekonomicznej, powoływanie Komisji Dydaktycznej, wybiera sąd koleżeński.
Komisje Uczelnianej Rady Studentów:
- dydaktyczne
- ekonomiczne
- kultury
- informacyjne
- prawne
- zagraniczne
Wszystkie uchwały samorządu są w ciągu 7 dni przekazywane Rektorowi, który uchyla taką uchwałę, gdy jest niezgodna z prawem, regulaminem studiów lub z regulaminem samorządu.
Student może być pozbawiony czynnego lub biernego prawa wyborczego na mocy prawomocnego orzeczenia komisji Rewizyjnej (wyższy sąd koleżeński) lub Komisji Dyscyplinarnej.