 | Pobierz cały dokument 5.06.11.antro.wyklady.antropologia.kulturowa.doc Rozmiar 31 KB |
5.05.11
DOM W KULTURZE LUDOWEJ
Dom ma dwa wymiary - fizyczny (dom przez małe d) i symboliczny (Dom przez duże D)
Te dwa wymiary się uzupełniają
Dom polski prezentował się inaczej w zależności od miejsca i zamożności jego mieszkańców. Popularny był motyw górnej chaty, w domu znajdowało się palenisko, świetlik. Mieszkali tam zarówno ludzie jak i zwierzęta. W zaborze pruskim chaty już miały poszczególne pomieszczenia, był tam komin. („Kultura ludowa słowian” tom 1)
Dom wiejski (Kohlberg rzecze) ma przeważnie jedną izbę, szafę, miskę, stół, ławkę, listwę z garnuszkami i podobnymi plus duże łóżko dla rodziców i dzieci. Większe dzieci spały w wyrku. Dorośli spali za piecem lub „gdzie bądź”. Czasami na ścianiach wiszą obrazki malowane na szkle.
Kurpie - w chatach kurpiowskich nie sypiają zwierzęta. Jest tam węgieł, okna duże i jasne, piec polerowany, na półkach misy, czasami stał też gdzieś wartsztat tkacki.
Zawistowicz Adamska opisywała biedną chatę jako brudną, usmoloną, na podłodze do spania barłóg z brudną pościelą.
Jeszcze w XIX wieku ludzie żyli dość „pierwotnie”, np. na wsiach między Wrocławiem a Krosnem „ludzie żyli jak bydło”.
Dom...:
Daje schronienie w sensie dosłownym.
To przestrzeń, która jest przekształcona w miejsce, mające jakąś wartość
Żeby ktoś posiadał Dom, musi mieć wpierw budynek i go zamieszkiwać. Dom to coś więcej niż sam budynek. Można mieć dom, ale nie mieć Domu.
Oskar Kohlberg - MENTALNOŚĆ CHŁOPA POLSKIEGO
Można powiedzieć dosłownie, że trzymają się kurczowo przysłowia „wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej”. Ludzie byli bardzo przywiązani do swojego miejsca zamieszkania i nie chcieli go opuszczać, czasami nawet za cenę życia i dobrobytu.
Przestrzeń nie jest czymś jednorodnym. Jest ciągła. Można ją waloryzować. Nadajemy jej znaczenie. Ona determinuje myślenie i relacje ze światem. Inaczej waloryzują przestrzeń chłopi, a inaczej miastowi. To się różni w zależności od kontekstu kulturowego.
W kulturze ludowej przestrzeń (orbis interior i exterior) wewnętrzna i zewnętrzna. Wewnętrzna to obszary związane ze sferą sacrum i profanum, które się przenikają między sobą i oddziałują na siebie.
Przestrzeń może nabierać walorów sakralnych w zależności od czasu. Na czas świąt tworzy się symboliczną topografię, obszary naznaczone świętością. Tak się też tworzy Dom. To przenosi człowieka w sferę sacrum, człowiek ma nie tylko miejsce do spania, ale też punkt odniesienia. Axis mundi - oś świata. Dla chłopa czymś takim był Dom.
BUDOWA DOMU- opisane przez Eliade
 | Pobierz cały dokument 5.06.11.antro.wyklady.antropologia.kulturowa.doc rozmiar 31 KB |